Gjallarhorn - 09.11.1912, Blaðsíða 1

Gjallarhorn.
Ritstjóri: Jón Stefansson.
VII. 2.
Akureyri 9. nóvember
1912.
Verzlunarsambönd í Svíþjóð
er bezt að fá með því að auglýsa í
, Göteboi gs Handels
och Sjöfai tstidnin^.
Adr.:
Göteborg.
Upplag 30,000 expl.
Laugardaga 55,000 expl.
O. Gíslason & Hay, Ltd.
Reykjavík Leith
er elzt og stærst af íslenzkum heildsölu-
verzlunum, og stendur því langbezt að
vígi með að
selja
og útvega, kaupmönnum og kaupfélögum,
allar útlendar vörur, hverju nafni sem nefn-
ast, með hæfilegu verði og góðum kjörum og
kaupa
og taka í umboðssölu, allar íslenzkar af-
urðir, svo seljanda verði sem hagnaðarmest.
Firmað hefir erindreka í
Noregi og Danmörk.
Kaupmenn og kaupfélög!
Áður en þið kaupið hjá öðrum, eða ráð-
stafið innkeyptum afurðum, ættuð þið að
leita upplýsinga hjá
G. Gislason & Hay, Ltd.
Július Havsteen
yfirréltarmálaflutningsmaður
Strandgötu 37
ertil viðtals hl. 10—11 f. h. 2—3 og 5—6 e. h.
Talsimi 93.
Myrens mek. Værksted, Kristiania
Viking Renifabrik,
Lövners Maskinforretning —
Teknisk Bureau, Stavanger
Representeret
ved Gust. Blomkvist, Siglufjord.
„Andels Anstalten
Tryg“
er stærsta og ódýrasta lífsábyrgðarfé-
lagið, er starfar í Danmörku. Árið sem
leið voru keyptar lífsábyrgðir í dönsk-
um lífsábyrgðarfél. fyrir þessarupphæðir:
Andels-ý\nstaltenTrygkr. 18.500.000
Hafnia — 14.317.421
Stats-Anstalten — 13.000.000
Danmark — 6.000.000
Dansk Folkeforsikring — 5.185.652
Carentia — 5.000.000
Nordisk Livsforsikring — 1.813.371
Fremtiden — 1.293.559
Dan - 800.000
Koldinghus — 200.000
Andels Anstalten langefst á blaði.
Barnalíftryggingarem hvergihent-
ugi né betri en í þessu félagi. Hægt
að kaupa ábyrgðir þannig, að öll ið-
gjöld hœtta, ef faðir barnsins eða
fóstri deyr, en lífsábyrgðin er samt
sem áður í fullu gildi og verður borg-
uð út á ákveðnum tíma.
Allir ættu að líítryggja sig í
„Andels Anstalk o-
Umboðsmaður:
Jón Stefdnsson
Akureyri.
Ófriður á Balkanskaga.
Óeirðir.
Á síðari árum hafa verið miklar
viðsjár með smáþjóðunurn á Balkan-
skaga og Tyrkjum. Hefir þeim oft
lent saman í smáorustum og hefir
þar ýmsum veitt betur. Þegar ítöl-
um og Tyrkjum sinnaðist svo að
ófriður varð úr milli þeirra hugsuðu
smáþjóðirnar sér að nota tækifærið
og jafna á Tyrkjum, launa þeira nú
lambið gráa, hefna ýmsrá grimdar-
verka þeirra og losa frændþjóðir
sínar í Albaníu og Makedonju
undan ánauðaroki Tyrkja. í byrjun
oktober síðastl. var svo komið mál-
um ítala og Tyrkja að auðsætt
þótti að sættir kæmust fljótlega á
milli þeirra, þótti þá Búlgurum ekki
mega dragast lengur að láta skríða
til skara, en þangað til hafði alt
gengið í þaufi og ráðagerðum, og
gengust þeir þá fyrir bandalagi
milli Búlgara, Serba, Grikkja og
Svartfellinga gegn Tyrkjum.
Liðsafli
þessara 4 þjóða er talinn: Búlgara
400 þús., Serba 175 þús., Grikkja
100 þús, og Svartfellinga 50 þús.
manna, en Tyrkja samtals 1200
þús. — Fastaliðið er talið: Búlgara
250 þús., Serba 150 þús, Grikkja
80 þús, og Svartfellinga 30 þús.
samtals 510 þús. en á móti er hið
fasta herlið Tyrkja 500 þús. Liðs-
munur er því nær enginn og hvoru-
tveggja, bæði Bandamenn og Tyrkir,
eru hinir mestu hermenn, grimmir
og skapharðir, svo atgangurinn
verður óefað ófagur, þegar þessi
miljón manna, sem ófriðarríkin ráða
yfir af vopnfærum mönnum, fer á
stað til þess að drepa og eyðileggja.
Fullyrt er að Tyrkir hafi lítinn
skaða beðið heima, í ófriðnum
við ítali, því þar hafi þeir mest
teflt fram Aröbum, og geti því
snúist mót Bandarrjönnum af öllu
afli.
Fyrsta orustan
varð 2. oktober og réðu þá
Búlgarar á Tyrki þar sem heitir
Harmalu og báru hærri hluta, en
mistu 400 manns. Ovíst um tjón
Tyrkja. Fjórum dögum síðar varð
aftur orusta milli þeirra við Temrosch
er stóð í 3 klukkustundir og biðu
Búlgarar þar ósígur. Síðan urðu
ýmsar smáskærur og gerðist lítið
markvert á þeim fundum, svo langt
sem þau útlend blöð ná, er „Gjh'1
hefir.
Serbar
réðu á Tyrki um sama leyti og
Búlgarar, áttu við þá ýmsar smá-
orustur og veitti ýmsum betur.
Helst er getið bardaga við Sandjak.
Biðu Serbar þar ósigur og létu um
1000 manns, en Tyrkir biðu þó
meira tjón, en voru liðsterkari ’og
untiu’þvi sigur. — Loks er að geta
Svartfellinga
sem eru bardagamenn miklir
og vanir viðureign við Tyrki. Þeir
hófu ófriðinn að morgni 9 okt. og
réðu á setulið Tyrkja við Planitzs.
Pétur konungsson, átrúnaðargoð
Svartfellinga, skaut fyrsta skotinu
og hófst þá orusta er stóð í fjórar
klukkustundir og unnu Svartfellingar
sigur. Ráku þeir flóttann til Detchich,
en það er viggirt herliðsstöð Tyrkja,
og börðust fullan sólarhring áður
en Tyrkir gáfust upp og varð mikið
mannfall. Þar fertgu Svartfellingar
mikið herfang, skotvopn, handbyssur
og fallbyssur og skotfæri. Næsta
dag (11 oktb.) héldu Svartfellingar
áfram til Tuzi, sem er vel víggirtur
bær, og voru Tyrkir þar fyrir fjöl-
mennir. Varð þar hörð orusta því
Tyrkir tóku mannlega á móti, en
þótt Svartfellingar ættu þar að sækja
upp brekku, móti fallbyssukjöftum
Tyrkja, lauk svo að þeir unnu mik-
inn sigur, eftir 14 klukkustunda
hvíldarlausan bardaga og mikið
inannfall af báðum.
Tyrkneska þjóðin
er sögð einhuga um að láta allar
innbyrðis flokkadeilur og illindi hvíla
sig meðan á ófriðnum standi, og
svo æst var þjóðin orðin móti Banda-
mönnum, sérstaklega Búlgurum, að
miklar líkur eru til að Tyrkir hefðu
ráðið á þá, ef liinir hefðu ekki orð-
ið fyrri til. Til dæmis má geta þess
að seint í seþtember, gengu stú-
dentar háskólans í Konstantinopel
í skrúðgöngu heim að höll soldáns,
sungu þar ættjarðarkvæði og or-
ustuljóð og orguðu af öllum kröft-
um: „Bardaga og blóðsúthellingar!
Niður með Búlgara! Verjum samd
föðurlandins! Stríð! Stríð!" Soldán,
Múhamed V., kom út á hallarsvalir
og talaði til stúdenta, þakkaði þeim
áhuga þeirra og sagði að stjórnin
væri viðbúin hvað sem í skærist.
Snéru studentar þá burtu og gengu
um allar helztu götur Miklagarðs
organdi: Stríð! — Stríð!
Tyrkir hafa skift öllu herliði sínu
í tvær höfuðherdeildir. Á önnur að
sækja móti Grikkjum við landamær-
in að sunnan en hinn að verjast
Búlgurum að norðan. Yfirhöfðingi
alls hersins er Abdúl pasja.
Markmið ófriðarins
segja menn að sé margþætt. Fyr-
ir Búlgurum vakir að krefjast full-
komins sjálfstæðis fyrir Makedoníu,
og vonast þeir þá eftir að hún játist
undir forsjá sína og vernd. Serbar
vilja auka ríki sitt alla leið að
Adríaflóa. Svartfellingar vilja fá
skika af Albaníu, en þó Tyrkir
verði yfirunnir eru lítil líkindi til
þess, því Albanar vilja engum lúta
og sízt þykjast þeir minni menn en
Svartfellingar. Grikkir ætla að ná
föstum tökum á Krít, og síðast en
ekki sízt, eru ýmsar smáeyjar - um-
hverfis Balkanskagann sem vilja
mynda sjálfstætt sambandsríki, ef
svo fer að veldi Tyrkja verði úr
sögunni.
Stórveldin
létu öll eins og þau stæðu á
öndinni þegar ófriðurinn var að
byrja, og lýstu yfir því, hvert í
kapp við annað, að þau ætluðu sér
að stilla til friðar. En ekkert varð
úr öllum þeim stóryrðum og ráða-
gerðum þegar til kom, Það er nú
fyrst fyrir nokkrum dögum að sím-
fregn segir að Rússar, Englendingar
og Þjóðverjar hafi sent flotadeildir
á stað, til þess að hafa þær til taks
í grend við orustustaðina, ef þeim
kynni að detta eitthvað gott í hug,
og geta surnir þess til, að orsökin
muni mest sú að þeim þyki öllum
áríðandi að vera nærstaddir, og
geta lagt orð í belg, ef til þess
kæmi að reytum Tyrkja yrði skift.
Óljósar fregnir.
Þegar hér er komið sögunni
verða fréttir af ófriðinum mjög óljós-
ar, vegna þess að stjórnir allra
ríkjanna á Balkanskaganum, tóku
sig saman um, að láta hefta sím-
skeyti, er segðu frá ófriðinum, svo
að stórveldin gætu sem minstar
fregnir fengið af því er þar gerðist.
Þó fréttist, að Grikkir hefðu einnig
lagt til orustu við Tyrki, eins og
bandamenn þeirra, en beðið lægra
hlut, enda eru Grikkir sagðir litlir
hermenn og herinn illa æfður og
agalaus. — Georg Grikkjakonungur
var staddur í Kaupmannahöfn, síðla
í septbr. en hraðaði ferð sinni heim
til sín, rétt áður en ófriðurinn hófst.
Símskeyti um ófriðinn
þau er hafa verið send hingað
til íslands, herma öll á einn veg að
Tyrkjum gangi alt af þunglega og
Reikningsbók
Jónasar Jónassonar I. hluti, 2. útgáfa
bundin 1.50, II. hluti bundinn 1.00.
Fæst hjá bóksölum,