Austri - 20.11.1905, Blaðsíða 1

öiatlið kemur út 3—4 sinn
um á mánuði Lverjum, 4
arkir minnst til næsia ný&is^
Blaðið kostar um árið: hér á
landi aðeins 3 krónur. erlondis
4 krónur. Gjalddagi 1. júlí hér
á landi, erlendis borgist blaðið
yri.fram
li)jps0gn skriíleg, bundin við
áramót, ógildrnema komi" sé tj
ritstjórans fyrir 1. októbcr og
kíiupandi sé skuldlaus fyr’r
blaðið. Innlendar augiýsingar
lOaura línan, eða 7J aura Lver
þumlungur dálks, og hálfu dýr-
ara á fyrstu síðu.
XV- Ar.j
Seyðisflrði 20. nðvember 1905.
XR. 39
Duglegur og myndarlegur maður,
xneð litla fiölskyldu, getur fengið
góða atvinnu á Hallormsstað næst-
komandi ár, og lengur, ef um semur.
Eigið heimili og grasnyt handa kú ef
þess er óskað. Nánari upplýsingar
gefur
Stefán Kristjánsson
skógfógeti á Hallormsstað.
lTmh(jðs\er/lmi.
TJndirritaður tekur að sér að
annast innkaup á nauðsynjavoru er-
leudis fyrir bændur til lands cg sjávar
gegn sanugjörnum ómakslaunum.
Euginn annar gefur bænamn
kost á eðrum eins kjernm.
Aliar fyrirspurnir hér að lútandi
verða afgreiddar tafarlaust.
Thorst. Jónsson,
Seyðisfirði.
Hverju gengur?
—c—
þegar hí'n siðasta stjórnarskrár-
breyting slóð íslendingum t>l hoða,
var almenn gleði í landi voru. Og
með réttu. Vér fengum með henni
í u 11 a sjálf stjórn í sérmálum
vorum, og — það sem mest, 1 a n g-
ni e s t var í varið, — þessi fulla
sjálfstjórn skyldi vera i n n 1 e n d,
sem var sama sem að ráðherrar vorir
mundu verða innbornir. Engura, sem
leit kreddulaust á málið og gætilegaf
gat dottið í hug, að rfkisráðssetan
gæt.i veriö annað en foriu, einsog
reynslan nú er búin að sýna og
sanna á fleira en einn hátt. bæði með
pvi að r e y n t er, að ráðherra Is-’
lands er raeð öllu öháður dönskum
ráðgjafaskiptnm og ekki sírur með
hinu, að löggjöf í sérmálam er aðeins
mél er snertir konung og alpingi með
ráðheria Iflauds sem millihð. U m
petta dugar ekkx að þrátta.J>að e: ein3
Ijós sannleikur sem sá, að 2 og 2
eru 4.
Við pví hefði mátt búast, að jafn-
vel andstæðragar ráðherrans sæju
petta og játnðu að svo væri. Eu peir
vilja ekki sjú pað—og pví halda peir
áfram markleysishjali sínu um að ráð««
herrann só háður ríkisráðinu — sem
hann ekki er á uokkurn hátt —, og
eins sviíast peir eíki pess, að stagl-
así^á pví að pað sð ráðaneytisforset-
inn, sem „láði pví“. hver té (eða
voiði) láðiieira íslands. Nei, svo
saunarlega ræður hann pví e k k i,
pað er alpingi eitt setn ræður
pví (með konungi, auðíitað), eða meiri
hlutinn, sem í hvert skipti ræður.
j>essvegna, einmitt pessvegna,
er pað aptur ekki nema foim, hver
ritar undir köllunarhrétið með konungi.
j>að er raeiri hluti alpingissem
hér eptir ræður lögum og lofum á
íslandi með konungi og engir aðrir.
Moð bituiri sorg hljóta allir góðir
menn og gætnir og óháðir að hafa
orðið vitni að pvf, sam fram hefir far-
ið á I.laiidi uú hið s'.ðasta missin',
eÍDkum sídan pi»g hófst í sumar.
Á pingi er mikill meiri liluti öðram
megin,hinumicegin lítill mínni hluti.eðaj
töium, 27 á móti 13 Búðir pessir
flokk.ir eru fram komiir við lögleaar
og reglubundoar kosningar. f jóðin
befir kosið pá og um leið a f s a 1 a ð
peim 'í hendur úískui ðarval d
um má! efid sín um ákveðinn tíma.
Hver minni bluti liefir rétt á sér og
á kröfu til pess að tekio sé tillit til
sín og skoðana sinna og par með pess
hluta pjóðarinnar, sem hann er björ«
inn af; sbr. hlutfallskosningar. Eu
einsog hverjum er ljóst, getur hann
ekki fengið raeira vald en honum ber
eptir réttu hlutfalli við t ’lu síha.
Idendiugar hafa fengið pjóðræði,
ea pjóðin lætui kjörnum mönnum, er
mynda alpingi, í hendur vald sitt og
par við myndast pingræði. J>jóðræði
og piugræði cr eitt og hið sama,
Samkvæmt stjörnaiskránci ef hver
p’flgntaður pó ekki hund nn við vilja
kjósenda sirma — fremur en hann
vdl — neldur aðeins við sarmfæring
sína.
Fari svo, að eitthvert kjördæmi sé
eða verði óánægt með pingmann smn —
hvað skal pá gjört? Annaðhvort að
pað skori á hann að segja af sör —
ug er pað einkaœál milli pess og hans
—. Eða pá, — vilji hann pað ekk:,
O' pað er ekkeit vald tdl, auðvitað.
er getur neytt hann 11 pess — verða
kjósenuur nð híða pess, að peir geti
losnað við hauu á löglegan hátt,
p. e. við næstu löglogar kosningar.
j>að er auðvitað að hver minni
hluti keppist eptir pvi að verða meiri
hlati. j>að er sjálfsast. En pins
sjáifsagt er pað, að pað eru aðeins
löglegar, reglubundnar kosningar sem
geta gjðrt pað. j>ó er ]fka eðlilegt,
að minni hlutinn gjöri allt, ínnan lög-
legra og siðlegra takmarka, sem bann
getur til pess að sigra við kosningar.
Enginu anoar vegur er til. J>etta er
svo sjálfsagt, að ekki ætti að purfa
að benda á pað.
En hvernig hofir nú minni hlutinn
hegðað sér f sumar og foringjar hans
cg hlöð?
A svo ótrúlegan hitt, að varlamunu
finnast dæmi til í nokkuru landi með
pingiæði.
Lútura pað golt neita, að pessi blöð
og flokkor hefir ekki svifist pess að
fara með ýkjur og ósannindí, t. d.: um
hvað ritsíminn muni kosta — slett
svona 200,000 kr. ofan á áætlun ser-
fróðra or nlveg óvilhaHra manna.
Látum pað gott heita, að pau hafa
stuðzt við umnæli annars keppi-
nautsin s(!) Látum pað gott heita,
að pau hafa safnað sínum eigin mörm-
um til Reykjavíkiir í sumar tjl pess
að gjöru hvell. j>að er alít liður í
„agitation“, og víst ekk óleyfilegt.
En pegar pessi sami fiokkur o>
blöð fara að ,.agitera“ og æsa moti
löglegupi atr.jörðum pingsins og vill
reyna að gjöra ályktanir pess að éngq,
að fótumtroða pingið og kúga lögloga
kosinn meirj hluta með ógnunum og
gauragangi, pá verður pjóðin sð taka
1 taumana og stöðva frumhlaupið.
j>að er petta, sem nú er verið að
reyna til á Islandi, að minui hluti
vill fá sínu íramgengt með ofbeldi,
raeð árásum á pað sem hvern pjóð
er og ætti að vera dýrast og helgast,
p i n g r æ ð i ð, som er sama og
pióðræðið. L'till minnihl iti er
að fremja stigamennskuárás, um leið
og hann víll láta konung neita að
skrifa undir löglega undubúiu og lög-
lega sampykkt lög, lög, sem konung-
ur sjálrur hefir par að auk látið leggja
fyrir pingið, lög, sem í stuttu máli
allir löglegir málsaðilar eru sampykkir
um Og pessi minni hluti leyfir
sér að látast vita betnr en allir aðrir
og befur en aðrir sérfróðir menn. Og
petta leyfir sá sami lit’i minni hluti
sér undir pví yfirvarpi, «ð hann sé að
gæta hags pjóðarinnar(!)
Nei, pví fer fjarri. Allur pessi
gauragaugur er ekkert annað en Uður
i agitationiu m. Og pað vita leíðtogar
rainui hlutans ofurvel. En pað er
vorkunD, pótt ekki allir aðrir skilji
pað og láti ánetjast. Og pö — p e 11 a
ætti allir að skilja, að ef vér fötum
troðum píng vort og reynurn að fara
utan vlð pað, pá totum troðum vér
pjóð vora siálfa og virðum banavett-
ugi. Yér munum vel hvílíkar tilf.nn-
ingar pað vakti fyrrum, pegar sagt
var að kaupmenn hefði fengið ráðgjaf-
ann. sem pá var, til pess að hafna
lögum alpingis, af pví að peim pótti
pau sér óhagleld. Yér munim hvað
pá var tautað, og með réttu. En
pað sem hór er verið að gjöra núr er
hálfu verra. Allir góðir íslendingar
verða nú að vakna við og hrinda
pessum ófögnuði af oss. j>air verða
að takast í hendnr til pess að verja
hina helgustu stofnun pjóðarinnar og
par með pjóðina sjálfa og hennar
eigið sjálfsforræði. j>að er sárt að
purfa að segja pað, að pvi skuli stacda
voði af fáeinum mönnnm, af litinm
minni hluta.
Skömmu eptir að pað var orðið
heyrum kunnugt, að I londingar ættu
að fá innleadan ráðherr i, spurði
d inskur gieiudarmað ir mig að, hvort
peir væru nu svo pólitiskt proskaðir,
að peir gætu farið skyflsamlega með
petta vald, sem peir nú væru að fá.
j>gssu gat eg hvorki svarað já né ne',
en eg kvaðst treysta svo mjög á skyn-
semi landa minna að peim yrði ekki
pessi stjórnarfarsbreyting að fótakefli,
Hínsvegar væri inál til komið að pefr
ættu með síg sjálfir, og ef psir kynnu
pað ekki nú pegar, pá vonaðist eg
til að peir mundu brátt læra pað.
Eg vildi óska peis að Iilendingar
létu ekki þ ð ásannast, að stjómar-
skr&in, sem nú, og nú fyrst er sann^
nefnd frelsisskrá, yrði þeim
hefndargjöf. En fyrst og fremst
újyerður pjóðin pá að vernda ping
sitt, svo framarlega sem hún vill nokk
uð ping hafa. Ef „þjóðin“ á að geta
eyðilagt starf pingsins emsog rainni-
hlutinn ætlast til, er eins gott að af«
nema alpingi með öllu.
Kaupfl.höfn i október 1905
Finanr Jónsson.
Fiskiveiðar útlendinga.
Yér íslendingar stöndum að mörgu
leyti að baki annara pjóúa, hvað það
snertir aó vernda hagsmuni vora.
Einsog kunnugt er, pá hafa fiski-
veiðar útlendinga með reknetum og
pokanótum farið stcðugt vaxandi hin
fimm síðustu ár, og í sumar voru nú
pessar veiðar ’eknar af um áttatíu
norskti.n gufu- og seglskipum, premur
pýzkum og tveimur skozkum gufu-
skipum. Veiðin heppnaðist vel, einkum
með pekanót.
Islenzk yfirvöld geta ekki skipt sér
neitt af pessum fiskiveiðum par sem
pær eru reknar utan landhelgi. Fiski-i
vaiðar með pokanót útheimta líka all-
stór gufuskip se.n eru efnahag vorum of-
vaxin, einkum af pví samtök til hluta-
félagsstolnanar virðast eiga nokkuð
langt 1 land, sem einkum mun
staía af því, að fyrstu hlutafélögin er
stofnuð <oru í pá átt, misheppnuð—
ust.
Næsta ár má búast við að hinum
útlendu fiskiskipum fjplgi stórkostlega^
eiukum peim er veiða með pokanót.
j>jóðverjar og Englendingar munu
margfalda skipatöluna.
Gjtírum vé? nú allt sem í voru
valdi stendur til að höndia pann ágóða
aí' pessum fiskiveiðam, sana oss ber
með réttu?
Neí, pví fer fjarri.
Skipin veiða sildina f reknot og
pokanót fyrir utaa landhelgi; pað er
nú ágætt, ef pau þá l>ka verka og
salta sildína fyrir utan landhelgi, þi