Austri - 18.04.1899, Blaðsíða 2

K R. 11
A U S T R 1.
42
frjáls verzlun. Ef pau hefðu reynzt
eins vel og sumir hafa af peirn látið,
pá œttu allir, sem mestmegnis hafa
skipt við pau svo árum skiptir, að vera
töluvert betur efnum búnir til jafnað-
ar en peir, sem eingöngu hafa verzlað
við kaupmenn. En ætlisvosé? Skoð-
uð eingöngu sem meðal til pess að
ouka samkeppni í verzlaninni, pá eru
kaupfélögin nú orðin öpörf,* par sem
næg samkeppni er fengin með hinni
miklu fjölgun kaupmanna á síðustu
árum, og ættu menn pví almennt að
hlynna að peirra verzlun, svo að efn-
uð miðlungsstétt gæti komizt upp í
lindinu, sem ætti að geta orðið pvítil
gagns og sem er líkleg til framfara.
J,
Sva r.
—o—•
í samfleytta fjóra mánuði hefir klei'k-
urinn í Hofteigi stritað við að rita
svar móti greininni: „Hrakfarir kvenna-
skólamálsins“ sem stendur í 10. tbl.
Framsóknar f. á.; en ekki hefir klerki
par verið hægt um vik, pað sýnir hinn
langi tími, er ti! ritsmíðinnar hefir
gengið. Nú er pó pessi ritsiníð hans
komin á prent, og prýðir hún hátt á
fjórða dálk í Bjarka. En synd væri
að scgja, að par væri gull í feldi.
Grein klerksins er fremur dónalega
rituð og í henni koma svo óvönduð
orðtæki fyrir, að hún er ljós og skír
sönnun pess, hve skólamenntunin verð-
ur gjörsamlega að engu pegar hún ekki
nær að falla í frjóvan akur. En, að
slíkt er ekki skólunum að kenna, pað
vita allir, sem óbrjálaða skynsemi
hafa.
Klerkurinn slær háðstóninn, er hann
nefnir Eramsókn. En tónn sá ómar
eymdarlega og dregur á eptir sér lang-
an apturhalds-seim, rétt sem hann
kæmi ofan af hundrað ára gamalli bað-
stofupekju, lengst inni í afdal. Væri
klerki bezt að rækja gott ráð og kingja
sem skjótast niður peim hinum leiða
tón. pvi tuttugasta öldin mnn hlægja
að öllum peim, sem með nánasarleg-
um búraskap og nærsýni standa móti
fjárframlögum til nauðsynlegra mCnnta-
stofnana í landinu.
En pó háðstónninn kbngi ámátlega
hja klerki, pá er pað pó cnn verrn,
að hann í grein sinni ber fram tvöföld
ósannindi. Onnur pnu: að ,ið hælum
okkur af pví, að hafa orðið fyrstar til
að rita um kvennaskóíamál Austfirð-
inga. Hin: að okkur sé sama, hvernig
lagaðan kvennaskóla Austurland fái,
ef aðeins einhverjum skóla sé tildrað
upp. Hvorttveggja petta eru ósann-
indi, og sitja pau illa á presti.
Vesalmannlegt er puð af honum, að
hallmæla sýslunefud Suðurmúlasýslu,
pví bágt mun hann eiga með að sanDa
að frestunartilögur hans hafi verið
henni að kenna. Prestslegra hefði verið,
að reyna til að miðla málum og hvetja
til samtaka og bróðurlegrar samvinnu,
en að loka málið inni.
pótt klerkí falli miður, skal pað pó
enu tckið fram, að sýslumaður A.
Tulinius hefir verið kvennaskólamáli
Austfirðinga hlynntur frá byrjun. Og
verði roálið tekið fyrir á uý, berum
*) Mei'/an ltáupféiógin selja útlendu vöruna
mun ódýrar en allur fjöldi kaupmanna^
getur enginu sagt með ástæðum að þau séu
óþörf. Bitstj.
við pað traust til hans, að hann muni
sýna pví öfluga liðveizlu, slíkur fram-
faramaður sem hann er og svo vel sem
hann er fallinn til gagnlegra fram-
kvæmda,
Enn er pað ósatt hjá klerki, að
Eramsókn ráði til að fresta að senda
„sýslunefndarmenn Suðurmúlasýslu" á
fund framvegis.
í Eramsóknargveininni stendur:
„Ef sýslunefndirnar nú ekki sýna
rögg af sér á pessum vetri og verða
búnar að koma málinu í svo gott horf
að skólinn verði rcistur eigi siðar en
árið 1900, pá finnst oss „að svo komnu
máli“ full ástæða til, að „frestað“ yrði
að senda pá fulltrúa á sýslufund, er
sýnt hafa frægð sina á pví að reyna
að eyðileggja gott málefni.“
En, að hindra framgang mála með
frestunartillögum, pað álítum við til-
raun til að eyðileggja málin.
En eitt er pó gott við pessa grein
klerksins í Bjarka, og pað er, að hoaum
virðist vera talsvert áhugamál að vera
talinu með „helztu hvatamönnum“
kvenuaskólamáísins. En hér mun sann-
ást sem fyrri, að „verkinsýna merkin“,
og pað er álit vort, að klerkur purfi
eitthvert annað afreksverk að vinna,
málinu til stuðnings, heldur en pessa
Bjarka-grein, áður en menn sann-
færast urn pað fyrir alvöru, að liann
sé „hvatamaður“ pessa máls, því vér
könnumst ekki við, að sagnorðin: að
„hvetja“ og „fresta“, pýði hið sama á
islenska tungu.
6. apríl 1899.
S. í\ I. s.
Úr bréfi úr Strandasýslu.
Ef pér viljið heyra fréttir héðan
úr sýslu, pá eru nú helztu íréttirnar
pær, að sorg og söknuður hefir læst
sig inn að hvers manns hjarta, sem
kominn er til vits og ára, útaf yfir-
valdsmissinum. [>að mun fremur fá-
gætt, að ekki tekjumeira embætti né
blómlegra byggðarlag en Stranda-
sýsla er álitin, njóti sama yfirvaldsins
í 35 ár eða meir enn priðjung aldar,
pótt mörg álitlegri embætti séu á
boðstólum, og pó mun pað enn fágæt-
ara, að njóta svo lengí pess yfirmanns,
sem eins liefir verðskuldað virðingu
og elsku hvers einasta manns, sem við
i hann hefir kynnzt, einsog sýslum. 8.
■ E. Sverrisson gjörði. Hann var ein-
j hver sú fagrasta fyrirmynd í aliri
j háttprýði, sem hægt er að hugsa sér.
i far var sannarlega pað höfuð, sem
j vert var fyrir limina að dansa eptir.
j Sú almenna elska og virðing sem
borin var til hans af æðri og lægri,
var efalaust aðalorsökin í pví, að hann
purfti að sjaldnar en nokkur dæmi
munu til hér á landi, að nota aðstoð
laganna til pess að balda góðri reglu
og almennn siðsemi. Hann var mjög
óhneigður fyrir, að láta mikið bera á
sér, og pví var hann sjaldanj talinn
í broddi fylkingar, til pess að koma
á fót nýjum framfarafyrirtækjum, en
j engin slík tilraun muu pó hafa veiið
gjörð svo, að hann væri par ekkimeð
peim fremstu, og optast öllum fremri
pegar til fjárframlaganna kom; og
pað sem mest var umvert; hann lét i
ljósi svo innilega velvild til allra peirra
j manna, sem eitthvað nýtilegt vildu
i láta af sér leiða; en pað, að verða
var við pakklæti hans og góðvild fyrir
pesskonar, fannst öllum hin dýrmæt-
asta heiðursmedalía, og á pann hátt
gat hann verið aðal hvatamaðurinn til
alls pess sem gagnlegast var, pótt hann
vissi ekki sjálfur af pví.
í búskapnum hefir hami víst að
öilu samanlögðu skarað framúr öllum
samtíðarmönnum sínum á Yesfcurlandi
og að líkindum mun áhýli hans, Bær
í Hrútafirði, hera pess lengi merki.
Hann reisti par hið vandaðasta íveru-
hús fyrir nokkrum árum, og öll pen-
íngshús byggði hann einnig að nýiu
og pau vandaðri og rúmbetri en al-
mennt gjörist. Ejárhús hafði hann
tvenn fyrir meiri hluta fjársins, önn-
ur í Jónsseli, sem er byggt af Bæjar-
landi og lét hann féð pangað á viss-
um t ruum og heyjaði par svo rítlega
að, að hann mun ekki hafa eytt öllu
meiru en helmingnum sum árin, enda
sást pess merki næstl. vor, pví pá tók
hann 100 fjár af einum mauni á inni-
stöðugjöf, og hefði haldið pað hiklausfc
út svo mánuðum hefði skipt ef á hefði
purft að halda. Eg gjöra helzt ráð
fyrir ef hai'ðiudi hefði haldizt, að hann
hefði bætt öðru hundraði við áðnr peim
hefði lokið; og munu fá dæmi til svo
verulegrar hjálpar, en sveitungar hans
höfðu samt ekki ástæðu til pess, að
falla í foruudran yfi.r sliku, pví hann
var búinn að vera peirra aðal bjarg-
vættur í slíkum tilfellum fleirum sinn-
um pó að líkindum mest hafi kveðið
að pví 1882, pví pá munu fáir eða engir
bæir í hreppnum seni ekki sóttu liey
að Bæ að lokum, og ekki einungis
pað, heldur líka úr nærliggjandi hrepp-
um, og sunnan úr Laxárdal í Dala-
sýslu var sótt hey að Bæ pað vor.
Hvað mikið Sverrisson sál. bætti
tún og engjar áhýlis síns, er ekki hægt
að segja í fáum línum, pað var afar»
mikið og var inmfalið í vatnsveiting-
um, púfnasléttun og girðingum. jþa.ð
getur verið að dæmi séu til jafnmik-
illa jarðabóta eða meiri á einni jörðu
en pau munu vera fá, og enn færri
par sem allt er gjört eins vel sem
gjört er eins og par, og pví færri par
sem öllu er haldið eins vel við, smáu
og stóru, enda háru allir hlutir á
heimilinu vott um hina einstökustu
umhyggju og regluscmi.
pví miður er ekki hægt að segja,
að almenningur breytti eptir peirri
fögru fyrirmynd, sem Sverrisson sál.
gaf sýslubúum sínum, eins vel og vera
skyldi; eu pó er eg viss um, að at-
hugull og róttsýnn maður, getur rakið
spor hans urn alla sýsluna, sýslubúum
til ómetanlegs gagns og sóma. Af
eigin reynslu get eg borið pað að eng-
inn hefur haft meiri áhrif á mig til
verklegra framkvæmda en hann. Eg
hefi heldur aldrei séð mann gleðjast
eins innilega yfir að sjá búnaðarlegar
umbætur hjá öðrum, sem Sverisson sál.
Jj>að var líkast pví, að allt slíkt væri
gjört fyrir hann sjálfann; svo hjartan-
lega ánægju lét harin í ljósi yfir öllu
pesskonar, bæði á bak og hrjóst. Hann
var maður sem ekki sá ofsjóuír yfir
velgengni annara. Hugsunarháttur
hans var göfugri en svo.
Sverrisson sál. var líka stakur gæfu-
maður, og aðal gæfuna má óhætt telja í
pví innifalda, hve ágæta konu hann
átti. Erú Ragnhildur er að sínu leyti
engu síður fyrirmynd kvenna en hann
var karla, og óeíað má telja henni
drjúgan pátt í hinu fagra æfistarfi
manns hennar. Yér höfum heuni pví
einnig rojög mikið að pakka, og pað
má pví telja skyldu vora, að sýna henni
pað pakklæti og pá viðurkenningu sem
vér getum í té látið. Mikillega munu
allir óska pess að hörn Sverrissons sál.
geti notið handaverka föður peirra í
Bæ, enda eru pau bæði hin mannvæn-
legustu. Oddný er gift Yilhjálmi Ing-
varssyni smið og realsst., efnilegasta
manni, en Eiríkur Sverrisson, sem er
giftur Hikli Thorarensen frá Stórhnlti,
er hvers manns hugljúfi, vel skynsam-
ur og gætinn og eg er viss um, að par
eigum vér mjög gott mannsefni ekki
einungis að mannkostum (sem enginn
mun efa) heldur einnig að hæfilegleik-
sem eeta komið oss að rniklu liði.
Jarðarför Sverrissons sál. fór fram
að Prestbakka 17. febr. og gjöri eg
ráð fyrir að pess verði getið í Beykja-
víkurhlöðunum áramt helztu æfiatriða
hans.
Það hefir verið krankfelt í Hrúta-
firðinum í vetur einkum af lungna-
bólgu og kvefvesöld og bafa nokkrir
dáiö úr pví, Norður í Strandasýslunni
hefur verið betra heilsufar.
Tíðarfar hefir verið mjög gott.
Hagar alltaf nógir í Hrútafirði og
víða hér norður um sýsluna, en pð er
á sumurn stöðurn komnir 14—15 vikna
innistaða á fé nú viku af Góu og mun
pað pykja langur tími í sumum
sveitum.
í vetur skildum vér Strandamenn
félagsskapínn vii Dalasýslubúa í verzl-
unarefnum. er eru pegar stofriuð hér
tvö ný verzlunarfélög, anna? í Stein-
grímsfirði an hitt í Hrútafirði, og er
ráðgjört, að bæði félögin setji upp dá-
litla söludéildarverzlun; á Borðeyri og
Hólmavik, sem að verði með iíku fyrír
komulagi í aðalatriðunum, sem Torfi í
Ólafsdal ritar um og mælir fram með í
18. árg. Andvara og hann telur rétt-
nefnd „kaupfélög“.
I mjög smáum stil verður petta
fyrst um sitm, pví ekki höfum við annað
til pess að kanpa fyrir söludeilda vör-
ur en rúman helming pess sem vér er-
um búnir að safnaí „Kaupfólagssjóð“
Dalafélagsiiis.
Hér norður í sýslunni sýnist áhug-
irm fara fremur vaxandi en minnkandi
á kaupfélagsskapnum, endahefur Dala-
félagið veitt oss margra krónu hagn-
að pau 8—9 ár sem vér höfum skipt
við pað. Og pao sem vér höfum Dala-
félaginu að pakka, pað liið sama höf-
um við skólastjóra Torfa í Ólafsdal að
pakka,pví félagið ereitt af hans nýtlegu
frainkvæmdum, og ættu raenn að at-
huga pað vel og láta pað ekki gleym-
ast.
G. G.
Seyðisfirði, 18. april 1899.
Tiðarfarið er litlu hetra en áður.
Kyrrt veður síðustu daga og frost lítið.
Snjoílóð hljpp fyrir skömmu á gufu-
bræðsluhús Imslands kaupmanns á
Ejarðarströnd og braut pau gjörsam-
lega niður. Þar ('ð allt er par undir
snjó ennpá, vita menn eigihvort gufu-
ketillinn er mikið skémmdur og geta
pessvegna eigi metið skaðann.
Húsbruni. Aðfaranótt p. 13. p. m.
kom upp eldur í húsi kaupmanns og
úrsmiðs SteíVuis Tii. Jónssonar áEjarð-
aröldn. Urðu menu brátt varir við
eldinn og safnaö.st múgur og margmenni
par að til að bjarga. Yar töluverðuaf
innauliúsmunum bjargað en litiu sem
engu úr verzlunarbúðinni og verkstæð-
inu. Menri neyttu allrar orku til að
slökkva eldinn, en árangurslaust, og
brann húsið til kaldra kola á skömm-
urn tíma.