Austurland - 14.01.1922, Blaðsíða 1

2. tbl.
3. árg.
AUSTURLAND
Seyöisfiröi, 14. janúar 1922
Hver á að ráða?
ii.
Stefnu þá, sem nú er að ryðja sér
sem óðast til rúms í þjóðfélagsmál-
um, getum vér méð réttu kallað eig-
inhagsmunastefnu hvers einstaklings.
Sú, sem hún tekur við af, er og var
stefna, er hlúði að hæfileikamönnun-
um á verklegum og andlegum svið-
um og lét þá njóta sín. Hin nýja
stefna kennir hverjum einstakling, að
hann eigi svona og svona mikilla rétt-
inda að gæta, hann eigi þessa eða
hina kröfu á hendur þjóðfélagsins,
eingöngu fyrir það, að hann er, ef til
vill af hreinni og beinni tilviljun, bor-
inn í þenna heim. Hitt er minna
brýnt fyrir honum, að hann þurfi að
leggja sitt ýtrasta fram, megi engan
dag vera iðjulaus, verði að hafa eitt-
hvert takmark að stefna að og
hafi mörgum og miklum skyldum að
gegna fyrir þjóðfélag sitt.
Afleiðing þessa verður sú, að sá er
eigi hefur náð sæti á fremstu bekkj-
um, sem framkvæmda- og leiðandi-
maöur á verklegu eða andlegu sviði,
fær þær hugmyndir um sjálfan sig,
að í raun og veru byggist alt á hon-
um, án hans sé þjóðfélagið ekkert,
hann geti af því krafist gulls og
grænna skóga og þurfi í mesta lagi
aö leggja í staðinn átta tíma illa og
ólundlega rækt starf, án þess að hafa
nokkuð hið minsta takmark að að
stefna. — „Hvíldu þig, hvíld ergóð“!
sagði fjandinn við bóndann. Menn
vita hvernig þeim leik' lauk. Bónd-
inn varö heldur illa staddur, þegar á
reyndi. Einmitt þessu er nú hvíslað
í eyru þjóðanna: „Hvfldu þig, hvíld
er góð“.
Vikið skal þá á ný að fullyrðing-
unum, sem oftast og mest er veifaö
framan í almenning og hanr. iná ekki
frekar sjá en nautið rauðu duluna, án
þess að hann rjúki með hornin í
einhvern þann vegg, sem veitir þjóð-
félaginu uppistöðumáttinn. Menn
muna ef til vill eftir sögunni af Róm-
verjum. Róm var nauðulega stödd
— alþýðan krafðist.aukinna réttinda
og fór úr borginni. Þá var tekið það
ráð að se^gja henni söguna af limun-
um, sem ekkert vildu starfa fyrir lí-
kamann. Menn voru svo skynsamir í
þann tíð, að viturleg og snildarleg
dæmisaga nægði til þess að koma
fyrir þá vitinu. Og Róm var þá
borgið. Að vísu er það með öllu
satt og rétt, að almenningurinn er ó-
missandi hverju þjóðfélagi og mætti
heita mergur í beinum þess. En
enginn skyldi ætla það, að þjóðfélög-
um vorra tíma væri svo bezt borgið,
að þau ættu eingöngu meðalmenn.
Eins og í Róm þarf alt af að koma
fyrir alþýðuna vitinu. Framkvæmda-
og hugvitsmenn á verklega sviðlnu
stjórnuðu henni fram til varnar ætt-
borg sinni, spekingurinn, andlegi af-
reksmaðurinn kom því til leiðar, að
hún sveik eigi meööllu ættborg sína,
misskildi' ekki stöðu sína í þjóðfélag-
inu og stefndi ekki öllu í hinn váleg-
asta voða. Tökum til athugunar al-
menning. Tölum við tuttugu menn,
spyrjum þá hvaða kjör þeir hafi
verið aldir upp, spyrjum hvað þeir
hafi haft að markmiði, er þeir lögðu
út í lífið, spyrjum þá um skyldur þær,
sem þeir hafi að rækja, takmark
þeirra framvegis, og það, sem þeir
ætli að leggja í sölurnar. Tökum
þessa menn af ýmsum stéttum, mis-
munandi að velmegun — og heyrum
svörin. Það þorum vér að fullyröa,
að þeir mennirnir, sem einhverju sýni-
legu hafa afkastað, geti gefið þau
svörin, sem þér líka bezt. Hinir
munu verða svarafáir. Hætt er -við
því, að þegar alt kemur til alls og
þeir og kjör þeirra eru borin saman
við hina, að þú skipir þeim ekki á
hinn efsta bekk þjóðfélagsins eða
viljir fá þeim forystu þess.
Hér á landi er fáment og þess sízt
vanþörf, að vel séu rækt störfin og
eigi hlífst við. Landið er hrjóstrugt
og kemur eigi með björgina upp í
hendur manna, sjórinn er dutlunga-
fullur, og torsótt björgin í hendur
hans. Og fiskurinn gengur eigi svo
undir land, að dregið geti hann úr
rúmi sínu hver sá, er liggur á þeim
stað til nóns eða miðaftans, Þau
sannindi Iiggja í augum uppi, en verða
aldrei of oft sögð nú á dögum, þá
er hvíldin virðist aðal mark og mið
þeirra manna, er hæst lætur í uni
jöfnuð og mannréttindi.
Hér hefur verið vel unnið og dyggi-
lega. Þjóðin hefur átt við marga og
mikla örðugleika að stríða, en örð-
ugleika örðugleikanna, leti og sér-
hlífni, hefur hún eigi þekt til hlýtar
enn þá. Þeir eru nú þegar teknir að
gera vart við sig, svo að um munar,
þar sem eru hinir uppblásnu andstæð-
ingar sjálfsbjargarinnar í kaupstöðun-
um óg Iausamennirnir til sveitanna,
sem sæmra þykir, mörgum hverjum
að vera bónbjargaspilagestir vítt um
sveitir, en vinna ærlegt handtak ein-
hverjum til þægðar. Og hver er að
verða afleiðingin? Hún er í stuttu
máli þessi: Virðingarleysi á vinnu,
starfsemi, sparsemi, dugnaöi öllum
og fjársöfnun til þjóðþrifa. Og hvað
er þá eftir: Uppskafin skrípaskepna,
sem á hvergi heima í þjóðfélaginu og
gerir sér fyrst og fremst þær hug-
myndir, að hún sjálf sé alt í öllu, hún
sé stoðin og styrkurinn, sem beri
þjóðfélagið uppi — enda sitji allir á
svikráðum við sig og vilji draga úr
hendi sér meðfædd réttindi. Minnir
það eigi a!l lítið á spakmælið í Stray
Birds hjá Tagore: Keltuhundur-
inn vænir alheiminn um að
vilja ræna sig bóli sínu. __
Auðvaldið er það, sem er áhrifa-*
mesta grýlan á landi hér. Er orðið auð-
vald marglært og margtuggið og kunna
það allir nútímamenn, jafnvel þeir,
sem ekkert verk kunna svo lag sé á
og hafa álíka víðsýni og aldrei hefðu
þelr komist úr móðurlífi. Nú vill
„Austurland" biðja einhvern þann, sem
sannfærður er um að íslenzkt auðvald
hafi varnað honum vegs og gengis,
að láta lesendur blaðsins fá til yfir-
lestrar og athugunar æfisögu sína,
þar sem rökstutt sé í raun og sann-
leika, að auður og völd annara manna
hafi staöið honum fyrir þrifum
andlega og líkamlega. Þeir eru til,
bæði hér í bæ og annarsstaðar, sem
ekki munu stinga kollunum hátt upp
úr flóði aldanna, en spara lítt stór-
yrði um auövaldið og bölvun þess.
Ef til vill vildi nú einn þessara manna
hefja máls og gera það gustukaverk
að leiða þá, sem enn þá standa á
gömlum merg og halda því fram, að
enginn eigi án eigin tilverknaðar kröfu
til valda og metorða, yfir á þau sælu-
lönd sannfæringarinnar, þar sem blóð
hinna réttlátu písiarvotta íslenzks auð-
valds vökvar jörðina!
Fundargerð.
Föstudaginn 5. jan. 1922 var fund-
ur haldinn í Fiskifélagi Seyðfirðinga.
Þar gerðist það sem hér segir:
1. Kosnir tveir fulltrúar á fjórö-
ungsþing, sem halda skal á Norðfirði
12. þ. m. Kosningu hlutu:
Hermann Þorsteinsson erindreki
Vilhjálmur Árnason, útvegsbóndi.
2. T o 11 m á 1. Eftir all-miklar um-
ræður um það mál komu fram tvær
tillögur. Hin fyrri frá Sigurði Vilhjálms-
syni svohljóðandi:
Fundurinn Iýsir óánægju sinni yfir
meðferð alþingis og landstjórnar-
innar á tollamálum landsins og
vill eindregið að vörutollar og
stimpilgjöld verði afnumin svo
fljótt sem því verður við komið.
Var tillagan samþykt með meiri hluta
atkvæða.
Hin tillagan var frá Guðmundi G.
Hagalín ritstjóra og var þannig:
Fiskideildin skorar á alþingi að
afnema þegar í stað á næsta
þingi alla þá tolla á innfluttum
framleiösluvörum, sem reynsia
undanfarandi árs og ára hefur
sýnt að draga úr framleiðslunni
og valda meira fjártjóni en gróða,
svo sem tolla á kolum, salti og
steinolíu. t
Þessi tillaga var samþykt í einu
hljóði.
Ennfremur kom fram og var samþykt
tillaga um að kjósa þriggja manna
nefnd, er skili áliti óg tillögum um
tollmál fyrir næsta deildarfund, er
halda skal fyrir lok þessa mánaðar.
í nefndina voru kosnir:
Guðm. G. Hagalín
Jón í Firði
Sigurður Vilhjálmsson
í sambandi við þetta mál var rætt
allmikið um Spánartollinn á íslenzk-
um fiski og kom fram í því máli
svohljóðandi tillaga frá Hermanni
Þorsteinssyni:
Fiskideildin óskar þess, að land-
stjórnin komist að sem hagkvæm-
ustum tollsamningum um fisk
okkar við Spánverja og láti einsk-
is ófreistað í því efni.
Frá Jóni í Firöi kom fram tillaga
um að sleppa endanum á tillögu
Hermanns, oröunum: „og láta einsk-
is ófreistað í því efni.„ Var tillaga
Hermanns samþykt með breytingu
þessari með 11 atkv. gegn 10.
2. Samvinnumál. Hermann
Þorsteinsson lagði fram og mæltí
meö eftirfarandi tillögu:
Ég legg til að kosin sé þriggja
manna nefnd til að undirbúa
og gera tillögu um þetta mál
fyrir deildarfund, er haldinn verð-
ur fyrir þessi mánaðarlok.
Urðu um tillöguna talsverðar um-
ræður og var hún síðan samþykt. í
nefndina voru kosnir:
Hermann Þorsteinsson með 20 atkv.
Sigurður Vilhjálmsson meðl8 —
Vilhjálmur Árnason með 10 —
4. FiskiveiðasýningíRvík.
Erindreki Hermann Þorsteinsson ósk-
aði að deildin léti í ljós álit sitt um
fiskiveiðasýningu í Reykjavík, og
hvort deildin vildi greiöa fyrir því að
hún yrði haldin. Var eftir nokkrar
umræöur svohljóðandi tillaga sam-
þykt frá Sigurði Vilhjálmssyni:
Fiskideildin lítur svo á, að stór
fiskiveiðasýning í Reykjavík sé
ekki að svo stöddu æskileg
vegna kostnaðar og samgöngu-
erfiðleika. Aftur á móti leggur
deildin til að fjórðungsþing hlut-
ist til um að sýningar á sjávar-
afurðum og smærri áhöldum séu
haldnar svo oft sem við verður
komið — og í sambandi við
slíkar sýningar séu haldnir leið-
andi fyrirlestrar um ýmiss áhuga-
mál sjávarútvegsins.
5. F i s k i m a t. Um það mál var
samþykt eftirfarandi tillaga:
Fundurinn er mótfallin því, að
nokkur undantekning verði leyfð
á mati á þeim fiski, sem fluttur
er héöan af landi og heyrir und-
ir matslögin.
6. Steinolíumálið. Formaður
bar upp tillögu, sem fjórðungsþing
Norölendinga hafði samþykt um að
steinolíuverzlunin væri gefin frjáls.
Var út af því rædd og samþykt eftir-
farandi tillaga:
Fundurinn skorar á fjórðungs-
þingið að beita sér fyrir því, að
landstjórnin hafi vakandi auga á
að ekki veröi okraö á stein-
olíu í landinu.
Fleira var eigi tekið fyrir.
Fundi slitið.
Vilhjálmur Árnason
form.
Sveinn Árnason
ritari.