Lögberg - 20.09.1956, Side 7

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 20. SEPTEMBER 1956
7
UM VÍKINGA
Fyrsta bindið (af fjórum) af
^inu mikla nývirki Winston
Churchills, A history of ihe
English-speaking Peoples —
(saga hinna enskumælandi
þjóða), er nú komið út. Rekur
það sögu Englands, og að
nokkru leyti Vestur-Evrópu,
lra upphafi og fram á sex-
tándu öldina. Höfundurinn er
stórstígur, eins og honum er
tamt, og fer hratt yfir, en
tekst þó að setja fram feril
þjóðarbrotanna, framferði
þeirra og þróun svo vel, að
skýrar myndir skapast í huga
lesarans. Yfirleitt er það ljót
saga, ekki síður en í Samúels
kókunum, saga styrjalda og
ranferða, sem dregur ekki
dulur á, að yndi mannsskepn-
nnnar hefir lengi verið að
herja á nágrannann, ræna fé-
r^æti hans og granda honum,
ef hann dirfðist að malda í
nióinn eða bera hönd fyrir
höfuð sér. Svona hefir það
lengst af verið, og er enn, ef
að er gáð. Hvað voru stríð
Hitlers og Mussolinis annað
en ránferðir á nágrannana?
í löngum köflum þessa
Hann andaðist í New West-
ftnnster 9. ágúst síðastliðinn.
Hann hafði gengið niður að
Frazer-ánni ásamt Sigurjóni
syni sínum og ætluðu þeir að
fiska þar í blíðviðrinu sér til
skemtunar. Fékk hann þá
hjartaslag og andaðist í örm-
Urn sonar síns.
Jón heitinn var fæddur 18.
September árið 1885 að Njarð-
vík í N.-Múlasýslu. Voru for-
eldrar hans Sigurður Jónsson
°g Hannessína Jóhannsdóttir,
er var síðari kona Sigurðar.
^yrri kona hans var Margrét
^inarsdóttir og áttu þau tvær
^tur, frú Unu Th. Líndal,
ekkju í Winnipeg, og Guð-
finnu, sem nú er dáin, en gift
Var Guðmundi Johnson í
^innipeg.
Foreldrar Jóns fluttust til
panada árið 1893 og settust að
1 Riverton. Eftir aðeins sex
ara dvöl í þessu landi andað-
lst Sigurðu^r frá konu og ung-
Urn börnum. Ári síðar fluttist
^kkja hans til Winnipeg og
ol þar upp börn sín með á-
k'setri hjálp stjúpdætra sinna,
Hnu og Guðfinnu.
Jón Sigurdson kvæntist 9.
lulí 1916 eftirlifandi eigin-
honu sinni Margréti Andrés-
Jóttur, er ung kom með fóst-
Urf°reldrum sínum frá Is-
landi. Hún reyndist honum
agaet eiginkona. Bjuggu þau í
eUt ár í Winnipeg og síðan í
þrjú ár í Amarant við Mani-
fobavatnið. Fluttust þau þá til
Vancouver og áttu heima í
New Westminster og þar í
§rend æ síðan.
bindis lýsir Churchill ráns-
ferðum Norðmanná — víking-
anna — á strendur Brezku
eyjanna og víðar, um fleiri
aldir. Danir og Norðmenn, og
þar með nokkrir íslendingar,
lögðu það fyrir sig að gera
ránsferðir (forays) á óviðbúin
strandþorp, ræna öllu fé-
mætu, þar með fólki sem
þótti mannvænlegt, en strá-
drepa allt annað lifandi og
eyðileggja það sem ekki varð
haft á burtu. Þeir smíðuðu
stóra báta, langskip, allt upp
að hundrað fet á lengd og
þrjátíu fet milli borða, er þó
ristu ekki nema tvö fet full-
fermd, sem þeir gátu róið upp
ármynni og stolist að smá-
þorpum og sveitabæjum til að
ræna og drepa. Þetta þótti
karlmannlegt, og þeir voru í
hávegum hafðir, sem mesta
fúlgu fluttu heim með sér, og
sögðu af flestum manndráp-
um. „Frá níundu öldinni og
fram á þá fjórtándu var þetta
ein aðaliðja Norðmanna, sem
þeir mikluðust af. Herjuðu
þeir þannig um allt Eystrasalt,
til Brezku eyjanna, Frakk-
Þeim hjónum fæddust þrír
synir og ein dóttir, sem öll eru
á lífi. Búa þau í New West-
minster og Surrey. Þau eru:
Sigurjón, kvæntur Jósephínu
Thorlacius og eiga þau þrjú
böfn; Lýður, kvæntur Kath-
leen Ross og eiga þau tvö
börn; Sella Margrét, Mrs. J.
Raine og eiga þau eitt barn;
og Gunnar, sem enn er í
foreldrahúsum.
Fjögur alsystkini Jóns eru
á lífi: þrjár systur búsettar í
Manitoba og einn bróðir í
New Westminster. Jón stund-
aði smíðavinnu mestan hluta
ævi sinnar. Hann var dug-
legur, vandvirkur og trúr
starfsmaður. í öllu dagfari var
hann hógvær og prúður, orð-
var og alúðlegur. Því var hann
einstaklega vinsæll og allir
báru til hans hlýjan hug.
Hann var ágætur heimilis-
faðir og hjartfólginn konu og
börnum.
Útför hans fór fram 13.
ágúst s.l. frá Woodland út-
fararstofunni í New West-
minster að viðstöddum ætt-
ingjum, ástvinum, tengdafólki
og vinum. Hafði frú Una Th.
Líndal systir hans komið flug-
leiðis frá Winnipeg til þess að
fylgja kærum bróður til
grafar.
Minningin lifir um góðan
mann, sem vann sitt lífsstarf
af árvekni og trúmensku.
Guð blessi eiginkonu hans,
börn, tengdafólk, ættingja og
ástvini.
E. S. Brynjólfsson
lands, á strendur Iberíu, og
um Miðjarðarhafið allt til
Miklagarðs (þá Byzantium,
Constantinopel, nú Istanbul).
Og margir Norðmenn voru
með í krossferðunum, sem
voru í eðli sínu ránsferðir,
þótt yfirskynið væri annað.
Gætir beiskju í þessu verki
Churchills til Norðmanna
fyrir þetta athæfi þeirra, að
vonum, því að brezk alþýða
hafði við nóg að stríða bara
að fleyta fram lífi, svo hörð
sem kjör þeirra voru, án
þessara gesta handan um haf
og óskánda þeirra.
Það hefir stundum borið
við, að íslendingar hafi mikl-
ast af, í ræðum og ritum, að
sumir forfeður okkar hafi
verið víkingar. En þess ber að
minnast, að þessir víkingar
voru í eðli sínu ræningjar
(pirates), óbilgjarnir morð-
ingjar, sem einskis svifust,
drápgjarnir óþokkar og ill-
menni.
Churchill getur þess, tíl
dæmis, að þegar þessir ræn-
ingjar höfðu yfirunnið bæ eða
þorp og lagt allt í rústir, var
það siður þeirra að setjast að
snæðingi umhverfis eld
byggðum yfir skrokkum fólks,
sem þeir höfðu grandað, oft
aðeins hálfdauðum. En slíkt
þótti hermannlegt og karl-
mannlegt á þeim dögum. Og
þess ber að minnast, að í það
eina skipti sem slík ránsferð
var gerð á strendur íslands
(laust fyrir miðja seytjándu
öldina, af Tyrkjum, þegar
mey, sem síðar varð eigin-
kona Hallgríms Péturssonar,
og aðrar persónur, var höfð á
brott og seld til þrældóms),
þótti löndum þetta illt verk
og kvörtuðu sáran. Eins og oft
vill verða, munar það mestu
frá hvaða sjónarhól slíkt er
séð, og hver það er sem verð-
ur fyrir skaðanum. En í ljósi
þess sem Churchill segir um
þá Norðmenn, sem voru kall-
aðir víkingar, er vart mögu-
legt að miklast af frændsemi
við þá, svo mikið sem var af
illmennum meðal þeirra.
Ekki svo að skilja að Eng-
lendingar væru saklausir á
þessa vísu. Þeir voru óróa-
seggir og óbilgjarnir ekki
síður, og kannske frekar, en
aðrir á þeim dögum, að Norð-
mönnum meðtöldum. En her-
ferðir þeirra voru með nokkr-
um öðrum hætti en víking-
anna. Um fleiri aldir áttu
þeir í erjum við Frakka og
aðrar nágrannaþjóðir, út af
héruðum, sem þeir þóttust
eiga tilkall til á méginland-
inu. Og ef eitthvað slotaði til,
handan um sundið, börðust
þeir hver við annan, kóngar
og jarlar, drápu og lögðu í
eyði heilar sveitir, og kastal-
ar höfðingjanna risu á hverri
hæð. Herferðir fram og aftur
yfir Ermarsund voru daglegir
viðburðir, og almúginn beggja
vegna var kreistur og kram-
inn, þvingðaur ekki aðeins til
að berjast heldur og að fram-
leiða það sem til þurfti. Má
óhætt geta til, að daglegt líf
hins sauðsvarta almúga beggja
megin Ermarsunds hafi ekki
verið gleðiríkt á þeim hörm-
ungatímum. En þar við bætt-
ust árásir víkinganna, sem
fyrr getur.
Með því löðurmannlegsta
athæfi Englendinga á þeim
dögum var hið svívirðilega
morð Meyjunnar frá Orleans,
Joan of Arc. enda álasar
Churchill samlöndum sínum
fyrir þetta verk í slíkum
beiskjuróm að vart er í orð
færandi. En sagan af Joan er
sú, að hún hvatti Frakka til
að hefjast handa og reka Eng-
lendinga úr landi, og hefði
það tekizt nema fyrir óráð-
vendni nokkurra höfðingja,
sem sviku hana og seldu í
hendur Englendingum. Enska
biskupsráðið fann hana seka
um saurgun helgra dóma
(meðal annars það, að íklæð-
ast karlmannafötum) og
brendu hana lifandi. Gátu
þeir þannig ílengt taumhald á
nokkrum héruðum í Frakk-
landi, og mikluðust af.
Churchill reynir ekki að
bera í bætifláka fyrir athafnir
samlanda sinna á þeim dög-
um. Það er auðfundið að hon-
um þykir sagan ljót, en hann
reynir þó ekki að breiða yfir
það, sem honum finnst óheið-
arlegt í fari þeirra. En hörð-
ustu orðum beinir hann á
norsku víkingana og ránsferð-
ir þeirra á saklaust og óvið-
búið fólk, sem þeir svo slátr-
uðu unnvörpum af einstakri
grimd og óþokkaskap.
En svona var nú siðmenn-
ingin á þeim hörmungadög-
um, sem kannske loðir við
enn, ef að er gáð. Hvar er að
finna í sögunni hryðjuverk,
sem jafnast á við Belsen,
Lidice og Sur la Glane, nú til-
tölulega nýafstaðið?
Já, svona er hún veröld.
—L. F.
HVAÐ ER HOLLAST
BYGÐARLAGI MÍNU
samkvæmt hinni nýju áfengis-
löggjöf í Manitoba?
Því er ekki auðsvarað. EN hér eru nokkrar
spurningar, sem hver og einn borgari ætti
að íhuga vandlega, áður en hann tekur
ákvörðun.
• Gilda í bygðarlagi mínu áfengisreglu-
gerðir, sem ég er ánægður með?
Hvort vil ég heldur strangari reglur?
Eða frjálsara sölufyrirkomulag?
• Hvaða eftirlitsskilyrði skapast ef nýjar
vínveitingaleiðir koma til framkvæmda
í bygðarlagi mínu?
• Fólk af mismunandi uppruna í bygðar-
lagi mínu hefir ólíka drykkjusiði.
Hefi ég íhugað þetta sem vera skyldi?
• Hvaða félagslegar og siðferðilegar að-
stæður skapast af þeim breytingum,
sem bygðarlag mitt kann að hafa í
huga?
• Hver verða áhrifin á æskuna?
• Hefi ég gaumgæfilega íhugað þær
efnahagslegu afleiðingar í bygðarlagi
mínu, er nýjum útsölufarvegum yrði
samfara?
Skynsamleg yfirvegun þeirra viðfangsefna,
er neyzla áfengis hefir í för með sér. leiðir
til skynsamlegra ályktana af hálfu borgara
sérhvers bygðarlags.
Þetta er ein þeirra anglýsin^a, sem birt
er í þrígu almennings af
MANITOBA COMMITTEE
on ALCOHOL EDUCATION
Department of Education, Room 42,
Legislative Building, Winnipeg 1.
minningarorð um
Jón Sigurdson
KAUPIÐ og LESIÐ LÖGBERG