Baldur - 21.09.1904, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 21. SEl'TEM liER 1904.
BiLDlIR
er gefinn út á
GIMLI, -------- MANITOBA
Kemur út einu sinni í viku.
Kostar $t um árið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur:
THE GIMLI PRINT. & PUBL. CO.
LIMITED.
Ráðsmaður:
A. E. Kristjánsson.
LJtanáskrift til blaðsins :
BALDUR.
Gimli, Man.
Veið á smáamj &ug!ýsingnm er 25 eeni
fyrir þumlung tiá kalengdar. Afsiáttur et
gefinn á stcerri auglýsÍDgum, sem birtast í
blaðinu yfir lengri tíma. ViðvíkjaDdi
slí'Uum afslíetti og öðrum f járrnálum blaða
ins, eru menn beðnir að snú* íjer að ráði
manninum.
MIÐVIKUDAGINN, 2 1. SF.PT. I9O4
..■ 1—\ ■■ ..............
Þegar Kínaveldi kem-
ur í spilið.
Það var sá tlmi að þjúðirnar
börðust hvor við aðra, til þess að
geta tekið hvor af annari afgangs-
afurð.r. Nú á dögum bcrjast þær
hvor við aðra, til að geta selt hvor
annari afgangsafurðir.
Áður en við höfðum gufu, raf-
urmagn og vinnusparnaðar vjclar,
á þeim dögum þegar menn voru
fátœkir, af þvf ekki var framieitt
nægilega mikið til að uppfylla
þarfir allra, höfðu menn enga á-
stæðu til að vera hissa á fátœkt-
inni, og þeir voru það ekki hcld-
ur. En nú, þegar við erum að
kafna undir afgangsframleíðslu, og
þcgar menn eru fátoekir af því þeir
geta ekki fengið vinnu við að fram-
leiða auð, sem er nú þegar of
mikið til af, þá sýnist svo sem
okkur geti ekki hugsast að koma
megi í veg fyrir fátœktina, með
þvf að útbýta afgangsafurðunum
mcðal okkar sjáifra, heldur förum
við í stríð, til þess að neyða vör-
um okkar upp á útlendinginn..
Strfðið milli Rússa og Japaníta
er af þessari tegund. Þeir vilja
hvor um sig fá Manchurfu fyrir
markað. Og af þessu leiðir svo
hið yfirstandandi stríð.
Eftirfyigjandi grein, tckin úr
blaðinu ,,Searc.hlighf,“ scm gefið
er út f Redding, California, sýnir
að ritstjðri þess gjörir sjer Ijósa
grcin fyrir ástandinu :
Hvort sem Japanftar vinna eða
tapa, f hmum yfirstandandi aust-
ræna ófriði, er það hverjum hugs-
andi manni ljóst, að gUjj f]0kk-
urinn hlýtur hjeðan af að ieika |
mjög mikilsverða „rullu“ f hinum |
stórkostlega alheimsleik, sem ann-
aðhvort verður til þcss, að búa
mannkynið á friðsamiegan hátt
undir nýja 1 e msmcnningu, eða til
þess að steypa því út í annað
miðaldamyrkur.
Lfkurnar eru samt alltaf að;
verða fleiri og fleiri, scm benda á |
það að betra fyrirkomulag sje í
vændum, og það f nálægri fram-
tfð. Og frá Kfna og austurlönd-
unum koma nú sláandi bendingar
í þessa átt.
Hið núverandi menningarkerfi
getur ckki komist á fastan fót
meðai austrænu þjóðanna án þess
að valda, annaðhvort eyðileggingu
gula flokksins, eða eyðileggingu
eða byltingum fyrir aðra parta
mannkynsins. Af þvf hið núver-
andi samkeppnis fyrirkomulag
byggist á nauðsyn hvers cinstakl-
ings til að framleiða melra en hann
eyðir, og á nauðsyn allra til að fá
markað fyrir þessar afgangsafurðir,
þá hefir útbreiðsla nútíðar iðnaðar,
með öllum sfnum óteljandi grúa
af vjelum og framleiðslufærum,
algjörlega gegnsýrt allan hinn
hvíta flokk af verkamanna upp-
reisnum og allskonar iðnaðar sjúk-
dómum. Af þessu leiðir svo að
hinar hvftu þjóðir eru ætfð reiðu-
búnar að stökkva, eins og tfgris-
dýr, hvor á hálsinn á annari, f bar
áttunni fyrir nýjum markaði, sem
þó aldrei getur orðið meira en
stundarfró, vegna þess, að sam-
hliða verzluninni, innleiðist í hið
nýja verzlunarsvæði allskonar
framleiðsluvjelar, þar til hinn nýji
markaður er orðinn fær um að
framleiða, nóg, ekki að eins fyrir
það landsvæði, heldur meira, sem
svo þarf að finna enn nft nýjan
markað fyrir.
En allt hefir sín takmörk, og
stgerð hnattarins er líka takmörk-
uð, þar sem aftur mannlegt hygg-
vit og hagleikur getur gjört óend-
anlegar umbœtur á framlciðslu-
færunum, og þannig aukið fram-
Ieiðslu magnið takmarkalaust. Og
þetta tvent lilýtur að reka sig
’nvað á annað áður en langt líður.
Hið núverandi kaupgjalds fyrir-
komulag neyðir verkamennina til
að eyða minnu en þeir framleiða,
því annars væri enginn hagur í
þvf, að gjalda þeim kaup. Þar að
auki cru allar vinnuvjelarnar, sem
framleiða svo afarmikið en eyða
sama sem engu. Allt þctta hjálp-
ar til að auka stöðugt afgangsfram-
Ieiðsluna, og þarafleiðandi þörfina
fyrir nýjum markaði; en alltaf eru
tækifærin til að skapa nýjan mark-
að að verða minni, eftir þvf, sem
hver deild og auka deild af heims-
markaðinum verður færari til að
framleiða nóg, fyrst fyrir sig, og
svo smámsaman meir og meir fyr-
ir aðra parta.
Hugsum okkur þá ástandið, þeg-
ar hinn mikli grúi manna, sem til-
hcyrir hinum austrænu þjóðum,
hefir aukíð framleiðslukrafta sfna,
með þvf að færa sjer f nyt hin
nýjustu iðnaðaráhöld, svo þeir
verði einnig að hella út yfir áður
fullan heimsmarkað, heilu flóði af
afgangsafurðum, annaðhvort til að
rænu löndin ctu erfingjar liðinna
alda. Þau þurfa ekki annað að
gjöra en að taka við, og nútfðar-
menningin, með öllum sfnum vjel-
um, og verkstæðum og cfnafrœðis-
stofum, getur ekki annað en látið
sitt f tjd þessum þjóðum, hvenær
sem þær vilja þiggja það, eða þá
að öðrum kosti hætta að framleiða,
og verða svo í vandræðum með
ailan hinn mikia her vcrkamann-
anna, sem við það yrði iðjulaus og
líkiegur til uppreisnar, því þegar
hungrið hcrðir að þcim, verða
þeir annaðhvort að fá einhvetja
arðberandi atvinnu cða deyja.
Mönnum finnst þetta ef til vill
öfgar, en það er cnginn cfi á því
að á sfnum tfma hcfir það verið
álitin flónska að spá uppreisn á
Frakklandi.
Ástæðan ti! þcss að verið cr að
þröngva hinni vcstrænu menning
upp á austrænu þjóðirnar, er þessi
vöntun á markaði. Framieiðslu-
ntagn Bretlands, Þýzkalands,
Frakklands Og Bandaríkjanna er
komið upp í það voðaveldi, að
þessar þjóðir mega til að búa sjer
til markaði, þó þeir verði að gjöra
það með fallbyssukjöftum, enda
kveða nú við drunur stórskotanna,
frá öllum útkjálkum hins menntaða
heims, þar sem þjóðirnar eru í
hinni voðalegu samkeppni að ryðja
verzlun s'inni braut.
Aðferðirnar við framleiðsluna og
viðskiftin verða að umskapast—úr
samkcppni í samvinnú; úr fram-
leiðslu til ágóða f framleiðslu til
afnota fyrir alla, því íiðruvísi er
ómögulegt að afstýra þvf flóði,
sem annars hlýtur að æða yfir
heiminn og kollvarpa því fyrirkomu-
lagi sem er, og það innan skamms
tfma’.
Það er enginn vafi á því að ein
af afle;#ingum þcssa strfðs veröur
sú, að vekja Kfnverja til meðvit-
undar um hagsmuni þá, sem því
fylgja að taka upp nútfðar að-
fcrðir.
Þeir hljóta að sjá að þar sem
Japanítar voru fyrir fáum árum í
söinu sporum, sem Kínverjar
nú standa f, þá hafi þeir sfðan far-
ið með risaskrefum á undan þeim,
og að mcð því að nota sjer nútfð-
aruppfyndingar og menntun vest-
rænu þjóðanna, hafi þeim nú tek-
ist að koma hinum volduga Rússa-
keisara á knje.
Þegar Kínaveldi kcmur fram á
leiksviðið, scm keppinautur f
framleiðslu, brynjað nútfðar vinnu-
vjelum, þá að minnsta kosti verð-
ur heirnurinn, sem allareiðu er f
vandræðum með afurðir sfnar und-
ir samkeppnis fyrirkomulaginu,
tilbúinn að breyta tii. Hann verð-
ur þá nsyddnr til að gjöra breyt-
inguna.
—Wilshire’s Magazine.—
Þjóðin ætti að ciga
jámbrautirnar.
geta haldið iðnaði sfnum áfram,
eða til að berjast móti voða þeim,
sem stafar af milljónum iðjulausra
verkamanna, scm ekkert liggur
fyrir annað en dauði cða upp-
reisn gcgn kúgururn sínum, auð-
valdinu.
Það má ckki gleymast að aust-
(Aðsent).
Canadisku blöðin hafa um nokk-
urn undanfarinn tíma cytt tals-
verðu rúmi í, að ræða það spurs-
mál nvert heppiiegt væri að þjóð'
in ætti játnbrautirnar og stjórnaði
þeim. Það er harla erfitt að leggja
niður þann grundvöll, sem slfk
spursmál gætu rjettilega dœmst
Rockfeller hefir meira vald en
forsetinn. Við viljum ekki sjá
Jeg trúi því að það sje til: alþýðuna f Canada komast á vald
hagsmuna fyrir þetta land að þjóð- öðrum eins sálarlausum auðkýfing-
in stjórni sjálf sfnum skólum og! um. Stjórnin er ábyrgðarfull
sínum póstmálum. Jeg trúi því; gagnvart alþýðunni, sem gctur
lfka að það sje þjóðinni fyrir bcztu haldið hcndi f valdasessinum eða
að bóndinn rækti sitt eigið land, j rekið hana þaðan, eftir vild. En
komi sjer í þægilegar kringum- J samsteypufjelögin "gcta hlegið að
stæður og að hann sjc pcrsónu-1 fólkinu, sem er algjörlega á þeirra
lega ábyrgðarfullur fyrir velferð 1 valdi án allra möguleglcika til að
konu sinnar og fjölskyldu. Erfið- j rjetta hluta sinn.
leikarnir felast í því að dœma um j --------------------
hvar á að draga lfnuna milli þeirra Jijftirfylgjandi tölur sýiia hvað
mála, -sem einstaklingurinn ætti að
stjórna og þeirra mála, sem stjórn-
ast ættu af heildinni.
„Communistar’‘ vilja gjöra
mörg atkvæði hafa verið greidd
með þingijiannscfnum úr flokki
sósfalista, í hinm tilteknu löndum.
Tölur þessar gætu orðið umhugs-
starfsvið stjórnarinnar mjög víð- unarefrii fyrir þá, scm hugsa að
tækt. „Laisscr faire“ flokkurinn j sósfalistahreifingin sje ekki annað
draumórar fáeinna æsinga-
vill binda starfsvið stjórnarinnar en
innan mjög þröngra takmarka. Imanna:
En takmiirk þau, sem hver þcssara
kenninga setur, cru nægilega vfð-
tæk til að leyfa stjórn járnbrauta
inn f verkahring stjórnanna.
Járnbrautir eru eitt af aðaliifl-
unum, sem nauðsynleg eru til að
byggja upp óbygt land. Þær hafa 1900
1872
1903
f DANMÖRKU.
í NOREGI.
268
55.479
7.440
áhrif á lífskjör allra stjetta. Þær 1903......................... 24,779
eru það band, sem bindur sam-
an hina ýmsu landsparta. Það
eru þær sem gjöra sveitunum
mögulegt að hafa samneyti við
borgirnar og bœina. Þær flytja
afurðir bœndanna til markaðarins,
og vinnuáhöld og antiað þcssháttar
aftur til bóndans. Vissulcga ætti
svo mikilvægt atriði að vcra undir
sem bcstri stjórn, og hvaða stjórn
gæti verið betri en ncfnd manna
valinn úr hópi hinna færustu manna
landsins.
Landstjórnin getur látið járn-
brautirnar starfa með mikið minni
kostnaði en ’prívat’ fjelög.
Stjórnin hefir bctra lánstraust og
getur því fengið peninga lánaða
gegn minni vöxtum. Það kemur
oft fyrir að járnbrautarfjelögin
leggja brautir sínar h\ o.'a við
hliðina á annari. Þannig sjáum
við oft tvær brautir vinna að því
verki, scm ein braut gæti gjört.
Slík óþarfa eyðsia, scm 1 þvf er
A ENGLANDI.
1895.............. SS.ooo
1900 ............ 225,903
í BANDARÍKJUNUM.
1888............... 2,068
1902 ............ 225,903
Á ÞÝSKALANDI.
1867.............. 30,000
1903 .......... 3,008,000
Á FRAKKLANDI.
1887.............. 47,000
1900............. 880,000
1891
1901
Á SPÁNI.
Á ÍTALÍU.
S.ooo
25,000
1895.................... 78,359
1900.................... 170,841.
Tólgin, ætti sjcr ekki stað ef þjóðin j Þessar tölur eru fullijóst merki
ætti allar brautirnar þcss að sosíalistastefnan cr að
Þar sem járnbrautir fjclaganna, gi'M^ mn sig í heiminum. Menn
eru f samkeppni hvor við aðra, er ver®a a^ hafa það hugfast að f
flutningsgjaldið vcnjulcga eins lágt í mc.rgum flciri lóndum en þeim,
og hægt er. Þar sem aftur á : sem °^an eru nefnc*> hefir stcfna
móti cngin samkepþni á sjer stað Þessi n^ð haldi og þioska.
gcta fjelögin >ett óheyrilega hátt:
flutningsgjald, og þau gj'ira það I llllflytjcrH.Í£lkY ÖrtllH.
lfka alloft. Ef þjóðin ætti braut : ± London á E^landi var fyrir
irnar, mund. flutnmgsgjaldið vera stuttu skýrt fr4 þvf> að rússncskir
j ifnt alstaðar. Þanmg mundu ný- Gyðingar_ sem fluttust fr& Doulais
byggðir, sem teggja þarf sjerstak-; { Wa)es tjl WinniPeg f Manitoba,
ar grcinar til, ekki þurfa að bcra ■ hefðu orðið fyrir mcgnustu von-
þá byrði, sem óhæfilcga h&tt j brygðum Margir þeirra eru blá-
flutningsgjald orsakar þeim. , - >. ; , . .
b 1 \ snauðir, og urðu að byrja & þvt að
C. P. R. fjelagið á mikinn hluta Diðja.st beininga. Það hafði vcrið
af öllum járnbrautunum í Canada. . gengið út frá þvf, að það biði
Ef stjórnin ætti þessar brautir og I mannanna þarna atvinna, sam-
setti að eins það flutningsgjald, kvæmt rúðstöfun hins hebreska
sem nauðsynlegt væri til að h»fa | scm hefir með.
upp kostnaðinn, cins og hún ætti
að gjöra, þá myndi hin afarmikla j
upphæð sem fjelagið tekur árlega
sem ágóða, sitja kyr f vösum al-
höndlunina á styrktarsjóði Hirsfth
baróns f sfnum höndum, en þegar
innflytjendurnir komu f áfanga-
stað, kom það f ljós, að engin at-
vinna lá fyrir hendi.
(Can. Ass. Press Cable, 8.Scpt.)
menmngs.
Hjer er enn önnur ástæða fyrir
því að þjóðin ætti að eiga braut-
irnar: Velfðrð alþýðunnar í *
Bandaríkjunum cr hætta búin af ^>a<^ cr hætt við að slíkar frjettir
myndun hinna risavöxnu sajn-! -la^ cKki þau áhrif í öðrum löndum,
steypufjeiaga. Einir átta menn sem Winnipegblöð myndu kjósa;
ráða yfir meiri hlutanum af öllum cn það cr næg ástæða fyrir þvf að
viðskiftum þjóðarinnar. John D. | varast að flytja þær.