Baldur - 29.06.1907, Blaðsíða 3

BALDUR.
V. ár, nr. 23.
Vjer framleiðum meira stál heldur
en England og Þýzkaland til sam-
ans, og verksmiðjuvarningur vor
er þvf sem næst helmingi meiri en
verksmiðjuvarningur Bretlands og
írlands til samans, Afl vinnu-
vjela hjá oss var 1895 metið 129,
306,000,000 fet-tonn á dag, eða
nærri eins mikið og afl vinnuvjela
Breta, Þjóðverja og Frakka sam-
anlagt, og bendir þetta allt á það,
að auðlegð vor vex með risafetum,
— vex átta miljón dollara á dag,
eftir áætlun Josiah Strong f ‘Soci-
al Progress'; og hagfræðingar vor-
ir segja, að % af þessu fje gangi
til þeirra sem þegar sje ríkir.
James Bryce bendir á það í‘The
American Commonwealth', að upp
að 1830—40 hafi engir eiginlegir
stóreignamenn verið til f Ameríku,
og engir fátæklingar. ‘En nú‘,
segir hann (eftir 1880), ‘er hjer
töluvert af fátæklingum, nokkuð
af vel efnuðu fólki, og fleiri stór-
eignamenn en í nokkru öðru landi
heimsins ? Þetta var fyrir rúmum
20 árum. Hvað mundi Mr. Bryce
segja nú, ef hann gæti sjeð hinar
opinberu skýrslur, scm sýna, að
það eru 3,000,000 Öreiga f Banda-
rfkjunum, fyrir utan allt sem hið
opinbera hefir engar skýrlur yfir ;
að það er hálf önnur miljón ungl-
inga frá 10—15 ára látin vinna í
verkstæðum og námum, og að einn
af hverjum tólf sem deyja, ergraf-
inn f grafreiti öreiganna?
Til að sýna hve ðrt stóreigna-
mönnunum hefir fjölgað, má benda
á, að samkvæmt skýrslu sem blað-
ið ‘New York Sun' gaf út 1855,
voru að cins 28 miljónaeigendur f
New York um það leyti; og önn-
urskýrsla, sem gefin var útnokkru
áður, skýrir frá þvf, að f Philadel-
phia hafi að eins verið 10 miljóna-
eigendur 1845, og að sá rfkasti
þeirra hafi metið eignir sfnar 7
miljdnir dala- Til samanburðar
við þetta segir blaðið New York
Tribune, að 1892 hafi verið yfir
200 miljónaeigendur í Philadel-
phia.
í New York eru og um 200
miljónaeigendur nú sem stendur,
eftir þvf sem menn vita bezt, og í
öllum Bandarfkjunum er samtals
um 5000 miljónaeigendur, eðasem
næst helmingur allra miljónaeig-
enda f heiminum. Bráðum verður
oss ljóst hve stóran hluta af auð-
legð Bandaríkjanna þessir 5000
einstaklingar eiga og ráða yfir.
Ríkasti maður í heiminum er J.
D. Rockefcller, Það er álitið, og
] að með góðum rökum, að Rocke-
fellerfjölskyldan eigi til samans
um eitt þúsund miljón dala virði,
sem er stærri upphæð en svo, að
maður geti gjört sjct ljósa grein
fyrir henni. Sú upphæð er svo
stór, að þó Rockefeller hefði v<ð
Krists fæðingu byrjað að græða
einn dal á hverri mfnútu, og hald-
ið því áfram fram á þessa daga, þá
væri hann ekki ennþá, 1907, bú-
inn að fá saman eitt þúsund miljón
dali. Væri öllum eignum hans
snúið f gullpeninga, þá yrði sá
sjóður 1750 tonn á þyngd. Þctta
er auðlegð einnar fjölskyldu.
Sumir efast um að þessar tölur
sje rjettar, og segja að menn viti
ekki greinilegu um þessa hluti, en
svo mikið er þó víst, að öllum auð-
fræðingum f þessu landi kemur
nokkurnveginn saman um þessa
hluti, og þegar tekjur John D.
Rockefellers eru athugaðar, að-
skildar tekjum annara meðlima
fjölskyldunnar, þá eru þær um 40
miljónir á ári, en það eru sama
sem 4% rentur af þúsund miljónum.
Vjer getum f öllu falli verið viss
um, að þess er ekki langt að bíða
að Róckefellereignirnar nái þeirri
upphæð, þvf stærð þeirra er sízt
undrunarverðari en það, hve fljótt
þær hafa vaxið. Á síðustu 12 ár-
um hafa þær tvðfaldast tvisvar
sinnum, og á einu ári (1901) juk-
ust þær um 150 miljón dali.
Taki maður þá nfu miljónaeig-
endur sem næstir standa Rocke-
feller, nefnilega: Andrew Carne-
gie, Marshall Field, W. K. Wan-
derbilt, John Jacob Astor, J, P,
fc
Morgan, Russell Sage (nú dáinn,
i9°7), J-J- Hill, William A.Clark
og W. Rockefeller, þá er engum
blöðum um það að fletta, að þeir
eiga til samans ekki minna en eina
biljón, og af þeirri upphæð telst
Andrew Carnegie einum % úr
biljón. Þannig höfum við þá 10
menn með tvær biljónir dala f
vörzlum sínum.
Tala stóreigna-
manna. Upphæð.
10 til samans
með yfir $ 2,000,000,000
490 - - $ 3,000,000,000
4500 - - $10,000,000,000
Samtals 5000
manns með $15,000,000,000
Eftir þessu eiga þá 5000 mfenn
f þessu landi (án þess talið sje það
sem þeir hafa undir höndum af
annara fje) nærri 1 /6 af öllum auð-
æfum þjóðarinnar, í peningum,
löndum, námum, byggingum, iðn-
aðarstofnunum og hverju öðru, og
ætti sá sjötti hluti að afhendast
þeim f gulli, vantaði nfu hundruð
miljónir upp á að allt gull f heim-
inum hrykki til þess. Allt þetta
tilheyrir 5000 mönnum, hvort sem
þeir vinna eða ekki, hvort sem
þeir verðskulda það eða ekki, hvort
sem þeir brúka það vel eða ekki.
Svona er ástatt í þessu landiáaðra
hliðina, en á hina sýnir Waldrons
‘Handbook of Currency and
Wealth' (bls. 95), að meira en 4
miljón fjölskyldur í landinu verða
að komast af mcð minna en $400
f árstekjur; að meira en helming-
ur af öllum fjölskyldum f landinu
verður að komast af með minna
en $600 um árið, tveir þriðju með
minna en $900, og að eins einn af
hverjum tuttugu hefir yfir $3000 f
árstekjur.
Það er gaman að reyna að gjöra
sjer grein fyrir þvf hve miklu rfk-
ari hinir rfku verði, og um leið má
geta þcss, að það er naumast á-
stæða til að spyrja um það, hve
miklu fátækari hinir fátæku verði,
þvf ef þeir eiga á annað borð að
geta iifað, mega þeu ekki verða
mikið fátækari en þeireru. Hvern-
ig ætti sv'O sem að vera hægt að
taka meira frá þessum 4 miljón
fjölskyldum, sem strita árið um
kring fyrir minna en $400, heldur
en gjört hefir verið. Af skýrslum
frá MassachusettesBureau ofLabor
má sjá, hvernig þessar fjölskyldur
verja þvf sem þær reyta saman.
Samkvæmt þeim ganga $3.88 á
viku fyrir eldivið. Ættiað minnka
það ? Eða ætti að taka af þeim
$2.91 sem eytt er um mánuðinn
fyrir fatnað, eða þeim $7,50 sem
gengur fyrir húsgögn um árið ?
Eða ætti að taka af þeim $7.00
sem borgaðir eru í húsaleigu, oft
fyrir lftil og óheilnæm herbergi ?
Hugsum oss hvað það þýðir að
framfleytafjölskyldu, ala uppbörn,
borga kostnað við veikindi og veita
sjer skemmtanir f stórborgunum,
og hafa til þess minna en $400
um árið.
Og þetta eru ekki hinir fátæk-
ustu af hinum fátæku, heldur al-
gengir verkame.nn —■ mennirnir
sem framleiða auð landsins; það
eru til f landinu rniljónir af fólki
sem er enn ver sett —- tfu miljónir
samkvæmt á®tlun Roberts Hun- I
ters, sem lifa f reglulegri örbirgð,
vinnuleysi, heilsuleysi og vonleysi
— sem flækingar og förumenn — [
sem rekald á mannlífshafinu.
Hvað á að taka af hvf fólki ?
Svo spurningin er þá að eins
um þá ríku. Hve miklu rfkari
verða þeir ? Munu biljónaeigendur
verða eins algengir á tuttugustu
öldinni eins og miljónae.igendur á
hinni nítjándu, Hvers vegnaekki?
Það er varla búið að hreyfa við
sumum auðsuppsprettum þessa
lands. Framleiðsla þessa lands
nú er smáræði, f samanburði við
það sem hún verður í framtfðinni.
Vjer getum gengið út frá þvf sem
nokkurnveginn öyggjandi sann-
leika, að eignir þessarar þjóðar,
sem um 1905 voru metnar sem
næst eitt hundrað biljón dalavirði,
verða um 1960 orðnar sem næst
eitt þúsund biljónir, og tvö þús-
und biljónir um næstu aldamót.
Þetta eru skoðanir vorra beztu
hagfræðinga, sem einnig halda því
fram, að tveir þriðju hlutar þessa
auðs verði þá í höndum örfárra
manna* ef núverandi samkeppnis-
fyrirkomulag heldur áfram á sama
hátt og nú, sem þýðir aftur það,
að hinir rfku halda áfram að verða
rfkari og rfkari, og að allur þorri
fátæks fólks hefir engin efni, en
lifir að eins af þvf sem það getur
unnið sjer inn sem leigðir verka-
menn hinna rfku.
Haldi hið núverandi mannfje-
lagsástand áfram í sama horfið og
hefir verið, er þýðingarlaust aðbú-
ast við bjartri framtíð fyrir þjóðina
f heild sinni. Ástandið versnar
en batnar ekki, og ár frá ári hlýt-
ur að koma betur og betur f ljós
mismunurinn á högum þeirra sem
hafa alt, og þeirra sem hafa
ekkert.
Hinir rfku eiga alt af f meiri og
meiri örðugleikum með að eyða
tekjum sfnum. og fara a!t aflengra
og lengra út f hóflaust svall og
munaðarllfi. Allt bendir í þá átt ;
Sjá 4. s.
ÓVIDJAFNANLEG KJÖRKAUP
Á BÓKUM
framlengd um nokk.rar vikur,
30 til 60 prósent afsláttur,
Lesið eftirfylgjandi verðskrá;
Uncle Tom’s Cabin, eftir H. B. Stowe ioc,
Hidden Hand, eftir Mrs. E. D. E. N. Southworth ioc,
Self-Made, ,, tvær bækur 15C,
How Christianity Began, eftir William Burney ioc,
Advancement o.f Science, eftir Prof. John Tyndall i5c,
Christianity and Materialism, cftir B. F, Underwood 150,
Common Sense, eftir Thomas Paine I5C'
Age of Reason, isftir Thomas Paine 15C,
Apostles of Christ, eftir Austin Holyoake Q5C-
The Atonement, eftir Ch, Bradlaugh 05c-
Blasphemy and the Bible, eftir C. B. Reynolds 05C,
Career of Religious System, eftir C. B, WaitQ 050,
Christian Deity, eftir Ch, Watts o5c-
Christian Mysteries Q5C'
Christian Scheme of Redemption eftir Ch, Watts C5c,
Christianity—» eftir D. M. Bennett C5C'
Daniel in the Lions’ Den, eftir D. M- Bennett 05C.
Giordano Bruno, æfisaga hans, kenningar og pfslarvættisdauði 05C,
Last Link in Evolution, eftir Ernst Haeckel 05C.
Liberty and Morality, eftir M. D. Comvay 05c'
Passage of the Red Sea, eftir S. E, Todd 05C.
Prophets and Pruphe&ies, e.ftir john E. Remsburg 05C,
Science and the Bible Antagonistie, eftir Ch. Watts; 05c-
Science of the Bible. Q5cí
Superstition Displayed, eftir WiIHam Pitt o5c'
Twe.lve ftpostles,eftir Ch. Bradlaugh 05C.
What did Jesus Teach ? eftir Ch. Bradlaugh. 05c,
Why don’t God kill the Devil ? eftir M. Babcock ioc.
AUar þessar ofantöldu bækur , .... . ........ s -.. s.......... $2,OQ
Jeg borga p,óstgjöld til hvaða staðar sem. er, t Canada eða
Bandaríkjunum.
PÁLL JÓNSSlON,,
6s;5 Toponto St., WINNIPEG, M'AN.
3VLEIK.I
BOEKURI
HEIMSPEKISLEGS,
VÍSLNQALEGS,
STJÓRNFRCEÐISLEGS.
OG trúarbragðalegs
EFNIS.
WHAT IS; RELíGION ? Sfð-
asta ræða IngersoUs. Verð ioc.
DESIGN AR.GUMENT fal’
A.CIES.eftir E,D-Macdonald 25C.
WISDOM QF LIFE, cftir Arth-
ur Schopenhaue-r. -• Verð 25C.
RITVERK Charles Bfadlaughs,
með myn.d, æfisögu, og sögu um
bará.ttu hans f enska þinginu.
Vepð : í skrautbandj - - $1.10
í kápu - ' ' - 5°c-
FORCE AND MATTER :: or
Principles of the Natural Ordei
of the Univcíse, with a System of
Morality baged theron, eftir Prof.
'Ludwig Buchner-, M.eð- mynd.
Verð : f bandi -■ - $1 10
ME.N, WOME.N, AND GODS,
eftir Helen H. Gardener. Með
formála. cftir Qol. R, G. Lngersoll,
og mynd höftnvnarins. Þessi bók
er hua langsnjatla<sta sem þessi
ftæga kona. hcfir ritað.
Verð > f bandi $1. to, f kápu 50C,
P HI LOS.QP H Y of SPIRIT UAL-
LSM,
eftir Fredertc: R. Marvin, í bandi.
V erð: - - - - 50.C,
PULPIT, PEW.and GRADLE,
eftir Helen H. Gardcner. í kápu,
Verð:' ioc.
God and My Neighbour,-
cftit- Robert Biatehford: Eng'.
landj,. sem er,: böfundur aðr^Merriet
England,'* ,,Britain, for,B'ritjsh,‘
o,fl. Bókjn er 200 .blp. á , stærð^
pr,entuð með skfru letri á góðan
pappfr. Bókin er framúrskarand
vel, rituð, eips ölj ritverk Robert
Blatchfpvds, V.erð.: í ba.ndj, $.i,ec>,
f kápu 50C.:
ADAM'Sv ÐFARY;. eftir. M.ark,
$ 1.oo^
Mark,
$1.00
THE
15C-:.
T vvain,
EVE’S, DIARY, eftir.
T wain
EXAMINATION OF
í’ROP H ECIES—Pajne
Is the God of Israel t.hc True.God?’
eftir Israe!, W, Groh. 1,50.
Ritverk Voltaires:
VOLTAIKE’S R.OMANCRS.
Ný útgáfa f.bandí $1.50
Micromegas, í. kápu,. 25C.
Man of Forfy Crowns 2 5c.
Pocket Theolpgy 259,
Le.tters on the Christian Reljgion,^
með, myndum af M.de Voltaire,
Fraricpis Rabelais, John Locke,
Peter Bayle,. Jean MpsUer og
j Benedict Spinoza, 2 50.
| Phjlpsophy of History 25C.
j Ignor.ant Ph.ilpsopher,. meðr.mynd-
um af R.cné Descartes og Bene-
dict Spinoza 25C.
Chi.ncsc. Catecism 250,.
Sentið pantanir- yðar til
PÁLS, JÓNSSONAR,
653 Toronto St.
WINNIPKG, —* MAN,
TIL SOLU.
Bújörð með ölhi tilheyrandi ná-
lægt Geysir P. O., og sömuleiðis
lönd í nánd við Gimli.
E. ÓLAFSSON.
Skrifstofa Baldurs.
GIMLI.----MAN
BATUR
til sölu.
Stór seglbátur með öllu tilheyr-
andi til sölu hjá undirrituðum.
Verð $200,
Báturinn stendur uppi hjer á
Gimli, og geta mcnn, sk.oðajð hann
hvenær sem vera, vilh.
E. Olatssan,
/