Austri - 28.02.1899, Page 2

NR. 6
A 13 S T R I.
22
mmnir oss að Patursson segði oss, að
enn mætti þar sjá stein pann og hlekla
er peir hefðu verið bundnir með.
í gömlu byggingunni til hliðar yið
skrifstofuna og skólastofuna liggur í
miðju húsi ákaflega stór salur úr
r auðavið, er fær Ijós sitt að ofan, er
nú hefir leugi verið kallaður „reylc-
stofa1'- en við héldum að máske væri
afbakað úr reykelsisstofa, eða rauða-
viðarstofa og hafi pað verið aðalveizlu-
salur biskuparma, svo tilkomumikið
er petta mikla herbergi ennpá, pó svipt
sé nú allri sirmi fyrri prýði og skrauti,
í kringum pessa stórstofu mátti
ganga á alla vegu inní byggingunni.
Enn pá stendur hin forna skrifstofa
biskupanna og prestaskólastofan par
neðan undir. En par nærri má á
gömlum bréfurn sjá að staðið hafa
aðrar stofur, sem nú eru hrundar fyr-
ir ellr og snjóflóðum.
Grunnmúrinn er ákaflega pykkur, en
byggt ofaná hann úr rauðavið og
öðrurn ágætum trjátegundum, sem hald-
ið hafa sér mjög vel langa lengi.
p>annig er hin svo nefnda reykstofa
talin að muni vera nær 7—800 ára
göroul.
A Kirkjubæ hafa verið prjár kirkju-
byggingar:
Hin fyrsta kirkjá á Færeyjum er
sögð byggð par af hinni forríku ekkju,
Asu, árið 1111, og hinir fyrstu föstu
prestar við kirkjuna eru sagðir að hafa
beitið, 1. Guðmundur, 2. Matthías og
hinn 3. Hrói, er fékk Asu dæmda
fyrir synd gegn hinni kapólsku kirkju
og kirkjunni tildæmd öll auðæfi Asu,
sern var sett á eyðiey, og par dó
hún úr hungri.
Síðan féll sú kirkja og var staður-
inn lengi notaður sem grafreitur lunna
merkustu manna, er dóu í Færeyjum.
Sú kirkja, er nú er roessað í, er
haldin að hafa verið b}rggð snemma á 15.
öld, og var hresst uppá hana 1n74, en
pá voru og tekin úr kirkjunni allar
fornmenjar og fluttar niður á forngripa-
safnið í Kaupmannahöfn. pessi kirkja
er pó enn allveglegt guðshús, pó forn-
gripir og skraut sé mest horfið úr
henni.
]>riðja kirkjubyggingin á að vera gjörð
eptir dómkirkjunni í þrándheimi og
var aldrei fullgjör. fSíðasti bisknp
Færeyinga hét Mús, og komst í illdeilur
við pá útaf gjaldinu til kirkjubygging-
arinnar, og barðist við pá í Manna-
fallsdal á Straumey og beið ósjgur,
komst samt undan og uppá hina háu
kirkjuveggi, par sem bændur sveltu
hann í hel,
Með siðabótinni var liætt við pessa
dómkirkjubyggingu í Kirkjubæ og bisk-
upsstóllinn par lagður niður.
Allar pessar kirkjur eru byggðar úr
höggnu grjóti, með mjög pykkum og
háum veggjúm, er standa alveg óhagg-
aðir að pessari síðast töldu kirkju-
byggingu.
Eg gat pess áður, að herra Paturs-
son hefði vei ð skólastjóri á Kirkju-
bæ, í, að mig minnir, 5 ár. Hefir hann
á peirn tíma byggt ákaílega mikið hús,
er tekur alla gri[>i búsius, sauðfé, hesta
og nautgripi, áburð og heyforða og
aðrar búsafurðir. Ilúsið er 52 álna
langt og 20 álna breitt, rneð 12 álna
liáum steinveggjum að neðan en 9 álna
báum að ofan, eru veggirnir 2 álnir á
pykkt að neðan og 15 pml. að ofun.
SkóJastjóri hefir og hlaðið upp háan
innkeyrsluveg inn á lopt í pessu mikla
húsi, og ekur pangað öllura afurðum
búsins, byggi, höfrum, rófum, kartöpl-
um, heyi, sverði o. fl. En sverðinum
er rennt í körfum eptir 300 faðma
löngum vírstreng ofan af hálsbrún og
niður í geymsluhr'isið.
Herra Patursson plægir allt hið yrkta
land á Kirkjubæ, pvert á móti pví
sem tíðkanlegt er á Færeyjum, par
sem bændur stinga upp jörðina, — og
pa.rf hann pví að lrafa nokkra hesta.
Allir voru stórgripir par í góðu staudi,
og hvergi á Færeyjum sá eg jörðu
með eins góðri rækt og pössun og á
Kirkjubæ, enda er herra Patursson
mjög vel að sör í allri búskaparfræði
par sem hann liefir géngið bæði á bún-
aðarskólann á Steini og búnaðarhá-
skólann á Asi, pangað sem hann ný-
lega hafði sent einn af lærisveinum
sínum, er settist næst efstur par við
inntökuprófið.
Frú Guðný sýndi okkur skilvindur
og strokka, er gengu hvortveggja fyrir
vatnsafli. Og bjó hún til svo gott
smjör, að pað seldist nær pví með
sama verði og danskt herragarðssmjör.
En nú kemur pað allra merkilcg-
asta, að pó að Patursson hafi lagt
miklu meira í kostnað og ýmsar parf-
ar tiiraunir í búskapnunr, en sem svari
hinu opinbera tillagi og liaíi reynt að
víkka sjóndeildarhring landa sinna í
öllu sem að búskap lítur — pá neitar
einmitt lögping Færeyinga pessuin
manní, sein ber utan á sér hina með-
fæddu tign göfugs anda, og hefir sýnt
pað í verkinu, að hann vill hefja landa
sína á æðra menntunarstig, — neitar
honum um pessa litlu viðurkenningu,
1500 kr., af opinberu fé, og lætur hann
standa eptir með allan hinn framlagða
tilkostnað í parfir hins færeyska land-
búnaðar.
Meiri sameinaðan ódrengskap og fá-
vizku mun varla kostur á að tilfæra.
Neroa ef vera skyldi pað, að pessi
maður, sómi hinnar færeysku bænda-
stéttar, féll nú i sumar við kosning-
arnar til pjóðpingsins danska fyrir
dansklyndum færeyskum uppskafningi,
af pví að herra Patursson hafði í á-
varpi sínu til kjósendanna sagt, að
pað nnindi aðal mark og mið sitt á
pingi, að berjast fyrir betra rétti hinn-
ar færeysku tungu, er vilrja liefir orð-
ið úr almúgaskólum eyjanna fyrir
dönskunni. En færeyslran hefir samt
seiglast petta á vörum pjóðariunar allt
fram á pennan dag, par til færeyskir
kjósendur gjörðu móðurmáli sínu pví-
líka svívirðingu.
Patursson mun vilja færa færeyskuna
nær upprunanum, norrænunni, en Danir
toga eðlilega í liina áttina, og peim
fylgja hinir dönsku uppskafningar í
eyjunum, og peim fylgja ennpá, pví
miður, bændur, í staðinn fyrir sínum
fædda tlokksforingja, er mundi gjöra
peim gagn og sóma, bæði sem fyrir-
myndarbóndi og pingmaður, ef aptur-
hald og heimska bænda lofuðu Jionum
að njóta sin.
Á Kirkjubæ var Sverrir lconungur
fæddur og uppalinn og par lærði liann
til prests, einsog kunnugt er. Eru
Færeyingar, sem vonlegt er, hreyknir
yfijt pví að hafa fóstrað einn hinn vitr-
ast'a konuug Norvegsmanna, og er eigi
Iaúst við að alpýða hafi enn átrúnað
á helgi hans. fmnnig kom par á
Kirkjubæ til okkar í vor gömul kona,
er sagði okkur frá Jm, að hún hefði
prévetur dottið ofan af hömrunum
fyrir ofan Kirkjubæ, víst eina 100
faðma, og komið ofan í gjá pá eða
holu, sem konungur er sagður fæddur
í, án pess að hana hefði sakað; og
sönnuðu pessa sögu með kerlingu fleiri
Færeyingar, er eg átti tal við í sumar.
Sögustaðir íslands. Hin frægi enski
málari IV. G. Collmgivood. er ferðað-
ist hér 1897, er nú að gefa út bök með
pví nafn. með skýringum eptir dr.
Jón Stefánsson. Yerða í bókinni 150
myndir eptir herra Oollingwood og
bókin öll hiu slrrautlegasta, er mjög
mun auka pekldngu á landinu, er mál-
arinn fer mjög vingjuriilegUm orðum
um.
Bókin kostai 18 kr. innbundin, og
verður hin eigulegasta, og ættu sem
flestir að kaupa hana.
Heiðursmerki. Konurtgur íiefir sæmt
háyfirdómara L. E. Sveinbjörnsson
heiðursmerki dannebrogsmanna, en áð-
ur var Sveinbjörnsson riddari, og amt-
mann Pál Briem riddarakrossinum.
Embætti. Héraðslæknir Bjarni Jens-
son kom nú með sunnanpósti til em-
bættis sins á Eskifirði; og varð pann-
ig bæði fljót.t og vel við áskorun
sýslumanns A. Y, Tuliníusar og hins
fjölmenna fundar, er hann stefndi til
á Esktfirði í vetur, er skoraði áBjarna
lækni að koma til embæfctis síns.
Prestkosningin á Vopnaíirði fór
fram einsog til stóð 20. p. m. að við-
stöddum flestum kjösendum í presta-
kallinu og varð síra 8/gurður Sivert-
sen hlutskarpari cn síra Geir fiœ-
mundsson. En eigi munaði meira en
2 atkvæðum 1 railli peirra.
Dánir. Með norðanpósti fréttistlát
sýslumanns Siqurðar JSverrissonar, er
hafði nýlega látist úr lungnabólgu.
Er par látinn eitthvert mesta valmenni
landsins, skylduræknasti embættismað-
ur og ástríkur eigimnaður og faðir.
]>. 26. janúar andaðist i Reykjavik
kaupmaður Jóhannes Uansen, einn af
bezt pokkuðu kaupmönnum höfuðstað-
arins.
í Kaupmannahöfn sálaðist í vetur
í mjög bárri elli eklrjufrú Ása Clausen,
ekkja etazráðs Hans A. Clausen, syst-
ir peirra Sandholts bræðra og móðir
Hoig. Clausen, lfln mesta sómakona.
Skiptapi hormulegur varð p. 6. jan-
úar s. 1. á Skagafirði á leið inní Hofs-
ós úr Fjótum og fórust par 8 menn,
par af 6. giptir; er láta eptir sig 20
börn ung. Formaður var Jón ]Jorst-
einsson, gildur bóndi í Haganesi í Fljöt-
um.
Jarðskj álftakippa varð vart síðast
í jan. í Skagafirði.
Taugaveikin er að stinga sór nið-
ur á Akureyri.
i’rír kaupmenn syðra hafa hætt
verzlun: Eypór Felixson í Keykjavík,
Thor Jensen og Böðvar þorvaldsson
á Akranesi.
Fjársala kaupfélaganna, peirra er
peir Zöllner og Yídalín verzla fyrir,
segir „N. 0.“ að liafi gengið einsog
hér fer á eptir í haust, — verðið talið
\ að kostnaði frádregnum:
| Kaupfél. þingeyinga kr. 12,08 og 13,04
(sitt í hvorri f'erð); fórshafnar 14,06;
N.-Jnngevinga 14,58; Svalbarðseyrar
11,06 og 13,04; Húnvetninga 12,02;
Stokkseyrar 9,27; V.-Arnesinga 11,56;
Skagfirðinga 11,01; Seyðisfjarðardeild
Fljótsdalsheraðsfélagsins 12,38; Yopna-
fjarðardeild sama félags 14,10; Ey-
firðinga 11,18 og 13,04; Dalasýslu
11,81.
Hrossasala. feir Zöllner og Yidalín
hafa og selt hross héðan í sumar fyrir
petta verð, að kostnaði frádregnum:
frá kaupfél. HúnvetnÍDga kr. 55,50;
Skagfirðinga 55,25; Dalasýslu 53,50;
Stokkseyrar 52,00 og 54,50. feir fé-
lagar fluttu út s. 1. ár alls 2300— 2400
hross.
BRÉFÚK ÖRÆFUM,
13. p. m.
Tíðarfar hefir verið óstöðugt og
veturinn gjaffeldur. Góð hláka kom
25. jan., svo að jörð varð alauð, en í
dag er blotabylur, með ofsastormi. og
ef að frystir í pennan snjó, verður
alveg haglaust.
Botnverpingar sáust hér fyrst fram-
undan 26. janúar, á porradaginn fyrsta
og hafa verið hér síðau um 13 rétt
upp i landsteinunum, og sjást ljósin
hjá peim héðan, pegar dimma fer, pó
hafapeir pokað sér frá landinu í pessu
afspyrnuroki
Bjarni læknir Jensson er hór staddur
á leið til héraðs síns, og hefir lrann
og pósturinn frá Kirkjnbæjarklaustri
verið veðurteptir hér í 2 daga. ]>eir
lentu á Fagurhólsmýri í fyrrakveld og
var læknirinn sóttur hingað í gœr til
ungs manns, erjvarð hastarlega veikur,
en er nú á batavegi. Að öðru leyti
er heilsufar manna fremur gott.
Seyðisfirði, 28. febr. ,1899.
Tíðarfarið er nú hið blíðasta á
hverjum degi, sólskin og pví nær vor-
veður, og pví góð jörð komin upp
alstaðar.
Fiskiafli enginn nú sem stendur
Bindindishreyfingin. ]>. 20. p. m.
fór sira Björn Rorláksson með 9 með-
limum Goodtemplarstúkunnar „Gefn“
á Vestdalseyri rrtá [>órarinstaðaeyrar
og hélt par fjölsóttan útbreiðslufund
með sveitarmönnum, og stofnaði síðan
sem umboðsnraður Stór-Templars,
Good-templar-stúku með 20 stofnend-
um. Mun meðl. brátt fiölga, svo mikill
og góður áhugi sem par virtist vera
á hindindismálinu. Hin nýja stúka
hlaut nafnið „Fjólan“ og mun verða
að henni gott gagn til að veita bæli
hinum sunnlenzku bindiudismönnum á
sumrin, sem eigi hafa reynzt sem
tryggastir, sumir hverjir, af pví par á
Eyrunum hefir vantað stúku til að
gæta peirra.
Sjónleikir. „Heyrnarleysingjarnir“,
„Hann drekkur" og „Háa C-ið“ hefir
nú nókkrum sinnum geujð yfir leik-
sviðið.
]Jeir sem leika að pessu sinni
oru; Kristján Jónsson, Sig, Grimsson,
Anton Sigurðsson, Jónas Helgason,
Hallur Magnússon, Sig. Finnbogason,
Jón Jónsson, Sigríðu • Jensdótfcir, ]>or-
björg Guðnadóttir.
Sumir af leikendum pessum hafa
aldrei komið á leiksvið fyrri, en prátt
fyrir pað leysa peir hlutverk sitt furðu
vel af hnndi. Og um loikendur pessa
yfir höíuð má segja pað, að þéir hafa
allir töluverða leikarahæfileika til að
bera, sumir meiri, sumir minni, og
mundu geta tekið miklutn og skjótum
fra mförum með góðri tilsögn og leið-
beiningum.
]>að er aðgætandi, að pessir prír
leilcir, að minnsta kosti hinn fyrsti og
hinn siðasti, eruafpeirri tegund sjón-
leika, sem í útlöndum er kallað ,Farce‘
eða skrípaleikur, og pá vita raenn fyrir-
fram að ekki er von á öðru en mis-
skilningi og hlægilegum samsetningi.
Eiga pví leikendurnir með réttu lof'
skilið fyrir pað, að peir geta hafið
pessa leiki svo, að sumar „sonurnar“
verða svo náttúrlega’’, sem í góðu leik-
riti væru, t. d. Francizka við orgelið
í Háa C-inu. Sig. Grímsson bjargaði
Háa C-iuu með sinum ágæta leik sem
Francizka, i'rá pví að verða meining-
arlaus skrípaleikur. Hinir leikend-
urnir voru og flestir all-góðir.
„Hann drekkur“ er eini leikurinn
sem dálítið vit er í, og var einnig
vel leikinn. Rose (H. M.) furðu
eðlilegur; lautenantinn (.Tj H.) hafði