Dagskrá - 04.09.1897, Page 2

2l8
IVIeira gott en i!lt.
líta almennt á mannlífið yfir höfuð. Það keppist hver j
sem betur getur við það að gjöra lítið úr öllum mannleg- |
um framkvæmdum og einkum öllum mannlegum góð- ]
verkum. Það er búið að berja þá skaðlegu skoðun inn j
í þjóðirnar, að hið illa sje svo langt yfirgnæfandi í heim- !
inum að liitt sje næstum hverfandi í samanburði við í
það og allt á að fara versnandi dag frá degi. Þett;i er
ekki einungis rangt, heldur er það einnig skaðlegt og
eyðileggjandi; það eykur tortryggni á öðrum mönnum
og vantraust á sjálfum sjer. Það væri gaman fyrir þá
sem halda fram þessari skoðun að skrífa hjá sjer allt
sem þeim er gjört til geðs og allt sem þeim er gjört á
móti og sjá hvort meira yrði; jeg er sannfærður um að
nálega hverjum einasta manni mundi teljast svo ti! að
velgjörðadálkurinn yrði talsvert lengri, já miklu lengri
og það er óræk sönnun fyrir þvf að hið góða er yfir-
gnæfandi. Annað er það að þegar mönnum verður eitt-
hvað á, þegar þeir hafa unnið eitthvert illt verk, þá fest-
ist það við þá sem óafmáanlegur blettur, blettur sem
ekkert getur þvegið af, ekki einu sinni tíminn, og það
þóít sá hinn sami hafi látið miklu meira gott af sjer
leiða en því nemur sem honum varð á; en þótt einhver
sem kallaður er vondur maður, hafi unnið eitthvert verk
sem mikils sje vert og gott í sjálfu sjer, þá hverfur
minningin um það smám saman; það verður ekki eins
fast í minnum manna, ekki eins stöðugt á vörum þeirra.
Með öðrum orðum það er tekið afarhart á öllu illu,
mönnum þykir |það vera ljótt ef eitthvað er gjört i!lt
en þótt eitthvað sje unnið gott og fagurt, þá þykir það
ekkert tiltökumál, það þykir alveg sjálfsagt. Þetta er
órækt vitni þess að mennirnir eru góðir yfir höfuð, þeir
hafa meira af hinu góða en illa.
Otal mörg fjelög eru stofnuð til þess að bæta kjör
annari og í alls konar lofsamlegum tilgangi; en að menn
bindist í fjelag til ódáða og illra verka, það þekkist
varla, enda mundi það þykja afarljótt. Jeg fyrir mitt
leyti held að þessar svörtu lýsingar af mannlífinu eigi
að hafa göfgandi og bætandi áhrif, það hlýtur að vera
í þeim tilgangi, en það er alveg misheppnað.
Ræður sem ganga í þá átt að mennirnir g'eti ekk-
ert, viti ekkert og sjeu yfir höfuð sama sem ekkert,
þær hafa miður heppileg áhrif; þær samsvara ekki til-
ganginum. Mikið af ódugnaði og framkvæmdarleysi á
þangað rót sína að rekja. Það þarf að brýna fyrir
mönnum að neyta krapta sinna og grafa ekki pund sitt
í jörðu, það er heillavænlegra en að reyna að telja þeim
trú um að þeir sjeu litlir eða engir; það er skaðlegt
fyrir einstaklinginn og þjóðlífið í heild sinni og það er
syndsamlegt vanþakklæti við guð ognáttúruna; það þarf
að sýna mönnum „ljósmyndir" af lífinu, en ekki kenna
þeim að skoða alit í svartsjá; og umfram allt þarf að
!áta þá nióta sannmælis.
5. y. J.
Fjandinn úr sauðarleggnurn.
Eins og kunnugt er samþykkti þingið í sumar
frumvarp frá hr. skúla Thoroddsen, þar sem það er á-
kvcðið að söiuleyfi áfengra drykkja sje ekki innifalið í
venjuiegu versiunarleyfi, heldur verði að kaupa það sjer-
stakiega og fáist ekki nema með samþykki hjeraðsbúa.
Ymsir hafa talið frumvarp þetta fremur lítilsvert, en
hjer ska! skýrt frá einu dæmi er Ijóslega sýnir að það
er ekki þýðingar’aust.
Það hefur verið minnst á það í blöðum að Björn
kaupm. Sigurðsson í Skarðsstöð hafi gengið ve! á und-
an öðrum kaupmönnum með góðu eptirdæmi í því að
hætta og koma í veg fyrir áfengissölu. T. d. í Olafs-
vík, þar sem hann hefur verslun, selur hann ekki cinn
dropa áfengis, og fjekk Gram kaupmann til þess að
gjöra slíkt hið sama. Þar hafði lengi að undanförnu
verið sannkallað drykkjubæli, en þegar kaupmennirnir
höfðu þannig tekið hóndum saman og presturinn og
margir aðrir góðir menn veitt þeim aðstoð sína, þá var
komið svo gott lag á lifnaðarháttu í Ólafsvík, að hún
var sönn fyrirmynd annara kaupstaða. Þeir sem legið
höfðu í óreglu og ölæði og vanrækt störf sín og heim-
ilisstjórn, unnu nú af mesta kappi og voru orðnir að
i nýjum og betri mönnum. Nafn Björns kaupmanns Sig-
| urðssonar og allra þeirra er komið höfðu þessu til leið-
; ar var á vorutn hvers manns og þóttust menn aldrei
hafa þekkt eins mikla breytingti til batnaðar á jafnstutt-
um tíma. En þegar minnst varir kemur ógæfan aptur
yfir kaupstaðarbúa eins og fjaudinn úr sauðarleggnum.
Þá sendist þangað maður og sest þar að, kaupir versl-
unarleyfi og tekur að versla með áfengi nálega eingöngu;
er sagt að það sje einkum fyrir hvatir konu hans, sem
kvað vera kvennskörungur mikill og framkvæmdasöm,
en þarna virðist það ganga í öfuga átt, einkum þar sem
sagt er að hún kannist við það að ekkert sje eins eyði-
'eggjandi til og víndrykkja og segist sjálf hafa orðið að
kenna á því, þar sem ástvinir sýnir hafi stigið þar feti
framar en góðu hófi gegndi. Ef það væri satt að
kona þessi hjeldi því fram að rjett væri að láta aðra
kenna á því líka hvcrsu sætir sjeu ávextir ofdrykkjunnar,
þá virðist sem hún hugsi nokkuð á annan hátt en fólk
gjörir almennt, eða að minnsta kosti ætti að gjöra, því
mannúðlegt getur það ekki talist að viija leggja þær
tálsnörur fyrir sakiausan náunga, er manni sjálfum hefur
orðið á að festast í; það er ekki fagurt þegar einhver hefur