Baldur - 24.01.1908, Síða 2

BALDUR, V. ár, nr. 43
ER GEFINN ÚT Á
GIMLI, ------ MANITOBA
: yLíjrÍiíjíí
OIIAi) VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
BORGIST FYRIRFRAM
tÍTGEFENDUR :
firtast við cf frá er vísað. Hins
vegar hefirverið, og er enn, hverj-
um þeim heimilt rúm í blaðinu,
sem eitthvað það hefir haft á boð-
stólum, er þjóðfjelagi voru hefir
mátt að haldi koma, ef roálið hefir
verið fiutt sæmilega. En blaðið
hefir alla jafna sneytt svo hjá per-
sónulegum deilum og tilefnislaus-
um ófriði, sem hægt hefir verið,
en rætt mál þau, sem það hefir
með farið, með gætni og stillingu
tfðast.
Ritstjórar blaðsins á þessu tutt-
ugu ára tímabili, hafa á undan oss
verið: Einar Hjörleifsson (tví-
veg*s). Jdn Ólafsson, Sigtryggur
Jónasson og Magnús Paulson".
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
ÍÚÍÚAÍrSrirfx'rÚr/rr;; Iii': ■) TÍíViÍ.r iríírtTIi/r'i., Gvr
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
ZBY^XEDTXIR,,
GtXTÆXjI,
XÆ^TsT.

V*rð k imá.'i n au’T'ý^ínqnm nr 25 cen
yrir þ imlun^ ^á’k^lengHar. Afslátlnrer
efínn á atœrr auglýsingum.Rf m birtapl j
blað qu yfir lcngri tíma. V»c-'víkjanfii
l{kam afslættiog öð.'um fjármáiun blað*
m.flru m«uu beðnir að snúa sjer að ráðs
manninum.
I
*Þú líka Brútnsl*
$
Hinn 16. jan. lætur ritstjóri
Lðgbergs þess getið, að blað hans
sje tvftugt. Ekki er það nema
eðlilegt, að hann minnist þess.
Hitt kemur sárar við suma Vestur-
íslendiega, hvernig það er gjört,
af þeim manni, sem nú gjörir það.
Flestir eru sekir um það á lífs-
leið sinni, að ijá limi sfna syndinni
fyrir ranglætisvopn, og situr þvf á
fáum, að æpa hátt um það, en að
sjá menn ljá sálaratgjörvi sitt lyg-
inni fyrir svfvirðingarvopn gegn
góðum og mannúðarrfkum með-
bræðrum sfnum og systrum, á það
er átakanlegra að horfa.
Greinirþærí ritgjörð hr. Stefáns
Björnssonar, ritstjóra Lögbergs,
sem hann hefði fyrirfram mátt
skynja, að ekki gætu staðið sem ó-
mótmælanlegur sannleikur, hljóða
á *þessa ieið :
“ÞaðjLgb.j átti þvf láni að fagna
þegar í upphafi að geta sjer hylli
þess hluta þjóðar vorrar hjer, er
mikilhæfustu, atkvæðamestu og
beztu Vestur-Islcndingar skipa.
Lögberg hefir verið blað úrvals
fóiksins vestur-fslenzka, og þykir
vænt um að vera það. En tylgi
og stuðning þess hlutans hefir það
aflað sjer með hógværum, sann-
gjðrnum og prúðmannlegum rit-
hætti.
Það hefir aldrei Iotið að vinsæld-
um þeim, sem keyptar fást með
þvf að vera ruslakista hverskonar
ófagnaðar, er mönnum kann að
koma til hugar að flcygja í blöð,
og ætiast til að þau innbyrði, en
Ekki skal grein þessi íhuguð í
Baldri til þess að leitast við að ‘slá
honum upp‘ á því, jafnvel þó það
geti vel sannast á blöðum eins og
á mönnum, að ‘oft dó áttræður og
aldrei hafði tvftugs manns fyrir
tær stigið1. Það er ekki aldurinn
einn, sem gildi hlutanna miðast
við.
Hitt er öllum kunnugt, að hjer
er annað til samanburðar. Heims-
kringla hefir lengur verið við lfði,
og fljótasta samanburðaraðferðin
verður í þessu tilfelli að fara í
mannjöfnuð. Ritstjórar Heims-
kringlu hafa þessir verið : P'rímanr.
B. Anderson, Einar Pljörleifsson
Eggert Jóhannsson, Gestur Páls-
son, Jón Ólafsson, Einar Ólafsson,
og Baldvin L. Baldvinsson.
Gæti menn nú að, áður en
lengva er farið, hvernig málið lítur
út á pappfrnum hjá Stefáni Björns-
syni. ‘Lögberg hefir verið blað
úrvals fólksir.s vestur-íslenzka',
þ. e. a. s. úrval vestur-íslenzka
fóiksins hefir hneigst að Lögbergi
— (svo það sje ekki alveg eins
klúðurslega framsett) —, en hratið
hefir orðið eftir kring um hin blöð-
in. ‘Það er rjctt eins og Sölvi
Helgason væri kominn' sagði einn
gamall og gætinn rnaður, þegar
hann sá þcssi ósköp ; ‘þetta er nú
sjálfhælni . En hann athugaði
ekki merkasta atriðið í þessu sam-
bandi, að maðurinn sem ritaði
þessa lofgjfirð (eða Virðist hafa rit-
að hana), hlýtur bara að vera að
ta!a í gegnum hattinn sinn. Þó að
hann hefði Iesið alia tuttugu ár-
gangana af Lögbergi, sem er mjög
ólfklegt, þá er óhugsandi að hann
hafi kynnt sjer svo hvert mál, sem
Lbg. hefir tekið þátt í að ræða, að
hann sje vitnisbærum það, hversu
sanngjarn ritháttur þess blaðs hafi
verið, umfram önnur blfið. Hreki
hann þetta, efhonum ermögulegt,
eða standi maður að minni fyrir
slúðrið. Það er ekki nóg að fylla
á sjer gúlinn með svívirðingum á
saklausa og dauða menn, bara til
þess að þóknast brytum sfnum.
Þeir bera ekki h/ind fyrir híifuð
sjer úr gröfunum þeir dauðu, en
hinir Iiféndu ættu að gæta orða
sinna sair.t.
Hjer er mannjöfnuðurinn :
Einar Iljörleifsson á móti sjálf-
um sjer, við sitt blaðið í hvort
skifti. Jón Ólafsson slíkt hið sama.
Ritháttur þeirra hvors um sig mun
vera ósköp sjálfum sjer líkur að
hógværð, sanngirni og prúð-
mennsku, í hvoru blaðinu sem leit-
að er. í það minnsta mun “Tudd-
inn“, eftir Einar í Lögbergi, taka
flestu fram, til hins verra, þvf sem
eftir hann finnst í Hkr. Um veru
Jóns við Lbg., og rithátt þar, er
það að segja, að hann var þar til
aðstoðar einungis lengst af, og
skrifaði þar mestmegnis skammir
um ýmislegt, en eftir það að hann
tók við Hkr. varð hann þóað ræða
landsmál lfka, svo það er langt frá
því, að hún flytji tiltölulega meira
eftir hann af ösómaheldur en Lbg.
Svo hafa þeir fyr, frændurnir,
orðir að vega salt, Sigtryggur og
Baldvin, og sízt af öilu mun S.
metast um það við B., hvoi þeirra
sje fimari að stilla svo orðum sín-
um, að fjöldanum geðjist. Þá ætti
Magnúsi að þykja sjer allmikið í
vilnað, að Eggerti sje skipað þar f
móti, líklega hinu hógværasta og
sanngjarnasta prúðmenni í öllum
þessurn hópi, enda veit allur al-
menningur, að þar er ólíku saraan
að jafna f blaðamennskulegu til-
liti, að M. ólöstuðum að öðru leyti.
Sjerðu nú, ritstj. góður, hvernig
dæmið stendur? Þú ert orðinn
einn eftir f móti þremur stórgáfuð-
um og þjóðlofuðum mönnum, sem
allir munu vera dánir. íhugaðirðu
það hneyksli, sem þig henti með
upptalningunni á ritstjórunum ?
Heldurðu nú ekki að aliir sjái,' að
þú hefir bara verið að hnoða sam-
an þvf lofi, sem látið gæti nógu
vel f cyrum klikkunnar á afmæli
sínu ?
Allir þessir dánu menn, Einar,
Frímann, og Gestur, voru ein-
mana á jörðunni, gáfaðir og þung-
lyndir. Slíkir menn eru venju-
lega innanbrjósts betri metm en
ekki verri heldur en aðtir, og um
einn þeirra var mjer kunnugt, að
hann vorkenndi þjerof mjög ógæf-
'ina og skóþrer.gslin til þess, að
hann vildi leggja þjerorð til meins.
Því flaug mjer Brútus f hug þegar
jeg sá að böndin bárust að þessum
mönnurn.
Það hljóta að vera þeir Gestur
Pálsson og Einar Ólafsson, sem
hafa sundrað fólk-i svona, að úrva -
ið varð Lbgs. hlutskifti, cn ruslið
hins b’aðsins, — Frímanns gætti
svo stutta stund eftir að biöðin
urðu tvö. Qfanritaður mannjöfin-
uður er svo fvilnandi fyrir Lbg.,
að um hann getur það ekki þrátt-
að. Hafi Lbg. getið sjer “hylli
þess hluta þjóðar vorrar hjer, er
miJcilhœfustu, atlcrxeðamextu, og
baztu Vestur-íslendingar skipa“,+
þá er það eldci af þvi að E. £L
hafi tekið sjer fram í hógværð og
sanngirni yfir verutíma sinn hjá
Lbg.; eklci af því að J. Ó. hafi
látið betur að beizlisstöngum ‘klikk-
unnar1 heldur en annara yfirvalda;
ekki af þvi að S. sje hógværari
málsflytjandi en B.; ogekki af því
að M. sje sanngirnisrfkari maður
heldur en PL Hvað Lögbergs-
skútan er betur mönnuð, hlýtur að
En japlið ! Þjóð vor hjer og
TW «r-ís!cndingar.
felast f þvf, hve miklu ágætari nú-
verandi ritstjóri Lbgs. er einsam-
all heldur en þeir ritstjórar Heims-
kringlu til samans, scm þá eru ó-
taldir. Sje það ekki meiningin f
ummælum þfnum, hvaða sannleiks-
gildi hafa þá þessar stóru staðhæf-
ingar um fylgi það, sem Lbgi.
hefir aflastfremur en hinu blaðinu,
eða öðrum blöðum, sem jafnmarg-
ir jafngóðir menn og flsiri
betri menn hafa staðið að, heldur
en að Lbgi. ?
Það scm Lbg. telur sjer til gild-
is er í þvf fólgið, að það hefir
“aldrei lotið að vinsældum þeim,
sem keyptar fást með þvf, að vera
ruslakista hverskonar ófagnaðar".
Það hlýtur að hafa þetta gildi um-
fram önnur blöð; annars hefðu
ekki þessir ‘mikilhæfustu' og ‘beztu'
menn safnast að þvf fyrir þessa
orsök. Einni smágrein t. d., sem
Þorv. heitinn Þorvaldsson sendi
frá Harward, synjaði Lbg. prent-
unar. Var það af þvf að hún væri
rusl ? Eða var önnur orsök, sem
fremur er ieitast við að fela ? Það
getur ómögulega verið alvara að
halda þvf fram, að Lbg. sje ekki
eins rnikil vinsældadós eins c g
nokkur annar fslenzkur snepill.
Eða þá hitt, að þar sje hverju
þvf heimilt rúm, sem “þjóðfjclagi
voru hefir mátt að haldi koma“ !!
Við þig hefi jeg enga skapsmuni
til að þrátta um það. Talar þú
ekki þatta móti betri vitund ?
Sfðasta atriðinu, um gætni og
stillingu Lbgs., að það hafi sneytt
hjá persónulegum deilum og tilefn-
islausum ófriði, þvf hefir þegar
verið óbeinlfnis svarað. Gætni og
stilling er lundarfar. Blað á það
ekki sjálft til, en ber að eins vott
urn þann mann, sem ritstjórarnir
hafa að geyma í því efni, — og
svo erum við þá líklega loksins
komnir að þvf að skilja hvor ann-
an. Mannjöfnuðurinn að ofan get-
ur fyllilega staðist þetta próf, ttema
Einar og Gcstur móti núverandi
ritstj. Lbgs. Þeir voru ekki skap-
stillingarmenn. Þeim var oftrst
of heitt um hjartaræturnar til þess.
Og þó verður Ifklega ekki prfið-
mennskuleysiskæran þung á þeim
f gröfinni í þeim mannjöfnuði.
Leitastu við, sjálfum þjer til
góðs, að hafa karlrnennsku til að
segja satt í þessu sjálf hælnismáli
Lbgs., ef þú þcgir ekk! framvegis,
og svaraðu þessu. Finnst þjer
ekki Lögberg hafa verið eins and-
lega niðurdrepandi, ólyfjunarfull,
og spansgræn gortaraplata, sepi
fáfróða"ta og þrjózkulyndasta fólk-
inu hefirvcrið slegin, nú orðið í 20
ár, eins og nokkurt annað fslenzkt
blað, scm uppi hefir staðíð við
hliðina á því ? Þetta skilur þú,
sem ert sjerstaklega uppfræddur í
andlegum efttum, berð skyn á
hvaða sálarfræðislegum skilyrðum
þroskun allrar þjóðmenningar er
bundin, og veizt að máigögn bölv-
unarinnar klæðast ævinlega kápu
skinhelginnar f hólmgöngu sinni
við þau málgögn, sem ganga
hræsnislaust fram og miða til bless-
unar. Það cr ekki orð til eftir þá
EinarogGcst, setrt ekki varsprott-
Vart um of er Einars hrós,
örlög þvf hann sóttu hörð.
Allt það, sem að eykur ljós,
er andans hnoss á vorri jörð.
Lffs var skoðun laungum frjáls,
lygapukri hatur galt ;
mörgum bar þvf hærra háls
og herðar gegnum lff sitt allt.
V.
ið af löngun til að kveikja ljós hjá
sinni smáu og vanþakklátu þjóð,
en engir Vestur-íslendingar eru
sekari f þvf heldur en Lögberging-
ar, að varna fólkinu birtunnar og
sætta það við myrkrið. Sjeuð þið
ekki dauðsofnaðir f hjerlendri
mauragirnd, hlýtur sú sök að vera
þyngri á ykkar samvizkum, heldur
en öll sú sök, sem blað ykkar hefir
á baki, af hógværðarleysi, ósann-
girni, og prúðmennskuskorti, og
er hún þó ekkert smá.
Einu sinni átti Lögberg til ein-
urð og stefnu innan um sinn hroka
og vítistrúargrimmd. Þá virtist
öllu ráðstafað frá altarinu, og hæf
og atgjörvismikil leigutól verða að
lúta, eða leita burt að öðrum kosti.
Nú er það svipur hjá sjón. “Hann
gjörist nú orðið gamlaður“, en
herrarnir í Fjárplógsgarði meta
hjartalag og mannúð eins oghund-
arnir sjöstjörnuna: gort, gort, gort;
gjamm, gjamm, gjamm.
J. P. S.
P. S. Lesendur! lesendur!
Er ] al rjett að lofa einum flokki
mannaað komastupp með þástað-
hæfi að allt fólk sje úrkast, sem ekki
fyllir hann ? Er það rjett að lfða
nokkrum, að svívirða heila hópa af
fólki fyrir þásök, að það hefir lang-
að til að Ifkjast að hugarfari og
fylgja að málum hinum kærleiks-
rfkustu og frelsisfúsustu vinum
sinnar þjóðar ?
íslenzkar og enskar
bækiír og tímarit.
Til sölu hjá
G. P. Magnússon.
Gimli.-------Man.
-----:o:---
BLÖÐog TÍMARIT.
Áramót árgangurinn $1.50
Baldur ----- I 00
Eimreiðin,3 h.áári---- 1.20
ísafold ----- 1.50
Lögrjetta ----- 1.25
Norðurland ----- 1.50
Nýtt kyrkjublað ------------ 0.75
Óðinn ----- 1.00
SÖNGRÆKUR.
íslenzk sönglög (S. Einarss.) 0.40
Söngbók Stúdentafjelags., b. 0,60
Tíu sönglög (B. Þorsteinsson) 0.80
Tólf sönglög (Jón Friðfinnss.) 0.50
LJÓÐMÆLI.
Einar Hjörleifsson ób. .25 b. 0.50
Guðm. Magnússon........... 0.25
Gcstur Pálsson (Wpg útg,) 1.25
Hannes Biöndal............ 0.25
Jón Ólafsson .......... b. 0.75
Kristján Jónsson (nýj.útg.) b. 1.25
Matthfas Jochumsson I. ób. 0.75
I.; II., III., IV.
cg V. .. hvert b. 1,00
Páll Ólafsson I. og II., hvert 1.00
Sigurbjörn Jó'nannsson .. b. i-5°
Sig. J. Jóhanness. I. .50, II. 0.25
Sigurður Júlíus Jóhannesson
1. .25, II..........0.50
Þorsteinn Jóhannesson....... 0.25
Bibiíuljóð (V. Briem)....... 2.50
Dauðastundin.................. 0.10
Grettisljóð (M, Jockumsson) 0.70
1 Guðrún Ósvífsdóttir ..........0.40
I