Baldur - 30.03.1907, Blaðsíða 4

4
BALDUR, 30. marz 1907.
Frá 3. s.
hennar fornu hjátrú, hindurvitnum
°g fjyl&yði, undir gerfi kaþólsk-
unnar á öllurn suðurlöndum Ev-
rópu. Og hjer á Norðurlöndum,
ef ekki hjá öllum germönskum
Jijóðum, ræður t. a. m. forlagatrú- j
in heiðna allvfða mcir í huga
manna, en hin kristna forsjónartrú,
En ekkert stenzt framstreymi þró-
unarlögmálsir.s, allt umbreytist —
nema eitt. Hvað ? Svar: trúin
sjálf sem sálarþörf! Ósjálfrátt
finna allar þjóðir, eins frumþjóðirn-
ar, að eitthvað óumræðilegt og al-
máttugt er f, með, f öllu og yfir
öllu — citthvert ógnarvald, sem
talar ti) meðvitundar þeirra og á-
valt á þvf máli, sem þær þykjast
skilja eða f þeim táknum. sem þær
þykjast kunna að þýða. Hin stór-
felldu orð Páls postula : “f guði
erum vjer, lifum og hrærumst“,
sanna spekingar og smælingjar á
öllum öldum. Þetta vald er það,
sem hinar fornu kyrkjur lifa mest
á, þegar allser gætt; fyrirguðstrú
þeirra og hin gömlu Zfons vígi
hins arfgenga, dýrkeypta, gamla
kristindóms með hans miklu sið-
menningarsögu, fylgir þeim enn
jjöldinn og völdin.
II.
“Og samt gengur jörðin“, sagði
Galilei hinn stjörnufróði. Og nú
skulum vjer snöggvast Ifta á ann-
að, og spyrja : Hvernig hefir far-
ið fyrir kristindóminum sem end-
urbœttri Tcyrleju sfðan siðabót
Lúters hófst ? Kaþólsku kyrkj-
unni slcppum vjer, hennar breyt-
ingar cru tiltöluIega hverfandi sfð-
an, að minnsta kosti í Norðurálf-
unni ; stórum hreinsaðist einnig
sú kyrkja að vf ,u við hina miklu
hreyfingu, og í mjög mörgu hefir
hún þokast áfram til meira frjáls-
lyndis, einkum á sfðastliðinni ö!d ;
en í orði kveðnu og að forminu til
lætur hún fiest halda lagi, enda
hefir enga trúarflokka af sjer fætt.
H inar kyrkjurnar aftur á mótieigaj
m kla sögu og margbr'eytta, eink-
um hin endurbætta (Kalvins) dei’d, j
sem smámsaman hefir skifzt f svoj
marga flokka, að þeir nú tellast
yfir 200. Vjcr skulum ekki rekja
sögu mótmæicnda og hinna cndur-
bættu, heldur benda á, að þaö sem
mestu olli, að saga þeirra varð ó- j
lfk, var ekki ágreiningur um trúar-
lærdóma, heldur það, að Lúther
fóí þjóðinöfðingjum rfkjanna stjórn
og yfirrað kyrkjunnar, en þeir Ka!-
vin fengu kyrkjunni sjálfri eða j
söfnuðunum völdin. Á Englandi j
tók Hinrik 8. að sjer æðstu stjórn
alls kyrkjtiskipulags. Á þann hátt i
komst lýðveldið annars vegar inn í |
endurbættu kyrkjuna, eu eínveld-1
isblærinn helzt í hinni. Nú er!
næst að spyrja: Hvoru tnegin
nutu menn betur siðabótarinnar ? j
Yfirleitt er óhætt að svara: Þeim
inegin, sem frelsið var meira eða
rjettindi og mannúð safnaðanna. !
Reyndar játa nú allir eínarðir sögu- i
menn, að siðabótin hafi dáið í fæð- i
ingunní — h'vað trúar- og sam- j
vizkufrclsi snertir, enda stækkaði
ekki víðáttusv æði hinnar lútcrsk-!
evangelisku kyrkju neitt að mun
eftir fráfall Lúthers, á miðri 16,
öld ; en töluvert magnaðist hin,
þar sem hvorki páfavald nje kon-
unga varð yfirsterkara (eins og á
Frakklar.di og Suður-Þýzkalandi);
þannig festist hin endurbætta
kyrkja bæði á Hollandi og Skot-
landi og smámsaman einnigáEng-
landi. Þeim megin varð og fjörið,
áhuginn og framkvæmdin miklu
meiri; leiddi það og til stórra
brcytinga f sögu þeirra þjóða.
Trúarófrelsið ofan frá f lýðky^rkj-
unum leiddi t. d. til baráttnnnar á
Englatidi og Skotlancli gegn Stú-
örtunum, sfðan til Iandnáms Eng-
lendinga í Amerfku, og loks yfir-
leitt til allra allsherjar-framfara f
þeim löndum og öðrum. Aftur
leiddi þrjátfu-ára-stríðið til einskis
trúar- eða Iýðfrelsis, þvf eftir að
Gústafs Adólfs roissti við, lenti
sigurinn í raun rjettri hjá óvinum
hans og hin æðstu völd f höndum
Frakka. Hreyfingar til siðabóta
ofanfrá hafa engar síðar orðið,
nje gátu orðið í þeirri kyrkju,
fremur en í þeirri kaþólsku ; fram-
farir undir tvennskonar cinveldi,
konunganna og “rjett-trúunarinn-
ar“, voru og eru óhugsandi. Og
þær smáhreyfingar, sem upp hafa
komið innan frá f þeirri kyrkju-
deild síðan, svo sem Pfetista og
Hernhútta hreyfingarnar, hafa
iitlu áorka.ð svo um hafi munað,
Og þótt takmörk lút’n. kyrkjunnar
hafi ekki’færzt inn til muna, og
þvf sfður hinnar endurbættu, sern
ávalt hefir magnast f hinum ensku
mælandi löndum, þykja framfara-
merki bcggja deilda dauf orðin,
og óhætt er að fullyrða, að öllum
frítrúarmönnum, enda lfka mörg-
um rjett-trúarmönnum þykir fyrir
von komið, að kristindórnurinn í
formi siðabótaraldanna muni nokk-
u n tíma “heiminn sigra“.
Framh.
BRJEF.
Hcrra ritstjóri Baldurs.
Jeg þakka þjer kærlega fyrir
blaðið. Já, og greinina um ókkur
Argyle- menn 1 fka. jeg álft hana
eins rjetta og san'ngjarna eins og
auðið er, en vafalaust verður hún
‘Þrándur í Götu- Baldurs hjer í
byggð. Víturlega þykir mjer
bændurnir hjerna hafa tekiðámóti
greininni, þvf þ ignin var efalaust
hið eina happalega svar gegn brjef-
kaflanum og grein þinm'. Auðvit-
að hefði pólítik ekki átt að nefnast
í þvf sambandi, þvf það er alkunn-
ugt, að nokkrir hinna helztu bænda
þessarar byggðrr, eru óháðir í
stjórnmálum, enda þótt þcir sje
hákristnír í trúmálum. Það mun
þvf flestum hafa orðið starsýnt á
illyrðagrein þá, er birtist f Lögb.
frá 14. þ. m., þar sem einhver fúk-
yrðasnakkur, — sem nefnir sig
‘vir.‘ okkar Argyle-manna — er
að reyna að beta hönd fyrir höfuð
okkar gegn Baldri, en í þeim til-
raunurn sfnum slettir hann éin-
mitt svartasta blettinum á vini |
sfna, þvf að líkindum verður þessi!
I
grem lát.n glda sem allsherjar*I
1 I
svar gegn Baldri. Höfundur grein-
arinnar sannar svo átakanlega, að
allar þær nfu ákærur er hann tfnir
upp úr Baldursgreininni, sjeu svo
rjettar, að ekki þarf framar vitn-
anna við í þvf máli, en um leið ó-
virðir hann svo ‘vini' sfna með
persónulegum skömmurn ogósæmi-
legum illyrðum um brjefritarann,
Einar Olafsson, og yfir höfuð alla,
sem fylgja sömu skoðunum, að ó-
sæmilegt má kalla hverjum ærleg-
um manni. Mjer virðist því sanni
næst að fara að dæmi prestsins
okkar, er hann hjelt ræðuna frægu
á trúmálafundinum f Winnipegum
árið, og nefna höfundinn ‘vin okk-
ar óvininn*.
Osatt er það sem höf. segir, að
Argyle sje á undan f fjelagsskap
og andlegum þroska, þvf fjelags-
aðvinna byggðarmanna f flestum
hinum stærri sjermálum þeirra,
verður byugðinni til skammar á
meðan nokkur maður þekkir sann-
leikann setn á bak við stendur.
Vanþekking og hroki eru aðal-
einkenni þessa höf., t. d. þykíst
hann ekki skilja við hvaða ‘keisara'
brjefritarinn eigi, þvflfkt hneyksli,
— og — í umtali sfnu urn E. 0.—
f sambandi við stjórnmál hjer f
byggð — svívirðir hann einn af
beztu og virðingarverðustu bænd-
um þessarar byggðar, er þá var og
er enn leiðtogi manna þeirra hjer,
er aðhylltust skoðanir þær er E.Ó.
þá barðist fyrir og fylgir enn. Sá
bóndi er þó kr.istinn og kyrkju-
stólpi. Einna raunalegast er að
sjá hvernig þessum ‘vin okkar ó-
vininum* ferst, þegar hann er að
reyna að úthúða stefnu Baldurs,
sem er ‘að efla hreínskilni og eyða
hræsni í hvaða máli sem fyrirkem-
ur, án tillits tjl sjerstakra flokka1,
Naumast rninnist jeg að hafa sjcð
mann slá svo hraparlega vopn úr
hendi rjer.
Um það, hversje höfundur þess-
irar greinar, kunna að vera ýmsar
getur, cn Argyle-menn ættu þó
að geta sjeð og þekkt biskupsætt-
ar sviþinn á honum, og utan-
byggðarmenn þurfa ekki annaið en
le-.a í Heimi, II. árg., b!s. 37 og
38, til samanburðar, ogvirðist mjer
ekki geta hjá því farið, að mehn
kenni þcfinn.
Jeg vildi ráðleggja þessum ‘v. o.
óv.‘, að hlaupa ckki á stað aftur
að rita um mál, sem hann hvorki
þekkir nje skilur, og hvað sízt
rneðan menn eru á lífi, sem a!íð
háfa allan aklur sínn f þcssari
byggð, og þar af leiðandi þekkja
öll aðalatriði í sögu byggðarinnar.
Og þess vildi jeg óska af sveit-
ungum mfnum, að þegar þeir fara
að ‘reka alla djöfla* úr 'oyggð okk-
ar, þá gleymi þeir ekki að reka
þann út fyrst, sem hefir sett
svartasta blettinn á okkar ástkæru
Argyle-byggð, nefnilega höfund
þessarar urnræddu greinar.
Annar vinur Argyle-manna.
ORtANSLÁTT
kennir S. G. Thorarensen hjer
um tíma, samkvæmt ósk nokkurra
ncmenda. Hann getur tekið
nokkia enn.
“MOTSAGNIR
BIBLIUNNAR“
eru til sölu hjá undirri'iuðum
Verð 25 cts.
E. ÓLAFSSON.
Gimli --Man
Eftirfyigjandi menn eru um-
boðsmenn Baldurs, og geta
þeir, sem eiga hægra með
að ná til þeirra manna heldui
en til skrilstoíu blaðsins, af-
hent þeim borgun fyrir blaðið og
áskriftir fyrir þvf. Það er ekkert
bundið við það, að snúa sjer að
þeim, sem er til nefndur fyrir það
pósthjerað, sem maður á heima f.
Aðstoðarmenn Baldurs fara ekki í
neinn matning hver við annan í
þeim sökum:
Jóhannes Grfmólfsson - Hecla.
Sveinn Þorvaldsson - - Icel.River
Stefán Guðmundsson - Ardal.
Sigfús Sveinssoti - - - Irramnes.
Sigurður G Nordal - - Geysir.
Finnbogi Finnbogas,- Arnes.
Guðlaugur Magnúss. - Nes.
Ól. Jóh. Ólafsson - -Selkirk.
Sigmundur M. Long - Winnipeg.
Sveinn G. Northfield - Edinburg.
Magnús Bjarnason------Marshland
Magnús Tait ------ Sinclair.
Björn Jónsson.........Westfold.
Pjetur Bjarnason------Otto.
He-Igi F. Oddson - - - Cold Springs
Jón Sigurðsson........Mary Hill.
Ingin.undur Erlendss. - Narrows.
Freeman Freemans.- - Brandon.
Guðmundur Ólafsson - Tantallon.
Stephan G.Stephanss. - Markerviiie
Iíans Hansson. - - BUine, Wash.
Chr. Benson.-----Pcint Roberts
Bújörð með öllu tilheyrandi ná-
lægt Geysir P. O., og sömuleiðis
lönd f nánd við Gimli.
E. ÓLAFSSOÍJ.
Skrifstofa Baldurs.
OIMLI.-----MAN
é
é
€
¥
SBLICIEK,
3VLA.ITITOBJ!l.
VERZLAR MEÐ
FASTEIGNIR: HÚS
OG LÖND, í BŒJUM
OG ÚT í BYGGÐUM.
ELDSÁBYRGÐ,
LÍFSÁBYRGÐ
OG
PENINGAR TIL LÁNS.
# TP _A_ G-’JBTÆJVOT.Ib, f
Apríl 190 7.
s. M. Þ. M. F. F. L.
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 iS 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30
Tunglkomur.
Sfðasta kv. 5. kl. 8, 51 m.
Nýtt t. 12. kl. o, 37 m.
Fyrsta kv. 20. kl. 2, 9 m.
Fullt t. 27. kl. 11, 36 m.
ÁGRIP AF HEIMILISRJETT-
ARREGLUGJÖRÐ FYRIR
CAN ADA-NORÐVESTUR-
LANDIÐ.
J>ær ’sectionir1 í Manitoba, Sas-
katchewan og Alberta, sem
númeraðar eru með jöfnum tölum,
og tilueyra Dominion stjórninni
(að undanskildum 8 og 26 og öðru
landi,sem er sett til síðu),eru á boð-
stólum sem heimillsrjettarlönd
handa hverjum (karli eða konu),
sem hefir fjölskyldu fyrir að sjá,
og handa hverjum karlmanni, sem
hefir fjölskyldu fyrir að sjá, og
handahverjum karlmanni sem eryfir
18 ára að aldri; 160 ekrur eða %
úr ’section1 er á boðstólum fyrir
hvern um sig.
Menn verða sjálfir að skrifa sig
fyrir því landi, sem þeir vilja fá, f
landstökustofu stjórnarinnar, í þvf
hjeraði sem landið er f.
Sá sem sækir um heimilisrjett-
arland getur uppfylgt ábýlis-
skylduna á þrennan hátt :
1. Með þvf að búa í 6 mánuði
á landinu á hverju ári f þrjú ár, og
gjöra umbœtur á þvf.
2. Með því að halda til hjá
föður (eða móður, ef faðirinn er
dauður), sem býr á landi skammt
frá heimilisrjettarlandi umsækjand-
ans.
3. Mcð þvf að búa á landi,
sem umsækjandinn á sjálfur í nánd
við heimiljsrjettarlandið sem hann
er að sækja um.
Sex mánaða skriflegan fyrirvara
þurfa ínenn að gefa Comnrissioner
of D uninion lands f Ottawa um
að þei.r vilji fá eignarbrjef fyrir
heimilisrjettarlandi.
W. W. CORY,
Deputy of the Mmister of he Interior
Trade Marks
Deeigns
Copyrightb *c.
YEARS*
Anyone sentllng a aketrh nnd deserlptlon mny
ci:ic’*!y ascertnln our opiuion free whetner an
Inveiú.lon ia probablv pnlentablo. Comniunica-
tlouá stríctly confldential. HANDBOOK on l’atents
sent freo. ílíöest Efíency forsecurlnK patents.
Patents taUen throuKli Munn A Co. receive
tpecial notice, without charaie, in the
handHomelv illuntrated weekly. T.iirtreflt cir-
lation <»f ani scientiíic journal. Terins. a
ar ; four months, $L 8old by all newsdealers.
íSMt^Í CO 381Broadway, New York
A T)r. O. Stephemen
S? 643 Ross St.
$ WINNIPEG, MAN.
W Telefón nr. 1498.