Austri - 01.10.1900, Blaðsíða 2

NR. 34
A U S T R I.
124
ísland ætti auðvitað að launa pennan
í'áðgjafa sinn. Hann ætti að gæta
hags íslands erlendis, bæði að því er
sameiginlegu málin snerti og sérmálin.
Hann gæti opt gefið sérmálastjórn
landsins í Heykjavik góðar bendingar
og skýrslur. og hins vcgar væri hann
ráðgjafi konungs fyrir ísland og gæfi
honum skýrslur uin íslenzk mál og
flytti mál íslands af hendi landsstjórn-
arinnar a íslandi við konung, Hann
ætti að eiga sæti í ríkisráðinu til pess
að gæta par hags íslands í sameigin-
legu mAlunum; einnig skyldi liann
skýra ríkisráðinu frá nýjum íslenzkum
lögum svo fljótt sein hægt væri, er pau
værn staðfest af æðsta valdsmanni
konungs á íslandi, til pess að ríkis-
ráðið ga'ti gætt pess, hvort íslenzka
löggjafarvaldið liéídi sér innan vébanda
peirra. sem stöðulögin -settu pví, og
rétti Danmerkur væri eigi hallað. Ef
diinsku og islenzku stjórninni kæmi
eigi saman um, hvort farið væri út
íyiir vébönd pessi, mætti láta hæsta-
rétt eða gjörðarmenn, er til pess væru
nefndiv, skera úr slíkum ógreiningi. Ef
úrskurðurinn gengi í móti íslenzka lög-
gjafarvaldinu í einhverju atriði, kæmu
slík lagaákvæði eigi til framkvæmda,
og peim yrði auðvitað að breyta á
næsta alpingi. Eins skyldi að farið, ef
dönsk lög kæmu út, er snertu sérmál
v. r. En rétt væri að skylda stjórnina
til pess að koma með slik mótmæli
innan takmaikaðs tíma, t. a. m. sex
inánaða frá staðfestingai degi laganna.
Sjötta grein y 1 ði pvi í stuttu máli
á péssa leið:
Island skal á eigin kostnað hafa ráð-
gjafa við lilið konungi. Konungur vel-
ur hann og er hann fulltrúi Islands í
Danmörku. Hann á sæti í ríkisráð-
inu, og á að skýra pví frá öllum nýj-
um íslenzkum lögum sem fyrst eptir
staðíestingu peirra. Greini dönsku og
íslenzku stjórninni á um takmörkin
fyrir verksviði hins danska og íslenzka
löggjafarvalds, má skjóta slíkum ágrein-
ingi undir úrskurð hæstaréttar. 011
slík mótmæli gegn nýjum lögum skulu
reist innan sex mánaða frá staðfestingu
peirra.
Herra ritstjóri!
Yiljið pér ljá mér rúm í blaði yðar
fyrir eptirfylgjandi línur? f>að skal
verða í síðastu skipti, sem eg tek til
máls í illdeilu peirri, sem Bjarkasam-
kundan á Seyðisfirði hefir hafið gegn
mér persónulega, fyrir pær einar
sakir, að mér virðist, að eg er svo
óheppinn að vera í andstæðingaílokki
stjórnarbótarinnar Valtýsku og að
eg lét skoðun mína í ljós opin-
berlega og hræsnisl.iust.
IJá er eg á kjörfundi að Fossvöllum
p. 10. p. m. neyddist til að taka til
mðls til pess að verja mig gegn hinni
vunhugsuðu árás herra kjörstjórans,
Jóhi nnesar sýslumanns Jóharmessonar,
pá tók eg fram, að eg heíði ekki ætlað
mér ao misbjóda herra sýslumaiiniuum,
enda pæktist alls eigi hafa gjört pað,
pó eg hefði gjört ráð fyrir pví, að
hann mundi verða tilleiðanlpgur til að
sleppa hinni svonefndu „trygging
fjárráðanna“ Rángárfundarins, ef pað
skyldi fara svo pá er á ping kæmi
að stjórnin og fyrirliði flokksins yrðu
heini mciíallnir. Asíæðurnar fyri1’
pessum orðum mínum sagði og væru
pær, að í fyrsta lagi hefði eg fyrir
persópulega viðkynning, vit’að, að herra
sýslumaðurinn hefði verið einbeittur
Yaltýingur löngu áður en „trygging
fjárráðanna“ var „uppgötvuð" af
Rángárfundinum, og í anuan stað
hefði eg ekki i skýrslu ,,Bjarka“ um
fund pcnna getað séð, að herra sýslu-
maðurinu hefði skuldbundið sig til pess
að framfylgja pessari viðbót við Val-
týskuna, ef til kæmi, pvert ofaní vilja
stjórnarinnar, heldur hafði hann ein-
mitt samkvæmt skýrslu „Bjarka“ tekið
fram, að haún vissi ekki, bvort hægt
yrði, að koma viöbótinni fram, pó
hann fyrir sitt leyti vildi fylgja honni
samkomulagsins vegna. Eg sagðist pví
eigi, pá er eg skrifaði hin umræddu
orð, hafa haft neina ástæðu til að ætla
að skoðanir hans hefðu breytzt svo, að
hann vildi nú vera með til að fellæ
pað sem hann áður hafði álitið bráð-
nauðsynlega stjórnarböt, pó viðbótin.
fengist ekki, heldur hefði eg pá á kjör-
fundinum lieyrt pað í fyrsta skipti og
vildi eg pví ekki kannast við, að eg heíði
í neinu oftalað.
fessi orð mín misslíkaði herra
sýslumanninum svo mjög, að hann bar
upp á mig í áheyrn alls pingheíms, að
eg rangfærði frásögn „Bjarka“ um orð
sín á Bángárfundinum; að pessu máli
studdu peir hann atkvæðasmalar hans,
J>orsteinn Eilingsson og Jón Jónsson
í Múla, og hinn síðarnefndi leyfði sér
jafnvel pá ósvífni, að kalla til mín pess-
um hreystiorðum: „Eg segi petta lýgi
pangað til pér srmnið pað með sjálfu
blaðinu“.
Yegna pess, að eg er pví óvanur, að
eg sé opinborlega gjörður lygari að orð-
um minum, pá set eg hér orðrétta ræðu
herra sýslumannsins á Rangárfundinum
eins og húu er prentuð í málgagni flokks-
ins, „Bjarka11. Hún hljóðar svo:.
„Mér hefir verið sönn gleðiað hlýða
á ræður pessara priggja pingmanna;
sérstaklega hve samkomulagsskil-
yrði peiria eru glögg og ákveðin,
og eg get vel sagt hófleg. Einkum
voru mér orð Einars prófasts óvænt
gleði, pví eg hafði ekki búizt við
pví, að pað gæti farið sarnan, að
hafa pessa skoðun á inálinu og fella
pað pó fiá nefnd. Hvað sáttaskil-
yrðið sjálft snertir, pá sé eg ekki
að frágangssök sé fyrir okkur að
ganga að pví, jajnvel þó ey viti ékki
hve miklar líkur verða til að koma
því jram*. En bæði er pað, að
eg vil vinna mikið til samkomulags-
ins og að petta er stórmikil rétt-
arbót, ef hún fæst, og pví er eg
fyrir mitt leyti fús til að fylgja
henni þó það kostaði nokkuð. En
ekki fæ eg skilið hvernig nokkrum
manni getur komið til hngar að
hefja stríð um 61. gr. ef pað gæti
eyðilagt fjáiráðin.“
Eg vona nú, að menn geti sjálfir
dæmt um, hvort pað var eg eða hinir
áðurnefndu „leiðtogar lýðsins,11 sem
með ósatt mál fóru í petta sinn, og
eg ímynda mér, að liðhlaupinn Jón
Jónsson í Múla verði að gjöra sér að
góðu, að renna niður áðurnefndum
hreystiorðuin sinum, eins og hann
pegar er húinn að renna niður flestum
* Leturbreytingar eru gjörðar af
mér.
hreystiorðum, sem hann bar í munni
sér á meðan hann var talinn í flokki
beimastjórnarmanna, áður en hann
gjörðist skutulsveinn Yaltýinga.
Heimskuraus forsteins Gíslasonar,
fyrrum ritstjóra hins vitlausasta blaðs
sem út hefir komið hér á landi, að
„Bjarka“ ólöstuðuin, og róg forsteins
Erlingssonar virði eg ekki svars. ]?að
er ritstjóraspyrðubandi pessn um megn
að rægja mig við húsbændur mína eða
spilla að nokkru leyti fyrir mér við
sveitunga mina og sýslubúa. En
„Bjarka“, vesalingnum, er ekki of gott
að eyða peim stutta tíma, sem hann
á eptir af sirmi dáðlausu æfi,
til að flytja skammir um mig, efhann
heldur, að pað muni geta bætt fyrir
sér.
Hinni einu grein „Bjarka“, sem er
svaraverð, peirri, sem ræðir um mál-
efnið sjálft, mun eg svara pá er tími
miun leyfir.
Vopnafirði, 19. septbr. 1900.
Ó. F. Davíðsson.
0 f* s ó k n i n
gegn ^
verzlunarfélaginu Örum & Wulff
og
verzlunarstj. Ó. F. Davíðssyni.
—o—
J>að er ekki tiltökumál, pó að við
kosningar hrjóti ónotaorð eða jafnvel
stórjrði milli manna, er kapp er mikið
í mönnum. En pað mun alla lesendur
„Bjarka“ hafa furðað á pví, hvað
litstjörar hlaðsins hafa getað látið
sér sæma að ganga langt fram af
mönnum að svívirða með perscnu-
legustu skömmum einhvern nýtasta
verzlunarstjóra landsins og eitthveit
hið elzta verzlunarhús pess.
feir ritstjórar „Bjarka“ eru vart
svo úr garði gjörðir frá náttúrunnar
hendi, að peim farizt að hríxla
verzlnnarstjóra Ólafi í pví tilefni,
og svo gefur pvílikur ritháttnr og
persónulegustu árásir óvilhöllum mönn-
um sterkasta grun um, að til peirra
örprifsráða sé gripið í mesta ástæðu-
hraki fyrir máli sínu, og af meðfædd-
um ópokkaskap, og eru víst allir
skynsamir menn Ólafi samdóma um,
að pvílíkum tuddaskap er ekki svar-
andi. En pað getur ekki Múlsýsling-
um staðið á sama, að hér sé mitt á
meðal peirra framfleytt pví saurblaði
með tilsvarandi ritstjórn, er ausi
sauri peirra beztu og vitrustu menn
og elztu og heiðarlegustu verzlanir
alveg ástæðulaust, par sem kaupstjór-
ar 0rum & Wulfís hafa hvorki fyr
né síðar skipt sér hið allra minnsta
af hinni íslenzku pólitík.
Amæli pað, er 0rum & Wulff fær
í „Bjarka“ fyrir kúgun og ill viðskipti
er hlátt álram illmœli, ósatt frá
rótum.
Gss er sem ritstjóra nú í meira en
fjórðuDg aldar fullkunnugt um pað,
að 0rum & Wulff hafa opt kveðið
fyrstir upp liátt verð á innlendri vöru,
sem öðrum kaupmönnum hefir opt
pótt ailpungt að fara eptir.
Yér vitum pað og, að kaupstjórar
0. & W. hafa mikinn áhuga á fram-
förum í iandbúnaði, og að félagið
hefir fúslega rétt peim bændum
hjálparhönd, er hafa sýnt áhuga í
pví efni og verzlunin sjálf gengið par
á nndan með góðu eptirdæmi með pví
að rækta upp í öllum kaupstöð-
u m s í n u m áður óyrkt land, og pað
sumt mjög örðugt viðfangs, einsog á
Y opnafirði.
Yér vitum pað, að kaupstjórar 0.
& W. hafa reynt að koma á betri
vöndun á ullinni með pví að „sortera“
hana og koma henni með pví í álit
erlendis og í hærra verð.
Vér vitum, að kaupstjórar 0. & W.
hafa gjört sér mikið far um að bæta
• fiskiverkunina, svo að nú mun einmitt
vera komið mjög gott orð á fisk pann,
er út er fluttur á Vopnafirði og fisk-
urinn pví í góðu verði á hinum útlenda
markaði.
Vér vitum pað, að kaupstjóri 0. &
W. hefir mikinn áhuga á að koma
hér á landi upp ullarverksmiðju og
að hann á góðan patt í pví, að pað
mál hefir feugið góðar undirtektir hjá
ráðgjafa íslands.
Vér vitum pað, að 0. & W. verzlun
hefir reynzt viðskiptamönnum sinum
mjög hjálpsöra, er peim hefir legið á
peningum og lánað peim pá með mjög
vægum kjörum.
Væri vel, að sama mætti segja um
sem flestar af hinum eldri fastaverzl-
unum landsins.
En pví miður hefir sú verzlun, sem
allar aðrar, komizt að raun um, að vér
Islendingar erum ekki peir skilamenn
í viðskiptum sem æskilegt væri, og
pví hefir hún sem allar aðrar fasta-
verzlanir hér á landi orðið að tryggja
skuldir síuar með veðskuldabréfum og
skuldbindingum. —
En par petta er nú orðinn siður og
nauðsyn við ailar fastaverzianir
landsins, er pað ópokka bragð, að
tilfæra pað í „Bjarka“ sem ætti
pvilíkt sér einungis stað hjá 0rum &
Wulff, tilfært í „Bjarka“ sem pvílíkt
móti betri vitund. |>að kann að vera
að hin tilfærða veðsetning og súuld-
binding í „Bjarka“ sé nokkuð lagalegri
og nákvæmari en almennt gjörist og
að ekki sé almennt tiltekið að skuldu-
nautur skuli einungis verzla við
lánardiottin. En hvað gjöra svo
kaupmenn almennt, ef út af pví ber?
J>eir leggja 1 ö g h a 1 d á vöru pá, er
peir gruna skuldunaut um að ætla að
fara með til annara. Og pykir oss
pá fullt eins hreinlegt af 0. & W.
að segja meiningu sína hreint og
beint í pví eíni í skuldbindingunni,
einsog hafa löghald og fjárnámsgjörð
bak við eyrað í peim samningum.
Og hvernig er svo petta skjal
„Bjarka11 fengið? XJr veðmálabókum
Hoiðurmúla-sýslu, fengið par í peim
tilgangi að reyna að sverta og skaða
pólitiskan mótstöðumann og saklausa
verzlun, anirno nocendi, animo
injuriandi.
Vér skulum játa pað, að vér vorum
svo „grænir,“ að halda, að „Skjöde-
og Panteprotokollerne“ væru ernbætt-
isleyndarmál, er óheimilt væri óvið-
komandí mönnum að hnýsast í, og pví
síður mætti „publicera“ pá, (og allra
sízt i illgjörnum tilgangi,) að undan-
tekinni pinglýsingunni, sem er allt
annað eu að hirta skjölin í opinberu
blaði, öllu landinu til vitundar. Eins
munu kaupmenn ekki álíta rétt að
láta hnýsast í annara manna reikninga
í verzlunarhókum sínum.
í pessum embættisbókum munu og
innfærð ýms skjöl önnur.
Máske pað sé líka leyflegt að birta
pau?
0. E. D.