Ingólfur - 08.01.1905, Page 2

2
INGOLFUR.
[8. jan. 1905].
á móti ráðherraskipuninni úr hendi for-
sætisráðherrans danska og þar með látið
skipa sigsem danskan grundvallarlagaráð-
gjafa, þvert ofan í kröfu og skilyrði al-
þingis.
Greiniiegra undanhald en þetta er ekki
hægt að hugsa sér.
Nú er tvennt til í þessu efni:
Annað það, að ritstjórinn vill viður-
kenna með þeasu, að hann hafi ekki haft
skynbragð á því að dæma utn, hvort stjórn-
arskrárbrot hafi framið verið með skipun-
araðferðinni, og þá slær hana nú stryki
yfir alla missirisvinnuna sína, en hún hef-
ir verið sú að vera að reyna af veikum
kröftum með flækjum og viliuröksemdum
að bera það af ráðherranum að stjórnar-
skráin hafi verið brotin.
Hitt mun þó sennilegra — af því að
ritstjórinn þykist ávalt vísj í sinni sök og
allt vita, enda „fínasti lögfræðingnr lands*
in8u að því er Sigfús segir — að hann
vilji nú játa það afdráttarlaust, að ráð*
herraskipunin hafi verið stjóraarskrárbrot,
En ekki tekur þá betra við. Því að við-
kvæðið hefir alltaf verið það hjá ritstjór-
anum, að ráðherrann hefði ekkert gert fyr-
ir sér enn þá og væri því ofsuemt að
kveða upp áfellisdóm yfir honum. Það
ætti nú að verða örðugt fyrir ritstjórann
að syngja við þann tón lengur, þegar hon-
um hefir skilist það, að ráðherrann byrj-
ar með því braut sina að brjóta stjórnar-
skrána. — Nema þá, að ekki eigi að segj-
ast neitt á því, að ráðherra fremjí stjórn-
arskrárbrot. En menn gera ekki ráð fyr-
ir því, að jafnvel J. Ó. ætli að fara að
halda því fram.
Er þá ekki undanhaldíð augljóst?
X.
f Páll Briem
fyrv. amtmaður andaðist 17. f. m., svo
sem getið var um í Ingólfi.
Páll var fæddur á Espihóli í Eyjifirði
19. okt. 1856. Foreldrar hans voru Egg-
ert Briem sýslumaður og kona hans Ingi-
björg Eiríksdóttir Sverrissonar. — Páll
settist í annan bekk latinuskólans 1873.
Tók burtfararpróf með fyrstu oinkunn
1878 og lögfræðispróf við háskólann 1883
með annari einkunn og ári síðar aftur með
fyrstu einkunn. Stundaði hann síðan ís-
lenzk lög um hrið með féetyrk frá alþingi.
Sýslumaður í Dalasýsiu varð hann haust-
ið 1886, gerðist málflutningsmaður við
landsyfirréttinn vorið eftir, en var veitt
RaDgárþing 1890. — Amtmaður Norður-
og Austuramtsins varð hann 1894 og
hafði það starf á hendi í 10 ár. En í
haust varð hann einn af bankastjórum
hlutabankans.
Páll Briem sat á alþingi 1887, ’89, ’91.
Var hann þá þingmaður Snæfellinga. Hann
var þá forkólfur „miðlunarmanna", en sú
stefna varð hin óvinsælasta meðal þjóðar-
innar og kveðin niður með öllu 1891. —
Hugði P. Br. þá af þingmensku langa
hríð, unz hann bauð sig fram i Húna-
vatnssýslu 1902 og ’03 — og hlaut þing-
kosningu fyrir Akureyrarkaupstað i haust.
Páli Briem var mauna fróðaBtur cm ís-
lenzk lög og hefir ritað am þau efni í
tímaritið „Lögfræðing", er hann gaf út
með Klemensi Jónssyni sýslumanni. —
Hann var áhugamsður mikill um lands-
mál, eiaknm ment&rnál og landbúnað, sem
ritgerðir hana bera vitni um. — Hann
barðist mjög fyrir útrýming fjárkláðans
og þótti bændum tiiskipanir hans allharð-
ar og þungt undir að búa, en þó rættist
úr að lokura. Ræktunarfélag Norðurlands
studdi hann ötullega og gekst fyrir því
að búnaðarfélagi Suður-amtsins var breytt
í „Land-búnaðarfélagið". Hann breytti
fyrirkomulagi Hólaskóla og átti hlut að
stoínun veðdeildarinnar við landsbankann.
Páll var örgerður í lund og kappsam-
ur, sótti með atorku það, er hann vildi
fram hafa og kunni lítt mótspirnu. Sló
því stundum í harðar skærur með honum
og andstæðingum iians og v r hann ýms-
um þyrnir í augum, en flokksmönnum
sínum og vinum var hann til hins mesta
trausts. í viðkynningu var hann giaður
og alúðlegur.
Hin síðnstu árin fylgdi Páll Briem
framsóknarflokkum að málum um breyt-
ingar á stjórnarskránni, og var því land-
varnarmönnum andvígur i landsréttinda-
málinu, en sömu skoðunar var hann í
undirskriftarmáiinu sem þeir og vildi að
alþingi héldi við skildaga sinn og yfir-
lýstan skilning í því efni.
*
Páll var tvikvæntur. Fyrri kona hans
var Kristin Guðmundsdóttir frá Auðnum
á Yatnsleysuströnd; áttu þau einn so«, er
Kristinn heitir. Seinni kona hans var
Álfheiður Helgadóttir Hálfdanarsonar. Lif-
ir hún mann sinn ásamt 5 börnum þeirra.
Jarðarför PAIs Briem fór fram 30. f. m.
með miklu fjölmenni.
Hjálendusýiiiugin.
Mótraæ'.i þau, sem hér vóru hafin gegri
„hjálendusýninganni“ hafa borið góðan á-
rangur, þótt sumir blámannavinir hefði
stór orð um það í fyrstu, að sýningin
skyldi haldin, hvað sem „ungir menu“
í Kaupmannahöfn og hér legði til þeirra
mála.
Aðstoðarnefndin hér í Reykjavík ritaði
forstöðanefnd sýningarinnar í Höfn skil
yrði um ýmsar breytingar á fyrirkomu-
lagi sýningarinnar og kveðst ekki starfa
að henni nema þau sé tekinn til greina. —
Ráðhorrann hafði verið helzt til „samn-
ingaþýður“ við Hafnarnefndiua svo sem
kunnugt er, en hefir nú séð sig um hönd
og sagt sig úr nefndinni og er það góðra
gjalda vert úr því sem ráða var.
Má nú gera ráð fyrir, að með þessu sé
sýningar-ófögnuði þessum hrundið afþjóð-
inni — og hafa stúdentar í Hötn vikist
vel við í þessu máli, svo sem jafnan þá
er um sæmd og rétt íslands hefir verið
að tefla. —
Ósiðir.
Oss íalendingum er oft borið á brýn,
að vér séum óstundvísir, enda sízt ofsög-
um af því sagt. Eru þc-ss dæmin degin-
um Ijósari, hvar sem litið er á íslenzkt
félagslíf. Komið t. d. í „Iðnó“ þegar
leikið er. Leikendur eru stundvísir og
byrja í ákveðinn tíma. En áhorfendurnir,
eru þeir eins stundvísir, allur fjöldinn ?
Það er síður en svo. Þegar tjald er dreg-
ið upp og Ieikurinn byrjar, er fjöldi
manna enn ókomiun í sæti sín, og er að
ryðjast inn með ærslum og gauragangi.
„Hver er þetta?“ „Hver leikur hana
þessa?“ „En að sjá hana!“ „Sá er svei
mér skrítinn“. „Hvar ætli sætið mitt
sé?“ „Hvar ert þú?“ „Yiljið þér gera
svo vei að standa upp“. „Hafið þér ver-
ið hér fyr“. „Er annars nokkuð gamau
að þessum leik?“ Þessar og þvílíkar yfir-
heyrslur standa yfir fram í miðjan þátt.
Þegar fólk er uú loksins komið í sæti, er
sífelt hvískur og sroáhlátur, einkum með-
al kvennaliðsins. Ætti svo að virðast, sem
kvenþjóðin unga gæti fengið nóg önnur
hlátursefni, en sorglegustu atriðin i hverj-
um leik. Litlu skárri eru ungu mennirn-
ir, þeir sem mest þurfa á hylli kvenþjóð-
arinnar að halda. Þeir halda uppi skegg-
ræðum við meyjarnar, sem næstar sitja,
teygja sig upp í sætunum til þess að
sýna á sér hrokkinhærða kollinn og senda
með augunum þráðlaus fregaskeyti íýms-
ar áttir.
Borgarlýðuritin hleður lofi á leikfélag
sitt og segir: „Þetta eru jól í íslenzkri
leikment. Þetta er stórhátíð í íslenzkri
raenningu" (sbr. 52. tbl. Fjallk. f. á.) og
efumst við ekki um að slíkt sé að miklu
leyti rétt mælt. En því er miður, að þetta
eru „orð, orð innantóm", hjá helzt til
mörgum, því að annars mundu menn
koma í réttan tíma og láta svo lítið, að
gefa leiköndum næði til að sýna list sina
og þeim sem komið hafa til þess að sjá
leikinn, en ekki til að sýna sig og sjá
aðra, tóra til þess að njóta þess sem fram
fer á loiksviðinu.
Við óstundvísinni kunnum við eitt ráð
og vafasamt hvort nokkuð annað dugai:
Dyraverðirnir ættu að loka báðurn dyrum
um leið og tjald er dregið upp og hleypa
engum inn eftir þann tíma.
Við hinu er verra að gera, því að svo
virðist, sem þar reki þörfin eftir. Við
erum ekki ráðspakir menn og þekkjurn
því tæplega ráð við því rneini. En gott
væri ef einhverjir kæmu mcð tillögur sín-
ar, ef það á annað borð er unt að útrýma
ósið þessum.
S.+H.
Bróðurþel Dana,
Margir virðast nú vera orðnir ánægð-
ir með það, sem Danir hafa af náð sinni
veitt oss í stjórnarfarslegum efuum og
miða við það, sem áður var. En þeir sem
eru þannig skapi farnir, að þeir gera sig