Austri - 24.06.1898, Page 1

Kemitr út 3 á mánuðí eða
36 blöð til nœsta nýárs, og
kostar hér á landi aðeins
3 hr., erlendis 4 kr.
Gjalddagí 1. júlí.
Uppsögn shrifieg lundin við
áramót. Ógild nema hom-
in sé til ritstj. jyrir 1. ohH-
ber. Auglýsingar 10 aura
línan, eða 60 a. hverþuml.
dálhs og hálfu dýrara á 1.
síðu.
VIH. AiR.
Seyðisfirði, 24. júní 1888.
NR. 18
Deildarfnndur
Grrániifélagsins
í Seyðisfjarðar- og Eskifjarðardeild
verður í ár, að öiiu forfallalausu, hald-
inn á Egilsstöðum á Völlum, laugar-
daginn pann 2. júlímánaðar næstkom-
andi á hádegi. Og par sem pá ligg-
ur fyrir að endurkjósa deildarstjóra
og varadeildarstjóra ásamt 5 fulltrúum
og varafulltrúum til 3 ára samkvæmt
lögum felagsins 9., 10. og 12. gr., auk
ýniis annars meira er fyrir kann að
koma á fundinum, pá vildi eg óska
■eptir að sem flestir félagsmenn vildu
mæta á pessum fundi.
Yestdalseyri, 13. júní 1898.
E. Th. Hallgrímsson.
Den Ankerske
Marmor fbrretniii g
Fredrikshald
Filial i Kaupmannaliöfn
tekur að sér
allskonar hyggingar úr marmara, og
selur áhöld, skrautgripi, myndastyttur,
legsteina og minnisvarða, ódýra og
fallega úr norskum marmara, hvítum
og mislitum, einnigúr fleiri tegundum
af Syenit og hinu svonefnda „Labrador“,
allt jrá eigin marmaranámum.
Umboðsmaður i Bergen:
Hr. Ingenior JeiIS Hopstock.
Hr. prentari porsteinn J. G. Skapta-
son hefir umboð til að taka á móti pönt-
unum á munnm frá ofangreindri verzl-
un, og sérstaklega á legsteinum og
minnisvörðum, sem verða sendir til
íslands via Stavanger eða Kanpmanna-
höfn, eins og óskast.
Bergen, 28. maí 1898.
Jens Hopstock
Ingeniör.
^röken IHNA SIMONSBN
í Bergen, Store MartYeien 89,
býður íslendingum, sem kynnu að koma
á sýninguna í Bergen í sumar, fæði
og ágætt húsnæði, fyrir sanngjarna
borgun.
* :J«
*
Undirritaður getur af eigin reynslu
vottað, að bæði húsnæði og fæði er
gott, og ekki dýrt.
P. t. Bergen, 28. maí 1898.
Skapti Jósepsson.
—0—
I.
Mér finnst „V.Lj.“ veraorðið nokk-
uð svo djarft í dómum sínum um á-
standið hér á landi, að pví er snertir
trú og kristindóm, sem ávallt mun vera
mikill vandi að dæma um. pó skal
■eg lýsa pví yfir, að eg er yfir höfuð
iblaðinu samdóma um, að hið kirkjulega
líf sé mjög dauft; en eg vil ekki eins
íhiklaust eins og blaðið gjörir, draga
af deyfð hins ytra kirkjulífs ályktun
um skort á lifandi kristindómi hið innra
eða vöntun á hjartakristindómi; pví eg
er sannfærður um, að víðsvegar um
landið er fjöldi sannkristinna manna,
sem pyrstir eptir náð guðs og heilögu
orði hans, svala sér einnig opt af lind-
um hins lifanda vatns, lifa í heimi
bænarinnar og prá ekkert meira en
pað, að andi Jesú Krists megi öllu ráða
í hjörtum peirra og lifi. fessi sann-
færing mín styðst við talsverða pekk-
ingu um 20 prestskaparár; en anðvitað
cr hún að miklu leyti byggð á trú.
Eg skrifa fyllilega undir pau orð
V. Lj., að lítið sé gjörandi úr peim
kristindómi, sem hvergi kemur í ljós í
lífinu. En pá verður að gæta pess,
að kristindómurinn, ef hann á annað
borð býr í hjartanu, hefir ótal vegu
aðra til að komaíljós, heldur en ein-
göngu pann, að lýsa sér í fjörngu og
kraptmiklu kirkjulífi. Héfir V. Lj.
lýst svo vandlega um land allt, að pað
sé visst um, að lifandi kristindómur
fylli eigi mörg hjörtu í suðri og norðri,
austri og vestri með ávöxtum andans,
kærleika, gleði, friðsemi o. s. frv., og
að pessir ávextir lýsi sér ekki í lífinu?
Yill ekki blaðið trúa pví, að lifandi
kristindómur varðveiti marga sál fjær
og nær gegn freistingum heimsins og
styrki margan til að bera með polin-
mæði og glaðværð hlutskipti sitt í lífinu,
pó ekki virðist sem viðunanlegast? —
En meðan kristindómurinn er afl í líf-
inu og leiðir fram hina dýrðlegu ávexti
andans í hörðum og hrjóstrugum lífs-
kjörum, pá á enginn með að setjast í
dómarasæti og dæma 'a-llan lifandi
kristindóm, hjarta-kristindóm brott úr
landinu, af peirri ástæðu einni, að hið
ytra kirkjulíf er ekki eins fjörmikið
eins og æskilegt væri.
Allt félagslíf, ekki síður hið pólitiska
en hið kirkjulega, er dauft á iandi
voru; og sé borið sarnan við önnur lönd,
pá verður mnnurinn án efa engu minui
í pólitisku tilliti enn kirkjulegu. Or-
sakirnar, fámennið og strjálbyggðin,
eru svo auðsæar, að ekld parf að eyða
orðum að peirn. jþessar orsakir eru
framhaldandi og gjöra pað að verkum,
að hið ytra kirkjulega félagslíf getur
aldrei orðið eins dáðmikið á Islandi
eins og annarstaðar, par sem péttbýlla
og mannfleira er. En svo er ein or-
sök meðverkandi; pað er pjóðkirkju-
fyrirkomulagið, sem alstaðar hlýtur
eptir hlutarins eðli að stuðla að pví,
að framleiða vana-kristindóm og hræsrri,
deyfð og áhugaleysi, en pó allra helzt
hér á iandi, par sem allir eru sjálf-
skrifaðrr í sálnaregistur prestanna og
sjálfboðuir í hið kirkjulega félagslíf,
og pað pó peir séu ekki einungis
„sofandi“ eða áhugalausir um kristin-
dóminn, heldur ja.fnvel andstæðir hon-
um; og par sem í annan stað vantar
samkeppandi kirkjufélög, til að hleypa
kappi og lrita í pjóðkirkjuna.
En að pessu sinni ætla eg ekki að
eyða fleiri orðum um petta efni. |>ó
get eg ekki stillt mig um að benda á,
hve ánægður ritstjóri Y. Lj. var með
hinn „óvenju fjöruga prestafund“, er
síðast var haldinn. En mundi ekki
fundurinn hafa orðið daufari og snoð-
líkur hirrum undangengnu prestastefn-
um, ef fríkirkjumálið hefði ekki kornið
par fram, heldrtr verið látið „hlunda
í friði“, eins og ritstjórinn leggnr til
að gjört yerði nokkur ár enn? Frí-
kirkjumálið „hleypti hita í samkomuna,
og fjöri í umræðurnar“ segir V. Lj.
Ekkert annað mál hefði getað gjört
pað eins, og ekkert getur hleypt öðr-
um eins hita og fjöri í kristindóminn
á landi voru eins og fríkirkjau.
II.
En pað sem sérstaklega minnti mig
á orðin: „Hænrið ekki, svo pér verðið
ekki dæmdir“, voru ummæli pau um
söfnuð minrr og pá að sjálfsögðn allra
helzt rrrn mig sjáífan, setn leiðtoga
safnaðarins, sem tilfærð eru í Y. Lj.
jiar sem skýrt er frá umræðanunt um
fríkírkjumálið á síðustu sýnodus. f>að
et' prófnsturinn í Suðurmúlaprófasts-
dæmi, sem par sezt í dómarasæti yfir
oss aumingja fríkirkjumönnum. Dóms-
atkvæði hans er tekið fram í V. Lj.
með pessrrm orðum:
„Síra Jöhann próf. Sveinhjarnarson
á Hólmum tók til máls út af pví sem
vitnað hafði verið í frikirkjusöfnuð
B,eyðfirðinga, sem hann væri kunnugur
vel; vinir fríkirkjunnar ættu sem minnst
að vitna í pann söfnuð rnáli sínu til
stnðnings, pvi að væri nokkurstaðar
andlegur svefn og dauði rrkjandi, pá
væri pað par“.
Já, pað er nú svo. Yér fríkirkju-
menn eigum ekki pví láni að fagna að
vera. í náð hjá pröfastinurn; en hversu
illa. sem honunt fellur pað, pá hlýtur
að verða vitna.ð í fríkirkjusöfnrrð Reyð-
firðingá sem frumherja hins kirkjulega,
frelsis á Islandi. Sagan mrrn par geynra
minningu um söfnrrð, er sýndi pað í
verkinu, að hann hafði por til að fram-
fylgja sannfæringu sinni og vilja til að
leggja eitthvað í sölurna.r fyrir hana;
nrenn, sem voru á undan sínum tinra
og tóku sér sitt kristilega safnaðarfrelsi
á sama tíma senr pví var haldið fram
jafnvel á hæstu stöðum, að pað væri
jafn-ómögulegt að-ganga úr pjóðkirkj-
unni sem að ganga. úr pjóðfélaginu;
menn, sem lagt lrafa fram stóríe tií
fríkirkjunnar á sama tíma sem uðrir
söfnuðir hafa ekki gjört annað en að
skrafa og skeggræða um fríkirkju eða
aðskiinað ríkis og kirkju. f>að nrá
mikið vera, ef eintómur andlegur svefn
og dauði er ríkjandi hjá peim rnönn-
um, sem taka að berjast fyrir nýjtt
prinsípi og gjöra pað jafnt og pétt
með stillingu og staðfestu og bera mál-
efnið fram til sigurs gegn margskonar
mótspyriium og erfiðleikum.
Síra Jón Helga.son tók pað franr í
umræðunum á sýnódus sem sönnun fyrir
pví, að í Danmörku sé „starfandi krist-
indómur“, að í Katrpmannahöfn til
dæmis að taka, hafi menn gefið stórfé
til kirkjubygginga“. Mápá ekki telja
pað vott um starfandi kristindóm, að
frikirkjumenn, fáir og flestir fátækir,
hafa lagt fram nálægt 5000 kr. til
kirkjubyggingar sinnar, orgelskarrpa o.
fl. ? |>að er pó ekki ^vo lítil trpphæð
petta, einkum pegar pess er gætt, a.ð
peir urðu í 7 ár að gjalda pjóðkirkju-
prestinum hin gömlu gjöld til prests
og kirkju, og pað í 3 ár eptir að peir
höfðu reist kirkju sína og útvegað sér
prest, er peir purftu að launa. Upp-
hæð sú, sem pjóðkirkjan pannig tók
af fríkirkjnmönnum (með réttu eða
röngu?), hefir að mirmsta kosti numið
2000 kr.
Auðvitað má kasta pví fram, eins
og annar pröfastur (S. G.) gjörði á
sýnódus, að söfnuðirr pessi hafi nrynd-
ast af práa. p>eim verður ekki illt
fyrir brjóstunum próföstunum af að
kveða upp sína góðgjörnu dónra. Yerði
peim að góðu. En sannleikurinn er
pað, sem síra Jóhann réttilega tók
fram gegn athugasemd hins guðsmanns-
ins, að söfnuður pessi myndaðist af
hinni sömu orsök, sem nú kemur svo
mörgum til að hrópa á aðskilnað ríkis
og kirkju, nefnil. af óánægju með fyr-
irkomulag pjóðkirkjunnur, og sannfær-
j ingu um að annað nregi betur fara, og
sé heillavænlegra fyrir kristindómslríið
í landinu. Ættu allir aðrir fríkirkju-
vinir að taka pennan söfnuð sór til
fyrirmyndar, hrópa lægra, en leggja
hönd á plóginn og sýna í verkinu að
hugur fylgi nráli, nreð öðrum orðum:
ganga úr pjóðkirkjunni og organisera
sig sem frjálsa söfnuði; pá fyrst skip-
uðu peir sér drengilega umhverfis fána
fríkirkjunnar.
Ekki dettur mér í hug að bera á
móti pví, að ýrasu sé ábótavant hjá
oss fríkirkjumönnum. Yér finnum
sjálfir vel, hve mikið vantar á að safn-
aðarlíf vort sé eins og pað ætti að
vera. Ein hin mesta yfirsjón vor er
sú, að vér liöfum ekki „agiterað11 fyrir
málefni pví, sem oss hefir verið á hend-
ur falið af drottni; með pví hefðum
vér glætt áhugann hjá sjálfum oss og
ef til vill áunnið fleiri eða færri til að
ganga undir merki fríkirkjunnar. Með-
an vér áttum að mæta rnegnustu mót-
spyrnunni og urðum fyrir árásum úr
öllum áttum; meðan vér áttum í stríði
við landstjörnina og hin gömlu gjöld
voru tekin lögtaki, pá var áhuginn
mestur isöfnuðinum; en pegar sigurinn
var unninn og hin konunglðga staðfest-
rng fengin, og allar opinberar árásir
lrættrr, pá fór áhuginn sð dofna, og
sannaðist hér, pó í smáttm stíl væri,
pnð sem Macauley lávarður segir, að
öll sagan beri vitni um, nefnil. að kirkj-
unni sé meiri hætta búin af samband-
inu við ríkisvaldið, en af mótspyrnu
pess. Hefðum vér pá tekið að „agitera“
út á við, pá væri safnaðarfélag vort
blómleera en pað nú er. En vér gjörð-
um pað ekki. — Söfnuðinum hefir frá
uppliafi verið legið á hálsi fyrir pað,
að hann vekti flokkadrætti og ósanr-
lyndi. fetta ætluðum vér greinilega
að gjöra að ástæðulausunr ósannindum,
með pví jafnvel ekki að telja nokkurn
mann á að ganga, í flokk vorn. Nú
finnum vér að vér höfum breytt rangt
í pessu, pó oss gengi gott eitt til, og
gjörðum pað pví að ályktun á síðasta
safnaðarftindi vorum að gjöra hér eptir
allt, sem í voru valdi stendur, til að
útlireiða frikirkjtrlegar hugmyndir.
Eitt af pví, sem vér höfura fengið
ánræli fyrir, er pað, að kvöldmáltíðin
hefir eigi enn verið höfð um hönd hjá
oss. V. Lj. getur pessa í nóvember-
núrneri sínu og tengir við pað pessum
orðum: „Og svo benda menn á sýnó-
dus í sumar á pennan söfnuð sem vott
pess, að vel geti farið á fríkirkju hér
á landi!“
Vér könnumst fyllilega við pað fri-
kirkjumenn, að petta er ekki eins og
pað ætti að vera. En pó er ekki hér
um að ræða samskonar vanrækslu
kvöldroáltíðarinnar eins og á sér stað
svo víða í pjóðkirkjunni, og V. Lj.
kvartar mest um; heldur víkur pessu
á annan hátt við. --
í safuaðarlögum vorum er gjört ráð
fyrir kvöldmáltíðarhaldi, og höí'um vér
margsinnis rætt um pað á fundum vor-
um, að eigi hajfi annað en að hún sé
unr hönd höfð, svo og hverja tilhögrrn
skuli par á hafa. Kom pað pá pegar
í ljös, að menu voru með öllit fráhverfir
pessari athöfu eins og hún er í pjóð-
kirkjunni, en um leið einnig hitt, að