Lögberg - 15.01.1959, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 15. JANÚAR 1959
GUÐRÚN FRA LUNDI:
ÞAR SEM
BRIMALDAN
BROTNAR
Svo kom þessi sami bóndi aftur til að sækja
kistuna, en þá kom ekki litli hundurinn með
honum, börnunum til mikilla leiðinda. — Kistan
var borin út á hlaðið og látin á sleðann. Hann
kom ekki nær bænum en áður. En tveim dögum
seinna voru báðar litlu systurnar orðnar veikar.
Enginn gat ímyndað sér, hvernig veikin hefði
getað borizt á heimilið, nema ef litli hvolpurinn
hefði getað borið hana. Þá var ekki ólíklegt, að
Gunnar hefði smitazt, sem rogaðist með hann í
fanginu alla leið út á hlað. En hann staulaðist úti
og sakaði ekkert, en systurnar dóu með sólar-
hrings millibili. Sú eldri níu ára en hin fimm.
Gunnar var þá sjö ára. Hann óskaði eftir að mega
fara sem fyrst vestur að Hvanná, en nú var ekki
um það að tala, því að enginn maður mátti fara
út af heimilinu, vegna þessarar hræðilegu veiki.
Þórey klæddi sig ekki í nokkra daga eftir að litlu
systurnar yfirgáfu hjónahúsið, og enginn kom
inn til hennar, nema móðir hennar og eigin-
maður, sem gekk nú um úti og inni eins og viðutan
og sjónlaus, skipti sér ekki af neinu, en smíðaði
utan um dætur sínar. Gunnar talaði fátt um þá
breytingu, sem orðin var inni hjá foreldrum sín-
um, en í huga hans vaknaði þá ofurlítil von um
að hann fengi að sofa í litla rúminu, sem nú var
orðið autt. Kannske yrði þá talað eins hlýlega til
hans og systranna: „Ætlarðu ekki að fara að hátta,
elskan? Ertu búinn að lesa bænirnar þínar, góði
minn?“ og margt fleira, sem hlyti að ylja upp
huga hans.
„Heldurðu að mamma gréti nokkuð, þó að ég
yrði borinn fram í stofuna?“ spurði hann ömmu
sína einu sinni.
„Talaðu ekki svona, góði minn, auðvitað gráta
allir foreldrar, þegar börnin þeirra deyja“, sagði
hún dapurlega.
„Varla pabbi minn. Ég veit, að hann kann ekki
að gráta, en Þorvaldur á Hvanná kann það áreið-
anlega; hann er svo góður“, sagði hann. Og svo
sagði hann aftur eftir nokkra umhugsun: „Hvað
heldurðu að verði langt þangað til ég veikist og
verð borinn fram í stofuna?"
,JÉg veit það ekki, góði minn. Það veit enginn,
nema guð einn“, svaraði gamla konan.
Drengurinn hélt áfram eftir nokkra þögn:
„Valdimar segir, að guð hafi kallað á þær Hönnu
og Ingu, og nú séu þær orðnar englar hjá honum.
Þar heldur hann, að systkinin sín séu líka. Ég
ætla ekki að gegna, þó að hann kalli á mig. En
kannske vill hann ekki nema þau börn, sem eru
góð og falleg. Þá lætur hann mig í friði“.
Ingveldur strauk eftir kinn hans og bað hann
að vera alltaf góðan og þægan, svo að guði og
mönnum þætti vænt um hann. Drengurinn braut
heilann um það, hvort það myndi borga sig að
vera góður. Ekki var ólíklegt, að litlu systurnar
væru óánægðar yfir því að fara frá pabba og
mömmu, sem höfðu verið svo góð við þær. Svo
datt honum allt í einu í hug að spyrja föður sinn,
hvað yrði um ærnar, sem þær höfðu átt. Hann
rambaði fram í skálann. Þar stóð faðir hans við
hefilbekkinn, heflaði í ákafa og leit ekki við, þótt
drengurinn gengi um. — Drengurinn stóð stundar-
korn kyrr fram við dyrnar og horfði á, hvernig
spænirnir hrúguðust í háan kúf upp úr auganu á
hefilbekknum. Svo hremmdi þessi stóra hendi
föður hans þá og kastaði þeim á gólfið, byrjaði
svo aftur að fægja fjölina. Honum heyrðist hefill-
inn segja: „Hviss, hviss“. Hann færði sig alveg inn
að hefilbekknum. Hann sá, að faðir hans leit til
hans út undan sér. Honum var það ekkert nýtt að
vera litinn hornauga. Samt fann hann til undan
þeim.
„Má ég ekki eiga kindurnar þeirra, fyrst þær
eru komnar til guðs? Ekki geta þær haft gaman
af þeim lengur“.
Ekkert svar. Hann endurtók spurninguna hálf-
hikandi, en fékk ekkert svar. Þá var hún borin upp
í þriðja sinn. En þá stappaði faðir hans fætinum
í gólfið og sagði honum að hafa sig burtu og
hætta öllum vitleysisspurningum.
Sonurinn labbaði út og klagaði það ’fyrir ömmu
sinni, að karlvargurinn anzaði sér ekki, ef hann
talaði við hann.
„Vertu ekki að ónáða hann, vesalinginn“, sagði
tengdamóðirin. „Það er þá auðséð, að mannlegar
tilfinningar hefur hann. Hann getur gugnað eins
og þeir, sem veikbyggðari eru“, bætti hún við í
hálfum hljóðum.
En Gunnar fór hiklaust fram í skálann aftur og
hamaðist við að bera hverja tréspónavizkina eftir
aðra inn í eldhúsið og troða henni undir súpupott-
inn og láta logana leika allt í kringum hann. „Nú
logar glatt“, sagði hann við eldabuskuna, sem sat
döpur á svip fyrir framan hlóðirnar. Allir voru
daprir á þessu heimili, nema Gunnar litli.
„Þú mátt ekki láta svona stórar viskar í einu
undir pottinn“, sagði amma hans, „það getur
kviknað í bænum“.
„Það gerir ekkert til“, anzaði hann. )rÉg get
hlaupið út, og það geta allir“, bætti hann við.
Svo gerði hann nýja tilraun til að fá föður sinn
til að anza sér. Hann spurði, hvort hann ætlaði
ekki að smíða kistu handa sér líka. Hún þyrfti
ekki að vera eins stór og kistan hennar Hönnu. —
Þá tók faðir hans svo fast um handlegginn á
honum, að hann kenndi til, og ýtti honum fram
úr skálanum og hallaði hurðinni að stöfum, því
að hann vildi vera einn með sorg sína. En Gunnar
fór inn í eldhúsið, sem nú var mannlaust. Hann
náði í dálítinn eldköggul, sem hann bar fram á
fýsifjölinni. Hann ýtti skálahurðinni opinni með
öxlinni, en forðaðist að gera hávaða. Svo lét hann
fjölina á gólfið rétt fyrir innan dyrnar og hallaði
hurðinni hljóðlega aftur, og beið fram í bæjar-
dyrum, þangað til þéttur, hvítur reykur gaus upp.
Þá hentist hann út úr bænum, ekki laus við
hræðslu, og hljóp út í f jóstóft til Valdimars gamla,
sem var að leysa í kýrmeisana.
„Hvaða óskapa hlaup eru þetta, Gunnar minn?“
spurði gamli maðurinn. Drengurinn hélt niðri í
sér andanum eins og hann væri að hlusta eftir,
hvort einhver kæmi á eftir sér, en svo þegar
ekkert heyrðist, fór hann að segja frá því, hvað
hann hefði verið að gera.
„Það er sjálfsagt farið að loga inni í skálanum
hjá pabba“, sagði hann. „Ég lét eldköggul undir
tréspónahrúguna. Þeir loga vel, spænirnir".
„Því gerðurðu þetta, góði minn. Viltu láta bæ-
inn brenna og kannske fólkið líka“, sagði gamli
maðurinn klökkur.
„Það brennur ekki nema skálinn. Mér er sama
um það, sem í honum er. Hann vill ekki gefa
mér kistu eins og stelpurnar eiga að fá og þá mega
þær víst brenna“, sagði Gunnar.
„Veiztu þá ekki, að það á að láta litlu systurnar
þínar í þessum kistum ofan í jörðina. Langar þig
til að deyja eins og þær“, kjökraði gamalmennið.
„Það er víst ekki mikið verra en að lifa“, sagði
drengurinn. „En ég ætla að geyma hitt og þetta
dót í minni kistu, en ekki láta hana ofan í jörðina“.
Þórey hafði komið innan göngin, þegar sonur
hennar þaut út úr bænum. Nú hafði hann verið
að vinna eitthvað, sem hann mátti ekki. Henni
fannst það helzt stytta stundirnar að rangla úti
við eða fara fram til manns síns og hlusta á hug-
hreystingarorð hans, sem því miður hrifu þó lítið.
Hún kom í skáladyrnar einmitt, þegar fyrstu
logatungurnar teygðu sig eftir tréspónaslæðingn-
um á gólfinu. Hún hljóðaði hástöfum. Þá leit
Jóhann upp frá smíðunum. Hann þreif nokkra
poka, sem lágu þar í skálahorninu og kastaði yfir
logana, sem voru kraftlitlir, og slökkti þá.
„Gunnar hefur verið að hamast í spónunum í
allan dag, en hvar hann hefur náð í eldspýtur, veit
ég ekki. Það er nú meiri mæðan“. Hann þagnaði.
— Náttúrlega hefur hann ætlað að segja, að hann
skyldi hverfa, hugsaði konan. Hún færði sig til
hans og grúfði andlitið að brjósti hans og grét
átakanlega sárt og lengi. Hann klappaði grann-
vöxnum líkama hennar með stórum og hrjúfum
höndum sínum. Henni fannst þær hlýjar og
mjúkar.
„Ég er alveg hissa, að guð skuli leggja þetta á
okkur“, sagði hún, þegar hún mátti mæla. „Taka
þær, en skilja hann eftir, svona baldinn“. Henni
datt í hug að óska þess, að hann hefði horfið líka,
en fyrirvarð sig fyrir það.
„Hann á sjálfsagt eftir að lagast, strákurinn",
sagði hann. „Þetta er hálfgerður óviti ennþá“.
Gunnar var hæglátur þetta kvöld, sat lengst af
hjá ömmu sinni og óskaði eftir að hún segði sér
sögur, en hún var víst búin að gleyma öllum
sögum. Það var allt gleymt, nema sorgin og sökn-
urinn eftir litlu systurnar, sem fyrir svo ótrúlega
stuttu síðan höfðu hlustað á sögur hennar. Hún
var líka hálfhrædd um, að drengurinn væri að
veikjast, því að hann var svo óvanalega stilltur.
En sá, sem var kominn út á undan öllum öðrum
á bænum, var Gunnar, þegar hún losaði svefninn.
Hún var sífellt að biðja hann að vera gott barn
við foreldra sína, þar sem þau ættu ekkert annað
en hann. Hann hugsaði sér líka að vera það, því
að auðvitað þráði hann ást og hlýju eins og önnur
börn. Föður sinn þorði hann ekki að nálgast, enda
bjóst hann við litlu úr þeirri átt. En hann þrýsti
sér oft fast upp að mjöðminni á móður sinni og
fannst svuntan hennar mjúk og hlý. En það var
eins og hún vissi ekki af nálægð hans fyrr en
móðir hennar sagði: „Hann er nú að vonast eftir,
að þú verðir góð við hann, anginn litli. Mundu, að
þú ert móðir hans ekki síður en litlu systranna".
Þá strauk móðirin einu sinni eða tvisvar yfir
kollinn á honum, sneri sér síðan undan og þurrk-
aði tárvot augun. Drengnum fannst hún hefði
getað strokið um kinnina á sér eða jafnvel kysst
sig á kinnina. Það höfðu systur hans fengið dags
daglega. Hann hafði gætur á því, sem fram fór í
skálanum. Nú voru kisturnar orðnar svartar. Svo
kom Pétur í Seli með böggul einn daginn, sem
hann lagði á fiskasteininn, því enginn mátti koma
inn. í honum voru fínir, hvítir kjólar, sem Hall-
dóra í Seli hafði saumað handa þeim systrum
hans. Amma hans sagði, að þær yrðu klæddar í
þá, þegar þær yrðu látnar í kisturnar. Ekki var
hann látinn sjá þær í þeim. Hann sá bara, að
kisturnar voru horfnar úr skálanum einn daginn.
Amma sagði, að þær væru komnar yfir í stofuna,
þar væru litlu systurnar í þeim. Hann gægðist
inn um skráargatið, því hurðin var læst. Það var
komið eitthvað svo ákaflega fallegt á lokið, sem
gaman hefði verið að leika sér að, en hann mátti
náttúrlega ekki skoða neitt, sem þær áttu. Það
hefði víst mátt gefa honum svona fallegt.
Svo var farið að búast til ferðar einn fagran
morgun. Móðir hans vildi, að Þorbjörn á Stekkn-
um yrði beðinn að fara með þeim inn eftir. En
Jóhann sagði, að það kæmi ekki til mála, að hann
færi að biðja hann né aðra að koma á sýkt heimil-
ið. Svo klæddu hjónin sig í sparifötin og litlu
kisturnar voru látnar á lítinn sleða og hann dreg-
inn niður á víkurbakkann. Þar var fjögra manna
farið á floti í víkinni. Út í það voru kisturnar
bornar og móðirin þar á eftir. Ingveldur og
Gunnar litli stóðu eftir í fjörunni. Þórey kyssti
þau með tárin í augunum. Það var hún næstum á
hverjum degi.
„Vertu nú góður drengur við ömmu meðan við
erum í burtu“, sagði hún við son sinn.
„Hann verður það, anginn litlí“, sagði Ingveldur.
Jóhann ýtti bátnum frá landi og réri fram vík-
ina. Hann kastaði ekki kveðju á þau tvö, sem eftir
stóðu. Mágaástirnar milli hans og Ingveldar voru
orðnar helzt til kaldar í seinni tíð. Mest var það út
af Gunnari litla. Gamla konan kenndi þeim um
það, hvað drengurinn var trylltur. Það var vegna
þess að þau höfðu hann útundan. Drengurinn tók
hvern steininn af öðrum úr fjörunni og kastaði út
á víkina.
„Hættu þessu, góði minn“, bað amma hans. „Það
er ljótt að henda á eftir fólki“.
„Ég er ekki að henda á eftir þeim, heldur er ég
að reyna að hitta karlskrattann, sem er í sjónum.
Ætli hann taki ekki kisturnar af þeim og dragi
þær til sín ofan í sjóinn“, anzaði hann.