Austri - 17.12.1901, Blaðsíða 2

NR 45
A U S T R I
164
úr garði Einars Helgasonar(!!) Eptir
pennan vísdóm settist karl niður.
Eélagar Bjarnar sáu að ekki vóru
einhlít gögn hans pó vel hefði honum
sagzt og fóru prír af stað til pess að
liðsinna honum. — Tilpiifamestur
var Hjálmar Sigurðsson. Hann „talaði
upp“ flesta fundarmenn, svo að nálega
töluðu allir meðan hann talaði. —
f ótti sumura miður fara á pví og
báðu Hjálmar að setjast, en ekki varð
hann við peim tilmælum fyr en pau
komu frá fundarstjóra sjálfum. í»á
hætti haun og gekk af fundi.
Indriði Einarsson lét pað helzt til
sín heyrast, aðborgun láns væri
sama sem tap peirrar upp-
h æ ð ar, sem borgað væri af skuldu-
naut. Fékkst hann ekki til að kannast
við, að s k u 1 d i n, sem væri „negatív“
eign, minnkaði pá að sama skapi. —
Nei, hann var ekki hreint á pví(!) —
Hugðu menn, að „revísorinn11 segði
petta til að ske mmta fundar-
mönnum — og væri pað ekki alvara
hans, en nú hefir hann sannað pað
síðan i „ísafold“ „eíns og tveir og
tveir eru fjórir“ að petta er kenning,
sem hann ætlar að standa við(!!)#
Hefir bankastjóri sýnt svo skýrt í
„Þjóðólfi" vitleysurnar í pessum reikn-
ingum „revisorsins“, að stórbanka-
mönnum hér pykir nú enginn hafa
gert sör meiri „bjarnargreiða“ eu I.
með greinum sínum.
Dr. Björn M. Olsen rektor talaði
nokkur orð og vék máli sínu að
„ísafold.“ Sýndi hann, hve ósæmilegt,
strákslegt og sanni fjarri pað væri að
nefna pá alla „stjórnarbótaféndur,“
sem ekki vildu Yaltýskuna. Hann
kvaðst líta svo á, að Valtýskan væri
stjórnarspillir, og væri pvi
réttara að kalla sig og sína flokksbræður
„stjórnarspillisféndu r.“ —
J>að mundi litið stoða, sagði hann,
að ætla að vefja alpýðu svo dúk um
hðfuð, að hún sæi ekki að »pað væri
vísvitandi ósannindi, að kalla pá
menn andstæða allri stjórnarbót, sem
einmitt hefði kostað sendimann fyrir
eigið fé, tilpessaðreyna að
fá miklu meiri umbæturá
stjórnarfarinu, en hinn flokkurinn
hefði fengizt til að æskja.
Síra Lárus Halldórsson flutti snjalla
ræðu og alvarlega. Sýndi, hvílíkt
óhappaverk Valtýr hefði unnið pjóð,
er houum hefði tek'zt að sundra og
tvistra í baráttunni fyrir endurskoðun
stjórnarskrárinnar. — |>að væri mjög
sorgleg sjón að líta yfir sögu frelsis-
baráttu vorrar. A meðan hægrimanna
stjórnin sat við stýrið, með öllum
síuum kreddum, aptnrhnldi og lítils*
virðiug á rétti vorum — pá hefði
pjóðin einatt haldið fram fullm) kröf-
um, i peirri vom, að pær mundu fást
pegar stjórnarskipti yrði. En nú
loks pegar hin margpráða, frjálslynda
stjórn væri tekin við, pá væri fyrsta
ósk alpingis til hennar önnur eins
ómynd og prældómsfóstur, sem frum-
varp Hafnarstjórnarflokksins. Kvað
hann uú mjög aríðandi, að eindrægni
og friður kæmist aptur á í landinu,
en ekki vildi hann pó æskja pess
friðar, er kostaði afsal pjóðréttinda
og sjálfstæðis. Gerðu fundarmenn
ágætan róm að máli hans.
Eiríkur Briem bendi á pað, sem
lítils hefir verið gæít, að hluthafar á
aðalfundi hafa tögl og halgdir í stjörn
„stóra bankant>“ og sýndí að alping
gæti ekki við pað ráðið. í’egar
Eiríkur var iarinn af fundi stóð
Björn Kristjánsson upp og skýrði frá
að ekkert vœri að marka orð síra
Eiríks. pau væru eintómur misskiln-
ingur(!!) J>á pótti skörin fara upp í
bekkinn.
Margt var fleira sagt á fundinum,
sem oflangt yrði hér á að minnast.
Tryggvi Gunnarsson talaði opt móti
Valtýsliðunum og rak jafnharðan aptur
„nppáslátt“ peirra og pvælur, svo að
einatt dró niður í peim, eptir pví
sem lengur leið. En fundarmenn gerðu
hinn bezta róm að máli hans og voru
hÍDÍr ánægðustu.
Fundur pessi varð mikið til vakn-
ingar I bænnm. Hefir miklu minna
borið á Valtýsknm apturgöngum siðan
„ísafold“ flaggar nú í hálfa stöng
með baikafræði Indriða og Björus
Kristjánssonar; líklega feigðarspá
„stórabankans“ og „Valtýskunnar!“
Útlendar fréttir.
—coo—
Danmnrk. Samkomulagið á pjóð-
pinginu milli pingmanna og stjprnar-
innar er nú hið bezta og ná par nú
ýms mál fram að ganga, sem vinstri-
menn hafa áður neítað hægnimönnum
um að sampykkja; svo sem fjárveitingar
allmiklar til herbunaðar, heimamundar
til dætra Friðriks krónprinz, Lovisu,
giptri furstanum af Sohaumburg Lippe
og Ingibjargar, giptri prinz Carl syni
Óskars Svíakonungs o. fl. eins og
líka breytingar á réttarfari og hækkun
launa undirforingja hersins hafa fengið
góðar viðtökur. En prestar eru mjög
mótfallnir frv. kirkju og kennslumála-
ráðgjafans J. Christensen (áður skóla-
kennari) um safnaðarráð, er eiga að
hafa áhrif á veitingu brauðu og safn-
aðarmál, og hafa allir biskupar landsins
mótraælt frv.
Elzti sonur krónprinzins, K r i s t-
j á n, hefir legið í skarlatveiki, eD er
nú á batavegi.
Carl Mantzius, cand. phil,
ágætur leikari við konunglega leikhúsið
hefir varið ritgjörð sína am sjónleiki
á tímum Sbakspeares á háskólanum
og hlotið doktorsnafnbót fyrir, er mun
eins dæmi í Danmörku um leikara.
Sviþjóð. Svíar hafa nú búið út
norðurhafsbkipið „Anartic“ í rann-
sóknarferð til suðurpólsins, er skipstj.
norskur, Larsen að nafni, en form.
vísindamanna á skipinu er 011 o
Nordenskjold, bróðursonur
norðurfarans fræga, Nordenskjold,
og halda menn að pað muni reyuast
hægra að ná suðurheimskautÍDu heldur
en pví nyrðra.
Norvegur, ]j>ar er nú mest talað
um meiðyrðamál, er ættingjar fyrver-
andi ráðaneytisíorseta. J o h a n s
Sverdrups, hóta pjóðaskáldinu
Björnstjerne Björnsson
með fyrir ós&nnar sakargiftir á
Sverdrup í leikriti B. B. „Paul Lange
og Thora Parsberg,“ par sem viður-
kennt er, að skáldið meinar Sverdrup,
og ber honum á brýn, að hann sé
með undirferli sínu valdur að dauða
ráðgjafa K i c h t e r, er fyrirfór sér
fyrir mörgum árum. En B. B. gengur
illa að sanna pennan punga áburð á
Sverdrup, , sem skáldinu pykir að
hafa svikið flokk vinstrimanna.
England. Nú lifandi elzti son
Edwards 7. er nú heím kominn með
konu sinni úr ferðum sínum til ný-
lenda Englendinga um allan heim, og
pykir pað ferðalag hafn styrkt sam-
band nýlendanna við aðalríkið og
ferð hans orðin góð. Faðir hans
krýndi hann sem prinz af Wales, er
hann kom fieim.
Að vori komanda á að krýna Ed-
warð konung sjálfan með liinni mestu
viðhöfn, og hefir ríkisaðallinn pegar
pantað handa sér 6000 álnir af rauðu
silkiflaueli frá Lyon í krýningarbúnað.
Englendingar hafa nú vikið B u 11 -
e r hershöfðingia alveg frá herpjónustu,
og er bonum einkum fundið pað til
foráttu, að hann hafi hvatt setuliðs-
foringja White i Ladysmith
til að gefast upp eptir að hann sjálfur
hafði beðíð ósigurinn mikla fyrir
Búum við C o 1 e n s o. F r e n c h,
einhver hraustasti foringi Englendinga
í Bú&striðinu, á að taka við afBuller
og er mælt að Kitcheuer líki stórilla
að missa hann frá sér, og hóti að
segja af sér.
Svarti dauði hefir nú gjört vart við
sig, bæði i Liverpool og Grlas-
g o w, sem báðar eru settar í sótt-
varnarhald.
Holland. Wilhelmina drottning
hefir verið veik, en er nú á batavegi.
Hafnarvinnumennirnir í Amsterdam
hafa nú gjört út sendinefnd til allra
hafnarstaða á meginlandinu til að fá
félaga sína i sjóborgunum til pess að
neita að ferma og afferma öll ensk
skip („boycotta“ pau) par til Eng-
lendingar hætti Búaófriðnum og veiti
Búum polanlega friðarskilmála. Hofir
sendinefnd pessari pegar verið vel
tekið í sjóborguuum: Havre, Bordeaux,
Marseille og G-enua; geta pessi sam-
tök orðið Englendingum all-ónotaleg
ef pau komast á.
Frakkland. J>að lítur nú út fyrir,
að pað ætli að semjast með Frökkum
og Tyrkjum um miskJíð pá, er varð
með peim í haust og áður hefir verið
getið hér í Austra,
Santos Dumont hefir loks tek-
izt að búa loptfar sitt svo út, að
hann getur stýrt pví, cg hefir pví
unnið pær 100,000 kr. er ríkismaðurinn
D e u t s c h liafði heitið peim að
verðlaunum, er gæti komizt upp á
pað.
Svo ætlar Santos Dumont, að fara
í loptfari í vetur frá Italíu suður yfir
Miðjarðarhaf, en að sumri frá Frakk-
landi yfir Atlantshaf til Newyork.
Spánn. J>ar eru alltaf jafnt og
pétt óeyrðir og róstur meðal verk-
mannalýðsins í flestum stórborgum
landsins, og eiga hermennirnir fullt í
fangi með að kefja pær róstur niður,
og hafa par menn fallið af báðum.
Hinn ungi konungur Spánverja hefir
neitað að vera viðstaddur faið grimm-
úðuga nautaat, sem lengi hefir par í
landi verið einhver helzta pjóðskemmt-
un, pó skömm sé frá að segja um
kristna menn. Er petta lofsvert af
konungi, og líklegt að pað hafi góð
áhrif.
Italia. Hertoginn af Abrussum er
ekki uppgefinn enn með að reyna að
komast að norðurheimskautinu. Að
vori ætlar hann að reyna aptur að
ná pví og œtlar pá að leggja upp &
skipi sínu frá Alaskaskaga, vestan á
Norður-Arreríku.
Grikkland. J>ar hafa nú í A.penu-
borg stútentar gjört allmiklar óspektir
útai pví, að ráðaneytið vildi aí'nema
forngrískuna, en taka upp í hennar
stað nýgrískuDa sem ríkismál, er
stútentar vildu eigi pola. Urðu útaf
pessu miklar röstur í borginni og var
barizt með vopnum á strætum úti tg
brotnar og bramlaðar pentsmiðjur
peirra blaða, er fylgdu stjörninni að
málum. Féllu í peim óeirðum pó
nokkrir menn, en miklu fleiri særðust
meira eða minna. Sökum pessa hefir
Georg konungur cigi séð sér annað
fært en að breyta um ráðaneyti og
er Z a i m i s nú orðinn ráða-
neytisforseti á Grikklandi.
1 seinai tíð hefir pað verið talið
líklegt. að stórveldin mundu leyfa pað,
að Krítey sameinaðist Grikklandi. Og
víst er um pað, að pau hafa beðið
landstjórann á Krítey, G e o r g
Grikkjaprinz, að vera par enn við
landstjórn, en pví hafði hann áður
neitað, nema pau leyfðu, að eyjan
gengi undir Grikkland.
Tyrkland. þar er andaður s t ó r-
v e z í r soldfais. En orð leikur á pví,
að hann hafi orðið að taka eitur að
boði herra síns.
Voðalogir jarðskjálftar hafa nýlega
orðið í Erzerum borg í Litlu- Asíu,
svo flest fólk flýði úr bæuum, Nokkrir
biðu banu og fjöldi húsa brann til
grunnna.
Kína. J>ar er nú keisari og keis-
araekkjan loks komin á beimleið
sunnan úr landi til Peking. Eru pvi
líkur til, að nú sé par betri friður í
landi, en verið hefir að undan-
förnu.
Filippseyjar. A einni af peim eyjum
er nú aptur hafin uppraist gegn
Ameríkumönnum, og víst sama
óánægjan með yfirráð peirra og verið
hefir um allar eyjarnar, er verða
Bandaríkjamönnum all dýrkeyptar, ef
pessu heldur áfram til lengdar.
Clondyke. l>ar hafa írar gengizt
fyrir samsæri til pess að rífa gull-land
petta undan Canadaríki og vilja helzt
mynda par lýðveldi. Eu ef pað eigi
tekst, pá ganga pó heldur í samband
við Bandaríkin en vera leagur háðir
Canada. Uppreistarmenn nefur sig
,Miðnætursólarfélagið‘. Canadaíítjórnin
ráðgjörir að senda her manns til
Clondyke, er vorar, en nú eru allar
leiðir bannaðar pangað fyrir öíærð og
hríðum.
Auðmaðarinn Carnegie hefir enn
gefið 123 milliönir kröna til stofnun
skóla fyrir handiðnaðarmenn.
A Baikalsjónum í Síberíu slitnuðu
3 prammar í ofveðri aptan úr gufu-
skipi og rákust 2 peirra á sker og
brotnuðu og fórst par hvert manns-
barn, er á var og druknuðu par 170
manns.
í bænum Schlensana á Vestur-
Rússlandi kom nýiega upp voðalegur
eldur, er eyddi par á skömmum tíma
346 húsum. eg urðu 1500 manus hús-
næðislausir.
Yfirvélastjórí S t a a t s á gufuskipi
P e a r y norðurfara hefir kært hann
um að hafa skilið D i d r i k s siiips-
lækni allslausan eptir í grend við
E t h a í norðvestauverðu Grænlandi á
79° n. br., par sem Eskimóar koma
sjaldan. Telar Staats petta morðtil-
raun. En peim Peary og lækninum
samdi illa og telur Peary læknirinn
geðveikan sem eigi bætir málstað
Pearys.
Friðarverðlaun af Nobels-
sjóði hinum mikla, um 150,000 kr., eru
sögð að muni verða úthlutuð hmum
svizneska lækni, He'nii Dunant,
stofnanda hins nafnfræga hjúkrunar-
félags særðra manna, „Hinn rauði
k r o s s.w
Tvær stórmiklar vísinda-
1 e g a r u p p S ö t v a n j r. Aðra peirra
hefir lærisvemn hins fræga Pasteurs,
prófessor Chantemesse í París gjört,
par sem hann hefir fundið blóðvatn
(Serum) pað, er lækuar taugaveiki við
að spýta pví uudir hörundið. Full-
yrðir prófessorinn, að hver taugaveikis-
sjúklingur verði heill af pví eptir 8
daga. Blóðvatn petta hefir verið reynt
á 34 sjúklingúm á Bastillespitalanum
og batnaði peim öllum. En á sama
tíma dóu á hinum spitölum Parísar-
borgar hver 4. taugaveikfs sjúklingur.
Hina uppgötvanina heiir gjört
sænskur maður frá Stokkhólmi, að
nafni AxelOrling, er hefir nú
dvalið 3 ár á Englandi hjá hinum
fræga, vélameistara A r m s t r o n g,
Er uppgötvunin fólgin í pví prenu:
að Orling getur með rafurmagni sent
hraðskeyti práðarlaust í jörðu niðri,
stýrt skipi úr landi á sjó úti, og pað
sem allra merkilegast er, talað við
menn práðarlaust í fjarska í gegnum
rafurmagnsleiðslu neðanjarðar. Og
hefir allt petta verið reynt í nærveru
enskra vísindamanna og rafunnagns-
fræðinga á Englandi, svo pað lítur
út fyrir að vera áreiðanlegt, pó ötrú-
legt sé. Er mælt að áhoJ'endum
hafi fundizt mest til ura stjórn Orlings
á skipinu og er peir heyröu t uað upp
úr grasinu við fætur sér.___________
Abyrgðarmaður og ritstjóri:
Cand. phil. fikapti Jósepsson,
Prentsmiðja
jiorsteins J. G. Skajptasonar.