Baldur - 30.03.1907, Page 3

BALDUR, 30. MARZ 1907.
3
Bretinn upp sína reikninga, og
tekjurnar verða venjulega meiri
en útgjöldin hjá honum. Þetta er
öðruvísi hjá Argyle-búum. Þeim
hefir ekki verið sýnd nema önnur
hliðin á þessari vfsindagrein, og
það er útgjaldahliðin. Viltu nú
ekki bcnda þeim á hina hliðina
líka, svo “civilizationin“ verði al-
veg fullkomin hjá þeim, eins og
Bretum og Bandarfkjamönnum ?
Um Sósfahstana og Únftarana
skal jeg vera fáorður. Lærdóm
þirin um Sósíalista hefir þú lfklega
fengið hjá Lögbergi, en það er
kunnara en frá þurfi að segja, að
fróðleikur Lögbergs f þvf efni hefir
staðið þannig svo árum skiftir, að
það hefir ekki með neinum gler-
augum getað sjeð mismuninn áSó-
síalistum og Anarkistum. Þú
verður þvf að fyrirgefa þó maður
láti sjer það um munn fara, að
þú sjert að vara Argyle-búa við
þvf, sem þú sjálfur veizt ekki hvað
er. Þú galar, af því þú heyrir
aðra jafn-hleypidómafulla sjálfum
þjer, gjöra það, og þú treystir þvf
sýnilega, að vinir(?) þfnir í Argyle
sje nægilaga glötuð börn f andleg-
um skilningi, til að taka galið f
þjer sem gjaldgenga vöru, þrátt
fyrir það að þú þykist trúa þvf, að
þeir beri merki siðmenningarinnar
einna hæst allra Islendinga. Sem
betur fer, eru til f Argyle-byggð,
þrátt fyn'r allt kyrkjumálafargið,
þó nokkrir menn, sem ekki draga
allan sinn fróðleik frá þjer og þfn-
um lfkum, og ef þú, nafntogaði
myrkranna vin, átt hcima í nánd
við Argyle-byggð, skal jeg benda
þjer á einn mann þar, sem gæti
frætt þig töluvert um Sósfalista og
þeirra skoðanir, svo þú þyrftir
ekki að reiða þig á Lögberg ein
viirðungu, eða annað verra. Sá
maður er frændi minn, Árni Sveins-
son. Hann hefir fengið orð fyrir
að vera töluvert sósfalistiskur f
skoðun, og kyrkjumaður er hann
svo mikill, að þjer ætti varla að
lfða illa hjá honum, á meðan þú
tækir við nokkrum bendingum,
sem kynnu að geta komið f veg
fyrir að þú gjörðir úr þjer flón eft-
irleiðis. Hvernig á þvf stendur,
að annar eins umbótamaður og
Árni Sveinsson er, skuli vera eins
mikill stuðningsmaður Iútersku
kyrkjunnar, eins og hann hefir
reynzt, er nokkuð sem jeg hefi
aldrei gctað gjört mjer giein fyrir
á annan hátt en þann, að þann
mundi hafa þá varhugaverðu skoð-
un, að hægast mundi að endurbæta
kyrkjuna og kyrkjulega starfsemi
með vinnu innan að, En svo
kemur það ekki þessu máli við.
Hitt kemur málinu samt við, að
það er önnur tegund af “civilizati-
°n“ sem ræður í framkomu hans,
heldur en sú, sem ræður í fram-
komu sumra annara Argy!e-búa,
scm kyrkjan reiknar sjer, rjetteins
og hann hah dregið til sfn fræðslu
úr fleiri áttum en fiá kyrkjunni. Jeg
skal gefa þjer sönnun fyrir þessu,
um leið og jeg bendi þjer á þann
“civilizations-stimpiI“, sem kyrkj-
an hefir sett á suma aðra Argyle:
búa, sem þú telur að stjórnist æfin-
lega í landsmálum af umhyggju-
semi fyrir því, scm er heppilegast
fyrir land og þjóð. Það var um
árið.þegar þessi‘stjórnmálaskúmur‘,
Einar Ólafsson frá Winnipeg, kom
til Argyle — eins og þú segir, að
atburðir þeir gjörðust, sem skýrt
geta hin “civilizerandi“(?) áhrif
kyrkjunnar á stjórnmálastarfsemi
allmargra Argyle-búa. Það stóð
þannig þá, eins og það mun standa
enn, að Árni Sveinsson og Einar
Ólafsson, voru ‘stjórnmálaskúmar“
af sama tagi, þó þá greindi á; og
greini enn á f trúmálalegu tilliti.
Þeir unnu þvf saman og ferðuðust
saman sem skoðanabræður í póli-
tik, þvf þeim var báðum á-
hugamál að óháði umsækjandinn,
R, L. Richardson, næði kosningu,
og að yfirgangsflokkarnir yrðu
brotnir á bak aftur. Þeim varð
vel til vina á nokkrum stöðum, og
allmargir sýndu að þeir geta látið
stjórnast af pólitiskum áhuga á
pólitiskum efnum ; en marg'r
sýndu þó hið gagnstæða. Hvern-
ig ? Þeir gólu hver f annars eyru
um þá miklu óhæfu, að Árni Svéins-
son skyldi hafa ‘heiðingjann1 Ein-
I ar Ólafsson að föruneyti, þrátt fyr-
l ir það, þó þeir ættu báðir sam-
merkt að pólitiskum skoðunum til,
og beittu þvf sem vopni gegn Á. S.,
sem þeir sögðuaðhefðimeðþvf drýgt
þá synd, sem varla yrði fyrirgefin.
Þaðvantarekki kyrkjulegan “civili-
zations-hug“ f þessa framkomu.
En hvað heldurðu um sjálfstæðið
og umhyggjusemina f landsmálum
hjá þessum æpandi kyrkjunnar
brjóstmylkingum,
Um Únftara og þeirra stefnu er
auðvitað ekki til neins að tala við
þig. Það eru naumast nógu mikl-
ir peningar þeim megin, til þess
að þú getir fengið sannfæringu fyr-
irgildi únftariskra skoðana. En um
Baldur þarf jtg að segja fáein orð
að skilnaði. Þú segir, að ef Ar-
gyle-búar gjörðu stefnu Baldurs að
lffsstefnu, þá mundi allt kyrkju-
og safnaðarlíf deyja út, og ríki
guðs hverfa, en rfki og vald djöf-
ulsins ankast og útbreiðast. Nú,svo
þútrúir þá á djöfulinn, góði minn.
Maður fer að halda að þú sjert
prestur. En heyrðu, þú nafntog-
aði myrkraskúmur, hcfirðu nokk-
urntfma lesið nokkurt orð f menn-
ingar. ögu mannkynsins? Og ef
þú hefir gjört það, mannstu þá
nokkuð eftir þvf, að samskonar
hrópsyrði og þetta hafa verið gjörð
á móti nálega öllum mönnum og
öllum stofnunum, sem hafa gengið
f berhögg við tfzkuna f trúarbragða-
legu og mannfjelagslegu tilliti ? Þú,
sem allt af ert með kristindóminn
á vörunum, ættir t. d. að muna
eftir þvf, að Jesús frá Nazaret var
krossfestur fyrir að ganga f ber-
högg við venjur sinna tfma, þó
hann hafi sfðan fengið viðurkenn-
ingu fyrir aðhafaunnið þarft verk.
Manstu eftir Sokrates, Galileo og
Bruno, Garrison og Bradlaugh ?
Það var á sfnum tfma sagt um þá
alla, að verk þeirra væru djöfulieg,
Heldurðu nú að það geti ekki skeð,
að þú sjert f smáum stfl að henna
cftir þeim, sein á sfnum tíma hróp-
uðu, niður með þessa menn og allt
þeirrastarf, og heldurðu að þú ætt-
ir nú ekki að snúa við blaðinu,
taka á þig tuttugustu aldar snið,
og skora á menn að ná f Baldur og
lesa hann, svo þeir gætu sjálfir
dæmt um stefnu hans, í stað þess
að skora á menn að lfta ekki á
hann. Ef hann er afar-slæmur,
æ.tti fólkið að sjá það og reka hann
á dyr. Heldurðu að þú þyrðir að
gjöra þetta, Eða heldurðu að það
sje vissara að þú dæmir einn fyrir
alla — Argyle-menn að minnsta
kosti ?
E. Ó.
IvYRKJAN OG
KRISTIK-
DÖMURINN.
■— í Eimréidinni, —
Eftir Mattiiías Jochumsson.
—:o:—
I.
Þeim, sem eru framfaramenn og
unna sannleikanum hrcintog hisp-
urslaust án þess að vera bundnir
við kreddur sjerstakra trúarflokka,
þeim þykir — ekki síður en sjálf-
um vandlætismönnum hinna ótölu-
Iegu trúarflokka — fshyggilegt á-
stand kristiiidómsins á vorum ‘upp-
lýstu dögum‘. Kristnar þjóðir
skiftast þó yfirlcitt eiriungis f tvo
fiokka, sem nefna mætti KYRKJU-
LÝD Og UTANKYRKJULÝD — þeim,
sem haltra millum beggja, slepp-
um vjer hjer. Hver hcfir sitt má!
að kæra þessara flokka: kyrkju-
fólkið kvartar yfir hinu mikla frá-
falli frá hinni gömlu trú, en hiun
flokkurinn ámælir hinum rjetttrú-
uðu og sakar þá um afturhald og
þröngsýni. Hinir frftrúandi og
forntrúandi brigzla hverir öðrunr
um heidindóm ; aðrir harma hvað
seint gangi að fcsta hinar nýrri
lífsskoðanir f huga og hjarta fjöld-
ans, cn hinir eru sturlaðir yfia æði
og yfirgangi vantrúarinnar. En
þótt það sje satt, að tala trúleys-
ingjanna fjölgi óðum, einkum f
stórborgunum, og að hin nýja
skynsemistrú (eða trúarleysi) gagn-
sýri æ meir og meir sjálfa söfnuð-
ina, þá fylgir þó kyrkjunum entr
bæði fjöldinn og völdin. Þeirra
megin er ekki einungis mikill hluti
alþýðunnar, og henni heldur við
trúna eigi einungis uppeldi og
vani, heldur og lög og stjórn,
stofnanir og skólar, kyrkjur og
kennilýður. Og enn strfða með
giimlu kyrkjutrúnni heinia-trúboð-
in og sunnudagaslcólarnir, en
þetta hvorttveggja hefir afarmikla
þýðingu í flestum löndum. Svo
rná og ekki gleyma einu enn, og
það er sú sannreynsla, að alþýða
manna skiftir ekki átrúnaði (d: lffs-
og trúarskoðunum) fremur en þjóð-
erni (o: skapferli og qðlishætti)
nema afarseint; menn breyta
nöfnum á guðum, dýrðlingum, há-
tfðum og helgisiðum, en inngrónar
skoðanir eru lengi fastar fyrir.
Þannig felst hin forna trú Grikkja
og Rómverja, með stórmiklu af
Sjá 4. s.
ELDSÁBYRGÐ og PENINGALAN.
Þeir sem þurfa að setja hús og aðrar eignir f eldsábyrgð, eða
fápeningalán út á fasteignir, geta snúið sjer til mfn, #
EINAR ÓLAFSSON, |
Skrifstofu ,,Balduri,,“ GIMLI, MAN,
ÓVIÐJAFNANLEG KJÖRKAUP
Á BÓKUM
framlengd um nokkrar vikur.
30 til 60 prósent afslátturl
Lesið eftirfylgjandi verðskrá :
Uncle Tom’s Cabin, eftir H. B. Stowe ioe.
Hiddqn Hand, eftir Mrs, E, D. E. N, Southworth ioc,
Self-Made, ,, tvær bækur I5c,
IIow Christianity Began, effir William B,urney ioc,
Advancement of Science, eftir Prof. John Tyndall I5c,
Christianity and Materialism, eftir B. F. IJndqrwQad I5C'
Common Sense, eftir Thomas Paine ijc,
Age of Reason, Lftir Thomas Painq 150,
Apostles of Christ, eftir Austm Holyoake Q5C<
Thc Atonement, eftir Ch. Bradlaugh 050.,
Blasphemy and the Bible, eftir C. B. Reynolds 05Q,
Career of Religious Systqm, eftir C, B. Waitq o,5c>
Christian Deity, eftir C.h. Watts o5c«.
Christian Mysteries 05C,
Christian Scheme of Redemption qftir Ch, Watts. 050.
Christianity— eftir D. M. Bennqtt c 5c.
Daniel in thc Lions’ Den, qftir D. M. Bennett 05C.
Giordano Bruno, æfisaga hans, kenningar og ptslarvættisdauði 05C.
Last Link in Evolution, eftir Ernst Haeckel 05C.
Liberty and Morality, eftir M. D. Conway 05cj.
Passage of thc Red Sea, eftir S. E. Todd 05c,
Prophets and Prophesies, eftir John E. Remsburg 050,
Science and thc Bible Antagonistic, eftir Ch. Watts, 05c«
Sciencc of thc Biblc 05cr.
Superstition Displayed, eftir William Pitt 05C,
Twelve Apostles, eftir Ch. Bradlaugh 05C,
What did Jcsus Teach? eftirCh. Bradlaugh 05C,
Why don’t God kill the Devil ? cftir M. Babcock ioc.
ALlar þessar ofantöldu bækur $2.00
Jeg borga póstgjöld til hvaða staðar sem er, í Canada eða,
Bandaríkjunum.
PÁLL JÓNSSON,
655 Toronto St., WINNIPEG, MAN.
TvTTUTTRT
BŒKURI
HEIMSPEKISLEGS,
VÍSINDALEGS,
STJÓRNFRŒÐISLEGS,
OG TRÚARBRAGÐaLEGS
EFNIS.
WHAT IS RELIGION ? Síð-
asta ræða Ingersolls. Verð icc.
DESIGN ARGUMENT FAL- j
ACIES,eftir E. D.Macdonald 250.
WISDOM OF LIFE, eftir Arth-
ur Schopenhauer. - Ve.rð 250.
RIT V E RK Charle.s Bradlaughs,
með inynd, æfisögu, og sögu um
baráttu hans í enska þinginu.
Verð ; í skrautbandi - - $1.10
í kápu - 50C.
FORCE AND MATTER ; or
Principles ot" the Natural Order
of the Unive.rsq, with a System of
Morality based the,ron, eftir Prof.
Ludwig Buchner. Mcð mynd,
Verð; í bandi -> •> $1 10
MEN, WOMEN, AND GODS,
cftir Helen H. Gardencr. Með
farmála eftir Col. R. G. Ingersoll,
og mynd höfunnarins. Þessi bók
cr hin langsnjallasta sem þessi
fræga kona hefir ritað.
Verð: í bandi $1. 10, í kápu 50C.
PHILOSOPH Yof SPIRITUAL-
ISM,
eftir Frederic R.Marvin. í bandi.
Verð:......................50C.
PULPIT, PEW.and CRADLE,
eftir Helen H. Gardener. I kápu.
Vcrð: loc.

God and Mw Neighbour
eftir Robert Blatchford á Eng->
landi, sem er höfundur að „Merriet
England,“ ,,Britain for British, ‘ ^
o.fl. Bókin er 200 bls. á stærðv
prentuð með skíru letri á góðan
pappír. Bókin er framúrskar&nd
vel rituð, eins öll ritverk Robert
Blatchfords. Verð:íbandi $1.00
f kápu 50C,
ADAM’S DIARY, eftir Mark
Twain $1.00.,
EVE’S DIARY, eftir Mark
Twain $1.00
EXAMINATION OF THE
l’ROPHECIES— Faine 150,
Is thc God of Israel the True God?
eftir Israel W. Groh. i5c-.
Ritverk Voltaires:
VOLTAIKE’S ROMANCES.
Ný útgáfa í bandi $1.50.
Micramegas. í kápu 25c-^
Man of Forty Crowi\& ?5C..
Pocket Theology 250.
Lctters on the Christian Religion,
með myndum af M.de_ Voltaire,
Franqois RabeJais, John Locke,
Peter Bayle, Jean M.eslier og
Bqnedict Spinoza. 25c-.
Philosophy of History 25C.
Ignorant Philosopher, með mynd-
um af René Desqartes og BeneT
dict Spino.za 2 5c,
Chinese Cateeism 25e.v
Sentið pantanir yðar til
PÁLS JÓNSSONAR,
655 Toronto St,
WINNIPEG, —. MAN,