Ingólfur - 25.02.1906, Blaðsíða 2

34
INGÓLFUR.
Yér viljum taka þaðfram, aðíjaldan, eða
aldrei ber á þessu hjá Á. Eixíkssyni, frú
St. Guðmundsdóttur og frk. Guðrúnu
Indriðadóttur. Aftur á móti iðulega hjá
hr. Friðfinni og hjá hr. Kr. Þorgríms-
syni er það reglan, og svo sjálfsögð, að
áhorfendur skemta sér ekki hvað sízt
að því. 0g áhorfendur geta eðlilega
ekkert tillit tekið til þess, hvort leikar-
inn á létt eða örðugt með að læra sitt
hlutverk, þeir heimta að sjálfsögðu að
hann kunni það.
Afleiðingin af þessu margumrædda hirðu-
leysi er aftur sú, að alt samtal verður óeðli-
legt á sviðinu — þótt ekkert annað væri
til fyrirstöðu —- ekki að eins hjá þeim
sem ekki kunna, heldur einnig hinum,
sem talttð er við og móti leika, hvort
sem þeir kunna sitt hlutverk eða ekki.
En eðlilegt samtal, hreimurinn í setn-
ingunum með þeim svip, sem við á í
hvert skifti, er einn af hyrningarstein-
unum undir allri leiklist. Ofurlítið dæmi
til skýringar því, hversu ekki aðeins öll
list er útilokuð, heldur jafnvel meining
setningarinnar getur farið fyrir ofan
garð og neðan hjá áhorfendunum, þegar
leikarinn kann illa: í „Vestmannabrell-
um“ átti hr. Kr. Þ. að leika atkvæða-
smala manns, er komast vill i bsejarstjórn
og segir: „Þér viljið komast í bæjar-
stjórn Púnktum" — öldungis eins og
bæjarstjórnin héti púnktum. Setninguna
las hann náttúrlega upp eftir „súfflörn-
um“, án þess að kunna hana áður.
Trúlegt er og að sá tilfinnanlegi ágalli
sem er á öllum leikj um hér stafi ekki lít-
ið af þessu sama. Yér eigum við sálma-
lagstóninn, heil- eða „böru“-nótnasóninn
frá gamla grallaranum, sem er hér á öll-
um leikjum; þeir taka að minsta kosti
fjórðungi lengri tíma, en ætti að vera og
þyrfti að vera, ef leikið væri með fjöri.
Átakanlegast er þetta í gamanleikjum
og léttmeti, sem fjör leikendanna verður
að bera uppi. Leiktjaldaskifti taka hér
vitanlega afarlangan tíma sakir ónógs
húsrúms og eigum vér ekki við þá töf,
heldur hina, sem á rót sína að rekja í
seinlátum og fjörlausum leik.
Yfirleitt hættir öllum ieikendunum við
að ieika hvert einasta hlutverk, sem þeim
er fengið, í sorgleikjastíl; hvar sem nokk-
ur smuga sést á hlutverkinu í þá átt,
þá finst þeim sjálfsagt að þjóta þangað
— nema hr. Kr. Þorgrímssyni, sem alt-
af er hinu megin, hvort sem við á eða
ekki.
Yér viljum benda á t. d. annan stú-
dentanna í „Æfintýri á gönguför“, leikinn
af hr. J. Waage.
Það hendir hann á skemtigöngu að
hitta laglega stúlku; hann verður eðlilaga
„skotinn“, pilturinn er uppfærzlulítill og
gerir sér litlar vonir um árangur, er við-
kvæmur og þýður í lund. Út úr þess-
um hégóma gerir leikarinn þennan stú-
dent að þeim píslarvotti, að enginn fær
annað séð, en hann beri þunga allra
heimsins synda á herðunum. Og þessi
leikari er þó einn af beztu leikurunum
að ýmsu Ieyti.
-----Vér fáum ekki betur séð, en að
talsvert af þessum miklu ágöllum mundu
minka til stórra muna ef leikfé'agið fengi
sér aftur „instruktör", eða smekkv’san
mann, er hefði það á hendi að skifta
hlutverkum meðal leikendanna, vera við
æfingar, aðminstakosti o. þrjár þær síðustu
og segja óspart til syndanna. Vöxt og
viðgang sinn á félagið mikið að þakka
hr. Einar Hjörleifssyni, sem um nokhurn
tima var „instruktör,, og tókst þá að
gera félagið að því, sem það nú er; því
hefir lítið farið fram siðan. Það var því
ógæfa mikil fyrir það, að hans misti við
og ætti félagið hið bráðasta að vera sér
úti um aðstoð hans aftur, eða einhvers
annars góðs manns, ef hann ekki gæti
tekist það á hendur.
Þetta er einasta ráðið sem vér á augna-
blikinu höfum á hraðbergi handa félaginu,
til þess að hefja sig alvarlega upp úr
þessu ábyrgðarlausa káki, liggur oss við
að segja, sem það nú hefir með höndum
og 8Íamál er um, hvort er ómaksins vert.
S. S.
Iiornafj arðarbréf.
f jan. 1906.
Við Hornfirðingar erum svo langt f'rá
öllum og öllu, einkum á vetrinn, að við
megum bíða vikum saman eftir fréttum
frá höfuðstað landsins — Reykjavík. En
þaðan berast okkur fréttir frá umheimin-
um.
Eru það að eins stærstu viðburðirnir,
sem við fáum; annars er það fátt sem
flýgur svo hátt að það komist alla leið til
okkar, yfir firnindi og fjöll. Héðan úr
firðinum fréttist aldrei neitt, því að hér
nennir enginn að skrifa, nema verzlunar-
menn og þeir hafa venjulega annað að
hugsa en skrifa í blöðin, vaðandi í reikn-
ingum upp til axla.
Ég hafði ásett mér að senda Ingólfi línu
öðru hverju; er langt síðau þótt nú verði
fyrst efndir á.
Það er venja að lýsa nokkuð veðráttu-
fari, þegar fréttir eru sendar úr sveitum,
og það er ekki að undra, því að hagur
búenda er svo mjög undir því komiun.
Því næst er talað um heilsufar manna
og árferðið yfirleitt. Ég fer stutt yfir
þá sögu. Tíðin hefir verið mjög góð, all-
flestir gallhraustir og árferði eitthvert
hið bezta.
En ég ætla að fara nokkrum orðum
um hag búendanna hér í sveit, búnaðar-
háttu þeirra og síðast en ekki sízt sveit-
ina sjálfa.
Fyrir hér um bil 20 árum voru bænd-
urnir hornfirzku mjög vel fjáðir og höfð-
ingjar miklir. Ég ætla að eins að minn-
ast á Stefán Eiríksson í Árnanesi, þing-
mann Skaftfellinga, sem mörgum er kunn-
ur. Var hann ör að fé og stór í lund.
Og það hefi ég heyrt að Reykvíkingum
þætti hann ríða nokkuð ríkmannlega.
Alment eru bændur ekki eins vel fjáð-
ir nú. Mun því mest valda verzlunarein-
okun um mörg ár. Gegnir það furðu,
hversu lengi Hornfirðingar máttu við una.
[25. febr. 1906].
Var þeim þó innan handar að setja verzl-
unareigandanum stólinn fyrir dyrnar með
því að fara til Djúpavogs með vöru sína
eitt ár eða fleirri; en það gerðu þeir ekki
og kom ekki til hugar að verzla annars-
staðar fyrr en nú um nokkur ár að þeir
hafa fengið vörur á strandferðabátnum
„Hólar“ frá Reykjavík. Er þeim mikill
hagur að og mest vegna þess að við það
hefir verzlunin hér í Höfn stórum batnað.
Annars hafa bændur gert mjög lítið til
þess að bæta hag sinn á síðastliðnum 20
árum. Þeir hafa að vísu reist íbúðarhús
sín, á þessum árum, úr timbri í stað torf-
bæja, en húsin eru illa bygð hjá flestum
og ótryggilega. Búpeningnum hafa þeir
alveg gleymt og heyinu líka. Hlöður og
peningshús eru minni og verr bygt hér,
en á nokkurum öðrum stað, sem ég til
þekki.
Má nærri geta hver skaði það er að
hafa lekar hlöður og engu er hitt betra
að hafa slæm hús fyrir búpeninginn.
Þetta eru menn nú farnir að sjá og
bæta sjálfsagt úr því svo fljótt, sem þeir
hafa tök á. Sigurður Pétursson bóndi í Árna-
nesi hefir fyrstur lagt á vaðið með því að
reisa vandaða heyhlöðu og stóra, járni
þakta og fjárhús. Er hann nýlega flutt-
ur til Hornafjarðar. Bjó hann áður á
Hörgslandi á Síðu með mikilli rausn; var
hann þar frömuður margra fyrirtækja og
svo mun enn verða. Jarðabóta hefi ég
ekki orðið var fyrr en síðastliðið sumar.
Létu þá nokkrir menn plægja góðar spild-
ur og munu halda því áfram eftirleiðis.
En nú kem ég að sveitinni sjálfri.
Grasvöxtur er hér mikill og gott til hey-
fanga á sumrnm, en beitar á vetrum.
Auk þess hafa flestar jarðir hlunnindi
talsverð, svo sem silungs- og lúruveiði, varp
nokkuð og dúntekju. Ennþá er hún að
vísu lítil, en sjálfsagt mætti auka hana.
Það bar oft við áður, að fiskur hljóp í
fjörðinn; var það búendum stór gróði og
ekki spilti það, að hvalir ráku fiskinn inn.
Var þá ráðist að þeim, er þeir kendu
grunns og eigi fyrr frá horfið en þeir létu
líf sitt. Þetta var á útmánuðum. Er
svo sagt, að þá fengu menn svo mikið
rengi að eigi höfðu þeir alt heimflutt er
sól hins fyrsta sumardags rann upp. —
Árum saman hefir þessara happadrátta
ekki orðið vart og ekki þekkja menn or-
sökina; en illa er Hornfirðingum við hval-
veiðamenn alla.
Yfirleitt er sveitin mjög góð, og fögur
er hún.
Flestir munu á eitt mál sáttir, sem far-
ið hafa Almannaskarð, að fegurri sjón
getur valla, en að líta af vestri brún þess
yfir Hornafjörð. Þá verður fyrst fyrir
æði-stórt graslendi inn með fjöllunum, en
utar seilist hvert annesið af öðru lengst
út í fjörðinn. — Það er alveg eins og
þau, hvert um sig, vilji verða fyrst til
þess að taka á móti bárunum litlu, sem
vagga sér hægt og rólega inn eftir öllum
firði. — En lengst í vestri gnæfir jökull-
inn, mjallahvítur og sólroðinn við himin-
inn.----------
Ég ætla ekki að fara lengra út í það