Austri - 20.08.1898, Blaðsíða 1

Kemir út 3 á inknuði eða
36 blöð til næsta nýárs, og
kostar liér á landi aðeins
3 h\, erlendrs 4 kr.
Gjalddagí 1. jnlí.
Upps'ógn slcrifleg hundin við
áram'ot. Ógild nema l:*m-
in sé til ritstj. jyrir 1. tht-
ber. Áuglýsingar 10 aura
línan, eða 60 a. hvm þuml.
dálks og hálfu dýrara á 1.
síðu.
vm. AR.
Seyðisflrði, 20. ágúst 1898.
1ÍR. 23
AMTSBÓKASAFISÍIÐ á Seyðisfirð
er opið á laugard, kl. 4—5 e. m..
A u s t r i.
Hérmeð viljum vér gefa mönnum
kost á, að fá Austra keyptan frá 16.
tbl. p. á. til ársloka fyrir aðeins 1
kr. 50 au., og fá peir pá allar fréttir
frá sýningumii í Björgvin, er Austri
flytur lang jyrst allra íslenzkra blaða.
p>areð ritstjóri /vustra hefir í vor
lagt töluvert í kostnað til pess- að
geta orðið fyrstur til að láta kaupend-
ur fá greiniíegar fréttir af hinni merkri
legu sýningu í Bergen, pá eru pað vor
vinsamleg tilmælivið kaupeudur, að peir
borgi blaðið nú sem fyrst.
Eins og að undaförnu má skrifa inn
til mín andvirði blaðsins við allar
verzlanir á Austurlandi, við verzlanir
Örum & Wulffs, Gránufélags og Con-
suls I. V. Havsteens á Norðurlandi,
við verzlun L., Snorrasonar á Isafirði
og við verzlanir Thomsens og Duus á
Suðurlandi.
Og fyrir góðvild herra kaupmanns
Otto Tulinms í Höfn í Hornatírði,
geta nú Austur-Skaptafellingar eiunig
skrifað inn til mín fyrir Austra og
Eramsókn, við verzlun hans. Eru r ii
pessi blöð pau eirrn er taka innskiipt-
ir sem gilda borgun um land allt, og
má slíkt kalla kostakjör.
Skapti Jósepsson.
JJérmeð tilkynnist öllummínum heiðr.
uðu skiptavinum að jeg tek 6°/o
rentu af öllum peim skuldum við verzl-
an mína sem ógreiddar verða 10. okt.
næstkomandi og pví sem tekið er iit
eptir pann tíma, og verður pessi rentu-
upphæð færð peim til skuldar við reikn-
ingsskilin um áramótin næstu.
P. t. Seyðisfirði 28. júlí. 1898.
Þorsteinn Jónsson.
Dcn Ankerske
Marmoríorretiiiiig
Fredrikshald
Filial i Kaupmannahöfn
tekur að sór
allskonar byggingar úr marmara, og
selur áhöld, skrautgripi, myndastyttur,
legsteina og minnisvarða, ódýra og
fallega úr norskum marmara, hvítum
og mislituni, einnig úr fleiri tegundum
af Syenit og hinu svonefnda „Lábradoru
allt jrá eigin marmaranámum.
Umboðsmaður i Bergen:
Hr. Ingenier JeDS Hopstock
Hr. prentari porsteinn J. 0. Skapta-
son hefir umboð til að taka á móti pönt-
unum á munum frá ofangreindri verzl-
un, og sérstaklega á legsteinum og
minnisvörðum, sem verða sendir til
Islands via Stavanger eða Kaupmanna-
höfn, eins og óskast.
Bergen, 28. maí 1898.
Jens Hopstock
Ingeniör.
Bismarek látinn.
Hann dó að höfðingssetri sínu Eriede-
richsruhe í Lauenborg d. 30. júli kl.
11 um kvöldið eptir langvarandi elli-
lasleika. Er par látinn einhver mesti
maður pessarar aldar og sem mest
gagn hefir unnið föðurlandi sínu, par
sem hann safnaði í eitt hinu sund-
urtætta pýzkalandi, undir yfirstjórn
Prússa, og rak Austurríki útúr sam-
bandinu við pýzkaland, en vann hin
fornu pjóðlönd, Elzas og Lothringen,
aptur af Erökkum, útvegaði pjóðverj-
um stórar nýlendur í öðruin heims-
álfum, lagði grundvöllinn til herflota
pjóðverja og gjörði bina hagkvæmustu
tollsamninga við önnur ríki og studdi
par með mjög að verzlun og iðnaði
pjóðverja, sem á hinum síðari árum
befir rutt sér svo ákaflega til rúms
á heimsmarkaðinum, að hinum fremstu
iðnaðarpjóðum heimsins stendur ótti
af.
En eigi pótti Bismarck sem vand-
astur að meðulum peim og mönnum,
er hann notaði til pess að koma pess-
um afreksverkum sínum fram, og eigi
hika sér við að nota sér í fyllsta mæli
af hinni alræmdu setningu Jesuita, „að
tilgangurinn helgaði meðalið“. Og víst
var nm pað, að snildarlega tókst
Bismarck að leika á erindsrekaannara
ríkja og koma ár sinni að öllum jafn-
aði sro vel fyrir horð í ríkisdegi Prússa
og pjóðpingi pjóðverja, að hann hafði
pax optast meiri hluta atkvæða með
sér og fékk par fulla fyrirgefningu
allra grundvallarlaga-synda sinna, er
pinginu pótti hann fremja á fyrstu
stjórnarárum sínum, er hann stjórn-
aði ríkinu án reglulegra fjárlaga, par
sem hinir pjóðkjörnu neituðu Bismarck
um fjárveitingarnar til hersins, sem
pingmenn grunuðu hann nm að hann
mundi nota til að koma á fullu ein-
veldi, en sættu sig meira við pað á
eptir, er peir sáu að Bismarck hafði
hinn aukna her til að sameina allt
pýzkaland undir einni yfirstjórn Prússa.
Sem prívatmaður pótti Bismarck
vinfastur, en vinavandur, og sem eigin-
maður og faðir hinn ástríkasti.
Bismarck var höfði hærri en allt
fólkið og hinn höfðinglegasti, svipmik-
ill og brúnapúngur og ákaflega hvass-
eygður og hinn tígulegasti í framgöngu;
en gat pó verið hinn innilegasti og
skemmtilegasti, pá hann vildi menn
veiða í stjórnargildru sína, og sá pá
enginn við honum og ráðum hans
fremur en gamla Njáls.
Bismarck var starfsmaður mikill, en
iðkaði jafnframt ípróttir til að halda
við htiilsu sinui, einkum var hann ann-
álaður reiðmaður, og tamdi sér pá í-
prótt til elliára.
Otto Edvard Leopold. von Bismarck
var fæddur 1. apríl 1815 á höfðings-
setrinu Schoenhausen í Brandenburg,
og var hann kominn að langfeðgatali
af gamalli aðalsætt.
Bismarck varð stúdent 17 ára gam-
all, og lagði lög fyrir sig við háskól-
ana í Göttingen og síðar í Berlín, en
pótti par taka meira pátt í glaðværð
námsmanua en vísindaiðkunum, og í
Göttingen haf i Bismarck háð undir
30 einvígi.
Samt náði Bismarck embættisprófi
í lögum 1835, og 1839 fékk hann höfð-
ingjasetrið Kniephof í Pommern til
umsjónar af föður sínum. Og pó Bis-
marck hefði par svo mikla gleði, að ná-
grannar hans uppnefndu höllina og köll-
uðu hana Kneiphof, pá reyndist Bis.
marrk pó dugandi stórhóndi.
1845 dó faðir Bismarcks og erfði
hann Schoenhausen. En árið 1847
giptist hann eptirlifandi konu sinni og
fór pá að stillast, enda unniBismarck
henni mjög. Attu pau saman 2 syni
og eina dóttur.
Bismarck var fyrst 1845 valinn á
ping og pau árin var hann ramraasti
aptuvhaldsmaður; pótti konungi Frie-
derik AYilhelm mikið til hans koma og
gjörði hann að sendiherra Prússa 1851
við pjóðpingið í Prankfurt, par sem
hann á allar lundir reyndi til að auka
veg og gengi Prússa en mínka veldi
Austurríkismanna og bjó par vel í
haginn fyrir seinni tímann. ]Jótti
Prússastjórn pá jafnvel Bismarck of
andvígur Austurríki og gjörðí hann
pví að sendiherra sínum í -St. Péturs-
borg, par sem hann kom sér vel í
mjúkinn hjá Alexander keisara og vild-
armönnum hans, er seinna kom Bis-
marck að góðu liði.
1862 varð hann sendiherra Prússa í
Parísarborg, en 8. oktoher s. á. varð
hann forsætisráðgjafi Prússa, og reyndi
Bismarck pá fyrst með góðu að fá
pjóðping Prússa til pess að veita fé
til fjölgunar hersins og betri úthún-
aðar, er var nauðsýnlegt, ef Prússar
ættu eigi að verða undirlægjur Anst-
urríkismanna á Jjýzkalandi, sem Bis-
marck hataði mest.
J’A, samkomulag gat eigi á komist
milli stjórnarinnar og hinna pjóðkjörnu
pingmanna, pá sleit stjórnin pinginu
og tók féð einsog efri málstofan (að-
alsmennirnir) höfðu veitt pað til her-
málanna, en fór að öðru leyti- eptir
fjárlögunum par sem háðum pingdeild-
um hafði komið saman og héldust
pannig lagaðar fjárveitingar á Prúss-
landi par til Bismarck fékk fyrirgefn-
ing allra sinna synda hjá pjóðpinginu
1866 eptir sigurinn við Sadowa yfir
Austurríkismönnum.
Er Bismarck átti i pessu þrefi við
neðri málstofu Prússa, urðu konunga-
skipti í Danmörku og sat Bismarck
sig ekki úv færi með að nota pað
tækifæri til pess að reyna hina nýju
herskipun peirra greifanua, Moltke og
Boohs og æsa hugi Jpjóðverja gegn
Dönum. Eékk Bismarck Anstnrríkis-
menn í lið með sér til að hripsa her-
togadæmin undan Dönum, en friðaði
hin störveldin með pví að lofa að skipta
Slesvík eptir pjóðerni, sein hann svo
síðar sveikst um, er hann hafði bolað
Austurríkismenn frá öllu n völdum í
hertogadæmunum og barið á peiin við
Sadowa og náð undir yfirráð Prúvsa
öllu Norður-pýzkalandi, og haft i
peim samningum Napoleon 3. af sór
með ádrátti um landvinning vestan
Bínar, sem Bismarck kom aldrei til
hugar að efna, einsog bráðum kom i
ljós, par sem hann erti Frakka pang-
að til að hann fékk pá til að segja J>jóð-
verjum strið á hendur 1870. Kom pá
ujíp, að Bismarck hafði tryggt sér lið-
sinni alls pýzkalands, er var allt vel
við ófriði búið, en Erakkland stóð ei tt
síns liðs og mjög illa við búið, enda
heið alstaðar ósigur fyrir hinum Tel
æfða og vel útbúna og stjórnaða her
pjóðverja undir yfirforustu hins ágæta
hershöfðingja Moltke o. m. fl. dugandi
foringja.
En pessar miklu sigursældir not-
aði Bismarck til pess að fullkomna
sitt aðal-verk og sameina allt pýzka-
land undir einum herkonungi, og var
pá Yilhjálmur konungur gjörður að
keisara alls pýzkalands í Versölum
18. januar 1871, en sjálfur varð Bis-
marck kanslari hins nýja keisaradæmis
og veitt furstatign, og einnig fékk hann
stóreignir og stórfé að gjöf af keisar-
anum.
En ekki runnu upp neinir hvíldar-
dagar fyrir Bismarck eptir sigurinn
yfir Frökkum 1870—71, pvf pá hyrj-
aði deilan við kapólska flokkinn á ping-
inu, er undir forustu hins kæna Wind-
horst vildi ná meiri réttindum fyrir
trúbræður sína, en Bismarck hélt pví
fast fram, að peir skyldu í öllu lúta
ríkinu og veraldlegu valdi, ogvarðsvo
að vera, sem Bismarck vildi að mestu
leyti. pó var Windhorst honum jafn-
an örðugastur allra hans mótstöðu-
manna,
Á Bei’línarfundinum mikla 1878 eptir
ófriðinn rnilli Rússa og Tyrkja, var
pað Bismarck sem dró sigurlaunín,
Bállmnsskagann, úr höndum Rússa, er
peir gátu aldrei gleymt honum og
nálguðust úr pví sambandið við Erakka.
En Bismarck stóð ekki uppi ráða-
laus, heldur myndaði pá prívelda-
sambandið, milli J>ýzkalands, Austur-
ríkis og Italíu, sem helzt pann dag f
dag.
Bismarck átti marga mótstöðu-
menn líka heima fyrir, bæði við hirð-
ina og hjá stéttarbræðrum sínum, er
pótti Bismarck nálgast stundum um
of skoðanir frjálslynda flokksins, en
Bismarck var jafnan sama hverja hann
notaði til pess að kom i sínu máli
fram, og hefði líklega ekki farið ólíkt
og Faust, hefðí „sá gamli“ boðið lionum
fylgi sitt.