Gjallarhorn - 17.02.1905, Qupperneq 2

22
OJALLARHORN.
Nr. 6
In memoriam.
wEftir Mynster þjóð raim þyrsta
þaulgyltum í sniðunum." —
wGera lét eg guðshús fyrsta
gluggalaust á hliðunum."
Og sjá! Kirkjublaðið kom í heim-
inn og var hvorki heitt eða kalt alt
frá lífi sinnar móður. Og sjá! Það
lifði samt, því að fóstri þess var frið-
arins maður. Og þeir skriftlærðu og
Farísear gengu fram og blésu liðinna
alda anda í þess nasir, svo blaðið
stökk upp, tók sæng sína og gekk
upp á Glámutind og kallaði hátt: »Inn
á hvert einasta heimili á Islandi!«
Og sjá þú! Þá reiddust hinir efri
* guðir og hrópuðu ofan á jörðina und-
an svörtu skýi og sögðu: >Úi af hverju
einasta heimili áíslandi!*
Og hið góða Kirkjublað dó og and-
aðist og safnaðist til sinna feðra.
En aftur sveif glæta yfir djúpunum,
og andi þeirra Jóns helga, Guðmund-
ar góða og Gottskálks grimma birtist
þeim boðferðugu og sagði:
»Verði Ijós!«
Og sjá, einn óumskorinn Filistei
gerði gys og sagði:
— »Og þar varð ekkert ljós.«
Og »Verði-ljós« kom og sá, samt
sem áður, eins og Júlíus Cæsar, en
vann lítið. Og »ljósið« át og drakk,
en þreifst ekki, því að þjóðin var þrá
og þrjósk og borgaði bæði seint og
illa. Og loks birtist aftur röddin und-
an skýinu og sagði: »Sjá, þú ert hvorki
heitur né kaldur! þess vegna vil eg
skirpa þér út af mínum munni!
Og »Verði-ljós« dó og var grafið.
En er það upphóf sín augu í rusla-
skrínu undirheimsins, talaði þess sál
við sjálfa sig og sagði: »Hin blöðin
kaupa þeir, þessa Landvörn, þetta
Horn, þessa ísu, öll þessi gömlu
grey, sem eru verri en eg! Og sjá,
þau þrífast og smjúga inn á hvert
heimili, en eg gleymist í þessari skrínu.
Og eg, sem boðaði bœði, Krist og kri-
tíkina, meðan hin blöðin öll beygja ein-
faldlega kné sín fyrir Belíal! Hví kaust
þú, ó mín vesla önd, að eta ýmist ort-
hoxíunnar moð með tossunum, eða há-
krftiskt draf með svínunum? Hví sagð-
ir þú ekki í tíma: Eg vil taka mig upp
og fara til föður rníns og segja: Ger
mig sem einn af þínum daglauna-
mönnum.« —Þannig andvarpaði sálin,
en enginn Abraham svaraði. Og önd
»ljóssins« varð myrkur, varð að engu.
Svo að uppfyltist spádómur »Frækorn-
anna«, sem boða að sálir fordæmdra
verði að engu.
Og þjóðin grét ekki, því að hún
var ekki lengur orthodox. En fregnin
um fráfall »ljóssins« barst út um all-
ar álfur Júdalands og alt til borgar-
innar Winnipeg á Sínearsvöllum. Og
»Sameiningin« glotti og bandaði sínu
höfði í kross, hældist um og sagði:
»Sjá! Eg var einnig andvana borin,
og lifi þó, en hið krftiska »ljós« er
liðið sem leiftur um nótt, og sé eg
svo flestum fara, sem ekki nógu ein-
læglega blóta goðin: hina sjö og tutt-
ugu stafi.« Og »Sameiningin« tók and-
ann á lofti og mælti: »Gef frið um vora
daga.«
»Enfin, aprés nous le deluge!« *
sögðu hin lærðu og sí-straffandi »Alda-
möt« á frönsku. Erasmus.
en fegursí að deyja
nieð frið í lijarta
sáttur við sjálfan
sig og Drottinn.
Við andlátsfregn
fðernh. £axdals.
Vinur, vinur,
því var þér eigi
lengur leyft
lífs að njóta?
Vinur, vinur.
því var þér búið
helstríð svo hart
og harmur langur?
Því er svo langvinnum
þrautum slitin
lífsins rót
áður lýkur æfi?
Því er geigvænum,
grimmum Dauða
líf vort að leikfangi
leyft að hafa?
Því eru ungviðir
æsku-hraustir
hraktir og höggnir
til harms og skaða,
en fallandi fauskar
á fúnum rótum
látnir hjara
þótt lífs slit þrái?
Svo spyrjum vér,
en spurning vorri
enginn, enginn
andsvör veitir.
Aldrei, aldrei
að eilífð fram
leyst verður gáta
lífs og dauða.
* *
*
Vinur og frændi
þótt vegi okkar
sjaldan bæri
að sama marki,
ást eg festi
við æsku þína,
fjör og fyndni
og falslaust hjarta.
Hvar sem þú komst
meðal kunningja
var sem ylgeislar
af þér stæðu.
„Olaður og reifur",
góður, hugljúfur
vanst þú virðing
vina þinna.
Aldrei á köldum
kvalabeði
æðruorð
eitt þú mæltir.
Brosandi gekstu
Bana móti
og dóst sem góðum
drengjum sæmir.
Gott er að lifa
og góðrar njóta
auðnu, og ástar
allra manna,
* o: Á eftir okkur kemur (Nóa)flóðið.
Farvel, Farvel,
frændi góður,
úr skammdegis
skuggadölum.
Ljómi þér lífröðull
ljóss og gleði
í dýrðar dagheimi
Drottins friðar.
Páll Jónsson.
Uíarj úr heimi.
Nobelsverðlaununum úthiut-
aði Óskar kóngur io. des. s. 1. og hlutu
þau þessir:
Bókmentaverðlaunin Fraderi Mistral
franskt skáld (f. 1830) og J. Echega-
ray einn af merkustu sjónleikahöfund-
um Spánverja (f. 1833).
Efnafrœðisverðlaunin William Ramsay
prófessor í Lundúnum (f. 1852). Hefir
fundið ýmsar lofttegundir: Heli'um,
Xenon o. fl.
Eðlisfræðisverðlaunin Rayleigh pró-
fessor og lávarður í Lundúnum (f.
1842), sá, er fann lofttegundina Argon.
Lœknisfrœðisverðlaunin Pavlov rúss-
neskur læknir sem er frægur orðinn
fyrir rannsóknir sínar á meltingarfær-
unum.
Friðarverðlaunin hlaut »Alþjóðafé-
lagið« (»Institut de droit interna-
tional«) svonefnda, sem er vísinda-
félag er starfar að því, að styrkja og
efla milliríkjaréttinn.
Danska blaðið >Politiken« hefir skift
um ritstjóra nú um nýárið, hætti dr. Edv.
Brandes en Henrik Cavling og Ove Rode,
sem áður voru meðritstjórar við blaðið,
tóku nú alveg við. »Politiken« heldur
sömu stefnu og áður f stjórnmálum.
/ dómkirkjunni í Kasan í Rússaríki
var Iíkneski af Maríu guðsmóður fork-
unnarfagurt að sögn. Einhverjum Adams-
syni leist vel á konuna og stal líknesk-
inu í fyrra vetur. Nú hefir lögreglan
handsamað kauða og er hann dæmd-
ur í 12 ára þrælkunarvinnu. Segja
menn hann verði varla skotinn í
kvenlíkneskinu fyrst um sinn.
Syveton þingmaðurinn franski sem
lumbraði á André hermálaráðherra í
þingsalnum, andaðist skyndilega 8.
desbr. og var sagt að hann hefði
kafnað af kolasvælu á skrifstofu sinni.
Seinna sannaðist þó að það var lygi
og að hann hafði drepið sig sjálfur
eftir tilmælum konu sinnar, sem kvað
vera talsverður vargur. Hafði hún kom-
ist að því að hann hélt fram hjá henni,
og það með dóttur hennar, sem hún
hafði eignast í fyrra hjónabandi sfnu,
eða einhvernveginn öðruvísi áður en
hún giftist Syveton. Féll henni það
svona illa, að hún vildi heldur að
Syveton dræpi sjálfan sig en að slíkt
héldi áfram.
„Bergmál sálnanna.“
Hin nafnkunna skáldkona, drotning-
in í Rumaníu, er kallar sig f ritum sín-
um »Carmen Sylva«, sendi í haust
kennara sínum dr. G. Sanerwein (sem
hér er boðaður látinn í blaðinu), rit
er hún kallar svo, og bað hann að
bera kveðju friðarfélögunum í Noregi.
Ur riti drotningar tilfæri blaðið norska:
»Fred« meðal annars þetta: »Það þarf
ekki að biðja mig að mæla bót friðin-
um, því að eg geng um kring meðal
allra heimsins þjóða og er löngu far-
in að skoða þær allar eins og eitt
ættfólk og fjölskyldu.---Eg elska list-
ir og »stfl« allra þjóða og lifi innan
um allar þeirra óskir og eftirlanganir,
raunir og vandræði.-------- Eg hefi ný-
eignast gamla kínverska kvæðabók,
2000 ára gamla. Þau kvæði mættu
hæglega hafa verið ort á Þýzkalandi,
á Vallandi, vestan á Englandi eða úti
á íslandi. Þar er lýst sömu sorg og
sömu ást, og túlkað alt á einn og
sama hátt. Málið er oftast nær ná-
lega hin eina hindrun, sem skilur
manneskjurnar hverja frá annari og
lokar hjörtunum svo þær ná ekki
saman. — — Vanþekkingin er oft-
lega einka tilefnið til styrjaldanna,
blá og bein vanþekking. — — í mál-
inu býr öll þjóðarinnar saga. í málinu
hvílir óðurinn eins og fóstrið í móður-
lífinu. I málinu býr sá kraftur hugs-
ananna, sem hver þjóð getur aflað sér.
Málið er nákvæmur stigmælir þjóðar-
innar þroska og hnignunar. 1 því býr
alt það, sem vér viljum og þurfum
að vita um hverja þjóð. Hljómfegurð
japönsku tungunnar sýnir oss að Jap-
anarnir eru hámentað fólk — sýnir oss
það áður en vér höfum séð þeirra gull-
fögru listaverk.----Málið er þjóðanna
sál, bergmál sálnanna; og málin eigum
vér að rannsaka og kanna eins og nám-
ur, þar sem gull og salt þessa heims
er að finna. Friður er þekking tungn-
anna, friður er að bera bergmál allra
manna í hjarta sínu. — Að rannsaka
djúp sálarinnar, hennar leyndardóma,
hennar óma og hljóma, það er að
finna fólksins eðli; undir því er alt
komið. Og svo fótumtroða menn tung-
urnar! Það má enginn dirfast að gera,
þvf að enginn hugsar rétt eða djúpt
nema á sínu eigin tungumáli. — —
Farið og lærið öll tungumál! Þá mun-
ið þér aldrei oftar fá af yður, að bera
vopn á þá þjóð, sem vakið hefir undur
fegurðarinnar í yðar sálum; þér fáið ekki
af yður að slátra manneskjum, ef þér
hafið sungið og kveðið þeirra söngva
og kvæði, og inndrukkið í sálir yðar
þeirra unaðartóna.-------Lærið tungu-
mál, þér mannanna börn, þá verður
friður á jörðinni sjálfkrafa, og orðið
fjandmaður verður strikað út úr öll-
um orðabókum. Mannanna börn, lærið
málin, lærið sálarbergmál þjóðanna! þá
verða styrjaldirnar ómögulegar. — Frið-
ur er þekking, friður er hógværð, friður
er guðrækni og lotning. Börn mín, nem-
ið tungur.— þá elskið þið hvort annaðU
M.J.
«