Austri - 27.01.1905, Blaðsíða 2

NR. 3
10
; U S T E I
J>að cru ani.u.a hinar m.Llu rigaingar
og poknr sem skemma sumarfegurðina
og standura sumargagnið á Yestur-
landiuTi. Aptur eru pið ofþurkar og
næturf-ost sem pá stundum skaða
Austuríandið
Stcf’an eða stórfundurinn var hald-
inn í . oldí. J>ar komu um 2000
manns ’yrs' var sýning heimilisiðnaðar;
]>ar m ti s,a mjög fa.iegan fatnað,
ixtsaum smíöisgripi og útskurð, 3llt
heima íjört J>að eru æ kufélögin, sem
■efla he.inili :naðino, c koma honnm
á sýningu. o va- ger. ð í fundahúsið
og var |.að cóí salur o„ fullt af fólki;
ræðustcll os annað var skrautlega út-
bllið. é’yrs' u ræðnnn var eg látínn
halda. Hún var ávarp til norska
æskulý s>ns um það bvernig peir ættu
a,ð rnæ a lífsblekliingnnura svo nð pp«>
geti stc -izt pær. Meðal blekkinganna
sagði ez að væri sú, pegar við Islend-
ingar gj ór’um okkur of glæsilegar vonir
um kristindóm og siðmonning útlend^
inga. Yið ætlum pá stundum okkur
betri, en petta væri mÍ3ski!ningur:
pa.ð væri helzt í pví veiklega að peir
bæru af oss, í 0ðra ekki. En pá stýrði
nú ættjarðarástin tungu minni heldur
mik-ð. |>ví margt vantar oss gott sem
aðrar pjóðir hafa, einkum ýmsan góðan
fólagsskap, líkoarstofnaair o. fl. Svo
sagói eg að meðölin til að sigra blekk-
ingarnar væri iðjusemi, kærleiksrík
skoðun náttúrunnar, mannelskuverk,
minnmg hins góða umliðna. guðrækni,
góður félagskapur, og að taka hin góðu
stórmenni pjóðarinnar sér til fyrir-.
myndar. J>essi ræða pykir sú lang-
bezta sem eg hefi talað hér ílandi, og
rar undireins prentað ágríp af henni
að mér fornspurðum, og öll blöð sem
eg hefi séð, hafa mjög lofað hana.
Seinua urn daginn hélt listafræðingur
Thiis fyrirlestur um norskan heim-
ilisiðnað. Sagði hann að verksmiðju-
vínnan hefði bolað honum út.
ATú væri hana aptur farinn að ná
áliti, væri líka pess verður, pví hann
væri hentugúr og fallegur. Hvatti fólk
til að efla hann og hafna útlendu glingri.
J>essi ræða pótti ágæf. JDaginn eptir
hélt prestur bæjarins áminningarræðn
til æ3kulýðslns. Svo var koncert í
kirkjunni. Seinna um daginn hélt
listfræðmgurinn ræðu um likneskju og
málaralist, eínkum norska alpýðulist.
Svo kom ráðherra Lövland og talaði
um pjóðernistilfinning. Auðvitað var
gjörður mildll rómur að honum. Svo
byrjaði hið eiginlega hátiðahald. Var
eg pá beðinn að byrja með að tala,
en réði sjálfur efninu, talaði Hm Jón~
Sigurðsson og stjórnarbaráttu vora og
sagði að hann sjáltur og eins tryggð
vor og samheldci við hann, og nú lip-
urleiki dönsku stjórnarinnar við oss
væri pólitísk fyrirmynd fyrir aðrar
pjóðir.
Síðan var leikið og sungið á fioliu
og píano. Svo var málvél látin syngja
nokKur Nr. Svo hélt skáldið séra
Hovden íjöruga ræðu um hið störgáf-
aða, en lánlitla skáldPer Sivle. Síðan
var dansað dálitla stund, og svo fór
fólkið að tínast heim. 011um líkaði
fundnr pessi vel.
Opt er örðugt með næturgist>ngu
við passastórfundi. Margir eru í sama
herbergi og sumir liggja par á gólfir í
og sumir verða að liggja útí. Eólk;ð
unga lifir pá mjög sparPga; engar
átveizlur né drykkjur. J>að hugsar pá
meir um „andlegan unað en líkam-
legan munað.“
Svona safnast norski æskn’ýðurinn
saman svo púsundum skiptir á fjölmörg-
um stöðum. pví hin fyrnefndu kristi-
lega uuglingafélög hafa IiKa sina fuuu<
smáa og stóra.Og svo eru nú bindindis
og trúboðafélögin og mörg fleiri fram-
fa afélög. Morsk ungmenni fá pví göð
færi á að l? ra félagsskap og samt.ök,
p£.u hafa í caörg horn að líta, eru pví
opt aadlcga fjörug og íramsœkjandi.
Eptir peman fundhélt esí fyrirlestra
á 4 stoðum . fylki pessu; Og svo einn
á Sunnmæn .eyjunum. Svo tórum við
h( m eptir vikna ferð og höfðum við
hc .t mikla á ægju af henni.
Seint í agíst fór eg í fimmta sinn
ti1 eyianna (ptir ósk manna til að
hc da 4 fyri ie: tra Svo opt 1 jafn
stu‘fun. tím' rúmu hálfu ari, tala fáir
í it Jfum p( ,um. Nú er egbúinn að
hald rúma 80 fyrirlestra fyrir æsku-
lýT félögin.
PYRIRSPUEN!
•
j er ekki herra fjárkláíalæknir O.
Myklestad ábycgð á gjörðum Davíðs
Jónssonar frá Kroppi í Eyjafirði, um-
boðsmunns sins við fjárkláðaútrýming-
una hér eystra haustið 1903? Og ber
ek/ri að greiða úr landssjóði borgun
fyrir fjúrkláðaskoðaair pær, sem nefnd-
ur D. J. lét framkvæma hér eystra?
Eða hver ber ábyrgð á verkum hans
pá? Og hvað veldur pví að ekki er enn
búið að greiða boigun fyrir pær skoð”
anir?
Eg beini sparningu.níinai ti! hátt-
virts stjórnarráðs íslands.
Eínn aðstoðarmaður D. J. víð fjárklftða-
útrýminguna í. Norður.Múlasýslu,
* *
*
t tilefni af fyrirspurn pessari leit-
uðum vér oss upplýsinga hjá sýslu-
manniuum í Morður-Míuasýslu. Sýaui
hann oss pá velvild, að Ijá oss tilbirt-
ingar í blaðiau bréf frá stjórnarráðínu
dags. 3. des. 1904, er bann hefir með-
tekið sem svar upp á bréf hans raál-
efni pessu vióvíkjandi. Bréf stjórnar-
ráðsins fer hér á eptir.
Ritstj.
JjC 3}C
*
„Með bréfi, dags. 31. okt. p, á. hafið
pér. herra sýslumaður, tilkynnt stjórn-
arráðinu bréf yðar til amtmannsins
yfir Norður- og Austuramtiua, dags.
25. mai p. á, par sem pér, jafnframt
pvi, að senda amtiau reikniuga frá
ýuisum mönnum, sem framkvæmdu
fjárskoðanir 1 sýslu yðar í síðastliðnum
desember og janúuarmánuði eptir ráð-
stöfunum Daviðs Jónssonar frá Kroppi
áður en fjárbpðun fór fram, mæltuð
með pví, að reikningar pessir yrðu
greiddir úr landssjóði. í nefndu bréfi
vðar hingað hafið pér einnig látið í
ljósi pað álit yðar að kostaaðian við
fjárskoðanir pessar verði að greiða úr
lancLsjóði, með pví að Davíð bafi
haft umboð til pess að sjá um fram-
kvæmd á kláðalækningum í sýslunni. í
skipunarbréfi D.ivíðs, sem liana birti
á fjölmennum fundum, og mönnum pví
var kurnúgt eystra, var honum falið
að standa fyrir útrýmingu fjarkláðans,
en stjórnarráðið getur eigi verið sám;
dóma yður um pað, að fjárskoðanir
pær, sem Duvíð fyrirskipaði, geti talizt
liður af fjárkláðalækningunum eða
yfir höfuð ^útrýmingarráðstöfunum
samkvæmt lögam nr. 41,13. nóv. 19037
Stjórnarráðið telur pví óheimilt að
greiðako3tnaðinn við fjárskoðanir pess’-
ar af-fé pví sem í núgildandi fjárlög-
um er veitt úr landssjóði til útrým-
iugar fjárkiáoanuiB, iieldur pyrfti tu
pess nýja fjárveitiagu. Kostnaður
pessi er par á móti pess eðlis, að
stjórnarráðíð t-slur rétt, að hann verði
greiddur úr sjócum ’nlutaðeigandi
hreppa samkvæmt 4. gr. laga 8. nóv.
1901 um verðauka við og brevtingu á
tilskipun 5. jan. 1856 um fjárkláðaog
önnur næm fjárveikindi á Islandi og
tílsk. 4. marz 1871 um viðauka við
tilskipnn pessa.
Jafnframt pví að tilkyana yður petta
til frekari ráðsxafana, ejitir p^í sem við
á, eru yður hérmeð sendir reikningar
skoðunarmannanna. “
f Páll Briem, amtmaðar,
andaðist í Reykjavík 17. des. s. 1.,
eptir 5 daga leg-., úr lungnabólgu.
Hans verður nánar getið í næsta
blaði.
Menn orðið útí.
í sunnudagsstórhríðinni 8. p. m.
hafa 4 menn orðið úti er vér höfum
tilspurt. Tveir menn á Suðurfjprðum:
Bjarni Eiuksson frá Bakkagerði í
Reyðarfirði og Einnur Yigfússon frá
Eskifirði, báðir aldraðir menn. Höfðn
peir verið á leið í fjárhús. Y&rð
Bjarni úti á túninu, örskammt f>A
bænum, en Finnur viltist suð ir yfir
Eskifjarðará, og fannst par síðan ör-
endur,
Hinir tveir mennirnír er úrðu úti
voru frá Hauksstpðum á Jökuldal:
Pétur Jónsson, ungur maður og Sigmar
Hallgrínisson, unglingspiltnr á 13, ári
sonur Hallgrím3 snikkara Björnssonar
frá Ekkjufellr. Höfðu peir verið send-
ir með hest og sleða út að Heraðs-
söndum til að sxkja matvörur. Yoru
peir komnir á leið ínneptir. Höfðu
gist á bæ yzt í Tungunm á laigar-
dagsnóttína. en náðueigi bæjum kvöldið
eptir. Á sunnudagsmorguninn, er
veðrið var skollið á, heyrðust hróp
peirra frá Hallfreðarstöðum og Litla-
Bakka, var kallað á n-öti, og peim
sagt að koma. En peir h;,fa pá verið
orðnir viltir og eigi getað áttað sig á
pví, hvaðan hljóðið kom. Daginn eptir
fundust peir helfreðuir nokkuð fyrir
innan Hallfreðarstaði.
Yomflutmngur
npp á Selfljótsös.
Yerzlunin „Eraratíðin1' lét nú i
sumar byggja vörugeymsluhús við Sel-
íljótsós og flutti pangað töluvert af
vöram til Héraðsmanna. porst. kaupm.
Jónsson hafði áðar hyggt hús við Os-
inn og flutt pangað vörur. Er petta
til ómetanlegs hagræðís fyrir Héraðs-
bændur sérstaklega pá er á TJtnéraði
búa pví all.r vita hve afarerfiðir
og kostnaðarsamir vöraflutningaroir
eru hér yfir heiðarnar.
|>að er enginn efi á pví, að pað er
hægðarleikur að flytja Vörur, að sumr-
inu til, að og frá ósnum.
Gufu-skipið „Sprut“, sem verzlunin
„Fiamtíðin“ lét flytja fyrir sig viír-
urnar og efuiviðinn í húsið upp að
Ósnum i suraar,lágðist aðeins örskamt
xrá sandinum og létu skipverjar vel
yfir skipalæginu par: dýpi nög og hald -
góður botn. Álitu peir eugin vand-
kvæði á að liggja par með skip pegar
brimlaust er.
Er pví óskandi, að framhald verði
á. pessari uppsiglingu að ósnum og
húsunum fjölgi par bráðum.
At pví mundi leiða ómetanlega hag-
sæld bæði fyrir Héraðsbúa og Fjarða*
húa.
Yerzlunin „Eramtíðin" ætlar að
senda skip með vórur upp að Selfljóts-
ós í roaímánuði n. k.
Bruni.
4. desember s. 1., brann íhúðarhusið
á hvalaveiðastöðinni í Talknafirði
ásamt verkmannaskúrr m. Alitið er
að tjónið nemi 100 pú \ kr.
Húsflruní á Yopnttiirði
Að kvöldi hins 20. 8. ra. kviknaði i
verzlunarhúsum Grí’ :s I.axdals á
Yopnaíirði.
Eldurinn,sem kom c op á skrifstof-
unni, sem var áföst v ð krambúðioa,
hafði læst svo sig, um er að var kormð,
að sigi var gjörlegt að bja- ;a nokkru
af vörum eða áhöldum. Ejí -11 áherzl-
an var lögð á að verja v< zlunarhús
Sig- Johansen, sem steadur örskammt
írá, og tókst pað með mestu harðfengni,
En vorzlanarhúi Grím ; kaupm. brann
til kaldra kola með öllum vörum er í
voru, Húsið var eign Pöntunarfélags
Yopnfirðinga en leigt Grími kaupm.
Ennfremur brann skúr er í voru 100
skp. af fiski, mun fisktmnn pó eigi með
öliu hafa eyðiiagzt pví ’pað tókst fljót-
lega að brjóta skúrinn niður og kæfa
eldran par. Hús, vöru>- og fiskur var
vátryggt. En matvæli o. fl, er Laxdal
geymdi par, var óvátryggt,
Skaðar
hafa orðið víða í sunnudag'sofviðrinn
8. jac AYopnafiiði og Bakkafirði
fuku og brotnuðu bátar og skúiar, og
á Yopnafirði braut hrimið bryggju og
geymsluhús, er Grfmur kaupra. Laxdal
áttí og tók út úr húsinu mjög mikið
af salti.
Brim var allvíðast svo mikið að
menn muna eigi slíkt, pó mun pað
einna mest hafa verið í Olafsfirði
nyrðra. Gekk pað tuttugu faðma á
land upp og átján fet yör sjávarmál;
braut brimið par marga báta og
geymsluskúra.
Ný pisntsmiðjo,
tók til starfa i Reykjavík nú eptir
nýárið. Eyrir prentsmiðjustofnuninni
gengst prcntarafél?."ið p?.r, en í pví
eru flestir prentarar bæjarins, og vinna
peir í prentsmiðju pessari, er verður
hin stærsta, prentsmiðja landsins.
Verður parafleiðaudi hörguil á vinnu-
afli i hmum götnlu prentsmiðjum.
Prentsmiðja þorv. í>orvarðarxonar
gengur inn í fyrirtæki petta; mun hr.
|>orv. verða forstöðumaður hmnar nýju
prentsm’ðju, er verður algjörlega eign
prentaranna. p>eir hafa innbvrðis
myndað hlutafélag, er nefmst „Gutten-
berg,“ til að koma fyrirtæki pessu á
fót. Með pessu verða fyrv. vinnu-
piggjendur vinnuveitendur og atvinnu-
rekendur í s t ó r u m s t í 1; petta er í
fyrsía sinn sem slík samtök eru gjörð
hér a landi, að verkamean í einni
handiðn taki sig saman um að reka
iðnina í félagi á eigin ábyrgð.
Mishermt
er pað í ferðasögu frú Brietar
Bjarnhéðinsdóttur í Kvennablaðinu
að Kristján II. Danakonung-
ur hafi setið í varð7ialdi á Akershus
kastala við Kristianíu. Kristján II
sat um Akerhús kastala, sem hann
pó ekki gat náð á sitt vald, en sat al-
drei í varðhaldi par. I fangelsi sat
hann fyrst í Sönderbortr áAls —
frá pví 1532 til 1549 — mestan hluta
pess ííma mjög stcangt haldinn og p&ð
er mælt, að í turnklefa peim, sem
hann var lokaður inni í, sjáist dældir
eptir spor hans á steingólfinu, er hann
í rífellu hafði gengið í hring um borðið
í klefanum. Eptir að .bræðrungnr
hans, Krist/'án III, kom til ríkis, var
hann ekki eins strangt haldinn, og
Í549 var hann fluttur til Kallundborg
á Sjálandi, par sem hann, pó fangi
væri, átti betri daga, og par dó hann
25 jan. 1559.
t Gruðrún Bjarnadðttir
pósts Ketilssonar, andaðist að heimili
foreldra sinna í gær, eptir 1 árs