Baldur - 30.06.1904, Blaðsíða 1

II. ÁR.
Nr. 26.
BALDUR

GIMLI, MANITOBA,
Um mannlífsíhugun.
Eftlr J. P. SÓlmund33*n.
—:o:—
í greininni „Um n&ttúruskoð-
un“ (í Baldri II. 47) cr talað um
núttúruna sem menntunarlind fyr-
ir mennina, en svo er mannlífið
íjálft einnig hin heilsusamlegasta
menntunarlind fyrir hvern, sem
gjílrir sjer nokkurt far um að vcita
þvf eftirtekt.
Við athugun og fhugun, kemur
náttúran oss fyrir sjónir sem
stórfeldur rammi utan um mynd-
ir llfsins, og nánust og kunnug-
ust allra þeirra mynda er
HEIMILIÐ.
I>að er hið smærsta fjelag f hcimi.
Það cr hið kærlciksríkasta fjelag í
hcimi. Það er hyrningarsteinn
alls annars fjelagsskapar.
Þjr sem tilfinning, vit og fram-
kvœtnd er f samræmi, þar er um
sanna menningu að ræða, og ef
ckki cr mógulegt að finna slíkt
samræmi f hegðun heimilisins cða
þjóðarinnar, þú er það ekki sann-
menntað heimili og ekki sann-
mcnntuð þjóð.
Á góðu hcimili er .öllu andlegu
og lfkamlegu atgjörvi beitt f þjón-
ustu ástarinnar, í þjónustu þeirra
tilfinninga, sem mannshjartað á
beztar til f eigu sinni, Það er þv' í
ekki lftils um það vert, að ljós)
skynseminnar sje nœgilega bjart, |
til þcss að beina Astinni braut.
Ástin út af fyrir sig orkar engu
sjfilfum oss eða öðrum til velferðar,'
nema þrekið sje með, og þrekið 1
verður ekki að affarasælum not-
um, cf þckkingu vantar til að
beita því haganlcga.
Þetta sjest bezt í smáum stll á
heimilinu, þar sem móðirin vill
gjöra sem bezt við barnið sitt, cn
veit ekki hvað er bezt, og fram-
kvœmdin getur orðið svo út í blá-
inn, að barnið algjörlega missi lífið
fyrir handvömm. Það er ekki af
því að hennar ást sje neitt kaldari
en hinnar, sem ekki mishcppnast.
I Nei. En framkvoemdin er röng
vegna þekkingarskorts, en ekki
kærlciksleysis. Það væri þýðingar-
laust að skipa henni að elska. Tár-
in hennar sýna að þar vantar ekk-
ert á, en hún á við þekkmgarskort
að strfða, og haun er oft og tfðum
sjálfskaparvíti, langtum oftar en
góðu hófi gegnir, vegna þess hvað
fólk er fordómafullt og gjarntá að
trassa alla uppfrœðslu og skyn-
samlegar íhuganir. Jesús sagði j
lærisveinum sfnum að elska guð og !
menn, en til þess að sú elska
komi að haldi, verður hún að vera |
svo mikil, að maður leitist við að
hafa vit á þvf að láta afleiðingar j
hennar verða blessunarríkar. I5að |
er því hin mesta samvizkusök fyrir
hvern mann að vera óupplýstari
1 heldur en efni hans og kringum-
stæður lcyfa, því að öll slys f
heiminum spretta af skammsýni
og þekkingarleysi, eins og allar
virkilegar syndir spretta af illum
vilja. Ef ástin þarf ekki að ganga
; í myrkri þá getur hún látið dugn-
j aðinn koma sjer betur að notum
og þá geta kjör heimilisins Ogþjóð-
fjelagsins orðið sælli, og breytni
mannanna siðferðisríkari. Það er
þvf algjörléga rangt að leitast
nokkurntímavið að svæfavitið með
glaumi og trumbuslætti í því skyni
að gcta sem mcst hrifið tilfmning-
arnar, þvf að það veiklar skynsemi
mannsins »g spillir dómgreind
hans.
Þcgar eitthvað þarf að gjöra á
góðu heimili, þá er það unn;ð af
þeim sem bezta heilsu,hæfilegleika
hafa til að vinna það, meðal þeirra,
sem viðstaddir eru og ekki eru við
annað nauðsynlegra verk bundnir.
Allir leggja fram, til hinnar
sameiginlegu velferðar, eftir því,
sem þeir hafa krafta til. Barnið
1 vöggunni hefir enga krafta fram
að lcggja, og af því er ekkert
30. JTJNI 1904.
NlEAÁT \oTiTC LlIEIE
er eitt af allra elztu og áreiðanlegustu lffsábyrgðarfjelögum
heimsins. Sjóður þess er nú yfir $352 milljónir. Lífs
ábyrgðarskýrteini þess eru óhagganleg. bánarkröfur borgaðar
hvar og hvernig sem fjelagsmenn þess deyja.
Til frckari upplýsingar má skrifa
O- OLAPSSON
AGENT
ð» cr. <3r MORGA3ST
MANAGER.
Í
t
i
t
p 650 Wilham Ave. Grain Exchange Building.
4 WINNIPEG. ^
heimtað. Hinn sjúki hefir enga 1
krafta fram að leggja og af honum j
er ekkert heimtað. Þegar hann j
frískast leggur hann krafta sína!
fram, ekki af þvf, að hann sje f
skuld, heldur af þvf, að hann elsk-
ar heimilið, og hann hefði eins
lagt þá fram þótt hann hefði aldr-
| ei sjúkur verið. Þetta er hinn
j guðdómlegi afrakstur ástarinnar,
j að'hinn sterki annist hinn veika
: án þess að telja til skuldar, og sá,
sem fyrir veikleikasakir getur ekki
lagt fram nema eins mánaðar starf
j á árinu, hann leggur samt jafn-
| mikið til cins og sá, sem vinnur í
tólf mánuði, af því að hann er
aldrei veikur.
,,Nei, nei, nei,“ segir ágirndin.
| Þetta segir hún að sje ekki rjett!
j reiknað. Hún mælir allt á kvarða
J framkvœmdarinnar, mælir f cent-
um og dollurum. ,,Jú,“ segir
ástin. „Þctta dœmi er vfst rjett
reiknað“. Húu mælir á kvarða
tilfinningarinnar, mælir f brosum j
og kossum barnsins og forcldr-
anna.
En cr nú dœmið rjett reiknað ?
Ástin segir, að sjerhverjum manni
eigi að veifast eftir sínum þiirf-
um, og sjerhver maður eigi að
láta af hendi ralcna eftir sínurn
mœtti, og það segir hún að sje
rjettur jafnaðarreikningur, þegar
búið er að moka ofan í gröfina.
Ágirndin segir, að sjerhverjum
manni skuli veitast eftir því, hvað
sterkur liann er til að ná því, og
láta af hendi rakna eftir því,
Jivað ónýtur hann er til aðhaJda
þv/. Hver þeirra hefir rjett fyrir
sjer ?
Vjer megum ekki gleyma því,
að án ágirndarinnar aflaði maður-
inn aldrci þess, sem ástin þarf að
hafa handa á milli til þess að geta
notið sín; og vjcr mcgum ekki
heldur gleyma þvf, að án ástarinn-
ar hcfir ágirndin ekkcrt siðferðis-
rfkt brúk fyrir það, sem hún aflar.
Raunin verður í þessu eins
og fyr, að hvorki framkvœmd njd
tilfinning út af fyrir sig er full-
komiun kvarði. Bæði kærleikur
°g hagleikur verða að fá að njóta
sfn og fá viðurkenningu, og þvf
verður sannleikurinn, sem felst t
þekkingu hverrar aldar, að vera
sem skýrast dreginn fram, svo
mcnn sjái sem glöggait hvað sann-
ur manndómur er, og eigi þannig
hœgt með að gjöra samanburð á
þvt, sem er, og því, sem œtti a 5
vera. (Frírmh.).