Austri - 13.06.1903, Blaðsíða 2

NR. 20
A US TS I
72
með vorri eigin verzlan. Eg veit, að
engnm skynsömum manni dylst, að
lífsnauðsynlegt er, að kippa verzlun
landsmanna í sem bezt horf, sem allra
bráðast, og peim hinum sömu dylst
víst heldur ekki að það er hægt. Og
pví þá ekki að giöra það? fað er
sannleikur sem ekki verður hrakim;,
að það er verzlunin sem lífgar og
deyðir þjóðirnar. Yerzlunin er lífæð
þjóðanna; sé hún góð, er hún frömuð-
ur íramfara, og hagsælda; en sé hun
slæm, er hún átumein sem etur í
sundur sérhverja lífstaug framfara og
og menningar. Vér megum ekki
vera sparir á fé til verzlunarframfara,
því tindir þeim er velmegun og menn-
ing vor komin. J>að dugir ekki að
berja ætíð við fátækt; hún er meira
ímynduð en sönn. J>egar ura fjár-
framlög til framfara og menningar er
að ræða, þá erum vér fátækir, af því
að vér þykjumst vera það; en þá á
oss að finnast að vér séum ríkir og
þá munum vér verða það. J>ví fé, sem
lagt er fram í þarfir me nningar, kemar
þúsundfalt aptur.
Menn vilja nú kannske segja, að ó-
þarft sé, að tala nm lítil fjárframlög
til verzlunarþarfa, þar síðasta þing
hafi veitt svo mikla upphæð til þess
að koma á útflutningi á nýju kjöti.
Og jafnan sé þingið fúst að veita fé
tíl þilskipakaupa.
Mér kemur heldur ekki til hugar,að
gjpra lítið úr þessu. Hafi þingið þökk
og heiður fyrir s 1 í k a r fjárveitingar.
Að vísu mætti ef til vill finna eitthvað
að ráðstöfun síðasta þings, viðvíkjandi
útflutningi á kjöti, en allc um þa?
er meiningin góð; og getur orðið að
góðu. En mér finnst þingið ekki mega
ganga þegjandi fram hjá aðal verzl-
uoarvöru vorri, f i s k i n u m. Eða getur
liskiveiðin ekki orðið oss verðmeiri en
hún nú er? Eg hygg hún gæti orðið
það.
J>að er grtt, að geta fengið fé veitt
fyrir á'iöld til aukinna fiskveiða; en
menn verða jafnframt að gæta þess
að því 1e verði ekki á glæ kastað að
neinu því leyti sem hægt er við að
gjöra, en það verður að meira og
minna leyti meðan ekki fást eíns
miklir peningar og mögulegt er upp
úr fiskveiðunnm.
J>að ætti að vera hægt að fá mark-
að fyrir fisk vorn öðruvisi verkaðan,
en hann hefir verið hér til, minnsta
kosti að einhverju le yti,
jpetta ætti næsta þiug að athuga.
Reyndar virðist þingið ekki hafaverið
skipað mörgum þeim mönnum,er nokkra
sérþekkingu hafa á sjávarútveg
vorum; úrslit hvalaveiðamilsins á síð.
asta þingi er ljós vottur þess, en von-
andi er að þingmenn vorir kynni sér-
betur framvegis jafn þýðingarmikinn at
vmnuveg, og sjávarútvegurinn er, og
þá jafnframt verzlun vora, sem stend.
ur í svo nánu sambandi. Með ósk um
að svo verði, enda eg þessar línur.
Stöðvarfirði 23. jan. 1903.
Timinn kallar oss til að vaka.
|>að er víst eití með því fyrsta sem
vér lærum, enda eítt með því fyrsta
sem hverjum verður skiijanlegt, að
líkaminn er dauður án andans, án
sálarinnar; og eptir fjölhæfni andans
fer vanalega fratnkoma líkamans
bæði gagnvart' sjálfum sér og öðrum,
og einnig: Sé sálin vanheil, svo er lík-
aminn ekki heilbrigður heldur.
Vel má hvert fölag, hver stofnun
skoðast sem einn líkami,ög eru þá að
sjálfsögðu stjórnendurnir sálin. Hið
minnsta félag er húsfélagið, og höfum
vér daglega fyrir augum misjafna verk-
°g stjórnsemi og þar af leið-
andi misjafna afkomu heimilanna, og
ennfremur þar af leiðand: misjöfn
áhrif, er hvert heimili hefir á sveitar-
félig sitt.
Einn bóndi sem sýnir drift og dugn-
að og stjórnar með reglusemi og kunn-
áttu heimili sinu, er betri kennari —
að svo miklu leyti sem verirahringur
hans nær til,eða aðrir geta náð til að
læra af honum, — h«ldur en hinn sem
ritar heilar bækur, og fyllir fjölda
| dálka í dagblöðum vorum af búfræð-
\ andi ritgjörðum.
i En hvaða orsakir liggja til þess?
í Hin fy»sta er sú, að allur fjöldinn
< gefuv ritgjprðunum lítinn gaum eða þá
i les þær ekki, jafnvel fió blpðin séu
] útbreidd (víða keypt) og flýtji oss
j nokkurn hluta þeirra, og opt ekki
{ verstu hugvetjurnar.
I Önnur orsökin er fastheldni við
gamlar venjur og ótrú á öllum nýjum
framfarakenningum, já pað er margur
Tómasinu til,sem trúir ekki fyr en hanu
i tekur á, enda er það ekki með öllu
lastandi, — en úr þessu eiga bún-
aðarskólar vorir að bæta, enda gjöra
; þeir það sumir að miklum mun.
þriðja orsökin er: að margir peirra
sem áður rituðu ýmsar greinar við-
: reisn búnaðarias viðvíkjandi, fóru
seinna að búa, en annaðhvort notuðu
■ ekki sínar fyrri kenningar eða heppn-
; uðust þær ekki betur en svo að þeir
! tóku ekki öðrum fram í búnaðinum.
J>essa munu ekki fá dæmi og hefir
; það auðvitað haft hin verstn áhrif á
í framfarir búnaðarins, enda vakið tor-
'i
\ tryggni hjá bændum til búfræðinganna,
, sem er eðlilegt.
; J>að er óþarfi að segja að ýmsar
greinir búnaðarins hafi ekki verið vel
1 skýrðar í ritum og ræðum af þeim sem
virzt hefir að fullt ikyn hafi borið á
j það, er þeir hafa farið með og þess-
| vagna óhætt að fara eptir því i fram-
’’f kvæmd; en tilfellið er að fram-
[ kvæmdin í því verklega er víða til-
finnanlega lítil og er það sönuuu þess
; að þannig löguð irenning kemur ekki
að tilætluðum notum. „Sjón er sögu
; ríkari“ segir máltækið og á það ekki
sízt við þegar fella á niður gamla
vinnuaðferð og taka aðra nýja í stað-
inn *ða byrja á þvi semóþekkt er áður.
J>ví miður hefir hin sanna notabezta
kennsla, einkanlega á sumurn búnaðar-
skólum vorum, verið allt of mikið á
hakanum, og vinna hefir nemandanna
gengið langt fram yfir það sem ætti að
vera til venjulegra heimilisstarfa, sem
þeir læra þar lítið betur en á hverju
öðru góðu heimili (sem ekki er held-
ur ástasða til að hugsa.) Með því
augnamiði eru búnaðarskólarnir reistir
að þeir leiði í ljós sem ítarlegastar
ambætur á jarðræktinni — sérstaklega
í það heila teaið, með verklögum fram-
kvæmdum, svo bæði nemendum og
öðrum út í frá verði keuning þeirra
að svo fullkomnum notum sem hægt
er.
Slagæðar landbúnaðarins eiga að
liggja út frá búnaðarskólunum, þeir
eiga að vera lifið og sálin í landbúnað-
inum, og þar á verklega kennslan að
fara fram í sem ríkuglegustum mæli.
J>ar á að vekja áhugann, þar á að
sýna fram á riauðsyn aukinna vinnu-
verkfæra, notkun hestaflsias, sem
sparar bóndanum vinnufólkið,semnú ev
orðið svo erfitt að fá, og sem margir
munu álíta að ætli að verða banamein
landbúnaðarins.
Sá sem ætlar að ferðast langt má
ekki láta sér nægja að ganga aðeins
fet fyrir fet, því með því getur hann
otðið allt of seinn að takmarkinu.
Ltndbúna’urinn er einn af þeim
sjúku limum þjóðar vorrar, og honura
til lækninga duga engir homöpatiskir
smáskamtar. Eptir ritgjörð Sigurðar
kennará Sigurðssonar í Austra' 1. tbl.
1903, er Hólaskóli búiau aðtaka upp
nýja stefnu með kennduna, og óefað
til stórra bóta, og ekki sízt með bænda-
kennslunni, sem sjálisagt er mjög heppi-
legt til að auka eða vekja áhugann,
og með honum fengDum er fyrsta
spoiið stígið til að beina húnaðinum
á braut framfara. Bændur ættu
sannarlega — þeir sem mögulegt eigs
með — að nota eér þessa kennslu,
takandi tillit til þess, að búnaðurinn
tekur fyrst verulesum framíörum, er
bóndinn sjálfur heyrir og sér nauðsyn-
legar umbætur hans, af þeim sem
treysta má í því efni, þar sem hann
sér svo margt framkvæmt í verkinu,
sem hasn aðeins haíði óljósa eða enga
hugmynd um áður.
J>að er ekki meining mín, að búnað-
arskólarnir raeð sinu gamla fyrirkomu-
lagi hafi ekkigjört mikið gagn.En naín
þeirra ber líka með sér að bóndinn
hefir rétt til að gjöra strangar kröfur
til þeirra, Misjafnir eiu þeir auðvit<
að og fer það n e>t eptir stjórn þeirra.
Hinn fyrst.ií ruóiuci h-tir óet'að mátt
telja Búnaðarskóiann í Olai'sdal hvuð
verklegri starfsemi viðvikur, og í að
vekja eptirtekt manna á nauðsyn auk-
inna vinnu verkfæra.
Austlendingafjórðungur mun eiga
eitt hið fallegasta hérað landsins, par
sem Fljótsdalshérað er, þá litið er til
þess hvað það er ríðient, grösugt og
fjölbyggt, og s«m næst því mun hún-
aðarskólinn okkar Austiendinga settur
á miðpunkt þess, og gseti því hinnýja
kennsluaðferð Hólaskóla, bæði með
bændakennsluna og ferðir skólapilta
og kennara til að kynna sér búnaðar-
hætti bændanna, í bezta lagi samrýmzt
þar.
J>að er ekkert efamál, að ferðir
þessar hljóta að hafa hin beztu áhrif
á pilta og framfarir bænda í búnað-
inum, því þegar einn bóndinn fær ’nrós
fyrir hyggindi, dugnað og snyitilega
umgengm vill einnig annar og sá þriðji
o. s. frv. ná í það líka, og mun óhætt
að segja að það til framkvæmdanna
yrði á móti noklrrum búnaðarstyrk
fyrir þá er þess gætu notið.
Yæri ekki hyggilegt fyrir hina nrá
verandi skólastjórn Eiðaskóla að at-
huga hvort ekki mundi arðvænlegra
fyrir framfarir búnaðarins að í'yrir-
komulaginu yrði breytt líkt og á Hóia-
skóla, og skólinn haldi búið að mestu
leyti með vinnufólki (eða kaupafólki),
svo nemendurnir geti notað sumarið
fyrir það mesta til verklegra starfa
í jarðræktinni og öðrum greinum bún-
aðarins.
Hin mestr nauðsyn er að ræktun
sem flestra garðávaxta og grastegunda
sé reynd á skólunum til að sýna hvað
getur borið arð og ekki, og síðan
gefnar skýrslur yfir gjörðir þeirra í
því sem öðra, seit fylgiblað með ein-
hverju útbreiddu dagblaði eða þá í
blaðinu sjálfu, svo sem flestir geti séð
það og þeir haft not af er pað vildu
færa sér i nyt. —
Hinir búfróðu menn landsins, eiukan-
lega þeir sem ekki þurfa að gjöra
allt af eigin efnum, verða svo framt
sem hægt er, að sýna fram á hvað við
eigu» til og mögulegleikann á að nota
það.
Hin nauðsynlegasta fjárveiting til
styrktar landbúnaðinum væri óefað til
búnaðarskólaana,ef ekkf erálitið að þeir
með því fé sem þeir hafa nú fyrir
henii, geti haft öll nauðsynleg vinnu-
áhöld sem útlit er fyrir að geti komið
að gagni hér á lanai og til að íull-
komna svo kennsluna i því verklegja
seui mögulegt er o. s. frv. J>ví eptir
reynslu á búnaðarskólunum á verk-
færum. fæm aptur búnaðarfólögia, en
meðan hver?i er fengin rejnsla ýmsra
vinnuverkfæra sem þó eru bráðnauð-
synleg, verða búnaðarfélögin treg til
að legrgja í hættuna.
Hver sannur íslendingur ætti að
gjöra sitt ítrasta til að hlynna að bún-
aðinum yfir höfuð, og lan dinu
okkar með ráð og dáð, txkandi tillit
til þess, að ef vér stöndam þétt, stprf-
rétt og lítum ekki til baka heldur
horfum beint fram, og látum ekki
villa oss sjónir, svo eigum vér góða
framtíð fyrir höndum.
Erl. Pilipusson.
Síra Gtiimar Olafsson í Hefða.
fæddur 28. apr. 1818,d. 27. júml90i
(Við gröfina 11. júlí 1901.)
„Drúpir Höfði."
D-iinn er Gunnar.
Falla um hl'ðar
fölvir skuggar.
óma mér í eyru
út við ströndu
saknaðarljóð
sollinnar báru.
Sé eg hvar sólin
sígur 1 æginn,
eptir langan dag
í djúpið kalda;
blikar við hafsbrún
bjarmi fagur —
það ar minning þín
í mínnm augum.
Syrgja þig vinir
er voru áður
íörunautar
á ferðum þínum.
Horfa fast
og horfa lengi,
er hverfur þú úr Hpfða
í hinnsta sinni.—
Gott er að hvílast
und grám hárum
sóiua krýndur
að sólarlagi.
Gott er að ljúka
löngu verki;
lofi með
og lýða þöakum-
Sofðu vinur sætt og rótt.
’jpura er liðinn lífsins dagur,
hann leið að kvöldi hýr og fagur.
Guð þér veiti góða nótt.
Yfir horfið aldarAeið,
áttatíu árin rannstn,
allt af dyggilega vannstu,
áttir stundum stranga leið.
Sóttir b»ði sjó og land,
stýrðir yfir breiða boða,
beittir undan þeirra voða.
Festin þín var bræðraband.
Drottins orð, og traust og trú,
lífsins þíns var leiðarstjarna,
lýsti yfir brautu farna,
upp til hæða horfðir þú.
01din hvarf með bros á brá,
eins var þinnar æfidagnr
undir kvöldið heiður, fagur
börnum þínum heima hjá.
J>ar var sumarsól og skjól,
hendur þeirra hag þinn greiddu,
hendur þeirra aldinn leiddu
svo á nýjan sjónarhðl.
Horfðir þú um „Höfðann" þá,
enn á ný með augun þekku,
eptir þunga langa brekku
yndi fannst þér á að sjá.
Allt hér veitti fró og írið,
J>etta gjörðu pínir synir.