Austri - 27.05.1893, Qupperneq 2

A U S T R I
54
14
liælimi lagt, livort nðrir mundn vilja
siðar hætta fé og íjörvi við retrar-
ferðir hirtgað. er peir garpar eru all-
ir. er nú stunda pær. — ef landsraenn
sjálfir eru svo blindaðir fýrir eigin
hagsinunum og framfarakröfum tírn-
ans og pjóðarinuar. að peir ekkert
vilja leggja að niörkum til pess að
tryggja vetrarferðir til landsins og i
kringum pað 4 hinum hættulegasta
tima ársins, en sem Islendingum eru
jafn-nauðsynlegar til pess að eiga
viðskipti við önnur lönd. sem. á hinum
bliðari og bjartari tiroa pess.
það er vonandi að pess verði
eigi langt að bíða, að menn reyni til
nð koma hér upp pilskipum til fiski-
veiða við híð fisksæla Austurland, svo
að landsins eigin börn geti pó að
minnsta kostí „verið með“ útlend-
ingum, í pví að ausa upp auðæfuin
hafsins á hentugasta og arðsamasta
hátt. Og pá gæti pvílíkur viti gjört
peim atvinnuvegi ómetanlegt gagn,
einkum á haustin, er hin útlendu
skip eru farin heim til sín og innlend
skip væru ein um hituna.
Austlendingar hafa lengi verið
olnbogabörn, hvað afnotin af landsins
fé snertír. Yér vonum að geta sýnt
pað svart á hvítu áður en mjög langt
um líður, að Múlasýslumenn leggi til-
tölulega mest fé í landssjóð, en fá
aptur miniist úr lionum.
f>að er pvi eigi ósanngjarnt að
hér á koraist raeirí jöfnuður, og pað
pvi fremur sem hagsmunir Austfirð-
firðinga af pcssari vitabyggingu eru
samfara hagsmunum alls landsins, er
græða mundi stórum fé á hinum aukna
sjávarútveg, síldarveiði os siglingum.
f>al mundi eigi fjarri sanni. pó
sagt væri. að pað hafi verið búið
skakkt á íslandi i 1000 ár, með pví
að sjávarútvegnum hefir langt of lítill
gaumur gefinn verið og söini sýndur, par
sem sjórinn er pó aðal-auðsuppspretta
landsins, en verzlun og siglingar sjálfra
landsmanna mega enn heíta í livíta-
voðum.
Er pví víst fyllilega timi til pess
kominn, að styðja pessa prjá atvinmu-
vegi sem bezt, pví taki peir eigi stór-
um umhótum, á landið sér varla við-
reistarvon.
Að endingu skulum vér leyfa oss
að stinga upp á peim stað, er hent-
ugast mundi að byggja vitann á. og
förum vér í pví efni mest eptir áliti
siglingafróðra manna og gagnkunn-
ugra siglinguin bér til Austurlandsins.
Er pað í Seley útaf Reyðar--
firði, að pessir sjómenn álíta hentug-
astan stað fyrir vitann. pví pau skip
er koma suðaustan úr hafi, stefna á
Horn, par sem gott er iand að pekkja
af einkennilegum fjöllum. Úti fyrir
Reyðarfirði eru og nokkur bættuleg
sker, sem nauðsyn væri að vara sjó-
farendur við. En frá Seley og til
Dalatanga er skerjalaus sjór, og frá
eyjunum er hægt að taka stefnu á
Dalatanga og Seyðisfjörð. Liggja og
Seleyjar íyrir miðju Austurlandi. svo
öll skip sem til Austurlandsins færu
ættu hægast með að nota vita ápeim
stað.
Mönnum kann að detta í hug, að
heppilegra væri að setja vitann á
Skrúðinn, en par er sá galli A, að par
mundi hann standa of hátt yfir sjávar-
mál, pví vitarnir mega eígi standa
hátt, pá lýsa peir eigi langt frá sér-
Fyrir pví er fullkomin reynsla og
sönnun.
Yerði nú viti byggður bráðlega i
Seley álít.urn vér mjög pýðingar-
mikið spor stígið til efiingar sjávar-
útveg vorum. verzlun og siglinguru
(samgöngum). En gefi alpingismenn
vorir málinu engan gaum, pá álítum
vér pað vott urn pann „andlega upp-
blástur“ er sira Jön Bjarnason
talar um og órækt merki um að
vesturfarar bafa satt að mæla í skiln-
aðarorðum ílestra: „Hér er ekkí ver-
andi. það er ekkert gjört til umbóta
atvinnuvegum pjóðarinnar, on allir
skattar og skyldur, sena teknar eru
af oss bændum og alpýðu, kverfa i
bina botnlausu být embættanna“.
Uin flslíiveiðar
Á seinni árum hefir mikið verið rsett
um hve nauðsynlegt væri, að koraa
upp pUskipum til fiskiveiða bér á
Austfjörðum, en allt hefir enn pá set-
ið við orðin tóm. og ekkert verið frani-
kvæmt í pá átt, jafnvel pó engnm
ætti að geta dulizt hve afar nauðsyn-
legt sé að koma pessu í verk, ef vér
ekki eigum að dragast langt aptur úr
og verða eptirbátar hinaa landsljórð-
uuganna hvað sjósókn og fiskiveiðar
snertír. Að stunda fiskiveiðar aéeins
á opnum bátum. eins og nú tíðkast
hér á fjörðunum, verður ár frá ári ó-
vissara og bættulegra, útlendum fiski-
skipum fjölgar hér árlega, er ligpja
upp ’ landssteinum og ausa upp úr
pessari einn auðsuppsprettu vorri,
sjónum, pví fé, sem vér pó eigum
mest tilkall til og óneitanlega stiind-
um bezt, að vígi til að nota, pví hæg
' eru jafnan heiinatökin; má með sanni
segja, að útlendu fiskiskipin íleyti
rjómann ofan áf pessari auðsupp-
sprettu vorri, og að vér sitjum eptir
ineð eintómar dreggjarnar. Til að
kippa pessu i lag, er ekkert ar.nað
ráð en að koma upp pilskipum, sem
keppi við útlendingana; getur og eng-
inn vafi verið á pví, að pilskipaveiðar
borgi sig fyrir oss, eigi síður en pá,
sem senda skip sin langa leíð hingað
til lands og pví bljóta að leggja
meira í kostnaðinn. Hin fámenna
frændpjóð vor. Eæreyingar. mun og
fyllilega vera peirrar skoðunar pví
árlega eykur hún pilskipastól sinn
og eiga nú Eæreyingar yfir 30 pilskip
við fiskiveiðar ýmist par við eyjarnar
eða hér við land.
Kostirnir við pilskipaveiðar eru
mjög raargir, og hljóta p.ð vera aug-
ljósir öllum peim, er um mál petta
vilja hugsa, skal hér bent á nokkra
peirra.
1. jaegar fiskilaust er hér á vorin,
gcta pilskip lagt út og leitað pá
pangað. sem fiskvon er, og skip-
verjar pannig fengið atvínnu um
pann tirna ársins, pegar optast nær
er atvinnuskortur heima fyrir, og
margir pví verða að lifa á lánum.
2. þegar beitulaust er á sumum
fjörðum, eíris og opt kemur fyrir
á sunirum, geta pilskipin leitað
pangað sem beitu er að fá, og
pannig lialdið veiðunum áfram,
pegar bátarnir verða að standa
á landi dögum saman, og eigi
verðwr neinni björg á peim náð
úr sjónum, pó gnægð sé af fiski
fyrir landi.
3. Eiskur sá, er veiddur er á pil-
skipum, er venjulega langt um
vænni, og mætir betri meðferð
enn bátafiskurinn, og verður pví
miklu betri og útgengilegri verzl-
unarvara á beimsmarkaðinum; og
er ísfirzki jaktafiskurinn pess ljóst
dæmi.
4. Á pilskipum parf að tiltölu miklu
færri menn, og hætta og brakn-
ingur er minni enn á opnum smá-
bátum, að miunsta kosti pegar
sækja verður út á reginhaf, eins
og opt liefir komið fyrir á seinni
árum.
Sumir kunna nú máske að á-
líta, að ýms vankvæði séu á pví, að
koma bér upp pilskipum fyrst um
sinn, svo sem peningaleysi, skortur á
æfðum sjómönnum o. fi. og verður pvi
eigi n. itað, að við ý*isa erfiöleika
mundi verða að stríða i fvrstu. en
eígi fáum vér annað séð. enn aö yfir-
buga maitti pá. ef viljinn v.æri góður,
og margir legðust á eítt og tækju
höndum saman í pessu velferðarmáli,
sem tér álítum aðalskilyrði fyrir liag-
sæld og framförum Austfirðinga.
Hvað fyrra atriðið snertir. sem
8é peningaleysi, verðnr pví að visu
eigi ueitað, að hagur manna sé nú
almennt hér m»ð lakara móti, samt
eru pó inenn innan uns, sem eru svo
vel efnum búnir. að p'eir gætu tekið
drjúgan pátt i pessu parfiega fyrir-
tæki, og pannig rétt binum snauðari
öfiuga kjálparhönd, urw leið og peir
efldu sinn eigín bag. og ef raenn
stofnuðu hlutafélög til að kaupa pil-
skip eitt eða fieiri. er næsta ótrúlegt
að eigi væri hægt að safna saman
nægilegri féapphæð. enda má og telja
víst að alpingi eða landsstjórnin inuni
fúslega vilja stylja jafnnauðsynlegt
fyrirtæki með fjárframlögum.
Hvað siðara atriðíð snertir, setn
sé skort á æfðum sjóraönnura, getur
engiv.n vafi á pvi leikið. að auðvelt
inundí verða að útvega góðan og van-
an formann. eins og liksmokkr.a æfða
háseta. til að byrja með. úr liinum
landstjúrðungunuin eða frá Færeyjum,
ernla mundu ungir og efnilegir sjó-
menn hér í fjörðunum, sem vanir eru
fiskiveiðum á bátum, skjótlega geta
lært alla sjómensku á pilskipum og
vanizt peirri aðferð, sem á peim er
tíðkuð.
Til pess nú að koma pessu vel-
ferðarmálefni i hreifingu, hafa nokkrir
Seyðfirðingar ásett sér, að reyna að
koma á fót hlutafélagi til pilskipa-
kaupn, og biðja peir alla pá, er taka
vilja pátt í pessu fyrirtæki, sent von-
andi er að sem flestir gjöri, að sriúa
sér til herra kaupmanns Lars
Imslands, sem góðfúslega hefir tekið
að sér að safna áskrifendum i pessu
augnamiði, og gefur nákvæmari upp-
lýsingar um petta áformaða hlutafé-
lag, og er nauðsynlegt að menn gefi
sig fram hið allra fyrsta, svo hægt
sé að bera ] etta nauðsynjamál fram
á pingmálafundi peim, er halda á hér
á Seyðisfirði 3. dag júnimánaðar
næstkomandi.
N. S.
*
* *
í hlutafélagi til pilskipaúthalds
til fiskiveiða, gætu uppsveitamenn allt
eins vel tekið pátt sem Ejarðabúai'.
og auðsæld sjávarins pannig eins vel
dreifst upp til sveitanna eins og fram
með sjávarsiðunni, sem mundi stórum
efla félagið og auka vinsældir pess
og viðskipti og einingu sveita og
sjávarbóndans. sem mundi geyma i
sér ágætt útsæði til samjiuga áhuga
á framförum landsins, bæði til sjós
og lands.
- ■ .vwmlw
Að öðru levti erum vér hinum
heiðraða greinarhöf. samdóma og er-
um honum mjög pakklátir fyrir hina
pörfu uppústungu hans.
Ritstj.
t TI, E X DAE F li É T TIE.
— 0 —
(Fram’n.) í Raninörku var korn-
vara í svo lágu verði. að varla er
dæmi til eíns lágs verðs á peirri
vöru á seinni árum. Aptur var kaffi
og syknr í l'remur háti verði, en sið-
ustu dagana í april fór afar-stór
kaífi-verzlun á Mavro á Frakklandi á
höfnðið og komu við | að tækifæri
300,000 k&ífisekkir á heiinsmarkaðinn
sem vprzlnnarhús p«tta bai'ði geymt
i von um hærra verð. sem kaupmenn
neyða al»enning til pess að bortra
sér, með pví að gjöra samtök með að
geyma allra mestu kyns-tur af peirri
og peirri vörutegund, par tíl raikil
eptirspurn og ekla er orðin á benni
á veraldarmarkaðnitm og varan stór-
unn hækkuð í verði. þá taka peir
lokwrnar frá hinum fullu forðabúrum
sinum og græða fé svo milliónum
skiptir á fáum dögum.
Danir eru aJ fjölga fiskiveiða-
skipum sinnm og nnngu koma hér upp
til landsins í sumar á ýmsnin stöðuin
til fiskÍTeiða bæði á segl- og gufu-
skipum. en hætt er við að sum —
eða máske flest — pessara skipa bafi
dráttarveiður, sem er bið mezta
skaðræði fyrir allan veiðiskap eptir-
leiðis, með pví pær eyðileggja og rifa
upp og róta um sjávarbotninum par
sera að er aðnl-heimkynni fiskanna.
Tveir hinna ríkustu kanpmanna
í Danniörku. kramararnir Wesscl &
Vott á Kongsins nýjatcrgi í Höfn
buðu haHdiðBamönnum í vor til pess
að byggja vöruhöll handa sér, sem
átti að vera búin i byrjun vetrar.
E» anðmenn pessir settu handiðna-
mönniun svo harða kosti, að peir tóku
sig samsn nm að ganga eigi að peim
og leit eigi út fyrir annað en að peir
félagar mun’tu verða að slaka eitt-
hvað til með skilinálana.
Danir eru nú að búa til „frí-
h ö f n“ rétt norður af borginni. par
sem hefir verið kallað „Langa lína“,
par sem stærstu skip eiga að geta
legið inni án pess, að vanalegt gjald
sé teldð af peim. Er petta verk
hið me ta mannvirki og kostar marg-
ar milliónir kröna. En inenn gjöra
sér von um að „fríhöfn“ pessi dragi
verzlunina til sín og skipagöngu að
Eyrarsundi, on fækki ferðum um hinn
nýgrafna Eider-skurð úr Lorðursjón-
um inní Austursjóinn, seni Dönum
lieíir staðið mikill stuggur af fyrir
framtiðarverzlun sína.
Danir hafa og fyrir nokkrum ár-
um byggt mikla tollbúð með ágætu
fyrirkomulagi, og eru par stór geymslu-
herbergi fyrír vörur, sem ekki parf
toll aí að svara fyr on fluttar eru
inní sjálfan bæinn til sölu.
Yfir höfuð befir Kaupmannahöfn
aukizt mjög að byggingum á útkjálk-
um bæjarins á siðari árum og eru
par margar prýðilegar byggingar og
skrauthýsi, trjágangar (Boulvardar)
og aldingarðar mjög prýðilegir (Bo-
tanísk Have og Örtsteds Park). A-
kveðið er og að gjöra skommtiveg um-
hverfis alla „frihöfnina"; á milli
„Lange Line“ og „Tre Kroner'. og