Austri - 30.05.1892, Blaðsíða 2

Nr. 14
A U S T R I
54
Enn að allir slikir seolar lendi á sín-
um tíma í útlendri verzlun eða komi
inn til landsjóðs í tekjur eir.s og 200
krónurnar pínar, — pað er gefinn
lilutur.
Nú hefi eg farið yfir hringferð peirra
seðla, sem landssjóður fær 1 tekjur og
gefur út aptur á peninga sína sjálf-
ur; og serðu að pað er hlutur, sem
eigi tjáir neinum að prætast um, að
á peim tapar hann 100%
Enn nú eru aðrir seðl&r, sem aðra
leið koma til landssjóðs enn peir, sem
eg nú hefi talað út um. fað eru all-
ir peir seðlar, sem aðrir, en lands-
sjóður sjálfur, ávísa á peninga hans
gegnum pósthúsið í Rejkjavík. Eða
ef pér pykir auðveldara til orða tek-
ið, pað eru allir peir seðlar, sem á-
vísað er á landssjóð um fram pá, sem
hann sjálfur hefir gefið út á peninga
sína á árinu. |>essir seðiar renna að
úr mörgum áttum: frá peim sem seðla
fá i hankalánum og frá kaupmönnum
lang mest, í smærri upnhæðum frá
mýmörgu öðru fólki. Ríkissjóður tek-
ur pá í borgun fyrir póstávísanir á
á sjálfan sig — öldungis eins og pá,
sem landssjóður hefir gefið út á pen-
ingasínasjálfur og lætur landsjóðborga
sér pá í gulli. þetta gull borgar
landssjóður í honum alsendis óviðkom-
andi parfir prívat manna fvrir utan
öll ákvæði fjárlaganna. p>essu neitar
pú ekki heldur, en viðurkennir pað
satt að vera. Enn pú segir að lands-
sjóður „geti brúkað seðlana sem hann
pannig leysir inn í sínar eigin parfir
og borgað með peim laun embættjs-
manna og fleira“. J>etta geturlands-
sjóður ekki fremur en pú getur flogið
til sólarinnar fyrr en hann er búinn
að borga ríkissjóði andvirði pessara
seðla í gulli. |>á fyrst getur hann
gefið pá út á pá peninga sem hann
á að greiða í sínar parfir, pað er
að segja í parfir peirra, sem hann
elur. En hann getur ekki gefið seðl-
ana út á pað gull, sem hann hefir
pegar greitt fyrir innlausn peirra,
heldur aðeins út á pað gull, sem pá
er eptir í sjóði hans. Gullið semhann
leysti seðlana inn með er honum að
eílífu tapað. A innlausn pessara seðla
tapar landssjóður pví 100%; pað er
degi ljósara.
Hve miklu landssjóður muni vera
búinn að tapa á innlausn pessara
seðla síðan bankinn var stofnaðurvita
menn ekki, pvi skýrslur vantar. J>að
eitt vita merm með vissu, að í árslok
1888 var hann búinn að tapa á
henni....................kr. 332,000
pví pað var upphæð ógold-
innar skuldar landssjóðs pá
við ríkissjóð. J>egar nú hér
við er lagt pað, sem maður
veit með vissu að landssjóður
i sömu árslok hafði tapað á
seðlum sínum greiddum hon-
um í tekjur ...................249,300
pá var allt tap lians á hálfu
priðja ári, sem enn er lýst . . 581,300
Sama tapinu í hækkuðu lilutfalli
við hækkaða pjóðskuld, hefir náttúr-
lega lialdið áfram síðan; pví engu
hefir verið breytt í fínanzráðstöfun
landsins síðan, nema pví, að hækka
tolla pess og pjúðskuldina svo, að peir
gœtu boríð tapið. og varnað pví, að
landssjóður kæmist í ógoldna skuld
við ríkissjóð. f>egar pið hafið komið
fyrir ykkur fínanzmálinu, og paðvirð-
ist mér ykkur vorkunnarlaust héðan af,
pá hafið pið reyndar lært dýrtkeypta
lexiu, en eg veit ekki nema hún borgi
sig á endanum. — —-----------—
Eiða-Mnaðarskóli.
Yflrlit yfir framkvæmdir skólans skóla-
árið 1891—1892.
Námssveinar voru 9 á skólanum,
4 í eldri deild, 4 í yngri deild ogeinn
aukanámssveinn, er tók pátt í náminu
að sumu leyti.
Samkvæmt reglugjörð skólans byrj-
aði skúlaárið 15. maí 1891. Yfirsum-
arið voru piltum gefnar einkunnir eða
vitnisburður fyrir verkleg störf, á viku i
fresti, í pessum greinum :
1. Verkstjórn.
2. Vanaiegum heimilisstörfnm. Und-
ir pau lieyra: Ýms bæjarstörf,
sláturstörf, bvggingavinna, með-
ferð áburðar og eldiviðar, og hand-
lægni við trésmíði og járnsmíði
á hlutum tii venjulegustu bús-
parfa.
3. Jarðræktar störfum. Undir pau
heyrir: túnvinna. garðyrkja, skurða-
gröftur, garðhleðsla, túnslétta, og
verkleg land- og hallamæling.
4. Heyvinnustörfum.
5. Hirðing kvikfénaðar.
6. Iðjusemi: a. bóklegri b. verklegri,
7. Heglusemi.
Helztu framkvæmdir skólanspetta
ár voru pessar:
A.
1. Sléttaðir í túni 450 □ faðmar.
2. Grafið lokræsi, 2’/2fetá dýpt. 1%
fet á breidd, — 356!/4 ten. fet.
B.
1. Byggð skemma (geymsluhús), 15
álnalöng, 5 áln. á breidd, 6 álnir
á hæð af gólfi í mæniás.
2. Byggð 2 fjárhús, er taka til sam-
ans 150 geldíjár.
3. Byggð smiðja með timbnrstafni
6 72 al. á lengd, 41/2 al. á breidd,
og 4% al. á hæð.
4. Endurbætt hesthús að veggjumog
viðum.
5. Tekinn upp „svörður'-1, sem var
purr 160 hestburðir.
Æfingar voru pjörðar við land-
og hallamælingar vor og haust, einn-
ig var kennt sund hvern pann dag,
sem heitt var í veðri.
Kennsla í bóklegum fræðigrein-
um sem fyrirskipaðar eru í reglngjörð-
skólans 2. kafla bls. 9. byrjaði eigi
fyr en 26. okt., vegna bygginga og
annara starfa. Skóli var settur í tveím-
ur deildum, er nefnast: „eldri og yngri
deild“. Próf voru haldin; 1. jólapróf
18. og 19, des. 2. miðsvetrarprúf 24.
og. 25. febr.
Yorpróf var haldið 9. til 12. maí
mán., og gengu allir lærisveinar und-
ir pað. |>eir 4 piltar er voru í eldri
deild _tóku burtfararpróf. Prófdóm-
endur voru Einar prestur Jónsson á
Kirkjubæ og Sigurður búfræðingur
Einarsson á Hafursá.
A.
Yngri doildin tók fyrra aðalpróf
i peim bóklegum fræðigreinum, sem
kenndar eru fyrra námsárið og varð
röðin pannig :
1. Sigurður Jónsson frá Hlíð iLóni
í Austurskaptafellssýslu.
2. Stefán |>órarinssoo frá Vaði í
Skriðdal í S-Múlasýslu.
3. Friðrik Jónsson frá Sauðhaga
á Ýöllum í S-Múlasýslu.
4. Uiels Sigmundsson frá Vaði í
Skriðdal í S-Múlasýslu.
B.
Eldri deildin tók síðara aðalpróf
(burtfararpróf) i öllum peim bókleg-
um fræðigreinum, er kenndar voru
allan skólatímann yíir, sem voru 16
að tölu og féllu einkunnir pannig :
1. J>órarinn Benediktsson I. aðalein-
kunn, dável [40,90) eða 108 st.
2. Jón Jónsson I. aðaleinkunn, dá-
vel (4,8S) eða 105 st.
3. Pétur Stefánsson I. aðaleínkunn,
dável -f- (4.sg) eða 99 st.
4. Erlingur Filippusson II. aðaleink-
unn vel -f- (4,21) eða 79 st.
I verklegum námsgreiuum varð
röðin pannig:
Pétur Stefánsson ágætl. til dável.
þórarinn Benidiktss. ágætl.til dáv.
Jón Jónsson dável til vel.
Erlingur Filipuss. dável til vel. ,
Að af loknu prúfi héldu piltarfund. J
Meðal annars sem rætt var á fund- J
inum var pað : „Hefir pað nokkrapýð- |
ingu fyrir „Eiðasveina11 að koma hér j
saman á skólanum árið 1900.“ Urðu
nokkrar umræður um málefni petta
og pví næst samp. í einu hljóði svo-
hljóðandi tillaga:
„Vér sem ritum nöfn vor undir
pessa fundargjörð, skuldbindum oss
til pess', ef eigi hindra lögmæt forföll,
að koma saman hér á Eiðum árið
1900, til pess að skýra frá gjörðum
vorum, ræða ýms nauðsýnjamál, skoða
framkvæmdir skólans o. s. frv, f>ó er
petta bundið pv.í skilyrði, að búnað-
arskólinn sé hér á pessum stað, með
sem líkustu fyrirkomulagi og sama
skólastjóra. Engin innanlands fjar-
lægð getur verið pessu til fyrirstöðu41.
Fundurinn óskar, að peir, sem lærthafa
á pessum skóla taki pátt í samlcom-
unni, og skorar á pá, sem framvegis
læra á skólanum, gjöri slíkthiðsama
Geti einhver af peim er petta heit
vinna, eigi komið á samkomuna hér
— 1900 — forfalla vegna, er hann
skyldur — sé honum mögulegt — að
skrifa fundinum," tillcynna forföll og
skýra frá helztu gjörðum sínum.
Fundi slitið.
Eiðum 14. maí 1892.
Erlingur Filippusson. Einar Einarsson.
(fundarstjóri). „(skrifari).
Til staðfestu og sampykkis ritum
vér nöfn vor:
Jónas Eiríksson Einar Einarsson
(skólastjóri). (2. kennari).
|>órarinn Benediktsson. Jón Jónsson.
Stefán |>órarinsson. Friðrik Jónsson.
Erlingur Filippusson. Pétur Stefánsson.
Sigurður Jónsson. Hiels Sigmuridsson.
Talca má pað fram, að piltar héldu
fund penna, elcki af pví að peirvœru
hvattir til pess af hálfu kennaranua,
heldur af pví að peir álitu að fundur
peirra hér á skólanum árið 1900, gæti
haft mikla pýðingu oggóðar afleiðingar.
Skólastjóri palckar peim hérmeð
peirra hlýja hug til sin, og pá roekt
og velvild sem peir sýna skólanum
með pessu.
Eiðum 17. maí 1892.
Jónas Eiríksson.
Til Eiðaskólans.
pú framfarastofnun, í búnaði bót,
sem beinir oss leiðina réttu;
þú stríðir svo mörgu og ströngu í mót
og stefnir að takmarki settu,
þú ieiðbeinir hverjum sem leitar til þín
og lætur sér skiljast að þörfin er brýn.
Eg meina sem skilur að þörf er á þer.
og þekkingu’ er búnaðinn eflir,
sem skilur að þekkingin skilyrði er
þeim skákina framfara ieflir,
sem veit það er fræðslan, sem verður að fá,
ef vernda skal búnaðinn mátinu frá.
pú vinnur af megni þótt veiklað það sé
í velferða rtilgangi hreinum,
þú lcennir ossjráð til að framleiða fé,
sem fótgið er jarðar í leynum;
þú sýnír oss glöggt, hvar vor gullnáma er,
þars gnógttr er auður ef leitum hans vér.
pú kennir oss bæði og sannar að sé,
sá sjóður að fótum oss laginn;
i skauti þess lands, sem þó skorti æ fé
og skelfist við örbyrgðar haginn.
Já land vort á auð þann, sem aldregi þver,
en erfiði kostar að leitum hans vér.
Ja landsheillastofnun þér vegni æ vel
þú vaxir að þroska með árum !
þau frækorn þú sáir nú frost við og él,
þau frjóvgist í ilgeisla bárum,
er fljóti frá . menningar frjálsri ársól
og frjóanga breiði’ um vort hrímþakt.a ból.
peir frjóangar varði að vel blómgum meið,
er visni ei larids vors á dögum,
af honum svo byggjum vér bjargtraustaleið
að búsæld og velferðarhögum,
Já hamingjuvættur hver vígi þitt starf
er verðí’ íslandssonum að blessunar arf.
Og heill þt'r hinn starfsami stjórnari hans
þér, stofninn hinn veika sem réttir.
Já heill þér, að virðing og velfarnan lands
að vinna þú takmarlc þér settir.
Já heill þér, og drottinn þitt lífsstarf og leið
meö laufkrönzumhamingjuskreyti aðdeyð.
G. H.
BEKDING.
Eins og sést af „ísafold11 hefir
nú konungur fyrirskipað nýjar alping-
kosningar á næstkornanda hausti. það
líður pvi óðum að peim tíma að kjós-
endur purfa að vinr.a pað vanda mikla
verlc að kjósa pjóðfulltrúa, sem ráða
eiga „lögum og lofum11 fyrir pjóðar-
innar hönd í 6 ár nœstkomandi. Sum
hlöð vor hafa nú pegar vakið athygli
á kosningunum. og bent á ýmsa pá
af hinum gömlu pingmönnum sem ó-
ráðlegt sé að kjósa. f>að er nú að
vísu mikilsvert að blöðin veki at-
hygli á pingkosningum, og pingmanna-
efnnm ef pau gjöra pað hlutdrægnis-
laust, og ekki af neinum flokkaríg.
En opt er hætt víð blaðadómarnir séu
bundnir við flokkakeppni. og pessvegna
er pað ætíð hollast fyrir kjósendurna
að „prófa og rannsaka11 sem nákvœm-
legast sjálfir skoðanir peirra sem
bjóða sig fram til pingfarar. Hér í
Múlasýslum hefir lítíð brytt á pví að
kjósendur væru farnir að hugsa um
pingkosningarnar sem fara í hönd.
En vonandi er að Austfirðingar sem
hafa orð á sér fyrir að vera meðal
peirra kjósenda, sem kosningaráhugi
sé einna best vakandi hjá, vakni nú
með vorinu, og fari að litast um eptir
pingmannaefnum, er pess pví meiri
pörf sem orð leikur á pví að sumir
hinna núverandi pingmanna hér eystra
ætli ekki að bjóða sig fram aptur, en
sumum peirra muni kjósendurnir frá-
hverfir.
jþað hefir að vísu stundum lán-
ast vel, að fá pingmenn utan kjör-
dæmis, en æskilegt mundi pó vera fyr-
ir oss Austfirðinga, ef vér gœtum sent
til pinga góða menn og samvizkusama,
j hér af Austurlandi, pví ætíð er pó
1 „betra hjá sjálfum sér að taka en
sinn bróður að biðja11.
Alpýðumaður.
Dagskrá pings og P.jóðar
er auðvitað skipuð mörgum pýðingar-
miklum málum, en pó eru ekki öll
pau mál par sett. sem auðsælega
hljóta að eiga par sæti, ekki síður,
en t. d. lagaskólamálið, leysing vist-
arbandsins. o. fl. |>ingmennirnir fyrir
Múlasýslur, sem í 12. tbl. Austra p.
á. bafa boðað almennan fund á Eg-
ilsstöðum á 'Völlum 30. júní hefðu
átt að leiða atbygli kjósenda sinua,
að pví að peir álitu bindindismálið
eitt af pýðingarmestu pjóðmálum ís-
lands, og vildu pví setja pað í pess
rétta sæti: ofarlega á „dagskrá pings