Baldur - 28.09.1904, Blaðsíða 1

Oliáð íslenzkt vikublað.
*
STEFNA: Að cfla hreinskilni og
eyða hræsni í hvaða m&Ii, sem fyrir kem-
ur, &n tillits til sjerstakra flokka.
Eitt í sinni röð vestanhafs.
♦
AÐFERÐ: Að tala opinsk&tt og
vðflulaust, eins og hæfir því fólki, sem cr
af norrœnu bergi brotið.
II. ÁR.
GIMLI, MANITOBA, 28. SEPTEMBER 1904.
Nr. 38.
FRJETTIR.
*
Lítið hefir gjðist sögulegt á ófrið-
arstoðvunum þessa dagana. Liao
Yang orustan virðist hafa svo
lamað þrótt hvorutveggja að þcir
Tafl þurft bæði hv(ld og aukinn
iiðsafla áður þeir gætu tekið aftur
til óspiltra málanna. Nú virðist
samt sem tva*r stórorustur sje í
undirbáningi; önnur við Port
Arthur og hin við Mukden. Kuro-
patkin situr í Mukden, með meg-
inher sinn og btður sýniiega á-
tekta; en Japanítar cru nú farnir
að færa her sinn nær staðnum og
myndar sá her 27 mflna langan
sveig. Þeir hugsa, sjer augsýni-
lega að sleppa nú ekki Kuropat-
kin lengra norður, hvcrnig sem
það fer nú. Við Port Arthur
hafa verið stöðugar smáskærur,
enjapanftar eru komnir að raun
um að ’kapp er bezt með forsjá’,
* þvf tilfelli og hafa þcir þv( farið
að ðllu sem gartilegast, og lftið
sem ckkert hefir þeim unnist nú
upp 4 sfðkastið, annað en þrcyta
varnarliðið, mcð umsitinni. Nú
iftur samt út fyrir að þeir hugst
sjer til hreifings innan skamms, og
er búist við stórorustu þar bráð-
lega, sem háð verði bæði 4 sjó og
landL I*að er sem sje búist við
að floti Togo’s reyni að hjáipa
til, og jafnframt a3 þegar 1 það
vcrsta er kornið muni rússnesku
skipin, sem þar eru inniiukt, koma
fram íi leikvöliihn og reyna að
tefja eitthvað fyrir Togo.
Regnskortur hefir skemmt
kornuppskeruna í Mið-Evrópu, f
sumar, svo útlit er fyrir að nauð-
synlegt vcrði að fiytja þessháttar
vörur fri _Ameríku í haust og
vctur.
Voðalcgt slys vildi til hinn 23
þ. m. í Pleasant Ridge, nálægt
Cincinnati, Ohio, þar sem níu
skólabíirn biðu bana. Tvö útihús
stóðu í skólagarðinum og voru 12
feta djúpir kjaliarar undir þeim,
hlaðnir upp að innan með grjóti
eins og brunnar. Um Frftfmann
voru eitthvað 30 stúikur f úti-
húsinu, setn þeim var ætlað. Allt
í einu bilaði gólfið og börnin hröp-
viðu niður f kjallarann, sem fjögra
feta djúpt vatn var f. Ýngri
stúlkurnar voru troðnar undir af
þeim eldri og níu eða tfu af þeim
köfnuðu áður en þcim varð bjargað.
Aðstandendur barnanna hóta að
draga embættismCnn skólans fyrir
lög ogdóm, fyrir hirðuleysi.
Lord Minto kvaddi Winnipeg-
búa hinil 23 þ. m., og var viðhöfn
mikil, f borginni, f sambandi við
burtför landstjórans.
Tveir Mormónaprestar, frá
Utah, fóru til Ungverjalands, f
þvf skyni að boða þar trú sína.
Þeim varð samt ekki rnikið ágengt
þvf þeir voru gjörðir landrækir úr
Ungverjalandi, og Mormóna trú-
boð cr nú bannað þar.
Hveitiuppskeran í Manitoba og
Norðvesturlandinu er metin frá
55 til 60 mllljónir bushels. Hveiti
flutningur er nú byrjaður fyrir al-
vöru, og er verðið á hveitinu frá
88 til 96 cent fyrir hvert bushel.
Stormar miklir hafa geysað á
Nýfundnalandi og Labrador.
Þrjár ,,skonnortur“ hafa rekið á
land og til einnar hefir ekki
spurst. Það voru fimm merrn á
henni. Mjög miklar skemmdir
hafa orðið á fiskiútvegi manna
þar.—Þorskafli við strendur Ný-
fundnalands hefir verið með lakara
móti f sumar.
Það slys kom fyrir f borglnni
Melrose, Mass., hinn 21. þ. m.,
að strætisvagn sprakk f loft upp
við að rekast & kassa með 50
pundum af dynamíti, scm hafði
dottið aí vagni hjá manni, scm
hafði verið að flytja það á járn-
brautarstöðina. 32 manneskjur
voru f strætisvagninum þegar slys-
ið vildi til. Níu af þeiin dóu
samstundis, og nítján meiddust
meira og minna. Eitthvað fleira
af fólki, sem þar var nærstatt
þcgar slysið vildi til, varð cinnig
fyrir meiðslum. Ökumaðurinn
sem missti kassann hefir verið tek-
inn fastur, kærður um að hafa
verið orsiik í manndauða. Hann
scgist ekki hafa saknað kassans
fyr en hann kom á járnbrautar-
stöðina, og hafi hann þá fiýtt sjer
til baka, sem mest hann mátti til
að leita hans, en orðið of seinn,
því slysið hafi verið skeð þegar
hann komst þangað.
Eldur mikill kom upp í Mont-
real, hinn 21. þ.m. Slökkvilið
borgarinnar átti í löugum og
ströngum bardaga við að stöðva
eldinn; en þrátt fyrir drengilega
vörn eyðilögðust tvær stórar bygg-
ingar með öllu, sem i þeim var.
Skaðinn.er metinn á $350,000.
Vjelastjóri einn á C, P. R-
járnbrautinni var tekinn fastur
nálægt Regina fyrir að vera drukk-
inn. Ekkert slys hafði viljað til,
en þrátt fyrir það var maðurinn
dœmdur til tveggja ára fangelsis-
. /
vinnu.
Prins Herbcrt Bismarck, sonur
stjórnmálamannsins mikla, andað-
ist hinn 18. þ. m. Hann hafði
tekið mikinn þátt f stjórnmálum
eins óg faðir hans, og var hann
gjöiður að utanríkisráðgjafa þegar
hann var fertugur. Hann var 54
ára gamall þegar hann dó. Hann
eftirlætur syni sfnum, Otto, $4,
000,000 f fasteignum og peningum.
Óspektir miklar eru á Ítalíu um
þessar mundir, milli verkamanna
og lögreglunnar. Kveður svo
mikið að þeim að ekki 'þykir ólfk-
legt að það dragi til borgarastríðs.
Sœslaugan.
Sjómenn hafa oft haft það á orði
að f sjó væri til skrýmsli það, sem
nefnt hefir verið sæslanga. Hafa
þeir iðulega þózt hafa sjeð ferlíki
En vfsindamenn hafa aldr-
ei viljað trúa sögusögnum þessum,
sagt þær markleysu, missýningar
og sjómanna lýgi.
En nú er annað að verða uppi
á teningnum.
Háskólakennari f dýrafrœði,
Gíard, sem ritað hefir mjög mörg
rit í þeirri vfsindagreín, hefir ný-
ega haldið fyrirlestur um þetta
efni f hinu heimsfræga frakkneska
vfsindafjelagi f Parísarborg.
Orsökin til fyrirlestursins* var
sú, að frakkneskur flotaforingi,
Eost að nafni, yfirmaður á skip-
inu Decidee, hafði sent hönum
skýrslu um sæsfönguna, undirrit-
aða af iillum scm á skipinu voru,
háum og lágum.
Skipverjar sáu skrýmsli þetta
austur f indókfnverska hafinu hinn
25 fcbrúar f vetur. Fyrirliðarnir
hugðu fyrst, er þeir sáu skrýmslið,
að það væri afarstór skjaldbaka;
en þá teygði það úr sjer og varð
meira en roo fct á lengd; kom
það margsinnis upp, ýmist á bak-
borða eða stjórnborða. Slangan
var svört á litinn með gulleitum
biettum.
Með því að iill skipshöfnin sá
'skepnu þessa, þá telur Giard það
heimsku eina, að þræta lengur fyr-
ir það, að sæslangan sjc til.
Minnti hann f þvf sambandi á, að
flotaforingi Lágreville, yfirmaður
á skipinu ,, Aválanche," h’fði f
júlímánuði 1897 sjeð sæskrýmsli
a sömu stöðvum. Hefði hann lýst
þvf nákvæmlcga og bæri þeirri
lýsingu 1 öllum greinum saman
viö þá, er Eost hafði sent.
Giard sagði enn fremur, að f
Afrlku hefðu menn nýlega fundið
dýr, cr okapia heitir: ætluðu allir
að það dýrakyn hefði dáið út fy^rir
mörgum þúsundum ára. En nú
væri samt sannað, að svo væri
ckki. Þegar ekki væri bctur leit-
að á landi, þá væri síst fyrir að
synja, sagði hann, hvað dyljast
kynni f djúpi sævarins.
Meðlimir vfsindafjelagsins gerðu
mikinn róm að tölu Giards. Stakk
hann að lokum upp á þvf, að
gerður væri út vfsindalegur leið-
angur austur f höf, til að rannsaka
þctta mál frekar, og tjáðu allir sig
því samþykka.
(Fjallkonan).
Ljósfælni.
,,Margt var gott sem gamlirkváðu,"
gulli dýrri vizku þáðu;
sannleiksperlum sinna alda
söfnuðu um vegu kaida.
Ilátt á móti himni’ og sólu
hjeldu þeir frá myrkri njólu.
Dýrstu mannlffs göfgi, gæði,
guði, lærdóm, þjóðarfrœði;
alt gaf þetta lýð og landi,
langsœr, djúpskygn þeirra andi.
Launin voru : lftt af brauði,
lygi, svik og smánardauði.
Selt það göfga, góða, fagra,
ganga má um h.aga magra;
berjast hart mót blökkumönnum,
brytja niður lesti’ í hrönnum,
unz að þjóðin höfði hnegir,
holt það telur,—,,amen“ segir.
Þ. Þ. ÞORSTEINSSON.
Leo Tolstoi
°n styrjöldin.
Keisara og kyrkju lesinn
textinn.
-----:o:---
Þegar Nikulás Rússakeisari árið
1898 bar á borð friðarfimbul-
fambið og stofnaði til friðarfundar-
ins í Haag, þá var honum mikil for-
vitni á að heyra skoðun Tolstois á
þvf máli. Vænti hann eflaust, að
gamli maðurinn mundi lúka lofs-
orðum á tilþrif sfn f friðaráttina.
En sú von brást.
Tolstoi fór f cnga launkofa með
þá skoðun sína, að sannra friðar-
rnála rnundi seint að vænta undan
rifjum einvaldskonungs og keisara.
Friðarstefnan mundi þvf að eins
þrffast, að hún rynni frá brjóstum
þjóðanna.
í sambandi við þctta talaði hann
þungum orðum f gafð einveldisins
og kyrkjunnar á Rússlandi.
Harðnaði rimmati svo milli hans
og klerka þjóðkyrkjunnar, að hon-
um loks var vikið út fyrir dyrustaf
kyrkjunnar.
Nú hcfir Tolstoi enn tekið til
máls út af styrjöldinni milli Rússa
og Japanfta og hefir sagt bæði
keisara og kyrkju beizkan sann-
leikann.
Ekkcrt bl.-ið á Rússlandi hefir
náttúrlega þorað að fiytja orð og
umrr.æli hans. Ilcfir hann því
ritað opið brjef, sem birt hefir
verið í heimsblaðinu ,,Times“.
Fyrirsögn brjefsins er : „HUGS-
Ið Vður um“. Fer Tolstoy þar
megnum fyrirlitningarorðum um á-
huga þann, sem Rússland sýnir í
friðargæzlu sinni. Segir hann, að
frömuður friðarfundarins 1 Haag
leitist við að gæta friðarins með
því að ásælast annara lönd og auka
herinn til að verja ránsfenginn.
Hann segir um keisarann, að hann
þessi ungi ógæfumaður, sem á að
ráða yfir 130 milljónum manna,
sje ginntur og gabbaður,- táldreig-
inn og svikinn sf og æ af augna-
þjónum; hann sje sjálfurrt sjer ó-
samþykkur, þegar hann er að ^
leggja blessunar- og þakklætis-orð
yfir herinn ,,sinn“ fyrir morðin og
ódáðaverkin, sem herinn fremur,
þegar h.ann er að verja það sem
keisarinn hefir stolið.
Ekki eru orð hans mýkri í gari
kyrkjunnar; segir hann það klækis-
verk kyrkjunnar, að kenna ófrið-
inn við trú og kristindóm.
Hann segir, að stjómin Ijúgi til
um orsakirnar, að vesalings bœnd-
urnir sje ginntirsem þussar og þeir
Ieiddir að blóðtroginu til slátrunar
til þess að vernda og breiða yfir
ránið, þjófnaðinn og svfvirðingarn-
ar, sem þeir hafa framið, sem
ktæddir pelli, purpura og dýrindis
líni búa í friði í háreistum höllum
og væntá meiri auðs og upphefð-
ar af styrjöldinni.
Hann telur upp voðaleg dcemi
þcss, að Rússar hafi hruudið Kfn-
verjum kvikum á bál, bundið þá
saman tvo og tvo á fljcttununi og
kastað þeim f Amurfljótið, að á-
gjarnir kaupmenn og óþokkai' hafi
gjört sjer ófriðinn að gróða, lagt
undir sig mcð ófriði lendur og
skóga og auðgað sig á illa fengn-
um munum annara manna.
Til þcss að fóðra og verja óhæf-
ur þessar og svfvirður eru bœndur
Rússlands leiddir á blóðvöllinn.seg
ir hann.
Iíann scgir, að herstjórnin sje
handaskömm, og blóðsúthellingin
verði voðaleg cf ófriðnum sje hald-
ið áfram.
Loks kveður hann upp þungan
áfellisdðm yfir ófriðnum og skor-
ar á þjóðina að neita herþjónustu,
þótt keisarinn bjóði.
(Fjallkonan).
Ef þú vilt njóta Kfsins, þá
kauptu þjer aldrci frið við aðra
menn með þvf að afneita því, sem
þú álftur rjctt og játa það sem þú
álítur rangt. Þú ert sælli með þvf
að vcra í ófriði við allan heiminn
cfþú hefir frið við sjálfan þig,
heldur en með því að vcra í friði
við allan heiminn.ef þú ert f ófriði
við sjáifan þig.