Austri - 07.08.1896, Síða 2

NE. 22
A IJ S T R, I,
80
íildur, að par stendur ekkert á stuð-
ngu, og t-itlana má, oins og aðra tizku
rekja beint til Frakklands (Parísar).
pó er skylt að geta pess, að par sem
sraekkvísi og fegurðarvit Frakka jafn-
an er uppistaðan í fordildarvef peirra,
verður pað ekki sagt um alla pá, sein
eptir peim herma, heldur má segja,
að flestar aðrar pjóðir spailli hæði
uppistöðu og fyrirvafi með enn meiri
öfgum og sundurgerð. Svo er og með
títlatogið. Frakkar varðveita enn tölu-
vert hóf og samkvæmni í umgengni,
ávarpi og titlameðferð. Herratitillinn
(Monsieur) viðhafa. peir nálega við
alla nema við konunga, við pá hafa
peir ávarpsorðið sire, og við vissa stór-
höfðingj Monseigneur, en sleppa í við-
tali öðrum titlum. Konur allar, a-ðri
sem lægri, jafnvel drottningar, kalla
peir Madame í daglegu viðtali, en
ungfrúr MademoiseXle. par hafa Eng-
lendingar fylgt Frökkum smekkvísleg-
ar en pjöðverjar og Skandínavar. Eng-
lendingar hafa pó nokkuð breyttari
titla. Aðalsmenn peirra, hinir æðri,
kallast i ávarpi Mylord (milord), en
riddarar og barónettar Sir, eins og
alpýða manna, en með peim mismun,
að pessi S'ir-titill er festur við skírn-
arnafn riddarans (t. d. Sir John).
Mglady er ávarpstill kvenna hins hærri
aðals, og er hæði Lord og Lady fest
við ættarnafnið. Lady heitir og kona
livers riddara. Heiti t. d. riddarinn
Jolm Brown, er hann nefndur Sir
.Tolin, en kona hans Lady Brown.
Ekki ganga titlarnir í erfðir nema
með vissum takmörkunum. Somirher-
togans fær jarlstitil, sonur jarlsins
fær baronstitil. sonur hans fær alnniga-
titil — unz erfðir framfara, o: hins
■elzta sonar, pví aðrir fá ekki nafnbót
framar. J>að sem gjörir líinn mikla
aðal Englands ekki einungis polanleg-
an heldur og pjóðsælan, er sú tilhög-
un, að aðalsréttindin, titlarnir og met-
orðin eru par jafnt hverfandi sem
komandi, með pvi urmuil af óhreytt-
um mönnum getur orðið aðalsmenn,
enda megnið af niðjum peirra orðið
nafnbótaíaus. Mr. (Mister) er par
ávarpstitill allra, sem ekki eru aðals-
menn með nafnbótunum Lord eða Sir;
svo eru og konurnar titlaðar Mrs.
(o: Mistress), ógiptar Miss. Franski
titillinn Madam er og mjög síður í
daglegu tali hafður við giptar og ó-
giptar konur. B.æði á Frakklandi og
Englandi eru eldri kvennmenn ógiptir
kallaðir frúr (Madame, mistress).
p>ykir ósvinna að ávarpa aldraðar kon-
ur sem yngismeyjar, og lýsir sá siður
bæði kurteisi og mannúð. Húsfrúr-
titil eiga og að sjálfsögðu allar liús-
ráðandi konur, einkum pegar við pær
er talað. Hjá öðrum pjöðum er ung-
frúartitillinn festur við afgamlar kon-
nr, líkt og hjá oss, og er pað mjög
andhælislegt, í stað pess að titla pær
öðruvísi, sem sé eptir stétt föður peirra,
eða „húsfrú41, ef konan er ráðskona
cða húsráðandi, eða pá að taka upp
hinn gamla titil madama, sem giptum
konum pykir ekki lengur sæmd að —
eitthvað annað en „ungfrú11 eða titils-
leysi. Um titla karlmanna gengur hið
mesta stapp í sumum löndum. Á
Jjýzkalandi og í Svípjóð kveður, að
sögu, einna mest að peirri metorða-
sótt. J>ar eru lærðir menn jafnan
ávarpaðir doktorar eða prófessorar,
enda pótt menn viti syona, hérumbil
að peim beri ekki slíkir tiUar; prest-
ar heita í samkvæmum gjarnan prö-
fastar og „ráð“ eða jafuvel „náð“ er
optlega til vara bætt við herratitil
pess, sem menn ávarpa. og látast ekki
pekkja nægilega. Annars fer kurteisin
mjög eptir klæðnaðinum; pannig liefl
eg tekið eptir pví, að prestar liér á
landi, sem ferðast á póstskipunum á
æðri káetu og halda sig ríkmannlega,
eiga auðkeyptan prófáststitilinn, par
sem hinir, sem búa fram í og lítt ber-
ast á, mega vara sig að missa ekki
pann titil, sem peir bera með fullri
heimild. Yér íslendingar erum að
eðli og uppruna kurteist fólk, og ber
oss fyllilega að iðka og æfa pá sið-
menning sem aðra, einkum gagnvart
gestum og útlendingum. En hinsveg-
ar ætturn vér að fylgja dæmi hinna
fínustu og vitrustu pjóða, að flækjast
með sem fæsta titla og viðhafa pá
með sem mestu Iiófi, við hvern sem
vér eigum, pví titlatog er fremur for-
dildar- en virðingarmerki, og smekk-
laus kurteisi er húlfu verri cn engin.
M. J.
Nýtt kirkiublað.
„Verði ljós!“ heitirhið nýja kirlcju-
blað. Stofnari pess er hinn ungi
prestaskólakennari síra Jón Helgason,
en í ritnefml með honum eru kandi-
datarnir Siguiður P. Sivertsen og
Bjarni Símonarson. Allir sem unna
fjöri og framkvæmd í andlegum efn-
um, og vinir kirkju og kristindöms
sérílagi, munn fagna pví, að landið á
nú tvö blöð fyrir eitt af pessu tagi.
En vera má, að sumum detti í hug,
að betur hefði litið út, ef vorir prír
prestaskólakennarar hefðu látið sör
nægja eitt og sama blaðið allir, en
Kirkjublaðið nr. 2, liefði komið út frá
öðru sjónarleiti kirkju vorrar, eða —
pví kemur ekki priðja blaðið út undir
nafni þriðja kennarans? [>:i hefði pó
líklega brátt mátt ganga úr skugga
um hversu synoptiskir (samhljóða)
lærifeður presta vorra væru. Af pví
valdir og góðir menn eiga liér hlut að
máli, par sem ritstjórarnir eru, er
samt vonandi, að pessi tilhögun fari
vel, enda gefur nýja blaðið í skyn, að
peir ætli að skipta efni með sér í
kristílegu bróðerni og í pá stefnu, að
petta nýja blað sinni fremur hinum
innri o: trúar- og hjartans málefnum
kirkjunnar, en „Kirkjublaðið-1 haldi
sér fremur við hina ytri, praktisku,
siðlegu og veraldlegu hliðina. Yér
skulum nú bíða og sjá, og hrapa ekki
að neinum spásögum, en óska viljum
vér pess, hvort sem pcssum bræðra-
blöðum tekst að vinna með fullu sam-
pykki sín á milli, ellegar hitt yrði
ofan á, að hvort fylgdi sinni skoðun,
að pau bæði rnegi verða pjóðinni til
gleði og uppbyggingar og b;eði vitna
með afli og einurð urn pað Ijós, sem
pau —og seiima blaðið sérílagi—- óska
að verði.
Nú er efans og rannsóknanna öld
og vísindin i skarpari mótsögn við
kirkjulegar skoðanir og lærdóma en
nokkru sinni hefir áðnr verið, síðan
kristni hófst, enda mikill hluti hinnar
bóklesandi alpýðu ýinizt frásnúinn eða
hálfvolgur. Hér stoðar pví ekkert
kák frá peirra inanna hendi, sem skoða
játningarrit Lútherskirkjun-nar sem
bvers manns æðsta velforðarmál. En
hinsvegar fer pcirra tala eflaust líka
vaxandi, sem pótt trúmenn séu álita
hin dogmatisku trúarspursmál lítið
velferðarmál, heldur lieimta miklu
meira frelsi og umburðarlvndi í kirkju-
legum trúarefnum og miklu meiri al-
r'öru og dáð í kristilegu liferni. |>að
er materíutrúin í hegðun vorri og
þjóðlif, sem pesskonar blöð pvrftu
sérstaklega að snúast í móti; sú van-
trú er spursmálslaust vort mesta mein,
en liana sigrar engin deyjandi „rétt-
trúun11 — hana sigrar ekkert nema
hér „verði ljós“, kveikt og tendrað af
alkærleikans frjálsborna anda.
M.
Ferðaáætlun Friðþjófs Nansens.
Engar fregnir hafa borizt i sumar
til mannabyggða af ferðum hans, en
pær sem komu i vetur austan úr Si-
beríu og margir norðurhafsfarar, par
á meðal kapteinn Hovgaard, álitu all-
sennilegar, — hafa revnzt ósannar eða
misekilningur einnhjápeim sem fluttu
fregnirnar norðan af Ný-Síberisku eyj-
unum.
Nú fer pá að líðaað peim tíma, að
menn geta farið að væntast einhverra
fregna af Nansen. par sem hann hefir
nú verið prjú ár í burtu í hinum hættu-
lega leiðungri sinum. Og hefði slys
að borið og skip hans „Framu farizt
í heimskautsísnum, pá fer nú að verða
von á pví, að flök af skipinu færu nú
að berast með hafísnum yfir pvert
Noríurheimsskautið til austurstrandar
Grænlands, eins og átti sér stað með
skipsflök af „JeannettcS, er fórst í isn-
um norður af Ný-Síberisku eyjunum,
og eptir ferðaáætlun Nansens er miklu
líklegra að fyrstu fregnir af honurn
komi frá Grænlandi, en austan úr
Asíu, pví Nansen hafði byggt ferð
sína á pví, að pað hlyti að liggja
straumur frá norðurströnd Austur-Asíu
norður að Heimsskautinu. Ætlaði
liann svo „Franr1 að frjósa jnni i haf-
ísnum á peirri leið og láta svo penn-
an straum bera „Fram11 i ísnum yfir
Heimsskautið, en pá tæúi við Púl-
straumurinn, er átti svo að bera hann
suður að austurströnd Grænlands:
fessa áætlun sína byggði Nansen á
pví:
1. Að i stað pess feykiinikla vatns,
er streymir norðan frá Heimsskaut-
inu niður til Grænlands og paðan suður
í höf, hljóti að streyma jafn stríður
straumur frá "Norður-Siberíu, upp að
Heimsskautinu, frá stóránum í Siberíu,
er flytji uóg vatn úti íshafið til að
mynda pennan straum.
2. Að 3 árum eptir að skipið
„.7eannetteS fórst i ísnum norður af
Ný-Síberisku eyjunum, pá voru skips-
brotin komin með pessum straum alla
leið austuryfir Heimsskautið til aust-
urstrandar Grænlands.
3. Að bæði við austurströnd Græn-
lands og við Islancl finnist opt reka-
viður, er menn pekkja að eru trjávið-
arteguiulir, sem ekki vaxa annarstað-
ar en austur á Siberíu.
4. Að á Heimsskautaisnum, er rek-
ur niður að Grænlands ströndum, er
auij sem menn hafa pekkt að væri
kominn frá Síberíu.
J>ar sem petta virðist að sanna, að
til hljóti að vera straumur, er gangi
alla leið frá Síberíu, pvert yfir Heims-
skautið ofan að Grænlandi, pá verður
fyrstu fregna um ferðir Friðpjófs
Nansens, að öllnm likindum, að vænta
að vestan, en ekki austan.
Hinar austrænu þjóðir.
J>að er álit margra hinna vitrustu
manna á vcrnm dögum, að forsjónin
hafi enn geymt Kínverjum og Japans-
mönnum að yfirstíga hinar vestlægu
menntapjóðir heimsins, ekki í ófriði
og blóðsúthellingum, heldur í friðsam-
legri samkeppni, par sem Austmenu
hljóti að bera langt af Yestmönnum,
siikum fólksfjölda, auðlegðar Austur-
landa, sparneytni og nægjusemi Aust-
manna til rnóts við Yestmenn, er
purfa margfalt dýrara viðurværi og
margfalt hærra kaupgjald. þessvegna
vildi hinn skarpsýni þýzkalandskeisari
sameina liinar vestrænu menntapjóðir
til öflugs bandalags gegn peirri hættu,
er peim stæði af hinum gula kynpætti
Austurálfunnar, og pví eru Norður-
Ameríkumenn farnir að banna Kin-
verjum að flytja sig til Bandaríkj-
anna, og pví eiga nú Englendingar
fullt i fangi með að verjast sarn-
lceppni binna fámennu Japansmanna 1
verzlun í Austur-Asíu. Hvað mun pá,
ef Kinverjar, með sínar400 millijónir,
manna sig braðum upp eins og ná-
grannar pen-ra, Japansmenn.
|>ar petta er eitt af nútimans mark-
verðustu pjóðspursmálum, pá setjum
vér hér 2 greinir um pessi tvö lönd,
eptir áreiðanlega menn í útlendum
tímaritum, lesendum Austra til fróð-
leiks og skemmtunar.
Ritstj.
* *
*
Vór Japansmenn.
Agrip af ritgjörð í North. Am. Rev.
eptir S. Kurino, sendiherra Japans-
manna í AYashington.
Höfundurinn mótmælir missögnuin
og misskilningi hinna vcstlægu pjðða
á framförum Japansmanna á hinuni
siðustu 30 árum, sem pær liafi álitið
óproskaða og heimskulega eptirstæling
eptir siðum Vestmanna.
En pó hafi sigurvinningar Japans-
manna i síðasta ófriðnum fært Vest-
mönnum heim sanninn fyrir pví, að í
hernaði sé framför Japansmanna stór-
vægileg, bæði hvað landher og flotann
snertir.
En svo hugga Vestmenn sig með
pví, að Japanar hafi lagt alla áherzl-
una á herbúnaðinn, er sé miklu lengra
á veg kominn en aðrar framfarir lands-
ins.
En sendiherrarm segir, að þetta sé
hreinn og beinn misskilningur. Hinn
ágæti útbúningur á her og flota Jap-
ansmanna sé aðeins einn liður i hiuni
sanianhangandi og vel undirbúnu fram-
för landsins í öðrum greimun, er feti
sig áfram með fyrirhyggju og ráðdeild.
J>annig hafl 1879 ekki verið til nema
fárra mílna langur járnbrautarspotti í
landinu, en nú séu allir stærri verzl-
unar- og iðnaðarstaðir landsins sam-
tengdir með járnbrautum og gufuskip-
in gangi nú stöðugt milli höfuð-verzl-
unarborga Japans og stórboyganna á
meginlandi Austur-Asíu, oghati verzl-
un Japansmanna fjórfaldazt á hinum
síðustu 20 árum, en iðnaður og verk-
smiðjur pjóti upp kingað og pangað
út um landið. Aður keyptu Japans-
menn mikla baðmull frá Ameriku, níi
yrkja þeir hana sjálfir, svo peir hafa
baðmull yfirfljótanlega handa sjálfum
sér, og flytja pegar mikið af henni til
annara landa.
Að engum af hinum miklu franiför-
um Japansmanna hefir verið hrapað
eða pær gjörðar fyrir fordildarsakir,