Höfuðstaðurinn - 15.04.1917, Síða 2

HÖFUÐSTADUSINN
Kafbátarnir.
---- Nl.
Menn munu sjálfsagt minnast
þess glögt enn, hver breyting varð
meðal hlutlausra þjóöa, er Þjóð-
verjar komu með þessar hótanir
gegn verslunarskipum. Skip stöð-
vuðust. Hásetar veigruðu sér við
að fara á skipin. Þaö kom þó
fljótlega í Ijós, að Þjóðverjar voru.
ekki eins öflugir neðansjávar og
menn höfðu haldið, og að Eng-
iendingar gátu haft öflugar varnir
gegn kafbátunum, bæði með því
að leggja net fyrir þá og eins að
hafa öfluga gæslu, láta skípin fara
ákveðnar leiðir, sem svo var hald-
iö nokkurn veginn öruggum fyrir
kafbátum. í febr. var ekki sökt
nema 27000 smálestuni, í mars
83000 smál., í apríl 33000 smál.,
í maí 93000 smál., í júní 84000
smá., í júlí 77000 smál. o. s. frv.
Hafi Þjóöverjar vænst þess að
geia svelt Englendinga, þá verður
ekki annað sagt en að tilraunin
hafi mishepnast. Katbátaófriöurinn
orsakaði hærra vátryggingargjald,
hærra kaup, lengri ferðir og um
leið hærra vöruverð. En í öllu
verulegu þá héldu Englendingar
uppi verzlun sinni. Þeir sendu
eftir sem áður hersveitir og her-
gögn til allra sinna vígstöðva.
IV.
Takmark síðari kafbátahernaðar-
ins er eins og sagt hefir verið frá
\í Politiken frábrugðið takmarki
þess fyrri í því, að það er að
sökkva svo miklu af verzlunarskip-
um bandamanna að þeim verði ó-
kleift að halda ófriönum áfram.
ófriður þeirra stendur sem sé og
fellur meö flutningum á sjó. Þeir
verða að senda hersveitir og ber-
gögn, þeir verða að sækja skot-
færi til Ameríku. Englendingar
verða að senda kol til Frakklands,
kol, óunnin efni og matvæli til
Ítalíu. En til þess þarf mikið af
skipum.
V'ð byrjun ófriðarins áttu Bretar
20 miljónir smálesta í verzlunar-
skipum, af því hafa Þjóðverjar sökt
3 miljónum, eða meiru. Aftur á
móti hefir verið bygt nokkuð, sleg-
ið eign á mikið af þýzkum skipum
og keypt nokkuð frá hlutlausum
þjóðum. Eftir því sem Englend-
ingar sjálfir segja er verzlunarfloti
þeirra nokkurn veginn jafn stór og
hann var fyrir ófriðinn. En aftur
móti hefir stjórnin tekið nærri
heiming verzlunarskipanna í sína
þjónustu til hernaöarþarfa. Af skip-
um sem eru yfir 1600 smál. mun
varla vera meira í verzlunarförum
en sem svarar 7 miljónum smál.
En þó ekki sé annað þá bendir
ákafi Englendinga upp á síðkastiö
á það að ná hlutlausum skipum í
sína þjónustu, til þess að þröngt
sé í búi hjá þeim. í Frakklandi
er kvartað undan því, að síðustu
mánuðina hafi þeir fengið hálfri
miljón smálesta af kolum minna en
umsamið var á raánuði. Á Ítalíu
er ástandiö enn verra. Þar eru
bæði skotfæraverksmiðjurnar og
járnbrautirnar í hættu.
Og starfserai kafbátanna fer altaf
í vöxt. Fyrst á árinu 1916, í jan-
úar og febrúar var samanlagt sökt
238 þúsundum smálesta, eu í des.
sama ár var sökt 415 þús. smál.,
bæði óvinaþjóða og hlutiausra þjóða
eða með öðrum orðum nærri fjór-
falt við hvorn hinna mánaðanna.
Þ|ð mundi svara íii þess, að árið
1917 yrði sökt 5 milj. smáiesta.
Hve mikið af kafbálum Þjóð-
verjar eiga veit enginn um. Þær
tölur, sem nefndar hafa verið eru
venjulega alveg út í bláinn. Jafn-
vel sú lægsfa, 300, er vafalaust alt
of há. Jafnvel þótt Þjóðverjar heiðu
notað allar sínar skipasmíðastöðvar.
til kafbátabygginga einua, þá fer
því fjarri aö þeir heföu getað bygt
svo marga. Til þess eru nýlízku
kafbátar alt of stórir. Menn verða
líka að minnast þess, að í hvern
bát þarf mjög flóknar vélar, það er
nákvæmnisvinna í fylsta skilningi.
Þjóðverjar hafa naumast heldur
æföum mönnum á að skipa á svo
mikinn kafbátaflota.
En jafnvel með minna en 300
kafbátum er bægt að halda uppi
neðansjávaróíriði. Nothæfi þeirra
hefir auk þess aukist mjög síðan í
ófriðarbyrjun. — Kafbátsforinginn
Franz Becher'hefir jafnvel verið 55
daga úti samfleytt með bát sinn.
Og það eru ekki fáar smálestir,
sem einn kafbátur getur sökt,
Þannig var kafbátsforinginn Forst-
mann í ágústmánuði búinn að sökkva
260 þús. smálestum. U. 35 hafði
sökt 270 þús. smálestum og kaf-
bátsforinginn Valentiner jafnvel 282
þús. smálesla. Einn kafbátur sökti
í vikunni frá 18. til 25. jan. 17
skipum, sem báru rúmar 18 þús.
smálestir.
En eins og ófriðurinn þegar
hefir sýrit, eru menn heldur ekki
varnarlausir gegn kafbátunum. Fyrir
ekki mjög löngu síðan lét einn úr
brezka flotaráðuneytinu, Carson það
í ijósi við sendimenn frá Navy
League að hann hefði góðar vonir,
Englendingar hefðu varnir við hend-
ina. Hverjar þær eru vita inenn
auðvitað ekkí. En sá sem um flota
mál ritar í »Betliner Tageblatt* líðs-
foringinn Perkins, varar landa sína
við því »að láta óskina vera föður
hugsunarinnar*. Menn hafa fyr í
Englandi séð hina beztu reglu vaxa
upp úr því, sem byrjaði sern ó-
regla.
Jafnvel þótt vér eigum erfiða
tíma í vændum, þá er fyrir hlut-
lausar þjóðir naumast tneiri astæða
til þess að láta hugfailast í febrúar
1917 heldur en var í febr. 1915.
C. C. Clausen.
(Politiken.)
2 mánuði
á lelðinni frá Kíel tii Malmö.
Nýlega kom þýzka seglskipið
WiUy frá Switiemiinde til Malmö
úr ætintýraför mikilli, hafði skipið
flækst um Austursjóinn í tveggja
mánaðatíma.
Skipið fór rétt eítir nýárið frá
Kiel og æUaði lil Khafnar með
koksfarm. rannkorua sem sífelt fór
vaxmdi, neyddi þaö að leiía hafn-
ar. Skipið lá svo innfrosið skamt
fyrir utan Rödvig í hálfan mánuð,
losnaði þaöan að lokum og var
róið inn á höfnina, þaðan fór það
eftir viku, og menn héldu aö það
mundi ekki líða á löngu að það
næði til ákvöröunarstaöarins. Óhag-
slæð og vond veður auk ístcks,
gerðu siglinguna mjög vandasama
og erfiða, og loks kornsj Willy inn
í sprengiduflanet Þjóðverja í sunn-
anverðu Eyrarsundi.
Undir eins og varðskipin urðu
þessa ógætna segskips vör, gáfu þau
því merki hvað eftir annað með
Ijósum og flðggum, en ekkert stoð-
aði. Willy sýndi engin merki þess
að hafa tekið eftir þeim, og hélt
óhikað áfram. Til þess að koma
í ven fyrir stórslys og fá skipið til
að nema staðar, varð varðbáturinn
að skjóta tveim skotum á það. —
Kúlurnar komu niður fyrir framan
kinnungana, svo nærri að sjótinn
skvettist yfir alt skipiö. Þetta var
skiljanlegt mál og á næsta augna-
biiki kastaði skipið akkerum.
Danskur dráttarbátur kom því
næst aö, og batið hjálp sína, en
varðskipin aðvöruðu hann og töldu
það altof mikla áhættu að nálgast
skipið. Það varð því að liggja ró-
legt á að giska 500 metra frá ystu
brún sprengiduflagirðingarinnar. Um
nóttina gerði hvassviðri af suðaustri,
svo að flest segl skipsins rifnuðu í
tætlur og önnur atkerskeöjan slitn-
aði. Skipið tók uú að reka og dró
hitt atkeriö á eftir sér og um morg-
uninn var það aftur komið út fyrir
sprengiduflin. — í Drogden misti
Wiliy hitt atkerið og þar var ó-
happaskipið loksins tekið og dreg-
ið inn til Malmö og hafði þá verið
2 mánuði á leiðitini.
Siðprúðasti drengurinn
í Lanclng er frá I s I a n d i.
f amerísku blaði, stóð fyrirskömmu
greinarkorn með þessari fyrirsögn.
Fylgja myndir af þeim sonum
David Östlunds, Linnæusi og Idar,
sem margir munu kannast viö, hcr
t Reykjavík. Idar er sendisveinn á
á símastöö, en Linnæus les raf-
magnsfræði. Idar hefir vakið á sér
eftittekt þar vestra fyrir kurteisa
framkomu sína, seijum vér hér
grein þá er áður er nefnd, í lausl.
þýðingu, því hún sýnir að Idar
hefir gert landi voru sóma, með
framkomu sinni þar. Greinin seg-
ir írá komu Idars til fylkisstjórans
og því sem þar bar á góma. Idar
heitir líka Georg og er nefndur
því nafni þar vestra.
»Þessi drengur kemur aldrei
inn á skrifstofuna án þess að taka
ofan«, sagði Sleeper fylkisstjóri á
mánudaginn þegar Georg Östlund
kom hlaupandi inn á afgreiöslu-
stofuna með símskeyti í hendinni:
»Þú raunt aldrei líða neinn baga
þótt þú gefir þér tíma til að vera
kurteis*, bætti hann við.
Mennirnir setn sátu hér og þar
um herbergið litu upp og horfðu
undrandi á drenginn.
»Hvaðan ertu drengur?* spurði
einn þeirra sem viðstaddur var.
»Frá Reykjavík á fslandi* svar-
aði drengurinn.
•ísiand — ha — hvenær komstu
þú til Lansing?*
Faðir tn'nn og tvær systur komu
hingað fyrir ári síðan. Fað'r minn
starfar hér fyrír Good-Templara og
svo kom móðir mín, eg og bróðir
minn hingað fyrir þrem mánuðum,
Allir á skrifstofunni voru hættir
að vinna þegar I stað úg veittu
Georg nána athygli.
»Eg tala svo slæma ensku* sagði
hann feiminn.
»Þrjá mánuði — ha, eg hefði
ekki getað lært ykkar mál á þrem
árum«, sagði maður einn. Dreng-
urinn hló svo að sá í jafn hraust-
ar tennur og hann sjálfur var allur
að öðru leyti.
»Hvað ætlar þú aö verða þegar
þú stækkar?* spurði annar.