Austri - 18.08.1917, Side 2

2
AUSTAI
fjóðrerja og Englendinga, til að
fá að halda hlutleysi sínu eg
friði. —
Mega nú allir sjá, hyert beint
ógagn oss stafar í þessu efni af
sambandi voru við Dani, — og
Jjví minnist ég ekki að haldið
kafi verið fram í alvöru, síðan
stríðið hófst, að vér höfum haft
nokkuð gagn af því að vera í
sambandi við þá, á þann hátt
sem því nú er fvrir komið —
nema kanske af hr. HolgerWiehe,
sem þó þykist unna oss sjálfstæð-
is í orði.
Þing vort og stjórn hefir nú
loksins bætt úr þessu með full-
trúann, og valið þann manninn,
sem vér — eflir þeirri viðkynn-
ingu, sem vér höfum haft afhon-
um — hljótum að bera fult traust
til. —
Nú er eftir að fá fánann, út-
Tega viðurkenningu Dana og ann-
ara þjóða á honum. Og þetta
má ekki láta undir höfuð leggj-
ast.
Hér sýnist líka vera gott að-
stöðu. Öll þjóðin og allir stjórn-
málaflokkar eru nú orðnir sam-
máia um þorf fánans og réttmæti
vort á að eignast hann, og um
gerð hans er ekki lengur barist.
Ekki skal hér ryfjuð upp saga
fánamálsins; en þess er að minn-
ast, að margir mætir menn þjóð-
ar vorrar stóðu, í upphafi máls-
ins og lengi framan af, þar í fylk-
ingu, sem þeim sómdi ekki sem
góðum íslendingum. En nú er að
fagna því, að þeir hafa snúist á
þá sveifina, sem þeim ber að taka
á; og er ástæða til að halda, að
þeir láti ekki Dani ná henni úr
höndum sér.
Er nú ekki nema herzlumunur
eftir; því það hefir sýnt sig, að í
hverju máli, sem vér höfum fylkt
okkur um, hafa Danir gefið eftir
fýr eða síðar.
Þingið á að krefjast sem einn
maður að fá siglingafánann viður-
kendan sem allra fyrst; og stjórn-
in á, ef því máli er að skifta, að
leggja sjálfa sig í sölurnar fyrir
málið: fara frá völdum, ef kon-
nngsvaldið neitar að verða við
kröfum vorum.
Þá reynir á þolrif þjóðarinnar.
En vér væntum þess öll, að þau
láti ekki undan.
Sigurj, Jóhannsson.
0fgaJaus og alþekt stærð.
Fæstar lygar eru nauðlygar, af
því menn ljúga lang oftast, sokum
heigulskapar og öðrum til blekk-
in^ar, og til þess að smjaðra sér
gengi og fylgi fjöldans, þá er sönn
rök og gildar ástæður bresta til
þess að fylgja fram málstað sínum
ájhreinum og hræsnislausumgrund-
velli, á grundvelli sanns siðgæðis,
jafnréttis og drengskapar. Þegar
lýgin er þannig sett í hásæti sann-
leikans, getur hún verið mjög í-
smeygileg og sakleysisleg, og skart-
&ð skrautklæðum í munni lýð-
gaspraranna, sem skjalla þurfa
almenningv.t’I fylgis sér. Oggleyp-
ir almenningur þá umsvifalftust
gullið á önglinum, án nokkurrar
yfirvegunar, sem golþorskar einir
eru kunnir að. í þessum ham ber
lýgin ýms nofn, svo sem stjórn-
málakænska, kaupmenskuhyggindi,
guðstrúarhugsjónir, bannlagasann-
leikur og margt fleira.
Hin rökfræðislegu rök málsvar-
anna fyrir þessu misfóstri sinu,
bannlögunum, þyi'last sem líflaust
laufblað um eyðihjarn i þeirra
innantömu sálum, og er að því
leyti ver fallið til að skýla rök-
semdanekt þeirra, en laufblaðið
varð Evu forðum, er hún upp-
gotvaði sina Jíkamlegu nekt. Rök
þeirra hrekjast algerlega út frá
hinni venjulegu eðlisstefnu skyn-
bærra og ósjúkra manna. En í
stað þeirra er vanalega beitt læ-
víslegum blekkingavaðli og kjaft-
æði um að þeir berjist af um-
hyggju fyrir heill og velferð með-
bræðra sinna. Það er þægilegt
fyi'ir úlfinn að hafa sauðargæru
til að skjótast undir. Bióðurþelið
og manngæzku bannmanna fram
yfir anstæðingana tekur enginn ó-
klepptækur maður trúanlegt leng-
ur. Til þess hefir hin raunveru-
lega starfsemi þeirra verið of
»klein« og þeir sjálfir gerst of
skörðóttir í eggjarnar við bann-
laga-»móialinn«5 að menn trúi því
að þar fylgi aRtaðar hugur máli.
Það skal viðurkent að til séu ein-
stöku frumherjar bannlaganna,
sem eru trúir sinoi bannlagastefnu
og þeim hugsjónum, sem standa
í sambandi við hana. En það virð-
ist nú sem dugur og áhugi þeirra
hafi dygnað, og þeir sjái að það
hafi ekki verið heppiiegasta leiðin
til útrýmingar áfenginu, heldur
sú að þroska og treysta frjálsa
bindindisstarfsemi. Hér eiga menn
ekki bardaga við sjálft vínið, held-
ur áfergju og ílöngun manna og
misbrúkun vinsins. Því þarf að
kenna mönnum örugt taumhald
á sjálfum sér og siðferðislega sjálf-
sljórn. En það gera harðvitug og
heimskuleg bannlög aldrei. Held-
ur þvert á móti. Þau stæla menn
til þrjósku og lögbrota, eins og
alt hrottalegt misbeitingarvald ger-
ir við geðmikla og óþrællynda
menn.
Ekki veður hann í röksemda-
færslunni né vitinu í svari sínu,
þessi herra S. V., í 27. tbl. Austra.
Óþarfi var af honum að fara sér-
staklega að leggja samþyktarákvæði
á það að samherjar hans hafigerst
brotlegir við eitthvað af lögum
þjóðfélagsins, það grunaði menn
áður. En hér var verið að ræða
um þau lög, sein mestu hneyxli
og liáðung hafa valdið í íslenzku
þjóðlífi, síðan þetta land var bygt.
Illa var til þeirra stofnað og svik-
samlega hafa þau reynst.
Það bezta í ljóðum og listum,
dáðum og framkvæmdum, dreng-
skap og hugprýði hjá þessari þjóð,
hefir ekki verið unnið af ofstæk-
isfullum og einhliða bannlagadólg-
um eða þeirra nótum, heldur
hafa það alt verið göfuglyndir,
störhuga, hugsjónaríkir og frjáls-
liuga menn, sem lyfthafa þjóðinni
á það menningarstig sem Iiún nú
er á. Ekki dottið í Lug að beita
hana neiuum »þrælalögum«, eða
skipað henni á bekk með blökku-
kindum og siðleysingjum, eða að
gera hana að tilraunadýri erlendra
ofstækismanna. Til þess hafa þeir
unnað landinu og þjóðinni of
mikið, borið of djúpa og lireina
virðingu fyrir siðferðisþreki þjóð-
arinnar, lífsþrótti hennar og fram-
sóknarþrá.
Eg sagði í grein minni að lögin
væru illa ræmd, fyrirlitin og höt-
uð, ekki af því þau hétu vín-
bannlftg, heldur fyrir ofsóknareðli
þeirra. En svo slítur þessi bann-
dánumaður það úr réltu sam-
bandi, til þess að afflytja það og
fylla eyðurnar með vitleysu. Það
er hans öfgalausa vandvirkni og
sannleiksgildi. Við öðru sanngjarn-
ara var heldur ekki að búast. Eðli-
legt að röddin væri jafn föisk og
endra nær.
Því halda ekki þeir menn lögin,
sem gefið hafa þeim sitt jákvæði
á þingi og utan þings? Þá menn
verður að álíta siðferðislega gjald-
þrota, sem berjast fyrir lögum, en
brjóta þau í mjög áberandi mæli.
Þeir menn liafa gert eitt af tvennu,
farið með vísvitandi blekkingar og
svikið sjálfa sig, eða eru hrein
leigutól sér verri manna.
Og þeir einir mæla þeim liug-
sjónum og stefnum bót, sem eru
eins sinnaðir.
Lokleysuþvættingur S. V. ersvo
ekki frekar svaraverður.
Bjarn Ólajsson.
* *
*
Meiri umræður um bannlögin
á þessum grundvelli verða ekki
leyfðar hér í blaðinu.
Nautnameðnl-
Saga nautnameðalanna er þýð-
ingarmikill hluti af menningar-
sögu heimsins. Notkun þeirra er
nátengd trúarlífi þjóðanna. Forn-
þjóðirnar hafa ekki aðeins álitið
þær sérstakar guðanna gjafir, held-
ur líka hinar beztu fórnir, sem
hægt var að færa guðunum.
Þetta má sjá nær alstaðar. Frá
Indíánum í Suður-Ameríku til
Asíubúa, frá myrkviðum Suður-
álfu til norðurhjara heimsins. Al-
staðar hefir náttúruþörf manna
fundið einhver nautnameðul —
oftast ölvandi — og notað þau,
fyrst og fremst við guðsþjónustur
sínar.
Hvenær frumþjóðirnar hafa fyrst
byrjað að leita nautnameðala, er
ómögulegt að vita. En það er
naumast hægt að benda á eina
einustu þjóð, sem ekki á einhvern
hátt hefir annaðhvorí koinist upp
á að búa til eða útvega sér á-
fengi í einhverri mynd.
Flest eða oll hin eldri nautna-
meðul, sem menn þekkja, voru
örfandi eða ölvandi. Hin helztu
þeirra voru: Soma-drykkurinn,
koka, bethel, katha, kola og
kawa; yngri eru: haschis, ab-
siník, lóbak, opium, fluesop, te,
male, kaffi, kakaó, guarana, og
«vo allir áfengir drykkir.
Soma-drykkurinn var mikið not-
aður við allar helgiathafnir hinna
fornu Asíuþjóða. Aðalefni hans
var safi Somaplöntunnar, en var
blandaður ýmsum öðrum vökv-
um, se,n nú eru lítt þektir. Á-
hrifin voru nijög ölvandi. Honum
voru eignaðar ýmsar góðar verk-
anir. í Vedabókunum, trúarritum
Indverja, eru margir lofsöngvar
um drvkkinn. Þar stendur um
eiginleika hans: »Hann ei nærandi,
læknandi, verndar fyrir öllu illu,
er ódáinsdrykkur, og færir menn
til himinsins. Guðirnir gleðjast við
neyzlu hans, og Indra framkvæm-
ir hin dásamlegustu verk undir á-
hrifum hans.«
Soiua-dýrkunin varð smámsam-
an mjög mikil. Soma varð guð.
Soma-drykkurinn varð milliliður
milli guðs og manna, líkt og alt-
arissakramentið hjá kristnum
mönnum. Hann var búinn til af
prestum undir sálmasöng og fyr-
irbænum; síðar máttu engir aðrir
neyta hans. En seinna urðu það
aðeins forréttindi Braminanna að
fórna Soraa. Parsarnir, hinir einu
áhangendur Zóroasters, sem enn
eru uppi, búa drykkinn til enn-
þá.
Koka-plantan í Peru er hliðstæð
Soma-plontunni, þö dýrkun henn-
ar sé ekki eins kunn. Hún var
lika álitin heilog, og notuð sem
goðafórn. Blöðin af plöntunni eru
beizk, með ofúrlitlu sýrubragði;
ilmurinn af þeim er mjög þægi-
legur. Þau eru þurkuð, og svo
tuggin með kalki. Perúbúar tyggja
þau frá morgni til kvölds, og þyk-
ir ekki einungis hin mesta nautn
í þeim, heldur er staðhæft að þeir
geti þolað -hina mestu áreynslu
dögum saman matarlausir, ef þeir
tyggja koka. Ekki hefir tekist að
sanna, að þessi nautn hafi nein
ill áhrif á innlenda menn, en Ev-
rópumönnum hefir hún orðið
mjög skaðleg.
Áhriíin stafa aðallega frá ko-
kain — mjög deyfandi efni. Þetta
efni þektist ekki í Norðurálfu fyr
en kringum 1880, og var þá not-
að af læknum sem deyfingarmeð-
al. Síðan hefir það fengið mjög
raunalega útbreiðslu. — Kokain-
neyzla er einhver hin versta allra
óheilbrigðra nautna, kokain-neyt-
andinn eitthvað hið aumasía vog-
íek misbrúkunar þeirra. Hann
hefir enga nautn af sjálfri notk-
uninni, en hræðileg óþægindi af
því að neyta þess ekki.
Bethel-tuggningin í Asíu liafði
til forna mikla þýðiagu í trúar-
efnum, en hefir síðan orðið að al-
mennri nautn — gagnstætt Soma-
dryknum.
Þessi nautn er æfagömul, og út-
breidd meðal mörg hundruð milj-
óna manna, sérstaklega meðal Ind-
verja og Malaya.
Hnetustykki af areka-pálma eru
vafin í blöð af bethel-pipar, smurð
með kalki og tuggin. í hnetunni
er sýra, sykur, feiti litarefni og
krydd. (Er í Norðurálfu notuð í
tannduft.)