Austri - 13.06.1893, Blaðsíða 1

Kemur út 3 á mámiúi, eúa
■m blöú til mezta nýárs.' og
kostar Uéi* á laiuli núeins 3
kr.. erlendis 4 kr. Gjalddagi
1, júlí.
U^ijwösrn ski ifleg. bund-
ín vid áranxót. Ogiid uema
komin sé til ritstjórans fyrir
], október. Ailjríýsingar 10
ajina limai. eila ÍJO aura bvar
jiml. dálks og hálfu dýrara á
l'.istu síóu.
J.ví riði mestáiið pína sem mest-
i.n ágóöa út úr því áður en [)að
„færí í lmndiinu".
Viljum vér mt nokkuð gjör
athuga, hvort þetta sé rétt skoð-
iin og landinu og Gránufélags-
inörmum hagíeld.
Ma þá f'yrst uat þessa stefnu
raula liið fornkveðna: rþiá er
öldin önnur", eu þá er Gráuu-
f'élag var ungt og uppreunandi,
því fá fyrirtæki liér á landi munu
Lafa notið meiri vinsældar eða
ulmenningsfylgis en Gránufélagið
og kaupsfjóri þess, er þá var
sæmdur heiðursgjöfum og um
kveðið:
„Tvo gripi sendir Grána þér
Og gröf á nafn þitt, Tryggvi,
Og gull er j þeim einsog þér
Vor erindsrekinn dyggvi.
þú reyndist Gránu gull í raun,
Og gullin skaltu þyggja laun,
Og sæmdogþökk utn öll þau ár,
Sem uppi stendur flokkur grár“.
þá þótti Tryggvi Gunnars-
son einhver þjóðhollasti maður
og Gránufélag bæta störum
verzlunarástandið, svo það var
iiin mesta eptirsókn um allt
iNorðui- og Austurland um að fá
það til að færa út kviarnar o"
pool, og haft of mörg og stór
hjáverk. En það er oss kunnugt,
að herra Tryggvi Gunnarsson
skilst við féiagið sára litlu auð-
ugri en liann var, er liann tók
við þvi, og sjálfsagt með minni
efnutn. eu hann hefði að öllutn
likindum verið nú í, helbi hann
búið búi sírm, eptir þeim upp-
gangi sem liann var í, þá Iiann
tók við kaupsfjórn.
Hefir og Tryggvi á þessum
kaupstjörnarárum sínum gjört
ýms höíðingsstrib t. d. gelið
bríma á Eyviiulará, og lijálp-
að fjoltla ísltMitlinga áfram i
Kaupiuaimahofn o. fl., sem
allt virbist nú gleymt. En rétt
er „að geta þess sem gjört er“;
og ætíð mun það veiða talinn
sóini fyrir bæntlastétt vora, ab
hafa átt þann inann i sinni röð, —
og hann án sérstaklegrar n eimt-
unar — sem 1 éÍIIU hafi getað
stýrt einhverri með stærstu verzl-
unum landsins, byggt stórhýsi,
brýr og vegi, stjórnað aðal þjóð-
menningarfélagi landsins, setib á
alþingi og m. fl. og leyst flest
þessara starfa vel af hendi og
sum ágætlega. En það fer ekki
hjá því, að dórnur alþýðu um
vert skekkst við há stefnu, er
hann hefir i seinni tíð haldið
fram \ pólitík íshmds, sem var
mjög óvinsæl rneðan „ídealski
svimínn" var setn mestur yfir-
forgöngumönnmn stiórnarskrár
tnálsins. En það er varla að
furða, þó eitthvei't járnið beri
þess menjar, að svo rnörg voru
höfð í eldinum í eiuu.
IIn ltvað sem svo má segja
með eða móti stjórn ^Pr. G. á
Gránufélagi, þá er henni nú lok-
ið og nýr kaupstjóri, Christinn
Havsteen, kominn í hans stað,
sem vanizt liefir verzlun frá
blautu barnsbeini. Mun }mð
ekki ofsagt, þó að vér ætlum
hantt með einhverjum í'ærari
kaupinönnum ltér á landi. Má
Chr. Havsteen kalla ríkan rnann,
eptir því sem Iiér* á iandi gjör-
ist. En það áktum vér eigi
fjarri sannt, að sá sem kann að
f'ara vel ineð sín eigiu ef’ni, hann
kunni og vel að stjórna fjárhag
anttara, og hyggjum vér því hið
bezta til kaupstjöruar Cltr. Hav-
steens, svo f'iamarlega sem aðal-
fundir félagsins binda eigi um
skör f'rarn hendur hans. En þá
er [ieým, en ekki honum um að
ketnf&, ef ver fer utn hagsmuni
Grámifélagsins, en skyldi.
það tjáir eigi að dylja þess,
að þær raddir hafa látið til sin
heyra á seinni árum hér austarr
lands, að einu mætti gilda, þó
Gránufélagið eyðilegðist,
það gjörði svo framar ekkert
gagn landsmöimuin hvort sem
heldur væri.
þykir oss þetta óhyggilega
hugsað af öllum, en út yfir tek-
ur þó, aö hluthafeudur félagsins
framfylgi með ; ikafa þ ivilíkri
lieimsku, og má urn þá segja,
að „sá er fuglinn verstur, er í
sitt eigið lireiður drítur“
Engau höfum vér þó heyrt
neita því, að Grái tufélagið liafi á
hinutn fyrri árttm þess gjört
landsmönnuin mikið gagn og
bætt stórum prísana. Munu
þess ltafa veríð dæmin, að kaup-
menn liafi veriö búnir að setja
allt aðra og lakari prísa á vörur
sínar, en orðið ab bæta þ , er
skip félagsins kom meb vörur í
leikinn. Bar auðvitað mest á
Nr. 16
verzlúnina i góðu ármum frarnan
! af æfi þess, á 'ueðan félagið
• skuld.iði lítið umbjóðendum sín-
uin erlendis, eins og hverjum
heilvita manni gefur iið skilja.
Eti svo kom hallærið og með
því skuldasúpan, þetta banvæna
átumein i verzlun vorri, og þá
hlaut að legujast meiri kostnað-
ur á erlendis Og félag^A gjört
örðiigra með iið undirseTp, kanp-
menn. áærziunarmenn heimtuðu
lárt hjá félagimi, svo mörgum
þúsundutn króna nam fyrir ltvern
einstalcan tnann, en alíur þorri
verzlunarmanna var í meiri eða
minni skuldum við féhigið, s\o
skuldirnar urðu á fjbrða huiltÍr-
að þúsuinl krbna. Má nærri
geta, hvað þvílík voðaleg skulda-
summa ltefir lilotið að draga úr
áformi félagsins með að bæta
prísana.
En þessar voðalegu verzl-
unarskuldir eru hvorki stórkaup-
manni Holme t ða kaupstjóra Tr.
G. um að kenna. þær eru vor
íslenginga eiginn skapnaður,
nokkurskonar „ei’fðasyild", er
ekki lítur út fyrir að vér ætlum
nokkurn tíina að geta losazt
• x
VIO.
Allur sparnaður í góðu ár-
unutn er gagnstæður eðli voru;
allt skal brúkast upp til síðasta
penings, t-vo að vér getum verið
vissir mn að vera aldreí nema
svona eitt liænufet! á undan
nejðiniti. Hefði Jósep Jakobs*
son verið landsltöíðingi á íslandi
i ár — sem fyrir guðs náð lít-
ur út fyrir að verði veltiár til
lands og sjávar — og skipað
okkur að leggja nokkuð upp af
ársgroðanum til væntanlegs hall-
æris síðar; — þá efumst vér ekki
um, að vér íslendingar hefðum
að miunsta kosti hröpað „Pereat“
fyrir honum og sett hann aptur
í „svarthoIið“!
A þessum síðustu hÖrbu ar-
, um hafa flestar verzlanir hér við
land átt övðugt með að halda
við og fjöldi kaupmanna farið á
höfubið, og öll íslenzk hlutafélög
eru nú undir lok liðin með afar-
miklu tapi, — Meimi Griuiufelag
eitt, sem mest er að þakka
tryggð þeirri er störkaupmaður
E. Holme hefir sýnt féiaginu.
Hann áræddi fyrst að lána
kaupstjórastörf Tr. G. hefir tölu- þessum þörfu áhrifum f'élagsins á
II. Au.
SEYÐISFÍRÐL. 13. JÚXÍ 1893.
Amtsbókasafiiið is'er OJ,w 4
Sparisjóður
laujíurd. kl 4-5 e.iu.
Sevdisf. er opiuu á miú-
viktul. kl; 4—5 e. m.
•anuieiag.
Gránut'élagið stendur nú á
rtokkurskonar vegaruótum eptir
;ið þnð hefir staðið nálægt
fjóibuiig aMar.
Hinn forni kaupst-jóri þess,
Tl-yggvi GuilíiaTSSOi!, er nú
orðinn konunglegur embættís-
inaðtir, en nýr kaupstjóri Christ-
illll ílavsteeiLliefir veriðkosirm í
hítns stað. Auk þess hafa orðið
tölui eiðar breyting'nr á verzlunar-
sljórum íelagsins vib þetta tæki-
færi.
f*vi verður ekki neitað, að
[)i ð hefir á seinm árum brytt á
nokkurti óánægju með Gránu-
félag og kaupstjóra þess, eiiikmu
iiér austíudands, stin jafnvel hefir
fijá entsfcika mönnurri farið svo
langt, ab [:eir liafa álitið réttast,
tða að tiiinnsta kosti st-aðið það
a sarna, þó felagið eyþilegðist: o<>'
brjóta einokun þá er þótti rikja
á ýuisuin verziunarstöðutn.
En níi þótti uppá síðkastið
smtium Tryggvi Gutmarsson Htt
hafandi sem kaupstjóri og Gránu-
félag í engu taka hinuni útlendu
vei'zlunum fram, og vera algjör-
lega- í höndntn timboðsmamis
félagsins í Kaupmannaliöfn, herra
stórkaupmanns P. HolllH\
IIvað lierra T r y g gv a G u n n-
j arsson sjálfan snertir, þá er oss
kummgt mn, að liann bar til
sinna siðnstu afskipta af Grámi-
félagi, binu sama lilýja velvildar-
bug til þess og sýndi [tví þá
forstöðu, er ltann áleit því fyrir
beztu, eins og þá honuru var fiutt
ofangreint kvæði.
En það er mannlegt, [tö
homitn liafi á stundurn rnáske
yfirsézt i fnnnkvæindum^ sínutn,
og t. d. látið um skör fram telja
sig á að stækka verksvrð félags-
ius og reist þvi þannig huið irás
um öxl, þó gjört væri í góðum
tilgangi; og gjört á stundum eigi
sem hyggilegust kaup, t. d. Liver-