Austri - 17.05.1900, Qupperneq 2

NR. 18.
A U S T RTI.
64
lendingar hafi misst í Búastríðinu
40,000 manna og Búar 6000 par af
600 fallnir. Hann álítur, að Búar
muni að likindum yfirgefa Prætoria,
og draga sig upp til hinna illfæru
fjalla fyrir norðan. Vilji Englendingar
gjöra pjóðveldið að hjálendu, segir haun
að peir verði að minnsta kosti að hafa
150,000 hermanna til landvarnar ef
peir eigi að geta haft von um, að
friðurinn haldist,
Gen<*ral Eoberts telegraferar frá
Bloefontain 25. f. m., að hersveit
generals Pole Oarews hafi náð slisa-
laust til Eoadekov í skjóli riddara og
stórskotaliðs, og rekið óvinina frá sér
og 'ujört peim mikið tjón. Daginn
eptir komust hinir ríðandi herflokkar
yfir Modderfljötið við Waalsbank, og
áttu eptir skipun general Erench, að
halda kyrru fyrir á vegi fyrir Búum
og sporna við pví að peir næðu að
snúa aptur. Búar yfirgáfu samt sem
áður um nóttina virki sitt við De
Wets Dorp, og setti general Cherm-
side hervörð um virkið.
Generalmajor Hamilton hefir með
ríðandi hersveitum rekið óvinina úr
öllum virkjum nálægt vatnaveitingun-
um, án pessað verða sjálfur fyrir neinu
tjóni.
Samkvæmt hraðskeyti frá Eoberts
yfirforingja, hafa Englendingar aðeins
misst einn herforingja í peim bardög-
um, er peir lentu í við Búa áður en
peir náðu De Wets Dorp, og par að
auki tveir herforingjar og 22 menn
særðir.
Englendingar hafa góða von um, að
ekkert verði pvi til fyrirstöðu, að peir
geti sent hjálp til Wepener, par eð
peir eru búnir að ná De Wets
Dorp á sitt vald, og nýrra hraðskeyti
frá lorð Eoberts segir, að Búar séu
búnir að yfirgefa Wepener og hafi
haldið vestur til Ladybrand með 4 til
5000 manna.
Prá Israelsport hafa Búar enn-
fremur orðið að víkja fyrir general
Hamilton úr sterku virki. paðanhélt
8VO generalinn áfram til Tabanchu og
er ásamt general Prench, sem er líka
kominn pangað með riddaralið sitt,
að reyna að flæma Búa paðan.
Útaf útásetningum yfirforingja
Eoherts við fregnir herforingjanna
Bullers og Warrens frá bardaganum
við Spionkop, sem hermálaráðaneytið
hefir opinberað og sem er mjög meið-
andi ekki einungis fyrir pá tvo, heldur
og fyrir oberzt Thornycroft, er álitið
sjálfsagt að viðkomandi herforingjar
hiðji um lausn frá herpjónustu, enda
hefir Warren verið kallaður heim úr
herpjónustu og er útnefndur sem um-
boðsraaður (Administrator) fyrir
Betchuanaland.
|>ann 26. f. m. sprakk í lopt upp
járnsteypuverkstæði er Búar höfðu
notað sem hergagnabúr. Byggingin
eyðilagðist algjörlega, 10 misstu lífið
og 33 særðust.
Útlendir iðnfræðingar hafa komið á
fót í Prætoria fallbyssusmiðju er býr
til mjög sterkar og harðskeytar fall-
byssur, er sú fyrsta pegar fullgjörð
og húið að senda hana til Oraníu.
í Johannesburg í Transvaal segja
flóttamenn paðan, að tilraunir hafi
verið gjörðar til pess, að sprengja
námurnar með dyuamiti, og er álit
sumra ensku blaðanna, að stjórn
Transvaal hafi með pví pann tilgang
að hræða Frakka og fjóðverja, til að
semja frið milli Búa og Englendinga.
En rikisritari Eeiz hefur lýst yfir
að stjörnin hafi ekkert með eyðilegging
gullnámanna að gjöra.
Stjórnarblað Kapsborgar lýsir yfir,
að par eð pjóðveldið Oranía hafi
tekið pátt í ófriðnum og sé umkringt
af enskum hersveitum, leyfist engir
vörufiutningar inn í landið.
Sagt er að general Búa Lucas
Meijer sé fallinn.
Indland. Hræðileg hungursneyð
kvað vera á Indlandi, 5 2/3 million manna
pegið hjálp af stjórninni og indverskum
góðgjörða félögum, er hafa gjört allt
til að hjálpa peim bágstöddu.
Norvegur. Fjarskalegt fiskileysí
hefir verið við Lofoten petta ár.
Seint í fyrra mánuði hafði í allt ekki
aflazt nema 82/3 milliónir af porski
sem er hérumbil jafnmikið ogfiskaðist
par á einni viku 1895, frá 9. — 16.
marz.
Lítið útlit er fyrir að fiskiveiðarnar
batni, og hefir slíkt fiskileysis ár tæp-
lega komið fyrir í 100 ár við Lofotenr
Stórkostlegur eldsvoði varð í
stjórnarbænum Ottawa í Kanada p.
26. f. m.
Eldurinn kom upp í smábænum
H u 11 og pegar næstum öll hús par
voru brunnin, barst eldurinn yfir fljótið
og kveikti í sjálfri borginni. Stjórnin
sendi strax málpráðarskeyti til Mont-
real um hjálp.
EldurÍDn eyðilagði Kanada Pacifik
járnbrautarstöðina, margar timbur-
verksmiðjur, timburfleka og myllur.
Skaðinn í fyrstu metinn 3 milliónir
dollara.
Um kvöldið voru 2000 familíur hús-
viltar, og sagt að fjöldi manna hafi
misst lifið.
Sum útlend blöð segja skaðann metin
10—12 millión dollara og að 10,000
manna hafi orðið húsnæðislausir, og
sum ensk blöð gefa pað í skyn, að
ýms atvik bendi á pað að Búa vinir
hafi kveikt í borginni í hefndar skyni
við Englendinga, sem meðal annars er
dregið af pví, að í einu hafi kviknað
í á 3 stöðum.
Annar stórkostlegur eldsvoði varð
á Jótlandi, par brann til kaldra kola
herragarðurinn „Akær“ nema höfuð-
byggingin og hveítigeymsluhúsið. Inni
brunnu 25 hestar, 370 nautgripir
og fleira.
Skaðinn er mjög mikill. Byggingarn-
ar voru vátryggðar fyrir 220,000 kr.
og lausafé uppá 344,000.
Haldið er að kveikt hafi verið í.
Nýjustu fréttir
frá Búastríðinu er ná til 9. p. m.
lýsa ástandinu pannig:
5. p. m. lenti Poole Carews í bar-
daga við Búa við Vetfljótið, hélzt stór-
skotahríðin til kvölds. HjáBúumeyði-
lögðust 2 fallbyssur. H u 11 o n reyndi
að komast yfir fljótið á vaði nokkru
vestur, en Búar gjöíðu harða mótstöðu;
en er Englendingar tóku að ausa yfir pá
sprengikúlum, gátu peir ei veitt leDgur
viðnám, svo Englendingar komust yfir.
Um kvöldið hætti skuthríðin, og Búar
héldu undan um nóttina til KrooDstad.
Hutton náði einni fallb. og hertök 12
menn.
Sama dag komst Bostons hersveit
sem deildarherforingi Hunter stjórnar,
yfir Vaalfljótið við Windsortown.
J>aðan urðu Búar að flýja undau
Boston og héldu í norður.
J>ann 6. eyðilögðu riddarasveitir
Huttons járnbrautina við Smaldel
par situr Koberts með sínar her-
sveitir.
Frá Fourtheen Streams
eru Búar flúnir án pess að gjöra
nokkra mótstöðu. Hefir Hunter sett
herlið um bæinn.
Járnbrautarbrúna yfir Vaalfljótið
hafa Englendingar einnig eyðilagt.
J>ann 7. telegraferar Eoberts frá
Smaldel að skozk hersveit sé sezt
um Vinburg.
Sama dag fór general Hutton með
fótgönguliði njósnarferð i áttina til
Zandfljótsins, par sem Búar kváðu
ætla að gjöra harða mótstöðu, varð
hann var við töluverðan liðsöfnuð
óvinanna.
Mafeking: pann 25. f. m. gjörðu
Búar hart áhlaup á borgina með harði i
stórskotahríð en urðu frá að hverfa
og færðu öll skotvopnin burt nema tvær
fallbyssur.
Obersti Plumer, sem hefir notað dúfur
til að flytja bréf frá og til borgariun-
ar, áætlar umsátursliðið um 3000
manns.
Veikindin par í rénun.
500 enskir pegnar hafa verið reknir
frá Transvaal og komnir til Lorenzo
Marquez.
pann 27. f. m. veitti konungur
Hörringsráðaneytinu lausn í náð og
skipaði nýtt ráðaneyti: Forsætis og
utanríkismálaráðherra varð Hannibal
Sehested. Dómsmálaráðh. C. Goos
og jafnframt íslandsráðgj. Atvinnu-
málaráðgj. Jul-Eyssensteen; Landbún-
aðarráðh. direutör Friis. Hermála-
ráðherrar eru Schnach óbersti og
Middelboe kommandör. Fjármálaráðh.
er W. Scarling prófessor, Kirkju og
kennslumálaráðh. Bjerre prófastur og
innanríkisráðli. stórkaupm. Bramsen.
Nýdáinn er Lars Oftedal, ritstjóri
Stavanger Aftenblaðsins, 61 árs að
aldri, Hafði verið lasinn lengi á
undan.
Hann mun mörgum íslendingum
kunnur að nafni, enda ferðaðist hann
hér um sumarið 1898.
Heimssýningin
opnuð.
—o—
J>ann 14. f. m. var ho imssýningin í
París opnuð meðhinum mesta hátiða-
brag. Loubet forseti og ráðgjafarnir
óku til sýningarsvæðisins í prósessiu,
og heilsaði forsetinn par fulltrúum
hinna framandi pjóða og útlendu
sýningarumboðsmönnunum.
Við opnun sýningarinnar helt forseti
Loubet svo látandi ræðu í hátíðasaln-
um:
„J>egar hið frakkneska pjóðstjórnar-
ríki sendi út boð til stjórnanna og
pjóðflokkanna, að stofna til sameigin-
legrar sýningar á árangri mannlegs
starfs, höfðum vér eigi eingöngu pað
mark og mið að eggja samkeppnina
meðal pjóðanna og endurnýja liinn
gamla orðstí um fegurð, háttprýði,
kurteisi og gestrisni. ISTei, metnaðar-
girni vor stefndi hærra. Hún stefndi
langt út yfir glæsileg veizlu og hátíða-
höld og var ekki bundin nautn pjóð-
ræknistilfinningarinnar, sem upp fyllir
hjörtu vor í dag. J>að, semvið eink-
anlega óskuðum, var að stuðla til að
greidd yrði gata til samlyndis og
eindrægni milli pjóðanna.
Hið búnaðarlega (ökonomiske) nær
yfir stærstan hluta sýningarinnar og
sýnir glöggt hversu ríkin kappkosta
að örfa fullkomnun mannfélagslífsins,
en pó gleymum vér ekki vísindalegu
uppgötvununum né snilldarverkumlista-
mannanna og iðnaðarmannanna. pað
er aðdáanlegur sjónleikur, er mannvitið
pvingar hina eðlisfræðislegu heims-
krapta til hlýðni við sig, sameinar
pá og framkallar með peim meiri
velmegun; en hin hæstu takmörk, sem
maðurinn gatur náð, eygjast einungis
rneð augum anda vors. ];>rátt fyrir
harða baráttu pjóðanna fyrir iðnaði,
listaverkum og búnaði, helga pær pó
alltaf fyrst og frernts líknar og mann-
úðarstarfinu krapta sína.“
f>essu næst bauð forsetinn hina
framandi varnaðarmenn velkomna
og tók fram, að peir ættu mikinn pátt
í hinu mikla verki og væntnnlegum
árangri pess.
J>ví næst minntist hann á listamenn-
ina, störsmíðameistarana, húsgjörða-
meistarana, og verkamennina sem með
leiðsögn framúrskarandi manna hefðu
brotizt í gegn um erfiðleika og hind-
ranir og aflokið hinu mikla verki við
petta stóra fyrirtæki, og endaði með
pessmn orðum: „Eg er pess fullviss
að pessi hin mikla pjóðasamkoma
mun bora ávöxt. Tuttugasta öldin
mun slá geislum sínum yfir meira
bróðerni og minni neyð.„
Lýsti forseti síðan yfir, að sýningin
vœri opnuð.
A eptir forseta talaði Millerand
snjallt erindi um framfarir síðustu
aldar. hvernig vísindi og iðnaður hefði
próazt, maskínan væri orðin ráðandi
jarðarhnattarins, vekti manninn, hvetti
liann til samvinnu með sér, og marg-
faldaði samfarir og samskipti.
„Yísindin kenna mönnum loyndar-
dóminn um siðferðislegan og efnislegan
mikilleik ríkjanna. Leyndardómurinn
innifelst í pessu eina orði: áreiðanleiki.
Umhyggjan fyrir hinum gömlu og sjúlcu
og stofnanir sem grundvallast á jöfn-
uði, hin mörgu líknarfélög o. s. fr.,
allt petta ber vott um á reiðanleik
mannlegs eðlis, sem hefir pað hlutverk
að mýkja sárin er stéttamismunurinn
myndar og veita frámkvæmd almennu
bræðralags-sambandi.“
Frá Paris er skrifað að kvöldi hins
14. apríl:
),J>að koma enn fyrir kraptaverk í
heimi num. J>ar, sein eg í gær með
líishættu varð að klifra yfir borð og
bjálka, heilsar nú í dag heixnssýningar
hátíðasalurinn, er með 30 bogum mynd-
ar leikhús sem er 6300 metrar í pver-
mál, og er par yfir hjálmhvolf mikið,
prýtt með gipsrósum, en í miðjuhvolf-
inu er glerhjálmur mikill, marglitur,
sem krýnir bygginguna og ber pægilega
samstillta birtu niður í leikhúsið. Bak
við bogana eru göng tilbeggja handa
og er par aðalinngangurinn. Hátíðasal-
urinn er stærstur salur i heimi, hann
rúmar 25000 manns, og or 100 metrar
í pvermál.
Salurinn, pessi afar stóri salur er í
kvöld alveg fullur. Höfuð sest við
höfuð. J>ar sitja ráðherrarnír, ping-
mennirnir, erindrekarnir, umboðsmenn-
irnir, sýnendurýmsra deilda, húsgjörða-