Austri - 07.07.1898, Page 1

Kemiir út 3 á m&nuðí eöa
36 blöð til næsta nýárs, og
kostar hér á landi aðeins
3 kr., erlendis 4 kr.
Gjalddagí 1. júli.
öppsögn skrifleg lundin við
úiramót. ógild nema kom-
in sé til ritstj. jyrir 1. októ-
ber. Auglýsingar 10 aura
Itnan, eða 60 o. hver þuml.
dálks og hálfu dýrara á 1.
síðu.
VIII. AR.
Seyðisfirði, 7. júlí 1898.
NR. 19
AMTSBÓKASÁ b'NIÐ á Scyðislirðj
er opið á laugard. kl. 4—5 e. m..
A u s t r i.
Hérmeð viljum vér gefa mönnum
kost á, að fá Austra keyptan frá 16.
tbl. p. á. til ársloka fyrir aðoins 1
kr. 50 au., og fá peir pá allar fréttir
frá sýningunni í Björgvin, er Austri
flytur lang Jyrst allra íslenzkra blaða.
|>areð ritstjóri cvustra hefir í vor
lagt töluvert í kostnað til pess að
geta orðið fyrstur til að láta kaupend-
ur fá greinilegar fréttir af hinni merki-
legu sýningu í Bergen, pá eru pað vor
vinsamleg tilmæli við kaupendur, að peir
borgi blaðið nú sem fyrst.
Ritstjórinn
Consul I. V. HAVSTEÖÍ
Oddeyri i Ofjord
anbefaler sin vel assorterede Eandel
til Skibe og Reisende.
Den Aiikerske
MarmorfoiTetniug
Fredrikshald
Filial i Kanpmannaliöfii
teknr að sér
allskonar byggingar úr marmara, og
selur áhöld, skrautgripi, myndastyttur,
legsteina og minnisvarða, ódýra og
fallega úr norskum marmara, hvítum
og mislitum, einnig úr fleiri tegundum
af Syenit og hinu svonefnda „Labrador“,
allt jrá eigin marmaranámum.
Umboðsmaður i Bergen:
Hr. Ingenier JeHS Hopstoek.
Hr. prentari porsteinn J. G. Skapta-
son hefir umboð til að taka á móti pönt-
ununi á munum frá ofangreindri verzl-
un; og sérstaklega á legsteinum og
mmnisvörðum, sem verða sendir til
Islands via Stavanger eða Kaupmanna-
h'ófn, eins og óskast.
Bcrgen, 28. maí 1898.
Jens Hopstock
Ingeniör.
Fröken ANNÁ SIMONSEN
í Bergen, Store Markveien 89,
býður íslendingum, seni kynnu að koma
á sýninguna í Bergen í sumar, fæði
og ágætt búsnæði, fyrir sanngjarna
borgun.
* *
*
Undirritaður getur af eigin reynslu
vottað, að bæði húsnæði og fæði er
gott, og ekki dýrt.
P. t.. Bcrgen, 28, maí 1898.
Skapti Jósepsson.
Telegraíinn.
—:o:—
pað muu einsdæmi, að jafnmikið
stórmál hafi verið uppbortð á fundi
hér á Islandi, sem samstundis hafi
fengið jafn öruggt fylgi og télegrafmálið
á sýslufundi Norðurmýlinga p. 11. mai
s. 1., að sampykkt skuli hafa orðið með
öllum samhljóða atkvæðum að snara
út allt að 10,000 kr. af eiuu einasta
sýslufélagi til nýs fyrirtækis, og hefði
eflaust fengizt jafnvel hærra tilboð^
hefði sýslunefndarmönnum eigi pótt
petta vel boðið af sýslunni í saman-
burði við hinar sýslur landsins.
En pegar vér athugum málið, verð-
ur petta næsta eðlilegt, pví pað sem
uin er að ræða, er að skera úr um
pað, hvort vér íslendingar eigum í
framtíðinni að teljast með hinum
menntaða heimi, hvort menningar-
straumurinn eigi líka að ná til vor,
eða ekki. Menntað land getur blátt
áfram ekki átt sér stað án telegrafs á
vorum tímum, og par sem samgöngun-
uoi er háttað einsog hjá oss íslend-
ingum, mundu peir hliitar lands, sem
ekki fengju telegrafinn, eiga enn örð-
ugra uppdráttar en áður, eptir að
telegrafinn væri kominn á einn stað
á landinu.
fetta sá sýslunefnd Norðurmúla-
sýslu og gjörði pví mál landsins að
sínu og bauð strax fram hið drengi-
lega fjárframlag til framkvæmdar pessu
nauðsynjamáli vor allra íslendinga, er
jafnan mun verða talið henni til sóma;
en alls eigi af pví að hún af náttúr-
unni er svo sett, að telegrafinn kann
að vorða lagður hér í land í sýslunni
sem sýslunefndinni er ekkert kapps-
mál, fremur enn að hann komi í land
í Suðurmúlasýslu; aðeins pað er okk-
ur kappsmál, að telegrafinn komi pa.r
í land. paðan sem hann myndi sem
fyrst umspenna sem mestan hluta
landsins með eigi meira tilkostnaði en
landið getur risið undir, og að tele-
grafinn borgi sig seni bezt í framtíð-
inni, sem hlýtur að verða bein afleið-
ing af pví, að hann nái til sem flestra
staða kringum landið.
Reykjavíkurblöðin hafa nú tekið í
pann strenginn, að meira sé varið í,
að Reykjavík hafi öruggt fréttapráðar-
samha.nd við umheiminn en allir aðrir
hlutar lslands samanlagðir, og pví
verði að leggja telegrafinn fyrst til
Reykjavíkur, og láta hina landshlutana
mæta afgangi.
En pessa skoðun blaðabræðra vorra
í Reykjavík álítum ^ér að miklu leyti
!)yggða á ókunnugleik peirra á af-
stöðu málsins í útlöndum, og lagningu
fréttapráðarins á landi og sjó, sem
vér nú skulum reyna að útskýra
fyrir peim nokkuð gjörr en gjört hefir
verið, pareð vér á utanferð vorri átt-
um kost á pví að eiga tal um málið,
bæði við ráðgjafa Islands og við fram-
kvæmdarstjóra hins roikla norræria
fréttapráðsfélags, Commandpr Suenson,
er báðir eru málinu rajög hlyntir, og
munu lítt fara að áliti landshöfðingja
í pví máli.
Commandör Suenson fullyrti, að pað
væri líti'ð vandaverk að gjöra við land-
práðinn, pó hann bilaði, og til pess
pyrfti eigi nema meðalgreinda menn,
er hefðu verið við að leggja práðinn
og séð, hvernig farið væri að skeyta
hann saman. Líklega yrði práðurinn
lagður eptir byggðum, svo sem unnt
væri, og pó hann pá bilaði einhvers-
staðar, pá væri hægur hjá að koma
hraðboða til næstu telegrafstöðva. En
annars var framkvæmdarstjórinn ekk-
ert sérlega hræddur við bilanirnar
ef vandaður væri allur umbúnaður;
telegraíinn lægi viða eius hátt og
í jafn snjómiklu plássi og hér, t. d,
yfir Kjölí Norvegi, í Ameríku og Asíu,
par sem járnbrantir eru hvergi nærri
alstaðar samhliða telegrafpræðinum.
Leið práðarins héðan að austan er
áframhaldaudi byggð mest af leiðinni,
og að eins stuttir og lágir fjallvegir
yfir að fara, svo hvergi kemur til pess
að reka telegrafstaurana niður í snjó;
heldur má alstaðar grafa pá niðurí
jarðveginn.
Ef telegrafpráðurinn yrði nú gjörð-
ur sem sterkastur yfir laud, var Com-
mandör Suenson ekki hræddur við pess-
ar bilanir, sera hefir verið gjört svo
mikið úr.
En pvílíkar bilanir á telegrafpræðin-
um geta og fyrir komið á landleiðiimi,
pó hún verði lögð út frá Reykjavi'k
útum landið, og pó vér unnum Reykja-
vík alls vegs og gengis, pá verða pó
hagsmnnir alls landsins í heild sinni
að verða pyngri á metaskálunum en
hennar einnar. Yér viljum hér að-
eins drepa á pað. hve mikið gagn get-
ur orðið fyrir Norðurland allt í ísárum
af telegrafnum; og víð síldarveiði,
hæði hér eystra og nyrðra, sem nú
geta eigi rekið nema stórauðugir menn,
sem hafa ráð á að hrfa mörg púsund
tómra tunna og kynstur af salti fyrir-
liggjandi og gufuskip til taks, er kosta
fleiri hundruð krónur á dag. En ept-
ir að telegrafinn væri hentuglega lagð-
ur, pá gætu sveitirnar slegið sér sam-
an um nótaeignina, án mikils tilkostn-
aðar og beðið síldarhlaupa rólegir við
aðra vinnu sína eins og tíðkanlegt er
í Norvegi og telegraferað s\o eptir
skipi, salti og tunnum, er peir liefðu lok-
að síldina inní „lásum“ ,og fengið allt
uppfrá Norvegi á 4 dögum sem á
pyrfti að halda. Og hvað verzlun
snertir, pá jafnast verzlun Reykjavík-
ur tæplega á við einn landsfjórðung,
hvað pá heldur prjá; enda heíir Reykja-
vík enga sérlega hæfilegleika til pess
að verða vörugeymslustaður landsúis,
par sera par er engin bryggja er
leggja megi skipum að, jafnvel engin
bryggja með sporveg, heldur fcr par
mest af uppskipun og útskipun fram
á bátum og — hrygg hinnar reykvíksku
kvennpjóðar, par karlmenn vantar opt
á sumrum par til pess starfa.
Reykjavíkurhöfn má einnig að niörgu
leyti telja mcð hinum lökustu á land-
inu; hún liggur svo að segja fyrir opnu
hafi, og er par opt svo mikill sjógang-
ur að stór gufuskip veltast par sem í
rúmsjó væri, farpegjar geta hæglega
orðið sjóveíkir par og komast jafnrel
stundum ekki í land dögum saman.
En pað er önnur bilun telegrafpráð-
arins, sem Reykjavíkurblöðin hafa al-
veg gengið framhjá, sem er pví und-
arlegra, sem aðgjörð á henni er svo
margfalt seinlegri og margfalt kost-
naðarsamari, en pá gjöra parfviðbil-
un á landpráðum. J>að er bilun tele-
grafpráðarins í sjónum, sem verður
pví líklegri, sem sæsíminn (sætele-
grafinn) er lengri, pví í sjónum verð-
ur práðurinn að vera svo margfalt
sterkari og pví dýrari en á landi.
En við pað að leggja telegrafinn alla
leið frá Færeyjum til Reykjanesskaga
tvöfaldast vegalengdin og par með líka
hættan á að sæsíminn kunni að hila
einhverstaðar á leiðinni milli Færeyja
og Reykjaness, og yrði sú aðgjörð æði
tafsöm, líkast til svo mánuðum skipti
og afarmikill kostnaður við hana, par
sem aðgjörð á bilun á landpræðinum
ekki mundi taka nema 1—2 daga og
stundum skemmri tíma og kosta lítið.
Einsog áður var hér ávikið, yrði
lagning fréttapráðar eingöngu til
Reykjavíkur sama sem að skattslcylda
alla verzlun landsins undir Reykjavík,
landinu og landsmöunum til stórskaða,
pví pað yrði um langan aldur landinu
ofvaxið að leggja um l/2 million króna
til landpráðalagningar ofaní pær 700,
000 kr. er alpingi veitti til telegrafs-
ins í fyrra sumar. En að sá hafi
verið vilji alpingismanna í fyrra, fer
fjarri öllum sanni, einsog næsta al-
pingi muu sýna.
En pað, sem í augum allra óvil-
hallra manna ríður í pessu máli óef-
að baggamuninn, er pað, er Command'ó'>
Suenson fyllyrti við oss, að frétta-
práðarfélagið mundi fást til pess að
leggja 300,000 krónur til telegraf-
lagningarinnar á Islandi, ef pað fengi
að leggja práðinn í land á Austfjörð-
um, sem sparar pví helming vegar
til Reykjanesskaga frá Færeyjum.
En verði pað neytt til pess að leggja
telegrafinn til Reykjaness, páleggipað
engan eyri til landpráðanna.
Sérílagi viljum vér sterklega vara
Norðlendinga við pví, að gleypa
við peirri flugn, er nokkrir munu reyna
að halda að peim, að veðurfræðisfé-
lögin muni gjöra pað að skilyrði fyrir
styrkveitinýu sinni, að telegrafinn verði
lagður frá Reykjavik norður tfl Akur-
eyrar og Grímseyjar.