Landið - 16.03.1917, Page 4

44
LANDIÐ
cfiiéjió Raupmann yéar ávalf um
Rina alRunnu sœtsqft Jrá aíóin>
sqfacjaróinni „Sanitasu í cReyKjavíR.
JSjsá Ryrg óajáíag ió
,(3arsntia>
er áreiðanlega tryggasta og bezta félagið.
Sérstök deild fyrir ísland, með íslenzka hagsmuni fyrir augum.
Enginn eyrir út úr landinu. Ekkert annað félag býður slikt.
Aðalumboðsmaður á íslandi:
<§r. Cyjójssonf tfíoyRjavíR.
Saltkjöt
fæst í
Kaupangi.
Úr yi.-Skaýíaýelbsýslu.
Öskudaginn 1917.
í íréttum er nú fátt að segja,
nema mjög góða og milda veðr-
áttu síðan með þorra, enda eru tún
farin að grænka, og mátulega þíð
til að rista ofan af grassvörð, til
að slétta. Fjöllin í fjarska sýnast
blá, eins og á sumardag í blíðviðri.
— Talsvert hefur verið kranksamt;
gengið vont kvef, og sumstaðar
lungnabólga. Tvær konur dóu í fyrra
mánuði í Skaftafelli í Öræfum:
Guðrún Einarsdóttir 39 ára, kona
Þorsteins Guðmundssonar bónda þar,
frá 4 börnum 7—13 ára gömlum. Hin
konan var: Guðný Þorsteinsdóttir
ekkja Magnúsar Sigurðssonar bónda
þar — 57 ára gömul. Átti hún
eftir sig 6 sonu og 1 dóttur, upp-
komin og myndarleg.
Á gamlárskvöld andaðist Jón
Þorláksson 79 ára, bóndi á Hofi,
áreiðanlegur maður, og góður bú-
höldur; kona hans Jórunn Magnús-
dóttir er nú 95 ára, mesta elju-
kona og hjálpfús, eins og maður
hennar. Þau hjón eiga 2 börn á
lífi: Þorlák, sem býr á föðurleifð
sinni, og Sigrúnu konu Þorsteins
Gissurssonar á Hofi. Tvö eru dáin:
Sigurjón bóndi á Hofi, og Bergljót
kona Guðmundar Jónssonar bónda
á Borgum í Nesjum.
Þar sem mér er kunnugt, eru
menn almennt ánægðir með nýju
Iandsstjórnina, og óska þess af al-
huga, að hún vinni sér til heiðurs
og landi og þjóð til farsældar í
bráð og lengd.
A H.
Dráttarvélar.
Næst sjálfbindurunum, sem hafa
fiýtt uppskeruvinnunni í Ameríku
um 70—80 á móti einum, (eða um
7—8ooo°/o) frá því er tíðkaðist
áður en þeir komu til sögunnar,
þá er það vissulega dráttarvélin
(the Traction Engine), sem komið
hefir til leiðar hinum feikna-stór-
kostlegu búnaðarframförum Ame-
rfkumanna síðustu áratugina að
langmestu leyti. — Enda eru þær
„Ijandið“
kemur út einu sinni f viku
og kostar 3,00 kr. árgang-
urinn, ef fyrirfram er greitt,
en 4,00 kr, ef greitt er eftir á.
í kaupstöðum má borga á
hverjum ársljórðungi. Utgef-
andi: Félag í Reykjavík.
Afgreiðslan er á Hverfisg.
18. Opin á hverjum degi
kl. 1—4. Pósthólf 353.
Sími 596. Um alt sem að
henni lýtur, eru menn beðn-
ir að snúa sér til afgreiðslu-
mannsins.
Ritstjóri og ábyrgðar-
maður: Jakob Jóh. Smári,
mag. art., Stýrimannastíg 8
B Venjulega heima kl. 4—5
e h. Talsími 574
nú að verða algengt akuryrlcju- og
búnaðaráhald bændanna þar.
Ég hef oft og lengi hugsað um
það, hve nauðsynlegt væri, að inn-
Ieiða þær vélar hér á landi, en hef,
satt að segja, til skamms tfma, ekki
dirfst að láta hér mikið uppi það
álit mitt, vegna þess hve bændur
hér eru eða hafa verið yfirleitt
áræðlslausir og seinir til allra ný-
unga. En sökum þess, hve hinar
stórfeldu framfarir sjávarútvegarins
ógna nú sveitabúskapnum freklega
hin sfðustu árin, þá tel ég líklegt
að bændur séu nú betur undir það
búnir en áður, að gefa gaum bend-
ingum um ný ráð og ný meðöl
landbúnaðinum til viðreisnar; og
ræðst ég þvf í það, að reyna til
að kynna þeim þessar stórvirku
vélar, og nytsemi þtirra að nokk-
uru, f þeirri von, að það kunni að
hafa tilætlaðan árangur.
Vélar þessar eru sjálý-hreyfivélar
með 5—40 hesta afli og þar yfir.
Þær ganga af eigin afli (eins og
bifreiðar, en miklu hægara) á öllum
algengum vegum og greiðfærum
vegleysum, 2—4 enskar mílur á
klukkustund, — hægan lestagang,
— eða jafnvel enn hægara, en það
við allra þyngsta erviði. — Þær
eru sterklega bygðar og traustar
og vega frá 1600 til 30,000 ensk
pund, og kosta um 500 og alt að
4000 doliara, það er að segja,
hinar algengustu stærðir af þeim,
er hafa 5—40 h.a., og meira en
það hinar stærstu, er hafa alt að
80 h.a. Þær stærri og efnismeiri
af þessum dráttarvélum, eru flestar
gufuvélar, er brenna öllu venjulegu
eldsneyti, svo sem kolum, viði,
coksi, strái o. fl. — og mundi
sennilega brenna mó lika. — En
hinar minni eru ,mótor"-vélar, er
brenna steinolíu eða benzfni.
Með þessum dráttarvélum má
hreyfa allskonar vinnuvélar, svo
sem afl þeirra leyfir. Þær ýmist
ganga áfram og draga á eftir sér,
eður þær standa kyrrar og snúa
einu hjóli, sem lengt er með belti
við þær vélar er hreyfa á. — Og
mundi að sjálfsögðu mega beita
þeim til að draga að sér, (sem og
frá sér), við t. d. plægingar í stór-
þýfðum túnum, ef á þyrfti að
halda. — Þær geta dregið á eftir
sér alt að 10—20 samhliða plóga,
og herfin þar á eftir, alt f einni
ferð, og þannig plægt og herfað
dagsláttuna á alt að 15 mínútum
— og sáð hana líka ef vildi á
sama tfma, Á algengum vegum
draga þær vagna með vöruþunga
er nemur alt að 1—i1/* tonn á
hestafl hvert er vélin hefir. Auk
þessa, má beita þeim til nálega
hverskonar áreynsluvinnu sem er,
með þar til heyrandi tækjum; sem
og til vélareksturs í öllum greinum.
Sfðan þessar dráttarvélar komu
á markaðinn vestan hafs, eru nú
um 40—50 ár. Þegar ég var þar
fyrir 17 árum, voru þær alment
notaðar til að hreyfa með þreski-
vélar (hinar stærri). Þegar þresk-
ingunni var lokið á einum staðn-
um, þá héldu þær af stað til næsta
bæjar til að þreskja þar, og drógu
þá á eftir sér þreskivélina með öll-
um mönnunum, er við hana unnu
(26—28 talsins), og þar aftan f
2—4 eða fleiri stóra tveggja hesta
vagna, er útgerðinni tilheyrðu, og
þetta alt drógu þær, að því er
virtist mjög hæglega, beinustu leið
og vanalegast á vegleysum um
akra og óyrkt Iönd, og óðu hjólin
þá tíðum upp undir öxul í akur-
moldinni og fóru þvert yfir upp-
hleypta vegi og járnbrautir og aðr-
ar mishæðir, er á veginum voru,
ef á þurfti að halda.
Auk þessa voru þær og oft þá
notaðar til ýmislegs annars, svo
sem að rífa upp trjárætur, flytja
hús, reka niður brúa bryggju og
jafnvel girðingastólpa, grafa eða
borá brunna o. fl. — En nú eru
þessar vélar orðnar alment áhald
meðal efnaðri eða framtakssamari
bændanna þar vestra, og eru not-
aðar í stað hesta til allra áreynslu-
starfa á heimilunum.
Auk þess, er nú var talið, þá
eru þessar vélar nú víða notaðar til
plæginga, herfinga, sáninga, hveiti-
og kornsláttar þar í landi, svo og
til að slá, raka, stakka og binda
með hey, saga við, mala og hreinsa
korn, mala bein, mylja og flytja
grjót, gera skurði o. fl. Og svo
til að flytja alla hluti sem flytja
þarf á heimilunum, að þeim og frá.
Einnig eru þær mjög mikið notað-
ar við alla vegagerð, byggingar og
ótal margt fleira, og alstaðar reyn-
ast þær ómissandi.
Hér á landi mætti, svo sem auð-
vitað er, nota þe6sar vélar til sömu
starfa og erlendis að því Ieyti, er
á við staðhætti hér. En auk þess
sem að framan er á minst, þá mætti
nota þær hér til ýmislegs, svo sem
mótekju, mópressunar, námugraftar,
og á vetrum til rafframleiðslu og
reksturs iðnaðarvéla o. fl. (Nl ).
24
fjölyrða þar um. — Lagasetning þeirra er föst
og skipuleg og nákvæm og öðrum þjóðum
fyrirmynd um margt. Kemur þar fram sem
alstaðar í þekkingarstarfsemi þeirra samvizku-
semi, rökvísi og dugnaður.
Stjórnarfarið er að vísu nokkuð öðruvís
en hjá Rómverjum, en festan er hin sama
og krafturinn, strangleiki og réttlæti innan-
lands. Vitsmunir í viðskiftum við aðrar þjóðir
eru og eigi síðri, nema fremri sé því, er þær
þjóðir eru meiri menningarþjóðir, sem Þjóð-
verjar eiga við ilt og gott, heldur en þær,
sem gegn Rómverjum stóðu. Víst er um það,
að stjórnsemin á drjúgan þátt í uppgangi
Þjóðverja og ótrúlegum afrekum þeirra nú.
Löghlýðnir eru Þjóðverjar með afbrigðum.
Heraginn og hlýðni liðsmanna er að minsta
kosti á jafnháu stigi sem hjá Rómverjum.
Og þótt komið hafi fyrir, að hermenn þýzkír
hafi verið harðir við borgara landsins og
sýnt þeim yflrgang, þá kveður langtum minna
að misfellum á aga, eða að grimd í stað
aga, en hjá Rómverjum. Nú er enn sem þá,
að heraginn er höfuðstoð sigursældarinnar og
nú er Þjóðverjum hennar þörf.
15. Að mannviti og kunnustu eru Þjóð-
verjar engra manna eftirbátar.
Að hagleik, hagsýni og kunnáttu í friði og
25
stríði má óhætt telja þá fremsta. Sýnir það
sig í öllu nú í stríðinu. Ef tekið er upphaf
stríðsins til samanburðar, þá getur enginn
efast um að rétt sé, en siðan hafa hinar ó-
friðarþjóðirnar lært mikið af — Þjóðverjum.
Fróðleiksfýst og vísindi standa afarhátt og
eru Þjóðverjar þar hvað fremstir jafningjanna
(primi inter pares). Þarf eigi að telja dæmi
þessa. Þó munu þýzkir skólar vera lang-
beztir og almenningsmentun langbezt. Mun
það koma þeim að góðu haldi nú í ófriðin-
um. Hernaðarkunnátta þeirra er frábær og
er þar eitt til merkis, að hjá bandamönnum
þeirra eru alstaðar þýzkir hermenn til þess
að koma skipulagi á herinn og kenna.
Frumleikur í menning er mjög mikill. Þó
þýða þeir allra þjóða mest af erlendum bók-
mentum og nota þekking, hvaðan sem hún
kemur. En þeir eru svo fastir við sitt, að
slíkt eykur þekking þeirra án þess að erlent
snið komi fyrir það á menning þeirra. Að
þessu leyti standa þeir hinum fornu Róm-
verjum langtum framar.
16. Þjóðverjar eru miklir drengskaparmenn
og hin „þýzka trygð* er meira en orðin tóm.
Þá þýzka einstaklinga, sem ég hef kynst,
hef ég reynt að fastri trygð, og hún mun
vera þjóðar einkenni. Þess vegna þykir mér
26
sorglegt, ef íslendingar hafa afrækt þýzka
vini sína nú, er þeir eru i nauðum staddir.
Mér dettur það í hug af því að mjög mikils
metinn íslands vinur skrifaði mér nýlega, að
nú ætti liann fáa vini á íslandi. „Sic transit
gloria mundi", skrifar hann. Vér erum þó
sannarlega eigi svo við riðnir þetta stríð, að
vér getum eigi haldið trygð við vini vora, í
hverju ófriðailandinu sem þeir eru.
17. Á þjóðrækni þeirra er nú enginn Ijóður.
Þeir hafa jafnan lagt mikla ást og rækt
við forfeður sína og fortíð.
Þeir hafa haldið fast við siðu þeirra og
háttu og má fullyrða að uppskafningsháttur
þekkist þar nú ekki.
Þeir leggja mikla rækt við tungu sina.
Og á þessum uppgangstímum þjóðarinnar hef-
ur hún þvegið af tungu sinni hávaðann af
þeim útlendum slettum, sem á henni voru,
alstaðar, meira að segja í öllum vísinda-
greinum.
Fórnfýsi þeirra og vígfús, starffús og sig-
urfús ættjarðarást þeirra sýnir sig nú dag-
lega og þarf eigi að minna á það.
Þótt þeir hafi verið mjög svo sundraðir á
umliðnum öldum, þá er samheldni þeirra nú
ágæt. Hefur nú verk Bismarks fengið þá eld-
Prentsmiðjan Gutenberg.