Gjallarhorn - 16.01.1912, Blaðsíða 2

174
OJALLARHORN.
V.
sýndur hér í Ieikhúsinu nokkrum sinn-
um eins og áður er getið í »Gjh«.
og er auðséð að hann heldur enn full-
um vinsældum því altaf er fult hús
áhorfenda. Og skal nú farið um hann
nokkrum orðum.
Pað sem maður rekur fyrst augun
í, er að hér er ekkert nútíðarleikrit á
ferðinni. Maður verður því að »setja
sig inn í« þann tíma, er það á að
fara fram á, og ennfremur þær skáld-
skaparstefnur er réðu lögum og lofum,
um það Ieyti sem það vár samið, til
þess að hægt sé að skilja leikinn og
hlutverk hvers einstaklings í honum.
Höfundurinn hefir auðsjáanlega verið
mjög gagntekinn af rómantisku stefn-
unni, er hann samdi leikinn, því hann
ber þess í hvívetna fullar menjar, en
það er aftur viðurkent, um öll Norð-
urlönd að minsta kosti, að vandratað
verður meðalhófið fyrir persónugerf-
ingana, þegar þeir eiga að klæða holdi
og blóði á leiksviðinu, persónurnar 1
þeim leikritum, sem samin eru sam-
kvæmt þeirri skáldskaparstefnu og blása
lifandi anda í þeirra nasir, svo nærri
fari því sem vakað hefir fyrir höf. leik-
ritsins. Mætti nefna ýms merk erlend
leikrit, þessu til skýringar og aftur
ýms sérstök hlutverk í hverju þeirra
fyrir sig, en hér er ekki rúm til þess,
og ennfremur má benda á að mýmörg
af slíkum leikritum hafa verið endur-
samin oft og einatt og persónurnar
færðar til nútíma tíðaranda leikendun-
uin til léttis, að leiksviðsumgerðimii
er breytt, aftur og fram, nær í það
óendanlega o. s. frv.
í þetta ?inn hafa leikendurnir, eins
og áður reynt að komast sem næst
frummynd höfundarins að hverjum
einstaklingi leiksins. — Gert tilraun til
að sýna leikinn í sinni rómantisku
dýrð! — — —
Útbúnaður leiksviðsins er óvenju
góður eftir því sem völ er á hér á
landi. Leiktjöldin eru flest góð, sér-
staklega »GrasafjalIið« (sem við mátti
búast, málað af Carl Lund) en þó
minnir það mann meira á landslag í
Svíþjóð en á íslandi, eða jafnvel í
Noregi. Draugagangurinn að Sveini,
getur aldrei orðið öðruvísi en óeðli-
legur, með þeim tækjum sem hér
eru á leikhúsinu og hefði verið rétt-
ast að sleppa honum með öllu. F*ok-
an (þegar Haraldur bjargar Ástu) er
prýðisvel sýnd, en þó mishepnaðist
sú sýning lítilsháttar síðast er leikið
var. Stofurnar eru dágóðar. Lakastur
er hellir útlaganna á fjöllunum og
væri þarft að ráða bót á því.
Rá er samleikur #hlutverkanna. Víð-
ast hvar er hann allgóður, en þó á-
fátt í stöku stað. Það er t. d. móti
lögmáli gestrisni og alirar hæversku,
að svo virðist jafnan, sem sýslumað-
urinn sé að íta stúdentunum til að
halda á stað, þegar þeir eru heima
hjá honum, því hann heíir fyrri leik-
inn í öllu látbragði er að því iítur
og er það að vísu ekki sök leikand-
ans, heldur mun leiknum sjálfuin um
að kenna.
Viðureign stúdentanna og Galdra-Héð -
ins gæti verið mun betri af stúdent-
anna hálfu. Manga syngur mjög vel á
leiksviðinu (»Ó, flýt þér nú snót
mín«), en söngurinn á bak við tjöld-
in í því lagi er afleitur, alt of veik-
ur. Og fleira mætti n’efna. Yfirleitt
er annars söngnum í leiknum mjög
ábótavant.
En nú er að minnast á helztu leik-
endurna. Þar er þess að gæta, að alt
leikstarf þeirra er unnið í tómstund-
um og hjáverkum, launalaust, svo að
ekki er rétt né sanngjarnt að heimfa
mikið af þeim. I því eiga þeir auð-
vftað sammerkt við flesta leikara hér-
lendis. Ennfremur er þess að gæta,
að fæstir þeirra munu nokkurn tíma
hafa séð leikið svo hægt sé að læra
af, (á erlendum leikhúsum) eða horft
á þar sem veruleg list er í boði, en
þá er mikils vant, sem auðvitað er.
Prátt fyrir þetta leysa þó flestir leik-
endurnir í Skugga-Sveini hlutverk sín
vel af hendi og mun óhætt að full-
yrða að ýmsir þeirra yrðu prýðisvel
hlutgengir ef stofna ætti hér faátan
leikaraflokk er eingöngu gæti helgað
listinni krafta sína.
Skuggasveinn (Jón Steingrímsson),
er tvímælalaust vel leikinn. Hann held-
ur sér samkvæmum sjálfum sér leik-
inn á enda bæði í lyndisfari, hreyf-
ingum, málrótni og öllu látbragði.
Innri maðurinn, persóna með mann-
legum tilfinningum, segir þar alt af
til sín, brýst með ofbeldi við og við,
út úr skrápnum marg-fannbörnum og
frosnum. En jafnharðan harkar hann
af sér og hótar öllum öllu illu, því
allir viija honum illa og ofsækja hann
og hafaofsóttfráblautu barnsbeini. Loks-
ins fellir etlin hann á kné og »sveita-
liddurnar« binda hinn frjálsa fjallason.
Rað hefir mikla þýðingu að J. St. er
æfður, góður söngmaður, því að án
þess hefði honum verið ómögulegt
að fara svo prýðisvel með hlutverk
sitt sem hann gerir, eða láta Skugga-
Svein ósjálfrátt viuna þá samúð áhorf-
enda, sem hann hefir unnið sér við
meðjerð Jóns. F*að eru einungis list-
hæfir leikarahæfileikar sem til slíks eru
hæfir. Og þá hefir Jón Steingrímsson.
Ketill (Páll Vatnsdal) hefir gott gerfi
og fer vel með hlutverk sitt. Eru góð-
ir leikarahæfileikar þar auðsæir.
Ögmundur (Guðm. Guðl.) er bezt
leikinn af öllum persónunum í leikn-
um og af verulegri snild. Leikandinn
fylgir með sjálfur í hverju orði og
skilur ávalt afstöðu persónunnar í
leiknum, svo hvergi haggar. Þó mættu
svipbreytingar hans (og iátbragð) vera
ákveðnari í gleði-áttina og fyllri af
fögnuði, bæði þegar hann heimtir
Harald úr helju og þegar hann fær
frelsi í lok leiksins. — Yfirleitt má
segja að ávalt veljist vel í Ögmund.
Hald. Gunnlaugsson verzlunarstj. og
Jóhannes F’orsteinsson kaupmaður er
hafa leikið hann hér áður (með löngu
millibili) gerðu það báðir afburða vel.
Haraldur (Aðalsteinn Kristinsson) er
prýðisvel leikinn. Hreyfingar hans eru
látlausar og eðlilegar, svo auðséð er
að þar er maður sem hefir æfingu í
að sýna sig á leiksviði. F’að er ávalt
munur að horfa á þá leikara, eða þá
sem vita varla hvað þeir t. d. eiga að
gera við hendurnar á sér og alt af
erujað einhverju tilgerðarfálmi með þeim
Annars er Haraldur örðugt hlutverk
og slæmt að sýna hann svo eðlilegur
verði að nútímakröfum, en A. K. nær
þeim tökum á honum, að áhorfandinn
finnur ekki til að of sé né van um
barnaskap hans og sakleysi.
Sigurður i Dal (I. Eydal) og Laur
entius (Páil Jónsson skáld) eru báðir
vel leiknir og alt af samkvæmir sjálf-
um sér.
Bóndinn er hinn þurskynsami bu-
forkur, sem hælir Guddu til þess að
láta hana púla og yfirleitt veit alt af
hvað hann er að gera. Sýslumaðurinn
er með reiddan lagavöndinn og »rétt-
vísina« í huganum og verður P. J.
ekki skotaskuld úr að gera hann gust-
mikinn.
Asta er mjög vel leikin í öllum at-
riðum leiksins er lúta að kvennlegum
innileika og tilfinningablíðu og ekki
sízt þar sem ástaþráin er að segja til
sín hjá nautnþyrstri æskunni, svo sak-
leysið sjálft veit ekki hver skollinn
sjálfur er á ferðinni. En þegar víkings-
lund hersisdótturinnar kemur til sög-
unnar, verður leikandanum (Guðrúnu
Jóhannesdóttir) örðugt að skifta ham,
að öllu leyti, í einu vetfangi, eins og
leikritið krefst, enda er það ekki með-
færi nema þrautæfðra leikara að ná
bylgjuföllum geðofsa á augabragði,
svo vel eðlilegt verði. Guðr. Jóh. verð-
ur vafaiaust ein hin fyrsta af leikkon-
um vorum ef hún leggui stund á leik-
list.
Gvendur smali (Þóra Þorkelsdóttir)
hefir víst sjaldan vérið_ jafnvel leikinn,
munurinn alt af glöggur eftir því hvað
fram fer, ýmist kátur, hróðugur, glett-
inn við ömmu sína eða hræddur. Hinn
jafni fábjánabragur er sumir hafa ávalt
haft / »Gvendi« er ekki hjá. þessum
leikanda og er hlutverkið þar rétt
skilið.
Manga er svo vel leikin sem unt
er (af Margr. Valdemarsd.) Áhorfand-
anum gremst aðeins að hlutverkið
skuli ekki vera stærra, því svo vel fer
leikandinn með það — það sem það
nær.
Jón sterki (Petur Ásgrímsson) er
skemtilega montinn og leikinn hér
samkvæmt því sem eðlilegast sýnist.
Leikandinn er svo blátt áfram á leik-
sviðinu, að óhætt væri að trúa hon-
um fyrir stærra hlutverki næst. — Þá
eru ýmsar aukapersónur sem ekki kveð-
ur tnikið að. — Já, stúdentarnir. Leik
þeirra bagar það mest að hvorugur
þeirra, er þá sýna, er söngmaður.
Galdra-Héðinn er prýðisvel leikinn
(V. Knudsen) en Gudda, sem leikin er
af sama manni, talsvert síður,—
Þá má bæta við, um áhorfendur,
oft virðist fjölda þeirra lítt vaxið að
að skilja leikinn t. d. þegar þeir flissa
eins og fífl að hinu og þessu, sem í
eðli sínu er sár-raunalegt.
Leikendur hafa skemt mörgum vel
með leik sínum og ættu menn að nota
tækifærið, meðan leikurinn verður
sýndur, og sækja hann.
Jaröarför
Árna Friðrikssonar fer fram frá gagn-
fræðaskólanum á fimtudaginn, kí. 12
á hádegi.
Bæiarstjórnarkosnine
fór fram 3. jan. Ur áttu að ganga
Stefán Stefánsson skólameistari ogSigtr.
Jóhannesson kaupmaður er ekki gaf
kost á sér aftur. — Kosið var á tvo
lista. Á A lista voru Stefán skólameist-
ari og Ragnar Olafsson kaupmaður og
fékk sá listi 163 atkv Á B lista er fékk
108 atkv. voru Bjarni Jónsson banka-
stjóri og Þorkell Þorkelsson skóla-
kennari. Kosnir voru því þeir Stefán
skólameistari og Bjarni bankastjóri.
Kapp var ekkert við kosninguna og
mættu kjósendur mjög illa.
o
•dmjor
riýtt og vel verkað kaupir stöðugt
verzlun J. V. Havsteens.
Rjúpur
vel skotnar og óskemdar kaupir
hæzta verði verzlun
J. V. Havsteens.
Klædevœver Edelinq,
▼▼yytWTtTtyt ♦ttTwmvfmvvmtymfmvyfm
Viborg DanmarK,
mtffffytfffftmttttty
sendir burðai gjaldsfrítt, móti eftirkröfu, 10 al. svart, grátt, dökkblátt, dökk-
grænt eða dökkbrún ceviot, úr góðri ull, í fagran kvenkjól, fyrir að-
eins kr. 8 85. Ellegar 5 al. af tvíbreiðu, svörtu, dökkbláu, eða grámöskv-
uðu nútýzkuefni úr alull, í haldgóðog: mjög: falleg karlmannsföt,
fyrir aðeins kr. 13.85.
Engin áhætta. Ef sendingin ekki líkar má skifta um hana eða endur-
senda.
Ull er keypt á kr 0,65 pr. pd. og prjónaðar druslur úr ull á kr. 0,25
pr. pd.
hreina, kraftmikla
IRIUS ST|ERNE CACAODUFT
= selst aöeins í i/4 punds pökkum bún-
um út með firmanafni og innsigli.
Reynið hin nýju ekta litarbréf frá litarverksmioju Buchs
Nýtt, ekta demantsblátt. JVÍýtt, ekta meðalblátt.
Nýtt, ekta dökkblátt. Nýtt, ekta sæblátt.
Allar þessar 4 nýju litartegundir lita fallega og ekta í aðeins einum legi
(bœsislaust). Annars mælir verkstniðjan með sínum viðurkendu sterku og
fallegu litum, með allskonar litbrigðum, til heimalitunar.
Litanirnar fást hjá kaupmönnum alstaðar á íslandi.
Buchs Farvefabrik, Köbenhavn
(stofnuð 1872 og verðlaunuð 1888.)
Prenstmiðja Odds Björnssonar