Baldur - 30.03.1907, Síða 2

2
BALDUR, 30. marz 1907.
GIMLI, --- MANITOBA
OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIf).
BORGIST FYRIRFRAM
ITtGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
UTANÁSKRIFT TIL BLAsSINS :
ZB^LID'CriR,,
G-ILÆ3LI,
3VE^.3ST.
Verðásmánm auglýsingum er 25 oent
fy ir þamluog dá kslengdar. Afsláttur er
gefion á stœrri auglýsÍDKUm, «m hirtasl j'
blaðiou yfir lergri líma. V ðvíhjandi
slíkum afslætti og öðrum fjármálum blsðs-
ios, eru monn beðuir að suúa sjer að ráðs
minninum.
LAUGARDAGINN, 30. MARZ. I9O7.
Ó! — vinur Argyle-
Islendinga.
-:o:-
Jeg tek það strax fram, að það
er ætlast til að Ó ið á undan ‘vin-
ur‘ sje upphrópun, en ekki neitun;
þetta vona jeg að verði miinnum
þvf Ijósara, þvf lengra sem kemur
fram f greinina
Mjer þykir slæmt að vita ekki
hvort jeg á heldur að ávarpa ‘vin-
inn‘ með ‘frú‘ eða ‘herra‘. Ef þú
værirfrú, þá tæki jeg ofan hattinn
á augabragði, samkvæmt landsins
sið. En mjer sýnist þú ekki frú-
arlegur, svo jcg býst við að þú
sjert herra — myrkranna herra ;
og svo ætla jeg þá að sitja með
hattinn / á höfðinu, á meðan jeg
tala svolftið við þig, þvf mjer
finnst jeg sjái þig betur f skuggan-
um fram undan hattbarðinu. Það
hefir dregizt dálftið fyrir mjer að
sinna þjer, vegr.a þess að við höfð-
um þá landsmálum að sinna hjer,
þegar þú hrópaðir f eyðimörkinni.
En jeg vona að þjer hafi ekki
leiðst á meðan — og ekki mun
samvizkan ónáða þig. En fyrir
hvað segirðu ekki til nafnsþfns?
Hjelztu að þúmundir kafnaf þakk-
látsemi Argyle-búa, ef þú lofaðir
þeim að vita hver þú værir og
hvar þú værir? Eða heldurðu að
þeir sje svo skilningssljóir þar, að
þeír hefðu ekki skilið að þú varst
vinur þeirra, nema þú segðir þeim
það sjálfur? Máske var það nú
hyggilegt af þjcr að segja ekki til
þfn, þvf með því hefirðu hulið all-
an æfiferil þ.nn f myrkrinu, nema
það scm lesa má út úr ávarpi þínu
til Baldurs og ritstjóra hans, í 11.
tölubl, Lögbergs þessa árs. En
þú hcfir gjört mjer dálítinn óleik
með þessum felum, og jeg má til
að skfra þig áný, því jeg þori ekki
að staðhæfa, að nafnið sem þú
gafst þjer sjálfur, geti tileinkast
þjer með rjettu. — Jeg nefni þig
herrann myrkranna — herrann
NAFNTOGAÐA, ekki fyrir
það, að þú sjert að sjálfsögðu svo
frægur, heldur fyrir það, að sjálf-
gefna nafnið þitt er svo ósköp tog-
að — togað á langveginn. — Þetta:
“Vinur Argyle-íslendinga“ !
Þetta er náttúrlega ekki eins
elskulegt nafn, eins og nafnið sem
þú gefur þjer sjálfur, en það er allt
eins langt, eða lengra, ogsamsvar-
ar sjer að hugsun og útliti.
Jæja, herra minn — herrann í
myrkrinu — herrann nafntogaði,
jeg verð að byrja með að segja
þjer sögu, sem líklega ‘gengur
ekki í‘ þitt ferkantaða höfuð, og
hún er sú, að mjer hefði enginn
hlutur verið kærari en sá, að þjer
cða öðrum hefði tekizt að sanna,
að ummælin í Baldri um Argyle-
búa — ‘níðið1, sem þú kallar svo,
— væru á cngum rökum byggð.
Jeg vonaðist hálfpartinn eftir þvf,
þegar jeg skrifaði þá grein, að ein-
hver mundi reyna að sanna að al-
menningsálitið væri rangt, f tilliti
til Argyle-búa, og jeg vonaðist
jafnvel eftir þvf, að einhverjum
kynni að takast að gefa þær upp-
Iýsingar, sem sýndu að það væri
rangt, þvf mjer er sannast aðsegja
hálfilla við, að þmfa að bcra sakir
á landa mfna, hvort sem þcir eru
f Argyle eða annarstaðar, þó þú
eigir máske bágt með að trúa þvf.
Þetta hefir þú sjálfsagt álitið að
væri ljett verk og löðurmannlegt,
og við þitt hæfi, og svo hefirði þá
fundið köllun hjá þjer til að gjörast
inálsvari þeirra Argyle-búa. Til-
gangur þinn er máske góður, en
verkið er ómynd. Mcðal annars
hagarðu orðum þfnum á lymsku-
fullan hátt, þar sem þú gefur í
skyn að ritstjóri Baldurs saki Ar-
gyle-búa um, að vera einn hinn
þröngsýnasti hópur Islendinga fyr-
ir vestan haf. Auðvitað hefir rit-
stj Baldurs engar sannanir fengið
ennþá fyrir þvf gagnstæða, en það
sem hann sagði í Baldri var þetta:
“Sú skoðun, að f Argyie-byggð
sje einn hinn þröngsýnasti hópur
íslendinga, er ciiki ný, og því
miður mun hún á sterkum rökum
byggð“. Staðhæfingin f þessum
orðum er sú, að sú skoðun sje til
meðal fólks, að í Argyle sje einn
hinn þröngsýnasti hópur I'Iend-
inga fyrir vestan haf, óg að sú,
skoðun sje ekki ný. Þessu reynirj
j þú að andæfa með þessum orðum:
“Hingað til hefir það verið al-
mennt álit, bæði hjá Austur- og
Vestur-íslendingum, að Argyle-
I byggð væri á undan flestum eða
j öllum íslenzkum nýlendum hjer:
j vestan hafs, ekki að eins hvað
snertir efnahag fólks þar yfirleitt,
hcldur einnig hvað snertir fjclags- j
skap, andlegan þroska og siðmenn- ■
ingu yfir höfuð“.
I lvaða röksemdafærsla er þetta?
Það er vfst ekki lftilsvirði vitnis-
burður Austur-íslendinga um Ar-
gyle-byggð! Hafa þeir skoðað
svo íslenzkar nýlendur fyrir vest-
an haf, að þeir, sem Austur-ís-
lendingar, geti sagt, að Argyle-
byggð sje á undan flestum eða öll-
um íslenzkum nýlendum að efna-
hag og andlegum þroska? Svona
þulur um Austur-íslendinga duga
máske til að friða lítilþægt hjarta,
I en það ætti hver meðal þorskur
að sjá, að það er guðlasti næst að
kalla þá fram til að bera vitnis-
burð í svona máli. Svona flysj-
ungsháttur borgar sig ekki, herra
minn nafntogaði; það er langtum
betra að brúka staðhæfingarnar
eintómar, en látast hafa vitni, sem
allir vita að eru engin vitni. Hins-
vegar hefir sú staðhæfing þfn óef-
að við einhver rök að styðjast, að
á meðal Vestur-íslendinga, og þá
líklega sjerstaklega á meðal Ar-
gyle-búa sje þeir menn, sem álíti
Argylebúa á undan flestum öðrum
íslenzkum nýlendubúum hjer
vestra. Þeir menn eru auðvitað
til. En hið sama má og segja um
staðhæfingu mfna um það, að sú
skoðun sje til, að í Argyle-byggð
sje einn hinn þröngsýnasti hópur
íslendinga fyrir vestan haf, Við
erum báðir að gjöra staðhæfingar
um skoðanir fólks á Argyle-búum,
og báðar staðhæfingarnar hafa á-
reiðanlcga við þann sannleika að
styðjast, að fólk heflr mismunandi
skoðanir á Argyle-búum sem öðru
fólki. Staðhæfing þfn getur ekki
stuðst við annað en það, sem þú
hefir heyrt, og af þvf frásögn þfn
um þctta ‘almennings álit‘, sem
þú talar um, er máske ekki á betra
grundvelli byggð, en fr&sögnin um
vitnisburð Austur-íslendinga, þá
neyðist maður til að taka hana
mcð afföllum í bráðina. Hvað
minni staðhæfingu viðvfkur, um
það, að sú skoðun sje til, að f Ar-
gyle búi einn hinn þröngsýnasti
hópur íslendinga fyrir vcstan haf,
þá er óhætt að fullyrða að sú stað-
hæfing er rjett, hvort sem skoðun
fólks í þvf efni hcfir við mikil, lftil
eða engin rök að styðjast, og það
álit væri jafnt rfkjandi fyrir það,
þó jeg þcgði algjörlega. Jeg
hefi ekki skapað það álit, þó jcg
hafi sagt frá því f opinberu blaði.
Jeg hygg að Argyle-menn sjálfir
hafi skapað það, og að þeir einir
geti breytt því, ef þeir komast f
skilning um hver orsökin er, og
geta upprætt hana. Þú þykist
náttúrlega ekki vilja ganga inn á,
að þetta álit á Argyle-búum eigi
sjer stað ; en það er að fara að eins
og rjúpan, sem stingur höfðinu
undir vænginn þegar valurinn
nálgast. Ekki heldur viltu ganga
inn á, að þeir eigi það skilið, nje
að kyrkjan hafi verið þeim hlekkur
um háls í neinu tilliti. En hvern-
ig ferðu að rökstyðja það ? Svona :
“Þaðeröllum sem til þekkjakunn-
ugt, að þcir (Argyle-búar) hafa
sýnt mikinn áhuga og lagt á sig
mikil útgjöld í sambandi við
kyrkjulcg störf“. Svo það, að
þeir hafa. lagt mikið f sölurnar fyr-
ÞAKKARÁYARP
til Páls Jónssonar, er gaf út “Mótsagnir Biblíunnar“.
—----------------------:o:------
Að verðungu háleitan heiður
hljótirðu um ókomna stund.
Vanans og hjátrúar hlekki
ei hræðist þfn framgjarna lun'd,
Þau bönd hefir brotið f sundur;
þig brast ekki kjark eða þol.
Fyrstur til framkvæmda varstu
það fór ekki í nein handaskol.
Þó bókin þfn bandvitlaus þyki
og bannsungin verði af lýð,
heilaga ritningin hrörnar,
þvf henni’ er þá einnig rist nfð.
Und þekkingar leiftrandi Ijósi,
sem lýsir upp myrkranna skaut,
hin rammskakka ritninga-þvæla,
sem rykmökkur hverfur á braut.
Heill sje þjer, hugprúði vinur !
sem hræsninni þeytir á braut.
1 Þökk fyrir bókina beztu,
er bendir á mótsagnagraut,
Þú stendur f bernskunnar blóma,
þjer blasir mót stórfrægðar leið.
Þitt æfistarf að eins er byrjað,
og endar ei fyr en í deyð.
Lukkan þig leiði og styðji
Iffsins um ókomið svið.
Háleita þekkingu hljóttu !
— Af hjarta þess óska og bið.
JóIIANNES H. HÓNFJÖRD.
hafi verið þeim holl og hjálpsam-
leg! Þetta er nú regluleg presta-
skólalógik. Var kyrkjan þcim góð
íslendingunum á galdrabrennu-
tfmunum forðum ? Þá lögðu þeir
mikið f sölurnar fyrir hana—reittu
sig inn að skyrtunni og gáfu henni
jarðir f tuga- eða hundraðatali —
jarðir, sern fram á þessa tfma hafa
verið eign kyrkjunnar á íslandi.
Ilvernig gat þjer dottið f hug að
fara að tclja upp alla þessa runu
af gjöfum Argyle-manua til
kyrkna, og láta þjcr koma til hug-
ar að það væri vottur um siðmenn-
ingu, þar sem þú hefir sögu Is-
lands fyrir framan þig, og getur í
gegnum hana sjeð íslenzku þjóðina
flakandi af sárum, rjettandi fram
sinn sfðasta pening til ’þeirrar
stofnunar, sem hafði gjört hana að
skrfðandi maðki ? Sú ‘sið-menn-
ing ( = spilling), scm þar bólar á,
er ‘siðmenning' kyrkjunnar, á
meðan fáir eða engir hefjast handa
gegn henni, en það er ekki sið-
menning sú, sem mannvinir þes1--
ara tfma biðja menn að ho’’fa á
með aðdáun, og það er vonandi að
þessum ‘vini Argyle-ísl.‘ takist
aldrei, að láta þá alla varpa sjcr
með andvaraleysi í skaut þeirrar
stofnunar, scm á aðra eins sögu og
annað eins erfðafje.
Þú segir, að Argyle búar hafi
hvað eftir annað gefið peninga f
kyrkjufjelagssjóð, æðri-skólasjóð,
heiðingjatrúboðsstarfsemi og miss-
íónsstörf heima ; og þar að auki
tvívegis gefið lútersku kyrkjunni f
Winnipeg peninga o. s. frv. Þetta
vita menn, og það er einmitt þetta
sem margan furðar á, Sú and-
lega starfsemi — ef það annars er
fyrirgefanlegt að kalla hana and-
lega, — sem þar bólar mest á, er
aðallega kyrkjuleg starfsemi; og
það er f þcssu sem þeir flestum
fremur auðkenna sig frá öðrum
byggðum íslendinga. Þegar þú
talar um afreksverk Argylebúa,
þá sýnir það sig, að þau standa öll
f sambandi við trúmálastarfsemi
kyrkjufjelagsins lúterska; önnur
afreksverk hafa þeir sjálfsagt ekki
unnið. ella þú, sem vinur þeirra
og m&lsvari mundir vfst hafa getið
þcirra. Þessi starfsemi þeirra,
segir þú, að beri vott um “civili-
zation“ á háu stigi, og að í þessu
efni sje helzt enginn munur á Ar-
gyle-búum og stórþjóðunum, Bret-
! um og Bandaríkjamönnum, nema
hvað starfsemi þeirra sje f langt-
um stærri sfýl 1 Það lá að, að Ar-
gyle-búum hcfði verið bent á ein-
hverja góða fyrirmynd f þessu
efni. En heyrðu, kunningi! Það
borgar sig langtum betur þetta
heiðingja- og missíóns-starf þeirra
Bretanna heldur en Argyle-bú-
anna. Heldurðu að Þvl£> standi
ekki að einlwerju leyti í sambandi
við fj&rframlög þeirra til starfsem-
innar ? Það borgar sig, að skifta
Biblfum fyrir fílabein og gutta-
perka-kvoðu. Biblfur eru ótak-
markaðar hjá Biblfufjelaginu enska,
en fflabein cr fága^tur munur, sem
sclst við háu verði. Svona gjörir