Ingólfur - 13.09.1914, Blaðsíða 3

INGOUFUIR
143
hvera eigi að geta og hvað láta ðumrætt, en
þar sem vitanlegt er, að Englendingum berast
mikið grcínilegri fréttir og eftir betri heimild-
nm af sigrum sínum en Þjóðverja, þ4 er eigi
nndarlegt þðtt þeirra sé getið í skeytunum.
Að „hlutdrægni11 fréttastofanna kveður þð eígi
meira en svo, að alltaf má sjá hvað liði Þjðð-
verja miðar áfram, en það atriði skiftir ein-
mitt langmestu máli. Þess má og geta að
skeytin eru undir eftirliti stjðrnarinnar og yrði
efiaust ger upptsek ef þau hölluðu réttu máli.
Þær fréttastofur, sem senda skeytin hingað
frá Lundúnum ieru'áreiðanlega vandaðri að virð-
ingu sinni en svo, að"þær vilji ljá [nöfn sín til
þess^að^útbreiðájðsannar frásagnlr um ðfriðinn
enda" væri það skammgóður vermir og varla
ðmaksins vert.
Eg held því að ummæli hlaðs yðar hafl eigi
við rök að styðjast og það sé alveg ðhætt að
leggja fullan trúnað á skeyti þessi.
BlaSalesari.
„Ingðlfur“ heflr ekki“ hirt að synja háttv.
Blaðalesara um birting^athugasemdar þesBarar,
enjjfær^iþó ckki^séð, að neitt sé.ofmælt ummæli
blaðsins [um símskeytin. í[Þau bera sér bezt
Leiðrétting.
í „Iugólfi", erj;.út kom"6. þ. m. hefi
eg lesið nafnlkusa grein, er nefnist:
„Drengileg framkoma“, viðvíkjandi ket-
ilskemdinni á „Joni forseta“ —ogleyfi
eg mér að leiðrétta grein þeiia, þar
sem hún er ekki allskostar samkvœm
sannleikannm.
í stnttn máli að segja var atvikið á
þessa leið: Kl. 8* i 1/* að morgni á minni
vökn kom BergurTkyndari og sagði við
mig: „Það er eitthvað að eldinum."
Eg fór þegar að eldstæðinu og sá, að
béyglur vórn á katlinum. Léteg þá vélina
ganga með fullu afli og reyndi á allan
hátt að láta þrýstinginn minka. Því næst
sendi eg kyndarann npp eftir öðrum
vélameistara, Jakobi Bjarnasyni (i grein-
inni er hann nefndur Jóhann1) og skör-
uðum við eldinum út; á fám mínútum
1) Það hafði verið prentvilla í greininni.
Bitstj.
féll þrýstingurinn úr 180 pundum ofan
í 90 pund. Síðan gekk eg upp á stjórn-
pall og sagði, hvernig komið var. Hætt-
an á, að ketillinu spryngi var hjá liðin
á fjórðungi stundar. Vélin gekk þrjá
stundarfjórðunga áður vér hittum „Bald-
ur“. — Að öðru Ieyti akal eg ekki segja
nánar frá atvikum, þar sem þau varða
ekki almenning og eg hefi áður skýrt
útgerðinni frá málavöxtum; reyndar
hefir heldur ekki verið haldið sjópróf
í málinu. — í greininni er sagt, að eg
hafi bannað öðrum vélameistara að fara
niður í vélarrúmið, eg hafði einmitt
sent boð eftir honum. Hinn ónafn-
greindi höfundur hefði átt að láta nafn
sitt undir greinina. — Eg er sannfærð-
ur um, að hr. skipstjóri Jón Sigurðsson
mundi hafa staðfeit þetta, ef hann hefði
verið hér.
Með þökkum fyrir birting leiðrétting-
arinnar.
Virðingarf.
B. Schmidt.
1.' vélameistari.
Hérar á alþingi.
Svo sem kunnugt er samþykti síðasta
alþingi lög, er heimila stjórninni að friða
héra hér á landi.
Stjórnin fráfarandi bar frumvarpið
fram og var það svo tilkomið, að veiði-
meistari nokkur danskur hafði boðist
til að gefa hingað nokkra tugi héra
ef trygging væri fyrir því, að þeir yrði
ekki drepnir af mannavöldum.
Málið var fyrst lagt fyrir neðri deild
og þar skipuð nefud til þess að athuga
það.
Þótt nefndarálitið sé ekki langt, þá
er það þó all-eftírtektarvert og er það
þvi birt hér í heild sinni, sem sýnis•
horn af r'ókfærslu þeirra manua, er
fleyttu málinu gegnum þingið.
Til þess að höfuðatriðin jcomi sem
skýrast fram, eru gerðar leturbreyting-
ar og tölusettar helstu ðstæðurnar, en
hvorugt var í sjálfu nefndarólitinu.
Skjalið er á þessa leið og er höfundur
þess Guðm. Hannesson, skrifari nefnd-
arinnar.
„Nefndarállt
um frumvarp til laga um friðun héra.
Nefndin er sammála fyrrverandi stjórn
um það, að rétt væri að flytja hér inn
héra, ef ekki þœtti líklegt, að þeir myndu
válda skemdum á landinu o. fl.1). En
um þetta þýbingarmikla atriði1) hefir
henni gengið treglega að afla staðgóðra
upplýsinga.
Eftir ýmsum bókum að dæma fer
því fjarri1), að hérar sé algjörlega skað-
laus dýr.
(I.) Hin alkunna danska búnaðarfræði
„Landmandsbogenu telur þá „mjög skað-
leg1) dýr“ fyrir sveitakændur.
(II) Briiel: „Bidrag til dot praktiske
Skogbrug“ segir þá nœrgöngula í harð•
indum, éta att er tönn festir á, engar
girðingar haldi þeim nema þétt net, sem
óvíðast verði komið við, og enga leið
til þess að útrýma þelm nema skjóta
m
(III.) Coltet: „Norges hvirveldyr*
segir þá hafast mest við í skóglendi,1)
éta alskonar gras, helst smára, ber, en
líka mýrgresi, bíta nýgræðing í skóg-
um1) naga börk af birki og reynivið,
einkum í harðindum.1) Þá leita þeir
oft á nóttum inn í kálgarða og eru
sólgnir í kál.1)
Eftir þessum ummælum merkra frœði-
manna1) að dæma, þótti nefndinni það
vafamál,1) hvort áhættulaust væri að
flytja hingað héra, og auk þoss1) við-
búið, að rót þeirra í jarðvegi gœti vald-
ið uppblástri í sumum héruðum.1) Hún
leitaði því umsagnar Kofoed-Hansens
skógræktarstjóra. Málið snertir hann
flestum framar. Hann ritaði nefndinni
bréf dsgs. 17. júlí 1914, sem prentað
er með áliti nefndarinnar.
Nefndin vill ekki fullyrða, að bréf
þetta taki af allan vafa,1) en hún átti
ekki kost á því, að spyrja skógræktar-
stjóra K. H. frekar, vegna þess, að hann
fór burtu úr bænum.
Að öllu athuguðu,1) telur nefndin
þó líklegt1) að gagn1) verði nokkurt
af hérunum og ekki tilfinnanlegur skaði,
að hér sem annarsstaðar kjósi menn
heldur. að hafa hérana en ekki. Hún
er því ekki mótfallin1) að frv. sé sam-
þykt.
Alþingi 24. júlí 1914.“
„Þar sem 2 alþíngismenn hafa skorað á mig,
að láta í ljés skoðun mína yiðvíkjandi innflutn-
ingi á hérum, skal ég taka fram það, sem hér
kemur:
(1.) í þeim löndura, þar sem þessi veiðidýr
eiga heima, álíta skðgræktarmenn svo, að þan
geri talsverðan usla í rækluðum skógum, með
því að bíta plönturnar í nýstofnuðum gróðrar-
stöðum. Þetta gera þau þó varla í stórum
stýl, nema í hörðum vetrum1), þegar
skortur er annars fóðurs, og geta þan þá stund-
um (2.) lika ftysjað börkinn á ungum trjám.
(3.) Oft kemur fyrir, að hérar fara á nóttum
inn í kálgarða, og eta af káli og öðrum plönt-
umj) og geta þá valdið mönnum tjóni á þann
hátt. Hins vegar er óhætt að fullyrða, að
hvergi mundu menn óska, að missa héranna
þó að þessi dýr stundum geti gert skaða.
í ræktuðum skógi hér á landi geta hérar
gert skaða að eins í grœðireitumf) en hér er
nm smá svœði1) að ræða, svo að hægt væri, að
vornda þau fyrir hérum, með því að setja
upp vírnet. Hið sama má segja um kál-
garðana.i)
Að því er snertir óræktað land, þá mun sá
skaði, sem hérarnir geta gert, ávalt vera lítil-
vægur í samanburði við þann, sem sauðfé
gerir á gróður landsins1).
Loksins væri hægt að gjöreyða hérunum,
þegar menn vilja ekki hafa þá lengur í land-
inu, en mörg ár myndn liða, áður en slíkt yrði
nauðsynlegt1). Eg vil þoss vegna mæla fram
með því1), að hin fyrirhugaða tilraun, að flytja
inn héra í landið, só framkvæmd sem fyrst.1)
Reykjavik 17. júlí 1914.
Virðingarfylst
A. F. Kofoed-Hansen.
Til Alþingis".
1) Letnrbreyting ekki í frumritinu.
A aunari stjörnu.
XXIII.
* Non Bolum mihi, pro-
pe defesso, cum propria
stupididitate dimicand-
nm, sed etiam cum „aura
stupidifica“ ceterorum,
et non cum anra solum.
1.
Það er alt annað en auðvelt viðfangs-
efni, að sýna framá að íalendingar séu
öðrum Norðurlandaþjóðum nauðiynlegir
til þeaa að þær geti fullkomlega rétt
við eftir málspilling og vitamunamisai
miðaldanna, og orðið þar sem þær eiga
að vera, aín vegna og als mannkyns,
í fylkingarbrjóstinu á braut réttra
framfara. Það er ekki árennilegt, að
sýna fram á þetta nm þjóð, sem er í
jafnmikilli órækt og íslendingar oru
ennþá, og jafn þrásnúin til fylgis við
margt erfiðlega fjandaamlegt því sem
bezt hefir verið íslenzkt. En þó verð-
nr þetta að gera, ef ekki á verri fram-
tíð fyrir íalenzkn þjóðinni að liggja, en
skyldi. Og ekki sízt af þessum ástæð-
nm, er mjer það áhugamál, að land-
ar mínir akilji, eða vilji láta aér skiljaat,
að þótt hér sé íalendingur á ferð,
og atetni eftir því aem sjálfum hon-
nm þykir líklegast, þá er þó verið á
viasri leið til vísinda nm mikilsvarðandi
efni, sem alt hefir verið á reiki um áð-
nr, af því að undiratöðuna vantaði. En
undirataðan í þessum efnum, er ná-
kvæmari athugnn en áður. Því að það
er það sem eg legg til málains, og rétt-
ari ályktanir, en heilaspuna einmitt
mikln aiður en aðrir.
2.
Ekki þykir mér óliklegt, að það verði
npphaf mikilla tiðinda, þegar það verð-
ur alment vitað, sem vita má, hér á
landi fyrst, um eðli drauma. Og skal
nú enn gerð nokknr tilrann til að mönn-
nm verði erfiðara en áður, að láta sér
ekki skiljaat hvað dranmar ern.
Það er fjarskynjnnarþáttnrinnidranm-
lífinu sem eg vil sérstaklega vekja eft-
irtekt á, og hvernig aú fjarskynjun verð-
nr. Hngir vakanda og sofanda aam-
þættaat, meira eða minna, af því að vit-
eða heilageialuu vakanda, nær yfirráðum
í meðvitund sofanda, þar sem skilyrði
eru fyrir aamstillingu. Studdist eg við
rafgeislun, eins og hún er t. a. m. not-
nð í þráðlauari rafritun, til að akýra
þetta. Munn ekki sízt þeir sem meira
vita um gerð heilans en eg, geta séð
að þessi aðferð mín er eðli vísindanna
fullkomlega aamkvæm, enda akýrir þetta
avo auðskilið er, hvernig fjarakynjan
og „hngaanaflutningur" getur átt sér
atað; en ekki hngkvæmist mér nein
önnur aðferð til að akýra það, enda veit
ekki til að það hafi verið gert1).
1) Eftir að þetta var ritað, hefir prófessor
-ágúst Bjarnason, sagt mér býsna eftirtektar-
verðar sögur af Jóhannesi hinnm draumskygna,
sem kallaður hefir verið drauma-Jói. Kann eg dr.
Ágúst þökk fyrir að hafa vakið eftirtekt mína
á þessum manni. Vil eg óska íslendingnm þess,
að þeim anðnist að láta sér farast svo við þenn-
an mann, að ekki verði þjóðnrskömm. Þessi
maður virðist hafa fjarskynjnnargáfu á óvana-
lega h&u stigi, þó að hún sé ekki komin fram
i vökuvitundinni enn, svo mikið beri á; mundi
hann liklega geta orðið oss til mikils og áríð-
andi fróðleiks ef rétt er á haldið. Honum
ríður á að fara ekki að missa svefn. Hann er
nú á sama aldri og Swedenborg, þegar hann
Nú má snúa þessn nokknð fyrir sér
á ýmsa vegn til þeas að það skiljist
betnr. Heilageialun vakanda veknr í
sofandi heila íkt áatand þvi, sem hún
stafar af sjálf, þannig að ef t. a. m. A.
er á ferð úti og sér örn, þá getur til-
svarandi beilaáatand,Jiw^amj/ncZm af ern-
inum, flutat yfir i vitund B. aem liggur
i rúmi sína og aefur, og dreymir hann
þá að hann sjái örn (eða ef til vill hrafn,
hafi hann ekki aéð örn ajálfur í vöku).
Yér gerum ráð fyrir að nokknra-
konar aálnfélag komiat á með A. og
B., og getnr það verið á avo háu
stigi, að B. þykist sofandi vera það
sem A. er vakandi. Enn má segja
þetta þannig, að andi eða sál A. h»fi
farið í B., eða að B. sofandi sé nokk-
urakonar andlegur nmskiftiugur, sálu-
skifti hafi átt sér atað. Gerum nú
ráð fyrir, að A. líti i apegil; þá
dreymir B. að hann sjái sjálfan sig.
Fnrðar hann aig í avefninnm ekkert
á því, »ð hann aér annað andlit en
þegar hann leit í apegilinn daginn áður.
En sé draumurinn skýr, áttar hann sig
þegar hann vaknar á þeasu breytta út-
liti, og þegar hann er apnrður nm draum-
inn, aegir hann að aig hafi dreymt, að
hann væri orðinn (með einhverjum til-
teknum hætti) öðruvísi en hann er. Eg
hefi átt tal nm þetta við framúrskar-
andi gáfumenn, er slika drauma
hafði dreymt, og hafði enginn þeirra
að því er mér virtist, áttað aig á því,
að það sem gerst hafði, var i raun réttri
þetta, að í draumi hafði honnm þótt
varð skygn í vöku. Réttast væri liklega að
ráða honum til að banna alveg að spyrja sig í
svefni, fyrst um sinn.
annar maðar vera það aem hann kallaði
ajálfan aig, að hann hafði í svefninum
sjálfskend eða ajálfsvitund annars manna.
Ekki er mér heldur af bókum kunnugt
um að menn hafi áttað sig á þessu sem
eg gat um, en það er meginatriði þeg-
ar akilja skal dr&uma, og að því er
mér virðiat, er engin leið að akýra það
öðruvísi en hér liefir verið gert. Sjálf-
an hefir mig oft dreymt að eg
væri öðruvíai en i vöku, og var lengi
áðnr eg áttaði mig ð, að sofandi hafði
eg þózt vera annar maður, en vakandi1).
— Sé litið yfir alt líf mannains, í avefni
og vöku, þá er það ljóst, að hann hefir
ekki eina vitund, ekki tvær (double con-
aciousness tvívitund eða donble self, tví-
vera)heldur margar. Margvíaleg aáluakifti
eiga sér at»ð, „andar“ eða„ sálir" margra
annara, fara í manninn í svefni. Verð-
ur oaa þetta ennþá ljósara ef vérihug-
um það sem nefna mætti tvilyndi eða
tvívitund, eða aáluskifti. Gerum vér
þá það víaindamannabragð, að sjá lík-
ingu með því aem menn hafa ekki átt-
að aig á fyrr að væri sama eðlis, og
skiljum með þeim hætti, hvorttveggja
betur en áðnr. Það er með þeim hætti,
sem menn færa út ríki víaindanna, og
er óhætt að ráða hverjum aem vill
glöggva sig betur á þeirri aðferð aem
hér er höfð, til að lesa hinn fróð-
lega 4. kafla i bók dr. Guðm. Finn-
bogasonar, Hugur og heimnr. Er það
meati miiakilningnr að halda að það
sem er víaindalegt, þurfi nauðaynlega
að vera leiðinlegt, eða torskilið. Það
aem mikið erfiði hefir verið að akilja
1) Hér ræðir um það sem framtíðin mun
telja undirstöðuathugun.