Stefnir - 30.12.1900, Side 2

92
til að eyða sveppura, og til að þurka upp
blautan við í iiúsum, enn fremur gott að
verja l'úa. |>að má og blanrlast litum, ef
vill. það er lyktarlaust efni, en útrým-
ir vondri lykt úr því, sem það er borið á.
E. J.
Skjíilafölsiim.
Viðburðir á sparisjóðsskrifstofu. Skjala-
fölsun er mjög fátíð hjer á landi. og þar af
leiðir, að menn eru almennt. nijög ótortryggn-
ir viðvíkjandi skriflegurn skjölum og skuld-
bindingum. J>að eina dæmi, sem á síðari
árum hefir í þessu tilliti vakið allmikla ept-
irtekt, var þegar sunnlenzki maðurinn um
árið sveik út úr landsbankanum nokkur
hndr. krónur undir fölsku nafni og upp á
fölsuð skjöl. J>etta vakti nokkra tortryggni
hjá ýmsum peningastofnunum í landinu,
þannig að þær fóru að neita að taka á-
bvrgðarskjöl gild, nema því að eins, að á-
byrgðarmennirnir undirrituðu þau í viður-
vist sýslumanns, eða á afgreiðslustofum stofn-
ananna. En sjaldan er ein báran stök, því
að á laugardaginn þ. 24. f. m. fjekk maður
(100 kr. lán úr sparisjóð Noiðuramtsins á
Akureyri út á skjöl er hann hafði falsað.
Muður sá, er þetta gjörði, lieitir Jóh. Jó-
luuinesson skipstjóri á Sauðárkrók, og er
æt|aður úr Eljótum. Hann kom nefndan
dag til formanns sparisjóðsins með orð og
umboð frá góðum bónda í Skagafirði, jpor-
steini Hannessyni að nafni, sera formaður
sjóðsins þekkti, og sagðist eiga að biðjaum
peningalán fyrir hann, og undirrita þar að
lútaudi skuldabrjef, væri hann beint send-
ur af lánbeiðanda til þessa, enda ætlaði
hann að nota peningana til þess að panta
trjávið fyrir til húsabyggingar. Lánið sagð-
ist hann eiga að fá upp á ábyrgð tveggja
þekktra bænda í Skagafirði. sýndi hann
ábyrgðarskjal frá þeim þessu til sönnuuar
undirritað aftveimur vitundarvottum. Einn-
ig sýndi hann umboð sitt frá jþorsteini til
að undirrita veðskuldabrjef fyrir láninu, og
1 i 1 þess að taka á móti peningunum.
J>essi skjöl voru þannig úr garði gjörð, að
stjórn sjóðsins hafði ekkert út á þau að setja
frekar en önnur skjöl, er áður hafði verið
lánað út á, enda voru nöfnin undir skjöl-
um þessum að því er virtist vera rituð með
fimm óbkum ritböndum. Jóhannes var því
afgreiddur framangreindan dag, og fjekk
liann G00 kr. lán út á skjiilin, án þess
að þau vektu nokkra tortryggni hjá stjórn
sjúðsins.
Faísið kemsi upp af tilviljun J>að þykir
enginn eptirtektaverður viðburður, þó að
maður komi inn á skrifstofu einhverrar lán-
stoíúunar, og fái þar 600, kr. lán. þrí
þegar einu sinni er búið að afgreiða lánið
og færa það inn í bækurnar, eru skjölin
venjuiega lögð á hylluua, og er það mál
þannig klárt, enda fá .'tarfsmennirnir ný
peniirgaviðskipti að hugsa um og afgreiða,
og þannig var það í þetta sinn. Hin fram-
annefndu skjöl voru læst inn ; skáj) og hefðu
uflaust ferigið að hvíla sig þar, þar til vext-
ir áttu að greiðast af láninu, eða að láninu
hefði vcrið sagt upp fyrir vatiskil eða af
öðrum ástæðum, ef sjerstölc tilviljun liefði
eigi orðið til þess,að rnál þetta komst í al-
varlega hreifingu. |>egar Jóbannes kom
að vestan úr Skagafirði, varð hann sam-
ferða manni úr Blönduhlíðinni, Pjetri að
nafni, og höfðu þeir talað um það, að verða
samferða vestur aptur frá Akureyri, er þeir
hefðu lokið erindum sínum, en erindi sitt
kvað Jóhannes vera að útvega sjer skip
næsta vor á Evjafirði.
8vo vildi til, að þegar Jóhannes var
inni á skrifstofu sparisjóðsins og verið var
að útbúa veðbrjefið fyrir láninu, að
Pjetur kemur í dyrnar, og spyr eptir Jó-
hannesi, og er honum sagt að hann sje þar
inni, en um leið er hann beðinn að koraa
inn og skrifa sem votturundir skuldabrjef-
ið, og þetta gjörir hann, og þannig verður
hann þess vís, að Jóhannes er að taka lán
fyrir áðurnefndan J>orstein. Jafnvel þó að
sex hundrað kr. lán þyki eklii mikill við-
burður þur, sem slíkt keinur opt fyrir, þá
getur þó einstöku sveitamanni fundizt svo
mikil lánsupphæð eptirtektaverður viðburð-
nr, sem í frásögur sje færandi, ekki sízt,
hafi liann verið vottur við lántökuna, enda
var Pjetur þessi, sem betur fór, engin uud-
antc>kning frá þeirri reglu, því ekki var
hanu fyr kominn yestur. eri hann gat þess
í fleiri nutnna áheyrn, að J>orsteinn bóndi
Hannesson á Hjaltastað, ætlaði sjer ekki
að verða alveg peningalaus í vetur, því að
hann hefði sjálfur verið viðstaddur á Ak-
ureyri, að Jóbannes Jóhannesson skipstjóri
frá Sauðárkrók hefði tekið fyrir hann
600 kr. lán úrsparisjóði Norðurarntsins.
Einn af þeiin, er viðstaddur var, er Pjet-
ur sagði frá þessu, var Sigurðtir Sigurðsson
hóndi á Víðivöllum, sem er greindur mað-
ur og gætinn, og þekkti hann J>orstein
bónda Hannesson þannig, að honum kom
nokkuð undarlega fyrir þussi lántaka hans,
bæði af því, að hann þóttist vita, að J>or-
steinn mundi ekki þurfa hennar við, og i
öðru lagi af því, að hann mundi n iumast
hafa trúa.ð Jóhannesi fyrir því að taka lán-
ið fyrir sína hönd. Hann bregður sjer því
til jaorsteins og spyr hann um, hver hæfa
sje fyrir þessari lántöku frá hans hálfu, en
J>orsteinn neitar bæði því, að hafa gefið
Jóhannesi nokkurt umbol til lántökunnar,
og einnig því, að sjer hafi dottið í hug að
tiika lánið.
J>aðan heldur Sigurður á Sauðárkrók,
og skýrir sýslurnauni Eggert Briem frá
málavöxturn, og sjer hann strax, að hjer
muni vera svilc í tufli, og fær Sigurð til
þess að fara tii Akureyrar og skýra for-
manni sparisjóðsins frá, að Jóhannes muni
hafa fengið lánið út á fölsuð skjöl, og að
hann muni hafa í hyggju að strjúka með
peningana, enda liafi hann ekki vestur farið.
Sakamaðurinn tekinn. Sigurður kom
til Akuri'yrar með orðsemling sýslumanns
að kvöldi 2. þ. m. Var mönuum þá fyrst
fyrir að ímynda sjer að Jóhannes mundi
hafa strokið með öðru af þeim tveim skip-
um „Vaagen“ eða „Nordkyn11, er hjer lágu
ferðbúin á höfninni um það leyti, sem Jó-
hannes var hjer, eða í öðru lagi reynt að
strjúka til Seyðisfjarðar þangað, sem skip-
in retluðu að koma ognáþeim þar. Ept-
ir að grennslast hafði Verið um þetta hjá
mönnum þeim, er síðast höfðu haft með
skipin að gjöra, áður þau fóru hjeðan, varð
sú skoðun ofan á, að Jóhannes ekki mundi
hafa farið raeð nefndum skipnm hjeðan,
heldur ætluði að reyna að náí þau á Aust-
fjörðum.
Vor þá samkvæmt ráðstöfan yfirvald-
anna sendur maður strax þ. 3. þ. m. með
lýsingu af .Tóhannesi til Seyðisfjarðar. j>eg-
ar sendimaður kom í Kross í Ljósavatns-
skarði, frjetti hann, að Jóhannes hefði ver-
ið þar nóttina milli 29.—30. f. m. Eær
hann þvi mann til Húsavíkur með lýsingu
af Jóhannesi og brjef til sýslumanns inni-
haldandi upplýsingar um niálið, en sjálfnr
fór hann sem leið lá til Seyðisfjarðar,
Maður sá, er sendur var til Húsavíkur,
hitti svo á þar, að sýfiumaður J>ingeyinga
var ekki heiina, en Bjarni sölustjóri Pjarn-
arson tók sig fram mn að opna brjefið og
sendi mann samstundis út áTjörnes, enþar
hafði Jóhannes gist nóttina á undan. Síð-
an hefir frjettst, að sendimuður þessi hafi
náð Jóhannesi í Sandfellshaga í Axarfirði
aðfaranótt hins 6. þ. m., þar sein hann var
nætursakir, og var hann þar tekinn fastur
og falinn hreppstjóra Birni Jónssyni, sem
þar býr, til geymslu.
Afleiðingarnar af þessu falsi rerða fyrst
osj fremst þær, að maðurinn fær sína hegn-
ingu, og að það opinbera fær að borga all-
an kostnnðinn við það og málið, því Jö-
hunnes þessi mun vera öreigi. Enn frem-
ur kann sparisjóður Norðuramtsins að verða
fyrir einhverjum lítilsháttar fjemissi. En
áhrifamesta afleiðingin mun koma fram
gagnvart almenningi, sem koma mun í Ijós
í vaxandi tortryggni í öllum peninga við-
skiptum, bæði formanna þeirrar stoínunar,
sem nú varð fyrir falsinu, sem og annara
lánveitenda. Stjórnendur sparisjóðs Norð-
uramtsins hafa þessi þrjú ár síðan sjóður
sá var stofnaður, þótt koma rajög liðlega
og frjálsmannlega fram gagnvart almeuningi,
enda hefir hann þetta líðandi ár, haft mikla
veltu, þegar miðað er við allar ástæður
hjer. Hann hefir reynst mörgum sannur
bjargvættur með peninga, einmitt þessi ár-
in, þegar sem fiest sund voru lokuð rneð
allar peninga lánveitingar. Yíxillán sjóðs
þessa eru mikil svo og íasteignarveðíán,
sjálfskuldarábyrgðarlán hefir minnst verið
átt við. Engan þarf nú að undra, þótt öllu
meiri varasemi kunni að verða en áður með
víxillán og sjálfskuldar, sem og vottorð við-
víkjandi fasteignnm. Óþægindin fyrir al-
þýðu munu fijótt koma í ljós, ef þesssu*
skjalafalsanir stórum auka tortryggni þeirra,
er peninga lána; því það hlýtur að valda
eigi litlum ómökum og kostnaði, ef allt
þarf að fara að votta og virða með yfir-
vald istaðfestiugum. Og er það spursmál
fyrir vinsæla lánstofnun, hvort eigi sje betra