Stefnir - 24.03.1900, Side 1

Verð á 24 örkum cr 2 kr., erlentíis
'2 kr. 50 au. Borgist fyrir 1. ágúat.
Uppsögn ógild, nema komin sje til út-
gefanda 1. október.
STEFNIR.
r
Attundi árgangur.
Auglýsingar kosta eina krónu hver
Jntmlungur dálks á fyrstu síðu, ann-
ars staðar í biaðinu 75 aura. Smá-
auglýsingar borgist fyrirfram.
6. 1)1 að. AKUREYRÍ, 24. mnrz. 1900.
Ár 1900 hinn 11. marz var kjósenda-
fundur fyrir Suður- og Norður-þingeyjarsýslu
haldinn að Húsavík samkvætnt fundarboði
nokkurra kjósenda dagsettu 2. f. m. Á fund-
'inum vóru mættir nál. 50 kjósendur og marg-
ir aðrir hjeraðsbúar sem áheyrendur.
Fundinn setti Steingrímur Jónsson sýslu-
maður, og gekkst hann fyrir kosningu fund-
arstjóra; var Sigurður Jónsson í Yztafelli
kosinn, en skrifarar voru Benedikt Jónsson á
Auðnum og Bjarni Bjarnason á Húsavík.
Fundarstjóri lagði fram dagskrá og tók
fram, að fundurinn væri sjerstaklega boðaður
til .þess, að vekja hjeraðsmenn til áhuga og
athugunar á þeim áhuga- og framfaramálum
þjóðarinnar, sem aðailega munu koma til á-
lita og verða til greina tekin við væntanlegar
þingke-sningar á þessu ári. Ljet hann í ljós,
að stjörnarskrármálið eðlilega yrði að sitja í
fyrirrúmi, enda væri fyrst á dagskrá. Voru
Jiví næst umræðurnar hafnar og
1. Stjórnarskrármálið tekið til umræðu.
Eptir mjög ítarlegar og gagngerðar umræður
kom fram svo lótandi tillaga til fundarálykt-
unar:
nFundurinn lýsir yfir því, að það er hans
eindreginn vilji, að alþingi framvegis haldi
staðfastlega fram sjálfstjórnarkröfum þjóð-
arinnar á grundvelli hinnar endurskoðuðu
stjórnarskrár (1886 og ’94) og að þegar á
næsta þingi, eða svo fljótt sem unnt er,
verði samið frumvarp til stjórnskipunarlaga,
:sem tryggi þjóðinni fyllilega þessi megin-
atriði;
a. að sjermál íslands verði ekki borin upp
í ríkisráði Dana.
b. að hin æðsta stjórn sjermála fslands sje
búsett í landinu sjálfu og verði krafin
ábyrgðar á sjerhverri stjórnarathöfn fyrir
afenlendum dómstóli, er jafnframt sje
skipaður með lögum.
Enn fremur iýsir fundurinn yfir því ein-
dregtiu áliti sínu, að þessi stefna eigi að
ráAa úrsiitum næstu kosninga til alþingis
þannig, að þeir einir sje kosnir, er öruggir
vilja fylgja henni. Skorar fundurinn á alia
íslendinga að fylgja málinu á þennan hátt
fram til sigurs.«
pessi tillaga var samþykkt með 41 atkv.
gegn 1 atkvæði. Nokkrir fundarmenn voru
ekki viðstaddir.
2. Kotn fram svo látandi tillaga til fund-
aryfirlýsingar, sem var borin undir atkvæði:
«Fundurinn álítur, að hið núverandi
stjórnarástand sje óþolandi, og að frum-
varp það, sem borið var upp á næstliðnu
þingi, sje betra en ekkert í bráðina.«
þessi tillaga var felld með 40 atkvæðum gegn
tveimur.
3. Samþykkt með þorra atkvæða þessi á-
lyktun: »Fundurinn skorar á þá hjeraðs-
menn, sem eru sammála yfirlýsingu fundar-
ins í stjórnarbótarmálinu og hafa kunnugleika
í öðrum hjeröðum landsins, að vinna að því
eptir megni, að þau verði sem bezt samtaka
þessu hjeraði við kosningar þær, er í hönd fara.«
4. Samþ. með þorra atkv. þessi yfirlýsing:
»Fundurinn lýsir sorg og gremju yfir því
þolleysi og trúleysi á góðum málstað,
sem virðist fara vaxandi á alþingi hin
síðari ár, og lýsir sjer í afslætti og und-
anhaldi ekki einungis í stjórnarbótarmál-
inu heldur og öðrum málum, sem mætt
hafamótspyrnu Stjórnarinnar í Danmörku«
5. Var bankamálið tekið til meðferðar,
og eptir allmiklar umræður samþykkt þessi
yfirlýsing:
»Fundurinn lýsir ánægju sinni yfir því,
að síðasta alþingi tók bankamál landsins
til eins rækilegrar meðferðar og það gerði,
en telur heppilegast að hlutafjelagsbanka
frumvarpi síðasta þings sje eigi hreift
fyr en sjeð verður, hvernig lögin um
veðdeildina og seðlaaukningu landsbank-
ans reynist í framkvæmdinni.«
Sökum þess, að dagur var að kvöldi
kominn, varð að slíta fundi, þótt fleiri mál
væru á dagskrá.
Fundargjörðin upplesin og samþykkt og
jafnframt samþ. að birta hana í blöðunum.
Fundi slitið.
Sigurður Jónsson.
Benedikt Jónsson. Bjarni Bjarnason.
ISoltlviir orð
um gjöld til prests og kirkju.
(Eptir bónda)
II.
|>á var í sumar rætt annað frumv. um
laun presta, en sem fellt var á þinginu að
þessu sinni. Eptir frumv. þessu átti að af-
nema tíundir til prests, lambsfóður, dags-
verk og ofiur. Tekjur þessar áttu prestar
að fá endurgoldnar úr landssjóði, og er ætl-
að að nemi rúmum 65 þús. krónum, og er
í frumvarpinu ákveðið, hvað hverju brauði
á að leggja. Einnig er ákveðin borgun fyr-
ir aukaverk, og er það: fyrir skírn 3 kr.,
en sje skírt í kirkju við messugjörð, ekki
neitt, fyrir fermingu 8 kr., fyrir hjóuavígslu
6 kr., fyrir líksöng 3 kr,, og að auki borg-
un fyrir ra:ður. Nokkrir þingmenn voru á
því, að prestar fengju allar sínar föstu
tekjur úr landssjóð, sem er um 170 þús. kr.
en hann fengi aptur allar kirkjujarðir, ítök
og hlunnindi, en prestar hefðu að eins
prestsetrin sjálf eptir.
Hvað st.efnu þessa frumv. snertir, þá
er það mín skoðun, að hún liggi í rjetta
átt, að því er þessa 4 fyrstnefndu prests-
gjaldaliði snertir, því það eru gjöld, sem
koma mjög ranglátt niður á gjaldendum,
eins og áður er á vikið. — En er nú lands-
sjóður fær um að taka þessa útborgun að
sjer, án þess að fá nokkuð í staðinn?
spurðu þingmenn hverjir aðra, og þannig
veit jeg að margir spyrja. |>ví verður ekki
neitað, að hannhefiropt velt þyngra hlassi,
opt borgað út eins háar upphæðir, eins og
þessi 65 þús. kr., án þess að fá nokkuð í
staðinn, en allt fyrir það álít jeg ekki rjett
að ganga svo í skrokk á honum.
Eins og nefnd sú, er kosin var íþetta
mál á þingi í sumar, stakk upp á, er jeg á
sama máli, að hið eina tiltækilega sje, að
leggja toll á einhverjar vörutegundir, til
þess að landssjóður fái þennan fjármissi
bættan. En þá er þrautin þyngst, að á-
kveða, hvaða vörutegundir eigi að verða
fyrir þvi.
Mjer kemur þá fyrst til hugar. að
rjett væri að leggja toll á aðfluttar ósút-
aðar húðir, sem ætti helzt að banua með
lögum að flytja til landsins, en sem eigi
fjekkst framgengt í sumar. |>að er að vísu-
eigi gott að vita með vissu, hve mikið er
flutt af þeim til landsins á ári hverju, því
í landshagsskýrslum er allt leður saman,
bæði sútað og ósútað, en þingmenn gizkuðu
á, að það myndi nema 40—50 þús. kr. virði,
og þykir tnjer það allsennilegt. Pundið
muu vera selt nálægt einni krónu til jafn-
aðar, og verða þá jafnmörg pund og krón-
ur, eða 40—50 þús. pd. Hve hár tollur
ætti að leggjast á hvert pund, geta verið
skiptar skoðanir um, en fyrir mitt leyti vil
jeg hafa hann töluvert háan, ef ske kynni
að minna yrði flutt og keypt af pessari ó-
heilla vöru. Jeg vil því leggja til, að toll-
ur á hvert pund yrði 40—50 aurar; kæmu
þar þá fullar 20 þús. króna.
önnur vörutegund, sem jeg hygg að eigi
væri úr vegi að tolla, eru aðfluttir ullar-
dúkar, eða það sem í landshagsskýrslunum
gengur undir nafninu ..klæði og annar ull-
arvefnaður11. Arið 1897 hefir það hlaupið
192,144 kr. Ef hin fyrir hugaða ullarverk-
smiðja kemst á fót, lijer á landi, mun eigi
veita af, að trvggja henni nægilega aðsókn,
og eins að hún geti komið út dúkum sínum
ef hún hefir þá aflögu. J>að mun því ekki
verða neitt, sem tryggir henni betur atvinnu
og arð, heldur en það, að legg.ja toll á útl.
dúka. — Hvað mikið fje fengist með því,
að tolla þá. vil jeg eigi gizka á, en fnllar
líkur eru til, að landssjóður fengi nægil.