Austri - 07.08.1896, Side 3

NR. 22
A I: S T R I.
87
on allt verið vel hugsnð éður en til
framkvæmdanna kom. Höfuðbreytingin
til framfara landsins varð pá að Shagun-
inn (asðsti prestur Japans, er hripsað
lnifði undir sig völdin) var rekiun frá
völdum og Mikadoinn (keisarinn) fékk
pau óskert í hendur. þá fóru Jap-
ansmenn strax að húa undir ping-
bundna stjórn með pví að mynda
sjálfstasð sveita- og héraðsping, er
ræddu málin með sér og æfðu pannig
landsmenn k pingræðum og pingsköp-
um. En pað var fyrst 1890 að Jap-
ansmenn stefndu til allsherjarpings
fyrir allt landið, er siðan hefir rætt
framfaramál landsins með ráðdeild,
stillingu og föðurlandsást, engu síður
en hinar vestlægu pjöðir sín mál.
Að framförum Japans hafa unnið
pessi síðustu 30 Arin hinir mestu föð-
urlandsvinir, er hugsuðu djúpt og langt
fram í ókomna ttmann, og framkvæmdu
síðan hin djúpvitru ráð sín smám
sarnan með hinni mestu stillingu og
fyrirhyggju.
Að endingu segir sendiherrann Yest-
mönnum til syndanna, er skrifi langar
lýsingar af landinu, íbúum pess og
framförum pjóðarinnar eptir aðeins
fárra vikna dvöl. pvílíkar sagnir er
gripnar eru úr lausu lopti og byggðar
á misskilningi og vanpekkingu, geti
máske skemmt Norðurálfubú um, en
fyrir Japansmenn séu pær aðeins til
aðhlAturs.
Ástandið i Kina.
Eptir
M. Itees Davies í „Fortnightly Itev“.
Menn mega eigi gleyma pví, að
Kfna er hernumið land. Keisarinn og
stjórnendur ríkisins eru útlendingar
komnir pangað frá Mantsjúríinu og
eru Tartaraættar. Reiin er par líkt
farið og Tyrkjum í Norðurálfunni.
Og petta svíður öllum almenningi
landsins sái-an. í landinu eru mörg
leynifélög, sem stjórnin gefur illt horn-
auga, er hyggja á uppreistir og eru
síóAnægð. A pessum félögum bar
töluvert í hinum síðasta ófriði við
Japan, og peimvar pað að pnkka, að
pjóðin let eigi alveg á tálar dragast
af lygasögum stjörnarinnar um sigur-
vinningana, er búnar voru til í Pe-
ldng. En sökum p'essa ofsækir stjórn-
in pessi félög nú mjög. Vakni hin
Kínverska pjóð einhverntíma til meiri
dáðar og drengskapar, pá mun engin
efi á pví, að pessi leynifélög muni par
eiga góðan pAtt að máli.
Margir hugsa, að Kinverjar geti
tekið jafnskjótum framförum og Jap-
ansmenn. En pað er mjög hæpið, að
svo fari, pví pessar pjóðir eru næsta
ólikar, ©g kemur pað Vesturlandabú-
um vel. Japanar eru duglegir fram-
kvæmdamenn, urræðagóðir, ákafir, lipr-
ir í sér og hugdjarfir. En Kínverjar
eru kaldlyndir og daufgerðir, aptur-
haldssamir og hugdeigir. En að spá
pví, hvað úr peim geti orðið, er örð-
ugt. Pyrir svo sem 40 árum hefði
enginn trúað pví, að Japansmenn
mundu geta tekið pvílíkum framförum,
og Kínverjar sem seiglast furðanlega og
fara sér hægt að öllu, munu pó halda
fast í áttina, séu peir á annað borð
komnir á stað, og pví er varlega far-
andi í að neita pví, að peir muni lika
á stuttum tíma geta tekið sér ótrú-
lega mikið fiam.
Kina er fjarskalega auðugt land.
IJar lifa níi 400 millj. manna, og ef
pað tæki verklegum framförum og pví
væri vel stjórnað, pá gæti allur pessi
mannfjöldi lifað par sældarlifi. Land-
ið er ákaflega auðugt af kolum og
málmum, livar í liggur feykimikil auðs-
uppspretta, og pó jarðnekt sé sum-
staðar ágæt í landinu, pá er pó mik-
ið af góðu landi óræktað; Kolanám-
urnar mundu verða óprjótandi auðs-
uppspretta. par í landi hafa fundizt
pykk kolalög, sem ná yfir álíka stórt
svæði og pýzkaland og Erakkland til
samans! I fylkinu Iíunan eru hin
ríkustu kolalög, par sem að fást bæði
ágæt Antracit-kol og almenn kol. I
héraðinu Shanse hefir Richtlioen, bar-
ón, fundið kolalag upp á 78,000 fer-
hyrnings kílömetra og á pykkt frá 12
til 30 fet að jafnaði, allt að 500 fet,
sem ein myndi nægja til að byrgja
alla jörðina með kol fjarska lengi. Af
pessu eingöngu fá menn séð, hve stór-
kostlega pýðingu pað mundi hafa á
yfirráð heimsins, atvinnuvegi og verzl-
un, ef Kínverjar „vöknuðu fyrir al-
vöru“. Nú sem stendur fær Kína kol
frá Japan, — sem eru miklu lakari,
en landið á sjálft heima fyrir ógrynni
af!
Auk kolannaá Kína, er par ógrynni
af Agætu járni, er eigi er unnið að, kop-
ar, tin, blý og mestu kynstur af kvika-
silfri, saltnámur og ríkar steinoliuupp-
sprettur, og pó er steinolía flutt inní
landið!
J>að sem Kína parfnast mest með,
eru járnbrautir. Landið hefir stórúr
og skurði, er hentugir eru til vöruflutn-
inga langt uppi land. En par sem
eigi er hægt að nota Arnar og skurð-
ina, er hin brýnasta pörf á járnbraut-
um, einkum parf ein mikil járnbraut
að ganga eptir pveru landi, frá suðri
til norðurs, er sameinaði Suður- Mið-
og Norður-Kína. En allt til pessa
hefir eigi mátt nefna pað á nafn við
stjórnina, að lagðar yrðu járnbrautir
uin landið. En ófarirnar í síðasta
ófriðnum hafa komið vitinu fyrir stjórn-
ina, og kennt henni, að eigi tjáir ann-
að en fara að dæmi Japansmanna. og
læra af Yesturlandapjóðunum, eigi
rikið að geta vari/.t útlendra árásum.
f>að er pví eigi óliklegt, að Kínverjar
hætti nú fornri heimsku og fastheldni,
og fari nú að leggja járnbrautir hjá
sér, — pessar slagæðar menningar nú-
tímans. En enn pá á Kína aðeins
einn lítinn járnbrautarspotta, sem að
engu gagni kemur i verzlunarlegu tH-
liti.
Yið friðinn í Shimonoseki neyddust
Kínverjar til pess að ljúka upp mikl-
um hluta af Suður- og Mið-Kína fyrir
verzlun Japansmanna og Yesturpjóð-
anna, og við pað komst nálægt helm-
ingurinn af Kínverjum í samneyti og
verzlunarviðskipti við menntapjóðir
heimsins, sem nú lceppa hver við aðra
að koma verzlunarvörum sínum á
pennan nýja rnarkað. En par stendur
Japan betur að vígi en Vestanpjöð-
irnar. Ef Kínastjórn vill sporna við
pví að allur iðnaður og verzlun lands-
ins komist í hendur útlendinga, pá
neyðist hún til að örfa pjóði'na sjálfa
til framkvæmda í peint efnum, svo
hún fái bolað útlendingana burtu, eða
að minnsta kosti láti pá eigi eingöngu
setja að allri verzlun og iðnaði pessa
rnikla veldis. Ef hentugar járnbraut-
ir kæmust á víðsvegar um rikið, mundi
pað mjög styðja samkeppni Kínveija
við útlendinga,
SeyðisfirAi 7. ágúst 1896.
Tíðarfar er alltaf hið bezta, en
nokkuð lieitt og purrt. Nýting hefir
orðið hin Agætasta á töðu, sem nú er
víðast hvar hirt.
Fiskiaílinn er nú all-göður. og væri
eflaust ágætur, ef beitu vantaði eigi
víða alveg, en par sem hún er enn til
í íshúsunum, pá mun hún eigi reynast
eins góð og ef ný síld fengist. En
stór síld hefir eigi fengizt hér enn pá
til nokkurra muna. það sem komið
hefir af síld inn á firði er svo smátt,
að fæst net taka pað. Nýlega lét
kaupmaður Carl Wathne „Elínu“
88
lega heitt, jafnvel í hinu brennandi loptslagi í brunabeltinu. Skip-
stjórinn var hræddur um, að ef hann léti pnelana vera niðri undir
piljum, mundi hann missa flesta peirra úr hitasótt, og lét pessvegna
reka nokkra peirra upp á pilfarið og pur á meðal gamla Dappo.
Lémagna af hita svAfu skipverjar hingað og pangað á pilfarinu eða
í rúmum sínum. Maðurinn er stýrði, var sá eini, sem var vakandi,
og jafnvel hann virtist stundum missa alla meðvitund um hlutina
fyrir utan sig, pegar hann var að taka eptir seglunum, sem löfðu
slittulega niður með siglunni, en sólin sendi hina brennheitu geisla
sína niður á hvirtíl hans. Skipstjórinn og yfirstýrimaðurinn sváfu í
rúmum sínum, en undirstýrimaður, er atti að halda vörð, lá marflatur í
dái í stærsta skipsbátnum, sem var á pilfarinu. Allt í einu hrundu
hlekkirnir af nokkrum prælunnm á pilfarið og á samri stund hlupu
nokkrir að neðan upp á pilfarið og höfðu peir axir, rítinga, sverð
og skammbyssur að vopnum. Maðurinn við stýrið ætlaði að reka
upp hljóð, en fyrr en hann gæti pað, hué hann örendur niður á pil-
farið, er einhver hafði rekið riting í gegnum hann, Á sama augna-
bliki ráku huildrað mannsbarkar upjx hræðilegt öskur, sem práðu að
hefna pjáninga sinna. Hinir hvítu vöknuðu og spruttu á tætur; peir
vissu ósköp vel, hvað pessi öskur höfðu að pýða. Stýrimaðurinn
stökk út úr bátnum og kom niður í fang margra fasthentra svert-
ingja, og áður en hann fengi tíma til að beiðast griða, íleygðu peir
honum útbyrðis. J>eir, sem ákafastir voru, æddu niður í lyptingu
skipstjórans, og drápu hann hálf sofandi í rúmi sinu. Blóðbaðið var
nú pegar á euda, pví svertingjarnir voru ekki fúsir á pessum end-
urgjaldstíma, að sýna peim vægð, er höfðu verið vægðarlausir við
pá. Yarra fór nú að litast um eptir Jose Lopez. Blindir af æði
voru nokkrir prælar búnir að draga hann fram úr rúmi sínu, An
pess peir pekktu hann frá liinum og Yarra kom mátulega til að
aptra einum peirra frá að reka riting í brjóst honum.
„Hvað er petta! ætlarðu að drepa pann eina, sem hefir sýnt
oss velvild og meðaumkvun?“ æpti hún. „Yið skulum Iáta hann
halda lífi, til pess að sýna, að vér séum ekki vaupakklát“.
Vesalings Jose, sem bjózt við, að hann rnundi fara sömu leið-
ina, sem félagar haus, sá af hreifingum hennar, að áér mundi verða
Yarra. (Saga frá Afriku), S5
unarlaust með pungri svipu, er hann ávalt hafði. pað virtist sem
hljöð peirra og tár skemmtu honum og hinurn villidýrslegu fylgifisk-
um iians, en pær skildu eklcert orð, er peir sögðu. petta var byrj-
unin á hrakningum peirra. en meðferðin á peirn, pó ill væri, var pó
iniklu betri en meðferðin á flestum liinunx prælunum.
Strax og peir voru komnir úr landsýn, voru tveir og tveir í
einu dregnir upp á efra pilfarið til pess að rétta úr sér og anda
að sér hreinu lopti, en ef peir ekki pegar í stað gjörðu pað, senx
peim var sagt, og opt jafnvel Astæðulaust, börðu hinir ósiðuðu há-
setar pá unz blódið streymdi niðift- eptir linxum peirra. Hatrið festi
líka djúpar rætur í hjörtum peirra, pví auk brauðsins, fengu peir
alla leiðina eklci nema nokkra dropa af vafni og súpu, sem hefði
verið bezta uppsölunxeðal. Hver dagurinn leið á fætur öðrum, án
pess að nokkur breyting yrði á högum peiri-a, eða nokkur vonar-
neisti kviknaði lijá peim. Við og við, gaf einhver upp andann, ör-
magnaður af öllum pessurn hörniungum, og líkinu var pegar volgu
kastað útbyvðis, eins og pað væri svíns- eða kindarskrokkur, svo pað
varð hákörlunum að bráð. Ef einhver hinna vesalinganna grét eða
snökti af meðaumkun, ruddust hinir ómannúðlegu sjómenn inn á milli
peirra og börðu á báða bóga með svipum sínum, unz allir pögnuðti.
Yarra ætlaði að verða hamslaus af reiði, við að sjá pessa djöfullegu
meðferð, og tilfinningar hennar breyttust nijög. Hún var nú ekki
lengur eins hræðslugjörn og hún fyrir stuttum tírna hafði verið, held-
ur fann hún, að liún var orðin huguð og voguð, að hún treysti sér
til að vinna verk, er hana fyrir skömmu hafði hryllt við.
Meðan hætt var við, að peir Brasilíumenn mættu einhverju varð-
skipi Englendinga, gáfu peir nákvæmlega gætur að öllum skipum, er
peir komu auga á, gættu vandlega bandingjanna, en naumast voru
peir komnir út á rúinsjó fyrr en peir ekki gjörðu annað en slæpazt,
spila og sofa. þeir nenntu uu ekki að gjöra nema hin allra nauð-
synlegustu verk, og peirra mesta áuægja var að pína og berja prafia
pá, er farið var með upp á pilíarið til að anda að sér hreinu lopti.
Sá eini, sera sýndi peim nokkra meðaumkvun, var unglingspilturinn,
•sem bjargaði lifi Yörru; hann hét Jose Lopez, og sótti hann opt
vatu 'í st ri*í krukku, pegar hanu gat gjört pað án pess, að tekið