Baldur - 31.08.1904, Síða 2

2
BALDUR, 31. ÁGtfST 1904.
BALDBR
cr gefinn út á
GIMLI,
MANITOBA. ! rr
I Ln þo
Kemur út einu sinni í viku.
Kostar $1 um ftrið.
Borgist fyrirfram.
fordómarnir vcra þegar um kostij þetta fylki niður í skftinn, með j hreyfingar eiga fáa talsmenn í
fyrstu, og það er svo miklu minni
áhætta að samsinna þær skoðanir,
sem þegar eru búnar að ná fót-
festu; en að ryðja nýjum skoðun-
j ans’ gagnvart þeim scm dœmast á. j t besta standi.“ En ef þú spyrð ! um braut. I>að gctur kostað mann
of mikið, og svo er ckki að vita
hvort það tekst. Þessar og því-
sje oft og tíðum, þá eru það þ<5 j eða hvað Liberal flokkurinn hafi j lfkar afsakanir eru of algengar, 1
cða ókosti einhvers manns er að i iillum sínum mútugjöfum og fjár-
ræða. Það er mjög hætt við, að í! glæfrabralli; en svo komu ’con-
slíkum tilfellum sjc dómarnir of j servativar til sögunnar, og þcir
mjög byggðir átilfinningu ,dómar- j hafa kyppt öllu í lag svo nú er allt
við allir viðurkennum ] þessa menn á hverju þeir byggi
í hversu skaðlegir slíkir fordómar; þennan dófn sinn um flokkana,
: ekki skaðlegustu fordómarnir, þvl j eiginlega gjört til að skemma
Útgefendur:
THE GIMLI PRINT. & PUIíL.
LIMITEU.
Ráðsmaður:
A. E. Kristjánsson.
Utanáslcrift til blaðsins:
! þcir snerta aðeins einstaklinga.
____ Og þó það sje sjálfsögð skylda
hvcrs manns að reyna að vera for-
co dómalaus gagnvart eínntakling-
hag fylkisins, oghvað conservative
flokkurinn hafi gjört til að bœta
hag þess, þá geta þeir ekki svarað.
þessu landi. Mjer virðast þær
lfka vera of ómennskulegar til að
vera íslendingum samboðnar.
Samt sem áður virðist reynslan
Og hvers vegna ? Vegna þess j hafa sýnt, og sýna enn, að allir
um' ^á 'lví'*r enn^á mciri skylda að þe;r hafa fent s;nn áður en I þcir, scm vilja breyta eitth-vað til
i á honum með að vera fordóma-
laus gagnvart þeim m á 1 e"Tn u m með yðrum 0rðum, afþví dðmar
BALDUR,
Gimi.i, Man.
1 sem að einhverju ieiti snerta heill
j almennings. Fordómar í mann-
; fjelagsmálum eru skaðlcgustu for-
dómarnir, af því að afleiðingar
__________________________________ þeirra koma niður á mörgum mönn-
Veið á smánm englýalngnm er 25 centj um; Stundurn jafnvel á öllu mann-
fyrir þnmlung dáfkelengdur. Afaláttur er kyn;nu pað ætti þvf að vera
g«6no ú, »*œrri Rnglýöiogum, »í*m birtast í
bWtðinu yfir lengri tím*. Viðvíkjandi j hverjum ljóst hversu afaráríðandi
! það er að útrýma öllum fordómum,
! og rannsaka eftir mætti alla mála-
I ö
j vöxtu, þegar um velferðarmál [
■I i kutu afíl.etti og öðrum f jármdlum blí»0e
in», eru menn beðnir eð snú* ejer að ráðr-
*
manninum.
MIðVIKUDAGIJSN,31. ÁGtfSí IQOA. fiölfi^nc pi* til , , . . . ,
J J qans cr ao ra-oa’ 111 pcSb aoi ekki hægt að láta járnbrautif borga
Fordómar.
þeir rannsökuðu málavöxtu, eða eru litnir hornauga, og menn eru
fullir af fordómum gagnvart þcim,
og skoðunum þeirra. Það sýnist
þó ekki liggja nein hætta í þvf að
rannsaka, fordómalaust og með
opnum augum, hverja þá skoðun á
mannfjelagsmálum, scm fram kem-
ur, ogleyfa svo skynsemi sinnj að
fella á hana sanngjarnan og óhlut-
drægan dóm. Þetta ættum við
allir að gjöra, þvf það er allt við
það að græða cn engu að tapa.
Ef niðurstaðan hjá okkur, eftir ná-
kvœma rannsókn, verður sú, að
hinar nýju skoðanir sje engin um-
bót frá þvf sem er, þá ættum við
þeirra f þessum málum eru for-
dómar.
Sem dæmi upp á þetta mætti
taka járnbrautamálastefnu Bor-
dens. Hvað höfðu flestir Con-
servatives að scgja um þjóðeign
járnbrauta fyrir nokkrum mánuð-
um sfðan ? Þeir sögðu að það
væri óhagkvæmt fyrir þióðina, að
eiga sfnar járnbrautir; að það setti
rfkið á höfuðið af þvf það væri
;cta byggt dóm sinn á góðum j sig> scm þjððeign (),lftið á Inter-
jrundvelli. En því miður eru of I coIoniaI brautina,“ var viðkvæðið)
-:o:-
Þegar maður kcmst að vissri
niðurstöðu f einhvcríu máli eða
fellir dóm f þvf, áður en mað-
ur rcynir að rannsaka
málið, þá er slfkurdómur rjctt-
! margir,.sem ekki virðist vera það
! ljóst hversu mikii samvizkusök það
ar að vanrækja það að leita sjer
frœðslu um þau mál, sem almcnn-
ing varða og sem menn verða að
leggja einhvern dóm á. Það eru,
nefndur fordámur. Þcssir jtil dœmis- allt af mar8ir. sem UÍ';ra
’dómar' cru að s'innu misjafnlega j sícr el<1<ei'; far um að úœðast, eða
langt frá þvf rjctta; en það ætti að Íafnvel að huSsa- um stjómmál
vera hverjum manni ljóst að þeir
eru ekki góð undirstaða undir
neinar þær byggingar, sem manni
er hið minnsta annt um að standi.
—Og þó byggja margír sína sálu-
hjálj) á fordómum.
þess lands, sem þeir eru borgarar
f; en þó eru þeir reiðubúnir að
fclla sinn dóm f þeim málum þeg-
ar að kosningadcginum kcmur.
Ástœðan virðist vera einhver and-
leg hóglffistilhneiging. Mönnum
vr .1 11 . , þykir svo miklu hægra að íljóta
Ef til vilt cr cngmn maður al- j J ° 1
... , c a,'___1, „• c með strauminum; að taka bara við
gjorlcga fordomalaus; cn alhr for-l
: einhverjum niðursoðnom skoðun-
um einhvers fiokks, heldur en
dómar eru ekki jafnskaðlcgir.
Móðirin cr ckki að rökræða við
sjálfa sig um það, hvort barnið | að brj<5ta sjálfir málefnin lil mergj‘
hennar sje eins fallegt og atinara
börn, eða að gjöra óhlutdrægan
ar. Menn til dœmis samcina sig
öðrum hverjum stjórnmálaflokkn-
samanburð á því og öðrum börn-. um hjcr f Canada’ °S Þeir gj;ira
það oftast fyrir hin lítilfjörlegustu
atvik. Það munar stundum ekki
; ncma hársbreidd að maðurinn.
urn, áður cn hún fellir sinn dóm f|
þvf ináli. Nei, dómurinn er
kveðinn upp af móðurást
i n n i áður en skynsemin
fær að komast að með sfnar rök-
semdir og vitnaieiðslu,
inn er þvf sannarlcgur fordómur,
cnda dettur cngum
manni f hug að byggja inikið á
slfkum dómi, Ef jeg vildi fá
drcng til að vinna fyrir mig, þáí|
myndi jeg ekki fara til móðurhans!
I sem er nýorðinn Liberal yrði con-
! scrvative. Það hafa til dœmis
að það væri ómögulegt að stjórnin
gæti komist yfir alla þá vinnu, sem
þetta útheimti, og að engir nema
vitlausir sósfalistar ljetu sjer detta
slfka fásinnu f hug. En hvað
segja þessir síimu menn nú ? Þeir
segja að þjóðcignastcfnan sje sú
Ianghagkvœrnasta stcfna, scin
hægt sje að hugsa sjet, f járn-
brautamálum, og að Conservative
flokkurinn muni vinna næstu kosn-
ingar cinmitt á þessari stefnu.
Hvernig stendur á þessari skoðana
breyting ? Stafar hún af því að
kringumstæðurnar hafi svo breyzt
á nokkrmm mánuðum, að þj<5S-
eignastefnan sje nú heppileg þó
hún hafi ekki verið það áður ?
Nci, kringumstæðurnar eru þær
sömu; en fordómarnir móti þessari
stefnu hafa horfið, af þvf að for-
maður Conservative flokksins f
Canada hefir lagt blcssun sfna yfir
hana. Og Bordcn lagði blcssun
að sjer lofti, scm er allt annað en
gott, og heilsa hans er þannig f
sífelldri hættu. Málmbræðslu-
maðurinn lcggur ekki út í neina
óvissu. Hann veit það fyrir fram
að hann getur ekki sloppið. Mann
verður að anda að sjer lofti, sem
er citrað af málmblöndum. Hann
veikist fyrst f úlfliðunum. Bráð-
um hættir hann að geta stjórnað
vöðvunum, sem hreifa fingurna.
Kraftar hans virðast samt ckki
minnka. Þegar hann er einusinni
búinn að ná haldi á hjólbörun-
kjálkunum, þá getur hann ekið
eins þungu hlassi og hann gat
ekið fyrsta daginn, sem hann vann
þar. En þegar til þess kemur að
höndla eitthvað smærra, svo sem
hnff, matkvfsl eða skcið, þá er
hann aumkvunarverður aumingi.
Jeg hefi tekið inn f verkamanna-
fjelagið marga unga og hrausta
málinbræðsluinenn, scm ckki
hefðu gcta tekið upp blfant til að
skrifa nafnið sitt, þ4 þeir hcfðu
átt lffið að lcysa. Mörgum sinn-
um hefi jeg skrifað nöfn skyn-
samra, og mcnntaðra manna, sem
voru þannig fatlaðir, og scm, cftir
að pcnninn hafði ver.ð látinn inilli
að reyna eftir megni að fyrir-! hinná titrandi fingraþeirra, mcrktu
byggja það að þær fái framgang; klaufalcgann kross, til að votta
en ef aftui á móti við komumst að þannig hcimild þcss er nafnið rit-
þeirri niðursb'iðu að þær sje góðar, aði. Samt unnu þessir menn
þá ættum við að vinua þciin það ; stöðugt f málmbræðslu verkstæð-
gagn, sem við gctum.
Við getum ekki ævinicga fellt
rjetta dóma. Vanþckking, sem
við máske gctum ckki bœtt úr,
hamlar okkur oft frá þvf. En við
getum verið fordómalausir og fellt
unum, við að aka þungum ækjum
af málmgrjóti f hjólbörunum með
þvf að halda höndunum bognum
eins og krókum undir sköftin.
Þessir málmbræðslumcnn vinna
tólf klukkutfma á dag við þcssa
samvizkusamlega dóma, ef við lok- • eyðileggjandi vinnu. Er það
um ckki huga vorum fyrir neinu
af þvf, sem getur orðið til að kasta
birtu á þau málefni sem við cigum
að dœma um. Og hversu afar-
mikill ’þrándur f götu’ væri tekinn
úr vegi mannlegra framfara, ef
fordómarnir væru gjörðir, ekki j sjálfir höfðu ? Þcgar
einasta landrækir, heldur heims 1 þjer að námumennirnir hafi allar-
rækir.
undravert að námamennirnir,
sem sáu þá á hverjum degi, álitu
sig skuldbundna til að reyna að
hjál])a þessum stallbrœðrum til að
fá vinnutfmann styttan niður f átta
klukkutfma á dag, eins og þcir
fólk scgir
A. E. Kristjánsson.
sína yfir þessa stefnu af því að Hvernig mundi
líka það 'í
hann þóttist sjá að hún gæti borið
blessunarrfkan ávöxt fyrir sig og
flokk sinn f næstu kosninga bar-
Dómur- tvcir menn mjer hað> að Þeir; áttunni, Þcgar mcnn 116 gæta
hafi orðið Liberal? af því Bald- þess að þessi þj^signastefna cr
óviðkomandi í VÍnSS°n hafi Ckki látið SV° !ít‘ð að|partur afstefm.skrá sósfalistanna námunum ? ÍIjerna cr lýsínS Ái
þvf eftir mann, sem þekkir það af
eigin reynslu :
koma og tala við sig þegar hann ; hjcr f Canada, væri það þá að
hafi farið um þeirra pláss. Báðir | ætlast tij of mikiis af mfJnilUm að
þessir menn eru álitnir að vera þeir hugsuðu sjcr að vera mætti
leiðandi’ mcnn. Svo þegar inn | að fle;ra kynni að vcra nýtiIegt
eftir mcðmælum mcð honum. E11 * flol'1<sl<vfarnar er komið, þá cr f stcfnuskrá þess flokks, og að það
það eru ekki fordómar af þcssari ’ að tlœ,na Það allt gott, Væri ómaksins vert að kynna sjer
scm Libcral leiðtogarnir segja að j 3tcfnu og' starf hans> t þvf skyni
tegund, sem ecu skaðlegir, þvf það
er ckki ncma gott að ’hverjum
þyki sinn fugl fagur’.
Allir fordómar verða til á þann
hátt að tilfinningar ’dómarans’
taka fram fyrir höndur skynsemj
innar, ef svo mætti að orði kveða.
Þeir eru mismunandi skað’cgir
mest eftir þvf hvort þeir eru
sje gott, crg allt vont sem þeir
segja að sje vont, án tillits til þcss,
sem skynsemi manns sjálls reyn-
ir að benda manni á. Ta)a þú
að mynda sjer óhlutdræga skoðun
um það.
Þctta er nú að eins eitt dœmi
upp á afleiðingar fordómanna.
við ’góðann’ Conservative, hjcr f j Hvað Jengi hafa þeir staðið í vcgi
Manitoba, til dœmis, og spurðu j fyrir þcssu fran.faraspori ? Já> og
hann um skoðanir hans á stjórn- hvað lcngi eiga þcir cftir a8 standa
i málum þessa fylkis. AHt sem þú t vcgi fyrir þvf, og öðrum franv
, 1 færð mundi verða eitthvað á þessa;
byggðir á voncium eða góðum t:I- forum.
. ‘ . .. , 1 , leið: ,,Jeg er Conservative í húð , »
finningum. Þó geta skaðlegir for- [ Það
sakanlegri.
eru sjcrstaklega umbóta-
mennirnir og umbótahugmyndirn-
gegnum ! ar> sem verða að kenna á fordóm-
unum, þvf þeir eru Iffsmagn þcss
Ahncnnastir munu, S'.gtryggur voru búnir að troða i gamla og rotna. Allar umbóta-
og hár, og jeg ætla mjer að fyJgja'
Baldvinson og Roblin
dómar, i sumum tilfellum verið
byggðir á góðum tilfinningum; en
þeir eru þá að minnsta kosti af- hyhkt °& Þunnt. Greenway og
i eiðu haft átta tfma vinnu á dag;
; og að þeir hafi gjört verkfallið bara
I af ,,samhyggð“ við tólf tfma
mennina, hcldur þú þá, cf þú vær-
þjCr ir námamaður, að þjer fynndist þú
; vcra maður cf þú ckki cinnig
gjörðir verkfall af samhyggð við
! þá stallbrœður þfna, sem yrðu að
Hvernig mundi þjer líka að þoja SVOna óforskammaða ineð-
vinna við málmbræðslu f Colorado! fcrð ? pcabody og Bell segja að
þcssir raenn, sem þannig sýna
samhyggð með mcðbrœðrum sfn-

-:o:~
um ættu að vera gjörðir útlægir
Þeir scm ekki hafa með athygli; af jörðinni. l'innst þjer nú ckki,
fylgt mcð hinni yfirstandandi bar- þcgar þú lcst þctta, að þig hálf-
áttu (milli námaeigandanna og langatil að taka þátt f þessum
verkainannanna) hafa máske misst ,,útlegðar“ Icik ? Hverja hcld-
sjónar af þvf að hún hafði upptök
sfn f málmbræðsluhúsunum. Það
er cðlilegt að vcrstu vandræðin
stafi af þeim fiokki verkamann-
anna, sem við hörðust kjör á að
búa. Æfi og starf þcirra scm
vinnaf sjálfum námunum er ncegi-
lcga hart fyrir hvað hraustan
mann sem cr; en járnbræðslumað-
urinn hcfir miklu verri kringum-
stæður. Hann vinnur tólfklukku-
tfma á da:
átta, og vinnan cr erfið og óholl.
Námamaðurinn verður oft að
standa f leðju og vatni, og anda
urðu að þú mundir þá gjöra útlæga,
Peabody eða námamennina.—
WlLSHIRK MAGA7.INE.
,,Af bverju ertu að gráta,“
sagði brjóstgóðtir öldungur við Ift-
inn clreng sem var að gráta fyrir
utan húsdyr.
,,Pabbi cr að 1-leggja g-gólfdúk
á gólfið".
,,Og kennir þú f brjósti um
hann fyrir að vcrða að vinna svo
ógeðfelt vcrk ?“
„Nei, nci,—h-hann b-barði á
móti námamannsins f.fingurinn 4 sjer".
,,'Og þig tekur sárt til föður
þfns af þvf hann mciddi sig—ertu
að gráta af þvf ?“
,,Nei, nei! Jeghl-hló!“