Lýður - 28.10.1890, Blaðsíða 2

— 62 —
(lalinn, gufusldp og eimreiðir á og við öll votnin'ji kring ;
skógar og fjallbeitir allt upp að ummerkjum ens eilífa
jökuls, litir, líf og gleði allt upp að jökulurð'.inum, sem
enginn kemst að, pær sýnast jafnvel fá líf í kveldsólar-
bjarmanum Allt nágrennið virðist æpa fagnaðaróp í un-
unarfullum glóðroða. En her er dauðans alvara og kyrð.
Manni finnst jafnvel óviðkunnanlegt, að heyra sín eiginorð
i pessari einveru. I kringum oss er vetrarfrost í miðjum
júli, og út við sjóndeilarliringinn eru aptur risavaxnar
lirannir af fönn og ísi, en eyðiíiatneskjur milli. Engin
borg, ekkert þorp, engin kirkja, engar minjar mannlegs
lífs eða mannlegrar starfsemi Jmr byggir engiun fugl
hreiður sitt, og varla sér mosa á hinuni svörtu rústum,
Hið gleðilegasta er sjórinn, hvítur og hreinn. En hann
getur pó ekki myndað verulega vinsamlegt vetrarútsýni.
Ofurefli eidsins hefir sprengt allt i sundur, og gjörtúr pví
ruglingslegt völundarhús, einkum til suðurs. J>ar hrúgast
upp snjójötnarnir hver hjá öðrum, girtir dauðastirðuin
hainrabrekkum og hraungörðnm, Torfa- Tindafjalla- og
Ooðalundsjökull, Katla og Eyjafjallajökull. Skýin grúfðu
sig suður af honum til hafs, svo að óglöggt sá til Vest-
manneyja. En svo markaði til vesturs frá pessari jökul-
nuðn fyrir dökkum og berum fjöllum. J>að voru fjöllin við
J>ingvallavatn, og fjöllin suður á lleykjanes, en ekkert
pessara fjalla er jafn einkennilega fagurt tilsýndar og
fjöllin í Sviss: Wetterhorn, Jungfrau og Tödi. Eu pó
er petta svo einkennilegt umsýni, að pað festist í minni
eins og undarlegur draumur. f>yð er líkast pví eins og
maður hafi litið inn í ókunnan heim, par sem heimskauta-
norðrið hótar að drepa allt líf, en jarðeldurinn í undir-
djúpunum streitist af aleíli móti valdi pess. Innan um
eldinn og ísinn lifir fátæklegur grasvöxtur í daladrögunum
á milli jökulskriðanna, eyddur og hrjáður af hvorumtveggju,
og fáeinir hugrakkir bændur búa á víð og dreif i strjálum
bæjum, og segja til pess, að frjálsir menn í Noregi hafi
fyrrum kjörið pessa auðn sér til heimilis, fremur en beygja
höfuð sitt undir oflreldisboð konungs. En í pessari fjalla-
einveru verði pó jafnvel alvarleg mannleg mótspyrna að
láta undan, pegar enn æðri tekur í strenginn. Hvað er
maðurinn, hvað er ein pjóð gagnvart megínöílum náttúr-
unnar, sem skaparinn lætur rísa öndverð, risavaxinn gegn
öllum hugsunum og verkum : eldi, hömrum, ísi og sævi ?
jþað væri ekki fjarri að hugra sér Prómepeif stegldan hátt
á pessum hamri, eða heyra óp fordæmdra upp um sprung-
ur pessar; en til frelsishetjanna hrópar fjallið pessi Ijóð :
Konunga meguð ér flýja,
og kné neinum beygja,
fella stóljöfra,
steypa borgvígjum,
berast yfir höf,
bjúgum kili,
lifa einráðir
í landi frjálsu.
I frjálsu landi,
finnið éf konung sjálfir,
skikkjan er sægráu
silíri hlaðin,
er fellur hangnndí
oí Heklubungur.
Og er hann sig hrserir
hamast eldsglóðir
úr djúpi gnýmiklu
til Gimles hæða.
Hver mun pá hjálpa
húsum og hjörðum,
er dunur hans dynja
í djúpi hamra ?
Hátt lyptast pá logar
yfir land og haf',
öskuský grúfa
yfir öldum og lueðum,
og bjarg bráðið
í bunum fossar
ofan hamrahlíð —
hrönn glóandi ?
Hvar er pá friður ?
Hvar er pi frelsi ?
biðjið pá líknar
buðlung hinina.
Biðjið við bjargstall,
bjargar af honum;
biðjið hann: að stöðva
brimflóð loganda,
stilla æðigang
úr opnu víti.“
Nokknr íslen/.k kvæði hefir halln útlagt á pýzku; pnð
er allt snildarlega gert; helzt eru pessi í bókinni: nokkuð
af Völuspá og Hávamálum, Sólarljóð, brot úr Lilju (ífitna
hefir haun áður útlagt og gefið út), brot úr Skíðarínnn
Hestakaupavisur Stefáns Ólafssonar, skipafregn Arna Böð-
varssonar ; er pað lneinasta fnrða, hvað kýmni og fiiulni
pessara kvæða hofir getnð haldist óspillt; Eldgamla ísa-
fold, ísland farsælda frón, Sunnanför Gröndals, og íslands
kvæði hans úr pásund ára minningarritinu; Snæfellsjökull
éptír Steingr. Thorsteinson og Jón Arason eptir Gísla
Brynjólfsson; hann hefir varla pekkt kvæði Matth. Joch-
umssonar um hann; annars hefði pað líklega beldur orðið
fyrir pví. Svo er og sníldar útlegging á Allt eins og
blómstrið eina eptir Hallgr. Pútursson; segir hann að sá
sálmur sé eitt hið Itezta sem sé að finna í öllum sálma-
skáldskap mótmælenda. Nokkrar vísur fleiri eru útlagð-
ar í bókinni.
|>að sem eg dáist mest að í pessari bók er hin al-
hliðaða menntun höf., vægð í dómum, óskiljanlega sönn o<
nákvœm pekking og sldlningur á högum og lífi lands og
pjóðar, ynnileg og alvarleg ósk hans og löngun að pjóðinni
líði vel og hagur hennar breytist til batnaðar. ]par í tel-
ur hann líka æskilegt að hún snerist aptur til kapólskrar
trúar og ætlar pað mundi vera vel hægt, ef einhver feng-
ist til að taka að sér kapólkst trúarboð hér, en vondauf-
ur er hann með pað. það ímynda eg mir líka, að fáir
vinni til að vfirgefa in sælli suðrænu lönd til pess, nema
pví aðeins, að annar eins maður og Baudoin yrði til pess.
Enn hugsanlegt værí að íslenska kirkjan kynni ögn að rakna
úr rotiiiu, ef góður kapólskur prestur færi að prédika hcr,
en hest væri pá held eg að hann væri vorrar pjóðar. |>á
mœtti vera a> einhrer væknaði til pess að malda í móinn.
Höfundinum sé pakkir fjrir bók sína, pað er aðeins
bágast hvai fáir geta séð hana og lesíð, af pví að svo fáir
vilja stunda pýzkar menntir á landi hér; pað má ekki
koma upp nieð að fá annað en danskt rómariarusl á söfn-
in, hvað pá annarstaíar. Vér sendum höfundinitm kæra
kveðju vora fvrir hið ástúðlcga rit hans.
Jónas Jónasson*
Landar vssfan hafs.
Vér erum vissir um að hin síðast komnu ísl. blöð írá
Ameriku hafa vakið niikla gleði og hluttekning i ótal lijört-
um hér heima. Náið er neí auguin, segir máltækið, gleði og
sorg, sóini og ófrægd hræðra vorra par vestra, er nákomi
vorum eigin hag og hamingjukjöruni. Nú geta allir hér
beiina ineð fullii ástæðu lirósað sigri og sæunl vors fámenr •».
pjoðflokks Og pó peim, sem petta ritar, auðnist elcki að lesu
*) I 15. tbl, var Jóu fyrir Jónas.