Austri - 11.03.1916, Blaðsíða 1

IJlaðið kemur út 4 sim>
tíu á mánuði hverjum, 42
a:ki- minst til nætta ný«
ái'8. Blaðið kostar nm r-
ÍS hér á landi aðeini 3 kr.,
arlondis 4 kr. Gjalddagi
1, júlí hér á landi; erlenditj
fcoi’gist blaðið fyrii. m.
- Á ■»
ITppsögn skrifleg bundin
víð áramót, og ógild nema
komin sé til ritstióra fyrir
1. október og kaupandi sé
skuldlaus við blaðið. Inn-
lendar augiýsingar: 40 aura
hver centimetri dálks og
priðjnngi dýrari á 1. síðn.
ÍOI. Ar. t . , Seyðisflrði 11, maras L9I6.
NR. 11.
|»ogaskylduviaua.
Eftir
Síg 3 V’ilhjálœsson, Hánt-fstöðum
(Niðurl.)
Aðalmótmælin gtgn pegnskylduvinn-
fcnni og sem verulegur veigur ar í, eru
þau að hún svifti fátæk heimili fyi'ir
rinnu sinni.
Jað er atriði sem vert er að at-
böga nánar. Þó þykir mér það mikið
ef aldrei byð'st tækifæri til að inua
vinnuna af hendi áþessum 7—8 árunr,
séntoklega þegar menn vita af þvf
að það þarf að gerast, mundu menn
frotar búa sig undir það og eg held
að cftír á fyndu fáir til þess að haía
mist tímann þann frá heimilisstörfun-
um. En mer er apirn, gæti ekki
verið að slíkum heimilum fækkaði
SMÉmsaman þegar þegnskylduvinnan
væri búin að vinna sitt verk? Að
ö3ru leyti er ekki hægt að koma með
nein rök þar að lútandj og veiður því
hver að fara eftir sinni skynseiuistrú
með það.
Einhver hefir komið með þá raót«
báru að það væri hnekkir fyrir unga
mei.n efnalitla sem væru að brjótast
til náms að þurfa að leggja svo dýran
tíma í vinnuna. Það er satt. En ekki
er það mikilvæg mótbára — því fleira
er raatur en feitt ket — og fleira er
sæiii'leg framtíð en embættismanasins.
G| það eru einmitt ungu mennirnir
seni keppast eftir borðal0cðu húfunni
og öðrum embættisdjásnum sam við
eigum að reyna að fækka og ala held-
ur npp þjóðnýta alþýðumenu; því eins
og við sjáum nú þá er altof mikill sæg-
ur af embættislausum prófgengnum
mtinnum, samborið við þjóðfélagsheild-
itu>, eD þeir menn1 hefðu einmitt að
öllum líkindum getað orð'ð dugnaðar
írp mleiðendur á einhverju sviði og
unnið þar landi sínu míklu meira
gagn heldur en þö þeir næðu í eitt-
hvcrt ombættið, hvað þá þegar þeir
fllekjast atvinnulausír, en nenna ekkí
og vi'.ja ekki leggja á sig líkamlega
vir.nu.
>Sérs<aklega eru það allír kaupstaða-
Wiar, sem þuria þegnskyldavjnuunnar
Jfltð, þeim væri sérstaklega holt að
ntda ofan í sig sveitaloftinu eion sumar-
tb. a í stórum teigum, eins og vinnan
aoyðir þá til að gera.
Til þess að verklega kenslan kæmi
ab fullum notum yrði að sjálfsögðu að
VÍðhafa hagsýni og verklægni frá verk.
srfjóranna hálfw. tar finst mér vera
tfekifæri til að leyna hina nýjnaðferð
s«m Guðm. Einnbogason setur fram
n.’.dir na ninu vinnuvísmdi í bök sinni
Vit og strit. Bar af leiðandi kæmi I
einn kostur JægnBkylduyiuQuunár,
sem teljast yrði með óbe:na hagnaðin..
um. Af þvf lærðu riienn að viena
meira með sömu áreynslu — menn yrðu
verklægnari.
Eg só ekki betur að ollu samanlögðu
en að þegnskylduvinnan y:ði þjóði«ni
ný raenningarstofnua ef hún yrði lög-
leidd á réttum tí aa, með ré‘tu fyrir-
komulagi.
Hvernig svo sem atkvæði kunna að
falla þ 'gar þar að kernur er bráð-
nauðsynlegt að málið verði rætt og
gagnrýnt áður en sjálf þegnskyldan
yrði lögboðin. Ea varast ættu menn
að hleypa sér út í nokkurn hita í nm-
ræðunura á hvora hlið sem er, það
varnar rólegri yfirvegun málsins og
getur orðið.hugmyndihni að fótakefli.
Ein hlið málsins er erm ótekin fram
og er leitt að henni skuli hafa verið
komið inn í hugmyndina, það e** sú
hliðin að kvenfólk inni líka þðgnskyldu
af hendi. Eg er algerlega raólfallinn
því. Eg álít nóg aðgert í kvenrétt-
índamálinn þó ekki sé þegnskyldi lög-
leidd fyrir kvenfólk.
Eg álít semsé að alt kvenróttinda-
mas sé óhugsað eða pllu heldur van-
hugsað afiívæmi spiltrar rnenningar,
sem rikir og ræður í: stórbnrsum ver-
aldarinnar þar sem samkvæmislífið
eitrar allan einfaldan og óspiltan
hugsunarhátt o? tiiflnningalíf íó'lks er
spilt af alskonar munaði og tepruskap.
Bað má vera að kvenfólkið hafi ef
til vjll nokkurn rétt til að krefjast
þegnskyldu en eðlilegur eða siðterðis^
legar er sá réttur ekku
En nú á dpgum er ekki spurt að
því.
Engjnn skitji orð mín jvo að kvon-
fólk sé síður gefið andlega cn karl-
raenn, heldur er eðli þess annað
og þar af leiðandi eðlilegt að verka-
hringur þess sé annar. Eg vil bonda
mpnnum á fyrirlestur eftir Hrldu
Garborg sem heitir Kvenfólkið og þjöð-
félaeið. Jórólfnr Sigurðsson fráBild-
nrsheimi hafir þýtt hann á íslenzku og
er hann prentaður í hinu nýja tíma-
riti sem banu gefur út og heitir Rótt-
ur.
Að síðustu vil eg beina þeirri á»
skornn til allra kjósenrta að athuga
vel þeguskyldumáljð frá öllum hliðum
þess, áður en þeir greiða atkvæði um
það. pxf er ekki niargbrotið enn sem
komið er, og þess vegna ekki eins erfitt
að gera sér grein fyrir þvi.
Ef þegnskylduvinnunni verðnr fyrir
komið af allri hagkvæmni og góðvitd
sem okkar bestu menn eiga til, pá
vona ég að hún nái tilgangi sínum að
minsta kosti að uokkru leyti
og þá mcnu frelsisins rarsældarhönd
framleiða auðlegð'og blómstrandi lai'd,
r—————
Ólafar Þórarinsson
f. 24/7 1854 d. i•/« 1914.
Kveðja frá
& o f f í u Baldvinsdóttur.
Lagv þá e>k í stormi hrynur háa.
það er ei líkt og heimar hrapi
þó heiminn kveðj' maðor einn.
Og þó að einbvar ástvin tapi
er oft sem skaðann siái ei rieinn
:"/: on tárin þess sem tapið hiaut
þau tjá hkns miklu sorg og þraut. :/:
Yið lát þilt vinur vissa fáir
um vanda bundins harroa tár,
og hversu trutt þuð hjarta þráir
að hitta þig um dag og ár,
:/i og fá að vera þar bjá þér
sem þjáning holdsins lokið er. :/:
Bví góðir menn hjá Guci búa
e>' gengið hafa „lífsveg“ S'nn
Og gott var þér á Guð uð trúa
hann gaf þér lífið vinur rainn,
:/: þó umbúðirnar hryndu hér
sem hann um tíma léði þér :/:
tvi gráta menn er hreysið hrynur
sem hafði sálin bústað i
að í því kynnist vini vinur
og vill ej þurfa að sjá af því.
:/: En mannsins alt og eigið „ég“
nm ódauðleikar.3 flytur veg. :/:
Svo iifðu sæll! Nú sárt ég þrái
að sjá þig eftir stutta dvöl.
í þeirrí trú að það ag fái,
hið þunga og stranga jarðlíísböl
:/: ég bera skal, sem barstu þitt
nns brotnár andans bieysið mitt :/:
K. J.
Hitt og þetta.
Hjónavíplar 19i4.
Áríð 1915 var tala giftinga hér á
landi 493. Er það lík tala og næstu
árin á undan. Arið 1913 voru gift—
ingar 494 og 1912 497, en árið 1911
voru þær 517 og vo>u þá með mesta
mðti. Saraanboríð við mannfjölda
hvers ars komu 5,0 giftingar á hvert
1000 landsbúa árið 1914, 5,7 árið 1913
og 1912, en 6,0 árið 1911. Gifting-
arnar verða þannig fátíðari ár frá ári
og sýnast orðnar tiltolulega færri hér
haldur en í nokkru oðru iandi í Norð-
urál/unui, að írlandi uadan/kyld*.
Á írlandi eru giftingar taldar fútíð-
&8tar hérí álfu, ^árið J913 voru _
pær
5>0 á hvert þúsund landsbúa. í Sví-
þjóð og Noregi éra giftingar einnig í
fæsta lagi. Arið 1913 komu >ö 5,# á
hvert þúsund landsmanna í Svíþjóð
og 6,s í Noregi. Sama ár komu í
Danmörku 7,2 giftingar á hvert þús-
und landsmanna/og erþað líira minna
heldur en í flc-stum stærri löadum álf-
unnar. (Hagtíðindi,'.
Framfarir í nágrenninu.
Bændurnir á Karlsskála í Reyðarfirði,
Guðni og Björn Eirikssynir, létu raf-
lýsa bæ s:nn á siðastl. sumri. —
Indriði Helgason rafurmagnsfræð-
ingur á Seyðiufirði útvegaði vélarnar
og framkvæmdi verkíð. —
Yatnsaflið er tekið úr læk, sem
rennur um tunið. Hagar þannig fil
að fallhæðin fékst með stuttri rör-
leiðsla og er milli 40—50 metra. B,0r-
vídrtin er nál. 12 cm.
Sórstakt hús var bygt fyrir vélarnar
skamt frá bænum. Vélin hefir 9 hest»
•0fl og framleiðir nægilegt straummaga
'til Ijósa og s"2u, og að nokkru leyti
t:l hitunar, handa heimilinu. —
•Vólarnnr uppsetta*, með rprleiðslu
og leílsu frá vélahúsinu heim að bæn'*
uro., kcgtuðu tæpar 3000 kr.
Suðuáhpld, ofnar. innleiðsla ogljós«
áhpld um 1000 kr. þannig að allnr
kostnaðurinn, að undantekínni vélahús-
iyggingunni og jaiðvinna, varð um
4000 kr.
Byrjað vai að noti rafstpðina í júlí
s. 1. til Ijósa, aíðar var bætt við suðu
og hitunarátiöldunum. Hefir hún reynst
ágætlega og eru bændurnir hæstánægð-
ir með að haf* koitnð þessn til.
Tpldn þeir sig, nú á miðjum vetii
þegar hafa sparað 3—400 kr. íkolum
og olíu.
jþetta er fyrsta sveitaheimilið á Aust-
urlandí sem kostað hefir til raflýsing-
ar, en fyrsta sveitahsimilið á landinu,
sem hefir fengið sér svo fullkomin tæki
að notuð veria bæði til suðu og hitun-
»r auk Ijósa .
Ætti þetta fordæmi að vera hvöt
fyrir þá, sem sífe’t hafa fossa- og lækja-
nið sér við eyru, tii þess að fá sér
rafmagnsvólar og er enginn efi á að
það yiði beicn htgnaður nú á tímum
einkum fyrir þá, sem þurfa að nota
kol til suðu og ’nitunai, auk þess, ðem
þægiadin, verkasparnaðii) inn og hrein-
iratið er ómetanlegt. —
Á Re yðar firði er sagt að
ranr.i verða stofnaðar 4 eða 5 verzl-
anir raeð vorinn osí að iafnmörg hús
eða flein verði bygð.
Á áriuu sem loiö i jaði Kaupféla
Héraðsbúa aðl'eiea allmikla hafskipa-