Austri - 18.02.1899, Page 1

Kemiir úi 3 á mánuðí eda
36 bl'óð til nœsta, nýárs, og
kostar hér á landi aðeins
3 icr., erlendis 4 Jkr.
Gjalddagí 1. júlí.
Uppsögn slcrifieg húndin vié
áramót. Ógild ntm* fcevh-
in sé til ritstj. jyrir 1.
ber. Áuglýsingar 10 mirtt
línan, eða 70 a.hverþwrrd
dálks og hálfu dýrara á 1.
síðu.
IX. AB.
Seyðísíirði, 18. febrúar 1890.
UR. 5
AMTSBÓKASAFXIÐ á Seyðisfirði
er opið á laugard, kl. 4.—B e. m..
Skýrsla frá héraðslækni Jóni Jóussyni.
—o—
Herra ritstjóri!
J»ér er ef til vill farið að lengja
eptir skýrsiu frá mér nm hólusetning-
una við hráðaí'ári, en eg vona að pú
og lesendur Austra muni fyrirgefa
petta, pareð eg nú hefi miklar og góð-
ar fréttir að flytja.
Einsog eg gat um í haust, virtist
bóluefnið frá Jensen í petta sinn mjög
hættulegt, pví í peím skammti, sem
hann tiltók, drap pað liverja kind á
fáum tímum, og pó skammturinn væri
lækkaður til priðjunga eða helminga
drapst x/3—*/4 hluti af fénu. Okkur
virtist pað heizt eptirtektavert, að
optast voru pað feitustu og faliegustu
kindurnar sem fóru, rétt einsog pegar
fárið er að velja úr. J>að segir sig
sjálft, að petta fór að verða preytandj
er til lengd;>r lét, tr.da fóru bændur_
scm \ oniegt var, að kynoka sér við að
leggja fé sit.t svo að segja undir hníf-
inn. Vildum við helzt kenna petta
bóluefninu frá Jensen, er við höfðum
gengið úr skugga um að var alltof lítið
pynnt. Eyrst var spurningin, hvort
nokkur von væri til pess að bóluefnið
yrði brúkað til sóttvarnar, og fengust
mikiar Lkur fyrir pví, par sem pví
færra drapst, pví minni skammtar sem
við voru hafðir.
Jensen skrifaði mér hvað eptir ann-
að, er hann frétti bæði frá mér og
öðrnm að bóluefnið reyndist illa, og
bað mig að bætta bólusetningunui, svo
merm misstu ekki alveg traust á benni;
kvaðst bann skyidi taka bóluefnið til
nákvæmrar rannsóknar að nýju, og
senda betra bóluefni að hausti, pvf
pað skyldum við ekki efa, að fá mætti
bóluefni bæfilega sterkt.
Kæsta spurningin viðvíkjandi 1-ólu-
efninu var, hvort allt bóluefnið væri
jafn sterkt. Eg var strax sannfærður
um, að væri bóluefnið jafu sterkt;
mætti nota pað, einsog hitt var auð-
vitað, að væri bóluefnið misjafnt, pá
væri hættulegt, og helzt ómögulegt, að
brúka pað. Mér pötti leitt að bætta
svo tilraununum, að pessi spurning væri
óleyst. Að lýsa öllum peim tilraun-
um sem við gjörðum ii! pess að prófa
bóluefnið, yrði alltof langt mál. Til
pess að allt væri athugað tókum við
glösin frá Jensen og viktuðum upp í
peim. Urðum við unr tíma heldur
hreyknir, er við fundum að viktin var
töluvert ónákvæm, og pó að mismun-
urirm væri ekki svo mikill á glösunum,
að öllum óhöppum okkar yrði skellt
á hann, pá er víst, að hann tafði fyrir
tilraunum okkar.
Jensen hafði ætlazt til að bóluefnið
i hverju glasi hæfði í 25 kindur. En
eptir tilraunum okkar hér í Vopna-
firði virtist pessi skammtur fullstór í
60 kindur, og er vel sennilegt að hann
hefði nægt í 75 kindur. Hér í Vopna-
firði er sem betur fer heidur lítið um
bráðafár, svo petta varð ekki reynt
til prautar hér. J>ar á móti hélt Júl-
íus Hallgrírasson, bóndi á Munkáp'verá,
áfram tilraunum i Eyjafirði með svo
mjkilli festu og prautseieju, pó illa
gengi í fyrstu, að harin bólusetti 5000
fjár með góðum árángri. Af pessum
5000 fövust einar 7 kindur af bólu-
setningunni. En úr fári drápust á 1.
vikunni 9 kindur. Sömuleiðis fór
Jörgen [Sigfússon bóndi í Krossavík
austur á Hérað og bólusetti par c.
4500 fjár með bezta árangri, aðeins
15 kindur fóru af bólusetningunm og
á peim bæjum sem fárið var farið að
drepa til muna, pvertók fyrir pað.
Nú er auðsætt, að bóluefmð er bæði
vel brúkandi og ekki misjafnt að styrk-
leika. En nú kom annað merkilegra
í Ijós. Eptir að Júlíus liafði gjört
sínar tilraunir í Eyjafirði, varð pað
bans niðurstaða, að pað væri hæfilegt
i 60 kindur er Jensen ætlaði i 25.
Sama og við Jörgen höfðum fundið
hér. J>egar Jörgen fór austur, var
pað umtal okkar á milli, að hann
skyldi lækka skammtinn ofan í 75 kind-
ur, og með peim skammti byrjaði Jör-
gen að bólusetja á Héraði, en hann
rak sig fijótlega á að pessi skammtur
var drápsskammtur. Eærði hann sig pá
niður í 90 kindúr, og enn var skammt-
urinn of stór. Eptir nokkrar tilraun-
ir fann bann að hæfilegt var að skipta
úr hverju glasi í 120 lömb eða 126
kindur fullorðnar, en væri skipt í færri
en 115, pá bólgnaði féð og jafuvel
drapst. Segir Jöigen mér ' að pað
hafi verið fyrst. er hann hafði minnkað
skammtana svona mikið, að áhrif bólu-
setuingarinnar urðu fyllilega lík peim
í fyrra.
Auk pessara tvpggja hafa peir Hall-
dór Vilhjálmsson á Dvergasteini og
Pétur Jónsson búfræðingur í Rauf á
Tjörnesi lært hjá mér að bólusetja,
en frá peim befi eg ekki ennpá fengið
skýrslur.
í stuttu máli: Við höfum bólusett
yfir 10,000 fjár og af pví hefir drep-
izt um 300 fjár eða 3°/0. Bóluefuið
or jafnt og má vel nota pað, pó betra
befði verið að pað væri nteira pynnt.
Móttækilegleiki fjárins er mjög mis-
munandi í hinum einstöku byggðarlög-
um og eins hinar einstöku kindur sín
á milli.(l
Eg vil ekki skiljast svo við petta
mái, að eg ekki minnist á skaða pann
’) Sem frekara d .semi þess, kve sótthæíi
fjárins er xnismunándi, má tilgreina, að Jen-
sen hefir reynt böluefnið í haust hvað ej>tir
annað með helmingi stærra skammti en hann
tiltekur, og þoldi féð hann vel.
er einstakir menn bafa orðið fyrir.
Eg bólusettl t. c!. á einum bæ hjá
fátækum bónda 117 kindur og afpehu
drápust yfir 30. |>að er ekki heppi-
legt, að mennirnir líði petta bótalaust;
og verði ekki eittbvert fyrirkomulag
fundið sem gjöri mögulegt, að bæta
mönnum peim, er fé missa, skaðann,
pá vil eg ekld taka að mér að standa
fyrir víðtækum tilraunum. Hæfilegar
skaðabætur fyrir íe, sem bólusett er
að haustlagi nálægt skurðartíma, fiunst
mér vora 1 kr. fyrir lamb, 2—3 kr.
fyrir fullorðna kind. eptir aldri, yrou
pá skaðabæturnar í haust 600 krónur.
Eðlilegast o’’ að kostnaður pessijafn-
aðist niður á aila pi sem láta bólu-
setja fé sitt, enda er pað pá ekki til-
finnanlegur kostnaður.
Tilraunirnar í haust virðast ótvi-
ræðlega benda á pað, iiversu æskilegt,
sem pað að öðru leyti kynni ð vera,
að pað geti aldrei heppn st að bænd-
ur bólusetji hvor fyrir sig sitt fé, held-
ur sé nauðsynlegt að ákveðnir menn
séu settir til pess, og að peir hafi
lært pað hjá einhverjum æfðum bólu-
setjara, holzt iækni.
Hvað kostnaðinn suertir, pá er eðli-
legast, að peir, sem láta bólusetja,
beri hann tiltöluiega við fjölda hins
bólusetta fénaðar, ekki aðeins fyrir
sjálft verk bólusetjarans, heldur allan
kostnaðinn: árlegar tilraunir meðan
verið er að prófa bóluefuið, skaðabæt-
ur fyrir hið drepna, áböid, ineðöl og
dagpeninga til bólusetjaranna. Til
pess petta geti orðið, pá er beinasti
vegurinn að amtjð taki petta að sér.
Opinberir bóiusetjarar séu settir á
ákveðin svæði, hæfilegar skaðabætur
sén borgaðar fyrir fé sem drepst, og
til að standast kostnaðinn sé ákveðinn
taxti á hverja kind.
ið að vinna sér svo mikils álits, að pað
se á flestum betri heimilum landsins.
En eg ætlaði aðeins að vekja athygli
á pví, að stjóruin hefir ennpá ekki not-
að heimild pá, er benni var veitt með
iögam frá 11. des. 1891, að fyrirskipa
reglur um meðferð á ósútuðum inn-
fluttum h.úðurn. Finnst mér nú annað
hvort liggi fyrir, að skora á stjórnina
að gefa út reglur pessar með samráði
við dýralækuinn, eða hitt, að lög pessi
verði upphafin og í stað pess banuað
með lögboði að fiytja ósútaðar húðir
iun í landið. Yildi eg fyrir mittleyti
kröptuglega mæla með hinu síðasta,
sem hinu hagkvæmasta og áhrifamesta
varnarmeðali; enda get eg alls ekki
seð að nein vandræði gæti staðið af
pví pó pessi bannlög yrðu sampykkt,
p'i hvo raikið er útflutt af sauðar-
gærum, að nægdegt skæðaskinn f(j*ng-
ist; og pó m< rm hefði ekki nægilegt af
illa vorkuðuin ósútuðum bjórum til að
uíinga á, og par af leiðaudi pyrí'tu að
bregða á sig sköfatnaði úr sútuðu leðri,
eða tréskóm, pá væri víst ekki illa
farið. — Yona eg við tækifæri að
minnast iítið eitt á skófatnað manna
hér á laiidi.
J. J.
XTTLEBDAR FRÉTTIS.
Kína. [’ar ber nú margt til tíð-
inda, er sízt skyldi ætla að mundi fyrir
koma og aldrei hefir par að borið
áður.
Eitt af pví er beimsókn sendikerra-
frimna bjá keisaraekkjunni, er hefir
pótt svo merkileg, að fregnir um mót-
tökurnar hafa verið sendar með hrað-
skeytum út um allan heim og vér
búumst við, að leseudum Austra pyki
fróðleut að fá nákvæmari sögu af:
áskylt bráðafári er miltisfárið
(miltisbruni), sem optast kemur fyrir
á stórgripum hér á landi, og er peim
mun hættulegrá, sem pað getur gjör-
eytt bæi af hiuum vérðmesta peníngi.
Hör í Yopnafirði haf'a 9 hestar og
1 naut farið úr miltisfári síðan í sum-
ar er leið, og norður á Strönd 2 kýr
í haust. Yanalega or ósútuðum út-
lenduin húðum kennt um miltisfárið og
mun pað optast rétt. Hvaðan sótt-
næmið hafi borizt í petta sinn læt eg
ósagt, pví pað bofir ekki orðið ralcið.
Eyrst í sumar voru memi her í efa um,
hvort petta væri miitisfár, og var pví
ekki allstaðar viðhöfð nægileg varkárni.
En í haust rannsakaði eg innýfli úr
nautinu með mikrósköpi, og fékk par
með áreiðanlega vissu fyrir pvi, að pað
var miltisfár.
Eg ætia ekki að lengja petta með
leiðbeiniugum um varnir við sjúkdómi
pessum, pví eg sé að dýralæknir M.
Einarsson hetír skrifað grein pess efnis
í Búnnðarritinu, sem eg vona að sé bú-
Sendiherrafrúarnar voru bornar í
burðarstólum til hallar keisaraekkjun-
ar, par sem fjöldi prúðbúinna „nmnd-
arin;i“ tók við frúnum og báru pær inni
móttökusal hallarinnar.
J>ar tóku hirðmeyjar keisaraekkjun-
við peim og fylgdu peim til viðhafn-
avsalsins, par sein keisaraekkjan
sat í hásæti með keisara á vinstri
bönd sér, en fyrir framan hana stóð
lítið borð moð Krysanthem blóinum
og ávöxtum.
Erúrnar voru leiddar til sætis frammi
fyrir hásætinu. Síðan stóð sú elzta
peirra, lafði Mae- Donold á fætur
og flutti keisarafrúnni ræðu á ensku,
er var jafnóðunl* lögð út fyrir henni,
og óskaði henni allra heilla og lét í
ljósi pá ósk og von, að hinar kínversku
kouur fetuðu í fótspor keisaraekkjunn-
ar og yrðu mannblendnari við að-
komandi pjóðir en áður.
Keisaraekkjan pakkaði mjög vin-
I iega fyrir ræðuna.
Síðan sté lafði Mac- Donold og
. hinar aðrar fvúr upp að iiásætiuu og
lutu keisaraekkjunni. er hún svaraði