Austurland - 09.07.1921, Síða 2

AUSTURLAND
2
SEYÐISFIRÐI
hafa fyrirliggjandi:
Rjóltóbak
Munntóbak
Vindla
Öngultauma
Öngla
Cylinderolíu
Mótortvist
Ullarballa
Qötukústa
Fiskibursta
Tjörukústa
Hrátjöru
Kakao
Súkkulaði
Hafragrjón
Riismjöl
Bankabygg
Baunir
Kat'fi, brent
Export
Kex
skyida hennar, að gera að svo
komnu enga þá samninga, er vinna
okkur verzlunarlegt og atvinnulegt
tjón, fyr en þá þjóðin hefur sam-
þykt að taka á sig byrðina. Og
fari svo, að stjórnin semji oss til
skaða, að þjóðinni óspurðri, mun
hún á sínum tíma stranglega
verða krafin reikningsskapar. Því
að döm á hún yfir sér, eigi síð-
ur en hver einstaklingur.
„Sá, sem kastar saur á
aðra, atar sjálian
sig mest“.
í 20. og 21. tölublaði „Austur-
lands“ er greinarstúfur með fyrir-
sögninni „Samkeppni“. Qreinar-
ómynd þessi á víst að vera ádeila
á skoðun Quðmundar Friðjóns-
sonar á Sandi, í ritgerð hans í 5.
tölubl. „Austurlands", „Innanlands-
viðskiftin og dyrtíðin“. Ég ætta
mér ekki að blanda mér í það
mál, býst við að hinum gáfaða
bónda á Sandi verði engin skota-
skuld úr því, að kvitta fyrir hin
tvíteknu ósnotru ummæli í garð
íslenzka bændanna, en greinarhöf-
undurinn hefur verið svo óhepp-
inn að blanda inn í ritgerð þessa
sögu af dvöl sinni hér á Búðum,
haustið 1919, seni snertir mig, og
kemur aðalmátefninu ekki hið
minsta við.
Formálinn fyrir sögu þessari
hljóðar þannig: — „Þá vil ég
reyna* að taka dæmi sem sýnir
hve ósanngjarnlega hátt* kaup
daglaunamannanna er í saman-
burði við framfærslukostnað, og
get ég ekki komist hjá því að
minnast ofurlítið á höfðingsskap
íslenzkrar gestrisni um leið“.
Ekki er nú formálinn mjög
leiðinlegur, að eins aö aumingja
maðurinn of-„reyni“ sig ekki á
sjálfu dæminu, sem er á þá leið,
að haustið 1919 hafði hann og
fleiri „símamenn" komið á skipi
til Fáskrúðsfjarðar, í hvössu og
köldu norðanverði, og fer hann
mörgum skemtilegum og kennara-
legum orðum um hinn fyrsta
*, Auökent af mér.
dvalardag þeirra á Fáskrúðsfirði,
gerir mikið úr göngulagi verk-
stjórans til að útvega þeim hús-
næði og fæði til að seðja liung-
ur sitt. Niðurlagið á þessari
„barlóms“þulu er þannig: „Mest
kviðum við fyrir nóttinni, því að
við höfðum ekkert að okkur.
Verkstjórinn var á þönum allan
daginn að reyna að útvega okkur
gistingu og tókst það loks hjá
oddvitanum, Sveini Benediktssyni.
Þar vorum við í 3 daga og leiö
ágætlega í alla staði, en 10,00
krónur varð hver að borga á dag.
— Þá var gisting seld hæst á
greiðasöluhúsum — Egilsstöðum
— 6,00 kr. Hverju slíkur hugsun-
arháttur lýsir, sem hér kemur
fram, nenni ég ekki að skýra“.
— Fæöiskostnaðurinn er víst
rúsínan sém mér er ætluð í þess-
um „höfðingsskap íslenzkrar gest-
risni“.
Mætti ég nú fá leyfi til að
bregða upp ofurlitlu Ijósi yfir
þetta merkilega dæmi kennarans.
Þaö mun satt vera, að „síma-
mönnum“ þessum hafi gengið
fremur illa að fá sig inni og ofan
í sig, en fáfræði er það hjá grein-
arhöfundinum, þar sem hann gef-
ur í skyn að hreppsnefnd Búða-
hrepps, sem slíkri, bæri nokkur
skylda til að ala önn fyrir verka-
mönnum Landssímans, þar sem
bæjarsíminn var þá þegar seldur
og afhentur landinu fyrir nokkr-
um dögum. Ef, um skyldu nokk-
urs sérstaks manns liefði verið að
ræða, mundi það nánast hafa
verið stóövarstjórinn sem frekasta
aðstoð hefði átt að veita vinnu-
mönnum Landssímans, enda var
mér kunnugt um, að hann gekk
í lið með verkstjóranum um út-
vegun húsaskjóls og fæðis. Mér
urðu vandræði þessi ekki kunn
fyr en seint um daginn, og þegar
ég hafði heyrt ástæöur aliar,
aumkvaðist ég yfir mennina, ekki
sem hreppsneíndaroddviti, heldur
sem hver annar tómhentur dag-
launamaður. Fór ég þá til verk-
stjórans og sagði honum að mig
langaði til að bæta úr bágindum
þeirra, en vegna hinnar afskap-
legu dýrtíðar og óþæginda sem
ég bakaði heimili mínu, gæti ég
ekki hýst og fætt manninn fyrir
minna en 10 kr. á dag. Þessu
tóku mennirnir með þökkum og
nefndu ekki að ég skyldi síðar fá
að launum lúaleg ummæli í op-
inberu blaði.
Eins og ekki mun einsdæmi hjá
þurrabúðarmönnum, hafði égekki
stærra húsrúm til umráða en ég
að eins þurfti handa mér og
fjölskyldu minni. Ekki hafði ég
heldur á því herrans ári aflögum
til hnífs og skeiðar. Til þess því
að geta veitt mönnum þessum
sæmilegt húsnæði, rúm, fæði og
aðra aðhlynningu, þurfti ég íyrst
og fremst að fara í sölubúðirnar
og kaupa ýmsar matartegundir á
dýru verði, sem ég ekki veitti mér
eða mínum hversdagslega, svo
sem kjöt á kr. 2,60 kílóið, auk
margs annars. Þar við bættist að
við hjónin urðum að láta menn-
ina búa í herbergjum okkar og
barnanna og sofa við sængurföt-
in, því við áttum ekkert aukreitis,
en fluttum svo með börnin niður
í eldhús og urðum að sofa þar í
þrjár nætur á hörðu gólfinu við
lélegan aðbúnað. Enn þurftum við
að taka tímavinnustúlku til hjálp-
ar við hin auknu heimilisstörf.
Ég efast um að hinn orðhvati
greinarhöfundur á Hálsi hefði
lagt meira á sig tjl að greiða úr
vandræðum alókunnugra manna,
eða orðið ódýrari á þetta ónæði
og fyrirhöfn, enda ekki drengilegt
að bera orð á slíkt, þegar það
var oröið að góðu samkomulagi,
og ég skal fræða sjálfan kennar-
ann um það, að víðar er hátt
metin gisting en hjá rrér í þetta
skifti, sem er nú í hið fyrsta og
síðasta sinni er ég hefi selt gist-
ingu, því í vor keypti ég, sem
ferðamaður, lakari 8 kr. gistingu
á dag í 6 daga og er verðlag á
flestum matartegundum nú um
þriðjungi lægra en haustið 1919.
Greinarhöfundurinn á Hálsi fer
mjög lúalegum og ómaklegum
orðum um Búðaþorpsbúa. Mér
er kunnugt um að þeir hafa marg-
an manninn hýst og fætt. T. d.
ætti hann ekki að hafa í dylgjum
um verzlunarstjóra Jón Davíðsson,
sem vanalega hefur fult hús af
gestum. í þetta sinn kvaðst hanu
hafa haft 3 gesti, og hvað allan
fjöldann snertir, þá var hagur
þurrabúðarmanna það haust ekki
svo blómlegur, að orð væri á
berandi, þó þeir ekki gætu, fyrir-
irvaralaust, tekið 4—5 menn í
fæði og húsnæði.
Að síðustu eitt heilræði til
herra kennara Jóns Stefánssonar
á Hálsi:
Næst þegar þér farið á stúfana
í opinberu blaði, þá skuluð j)ér
velja yður annað og göfugra um-
ræðuefni en það, að „reyna“ til
að setja svartan blett á mann
sem hefur gjört sitt besla og ýtr-
asta til að vernda yður frá því
tilfelli, sem ein köld haustnótt
getui orsakað húsnæðislausum og
svöngum, jafnvel hraustum, karl-
manni.
Ási í Fáskrúðsfirði, 30. júní 1921
Sveinn Benediktsson.
Aths.
Þá heyra menn hér greinilega
og rétt frá skýrt málavöxtum, og
er „Austurlandi“ ánægja að fá
grein þessa til birtingar. Og er
vafasamt að saga Jóns á Hálsi
hafi aukið honum heiður.
Ritstj.
Orður og titlar.
Allir þekkjum vér vísuna hans
Steingríms Thorsteinseu um orð-
ur og titla. Vísuria, sem sjálfsagt
hefur öllu öðru íremur aukið
ýmugust manna á orðum og
ýmsu slíku.
Áður á tímum var mjög að
því gert að titla menn og gefa
þeim heiðursmerki. Og slíkt þótti
hinn mesti vegur. Og enn þann
dag í dag gefa konungar og aör-
ir þjóðhöfðingjar þegnum sínum
slíkar gjafir, við hátíðleg tækifæri,
eða þá er einhver afrek hafa ver-
ið int af hendi. Indíánar hafa haft
þá venju, því að þeir eru hinir
mestu vígamenn, að búa sér til
hálsfestar úr jöxlum fallinna óvina
og hengja hausleðrin af þeim við
belti sér. Þykir mestur heiðurinn
bera þeim, er mest hefur siíkra
heiðursmerkja. En ekki er frá
sagt, að þeir gefi hver öðrum
slíka hluti, heldur njóti þess hver,
sem hann hefur til unniö. Hitt er
siðurinn í menningarlöndunum.
Nú er svo komið, aö ýmsir
menn líta hornauga til aðals og
heiðursmerkja. Þykir sem lítið
muni á slíku mark takandi. Eink-
um fer nú rénandi virðing fyrir
þeim mönnum, sem ekkert hafa
annað sér til ágætis, en að vera
af hinum svonefndu aðalsætturn.
Má segja að heldur sé að færast
í það horf, að meta menn að
manngildi, en eigi að ætterni og
loönurn lófum. Enda slíkt fremur
fáránlegt.
Lítiö eitt er öðru máli að gegna
um heiðursmerkin. f raun og veru
eru þau óþörf, því að enginn
verður maður aö sælli, þótt hann
hljóti þau. En eigi er það reynd-
ar með öllu illa til fallið, að sýna
mönnum, sem aukið hafa gengi
þjóðfélaganna, einhverja opinbera
viðurkenningu. En þá er að mis-
nota ekki réttinn til að veila slík-
ar viðurkenningar. Ef þær fá hlot-
ið vesalmenni, sakir persónulegrar
vináttu við þá, er vöidin hafa, eða
sakir þess að þeir láta nokkrar
kringlóttar falla í vasa vissra
manna, þá eru heiðursmerkin
orðin svívirðingarfargan og þjóð-
arskömm. Og ekki virðast æfinlega
hafa verið við þetta lausar titla
og heiðursmerkja veitingarnar.
Nú hefur stofnað verið til ís-
lenzkra heiðursmerkja. Látum svo
vera, að það sé gott og blessað,
hið íslenzka ríki geti eigi látið
sér sæma að svara eigi öðrum
jjjóðum í sama tón. En hvernig
verður nú með þetta farið hér
hjá okkur? Verða nú heiðurs-
merki þessi veitt að verðleikum,
eða á sama hátt og áður er á
drepið? Undir því er alt komið.