Lögrétta - 05.08.1908, Blaðsíða 1

LOGRJETTA
= Ritstjóri: ÞORSTEINN GlSLASON, Þingholtsstræti 17. as-
M 35.
Tt eykjsivík 5. ág’úst 1908.
III. árg.
vCr ' HTh'AThomsen • \S/
,<*• 'P
HAFNfiRSlR I7 l819202l22-KDUS 12-LÆKJAKT1-2
• REYKJAVIK*
Eins og vant er með hverri
ferð, þá kom nú með »Ceres«
feikna mikið af nýjum úrvalsvör-
um í allar deildir.
í Yefnaðarvörudeildina komu
meðal annars (»0 tegundir af sjöl-
um — 1 af hverri tegund —, yfir
100 teg. af rúllugardinum, regn-
hlífar, sólhlífar, skófatnaður o.
m. m. fl.
í Klæðskeradeildina kom mjög
mikið af nýjum ogsterkum fata-
efnum, regnkápum, peysum, hött-
um, húfum, slifsum, göngustöf-
um o. s. frv.
Skoðið fyrst verð, gæði og úr-
val annarstaðar, koinið svo í
og pfírswsi
hetur til sölu:
Ljóðabækur.
Söngbækur.
Fræðslubækur.
Sögubækur.
Barnabækur.
Pappír og ritföng af ýmsum tegundum
með ágætu verði.
io aura brjefsefnin góðu o. fl.
Um sjávarútveginn.
Sá atvinnuvegur landsmanna, er
iangmesta peninga flytur inn í landið,
•er sjávarútvegurinn. Þeir peningar
námu nær 9 milljónum 1905, eða 3-
falt meira en fyrir útfluttar landbún-
aðarvörur fjekst.
Alþingi og stjórn styður mjög og
styrkir landbúnaðinn, eins og fjár-
Jögin bera með sjer, og þarf enginn
að sjá oísjónum yfir því; hann þarf
þess með.
En sjávarútveginn má ekki hafa
mjög mikið útundan. það eru svo
margir af landsmönnum, sem af hon-
um verða að hafa viðurværi sitt, en
samkepni og yfirgangur útlendinga
hjer við land eykur örðugleikana ár
frá ári.
Sægur af enskum, þýskum og
frönskum botnvörpungum skafa fiski-
miðin viku eftir viku, mánuð eftir
mánuð, og nú í sumar hafa margir
tugir gufuskipa, sjerstaklega norskra,
haft bækistöð sína í Hafnarfirði og
stundað þaðan veiðar á fiskimiðum
voruin. Er því ekki að undra, þótt
veiðarfæri landsmanna eigi ekki víða
friðland, ekki síst sakir þess, að fiski-
mið landsmanna eru svo víða fyrir
utan landhelgislínuna.
Frekja og yfirgangur síldveiða-gufu-
skipa fyrir norðan land, við Siglu-
fjörð og Eyjafjörð, er nokkuð kunnur
frá síðasta sumri, en vargaskapur út-
lendra botnvörpunga og línufiskara er
þó ekki síður kunnur æðimörg ár á
nær því öllum fjörðum og flóum
landsins.
Hvernig ætli sveitabændunum lit-
ist á blikuna, ef þeir kæmu einn góð-
an morgun út á túnin sín og engin
og sæju þar þau vegsummerki, að
sægur af stóðhrossum hefði vaðið
yfir grasbreiðurnar, nagað alt upp og
troðið, og öll amboð, ljáir, orf og
hrífur brotið og bramlað og týnt.
En þessu líkar búsifjar verða sjáv-
arbændurnir að þola viku eftir, mán-
uð eftir mánuð, ár eftir ár.
Þeir kaupa sjer fyrir ærið fje net
og kúlur, teina og lóðir, öngla og
beitu, róa með þetta út á fiskimiðin
sín og leggja veiðarfærin niður í því
trausti, að geta aflað í þau björg
handa sjer og fjölskyldu sinni. En
þá er þeir vitja um þau síðar, þá
finst ekkert eftir nema einhver slitur
og stubbar, sem þeir verða að kraka
upp af sjávarbotni. Botnvörpungar
hafa sætt lagi að næturlagi og dreg-
ið vörpu sína yfir hin nýlögðu veið-
arfæri landsmanna þver og endilöng
og kubbað og slitið alt í sundur.
Eða línufiskari hefur lagt línur sínar
yfir þau, fest sig í þeim, dregið þau
upp, hirt úr þeim fiskinn, skorið þau
síðan sundur í tætlur og kastað svo
öllum ræflunum niður á sjávarbotn.
í síðari hluta júlímánaðar í fyrra
var talsverður fiskur í Garðsjónum
og útlitið álitlegt. En um það bil
sem glaumurinn og gleðið yfir kon-
ungskomunni stendur sem hæst hjer
í Rvík, laumast nokkrir botnvörpung-
ar á næturþeli inn á aðalfiskisvæðið,
draga botnvörpur sínar yfir það þvert
og endilangt alla nóttina, svo þegar
landsmenn fara að vitja veiðarfæra
sinna morguninn eftir, er alt horfið,
enginn spotti nje öngull finnanlegur,
og ekkert bein fæst á þessu svæði
úr sjó í heila viku á eftir, — svo
rækilega hafði skafið verið. Það varð
því lítið um konungsveislurjetti hjá
Garðbúum og Leirumönnum þá dag-
ana.
Þetta eru víti, sem ill eru aðgerð-
ar, en sárt að þurfa að þola bótalaust.
Það er erfitt að fyrirbyggja þjófn-
að og rán og gripdeildir á landi, en
ennþá erfiðara reynist að hafa hemil
á þessu á sjónum, þar sem vargarn-
ir þjóta um hundruðum saman, er
ekki hugsa um nokkurn skapaðan
hlut annan, en að sölsa í sig sem
mestan afla á sem stystum tíma og
með hverjum þeim hætti sem hendi
er næstur. Dæmin eru svo mýmörg
um það, hversu óskammfeilnir þessir
vargar eru, hversu þeir vaða yfir alt,
sem fyrir verður, brjóta jafnvel skip
og sökkva mönnum í sjó, að óþarft
er að orðlengja um það.
En þó er atvinnuvegi sjómanna
jafnvel enn meiri hætta búin jafnan
af æði sjáfarins og vindanna.
Flestum mun vera minnisstæð voða-
veðrin 7 apríl 1906 og 7. mars 1907,
— og þó eru þau svo sem ekki nein
eins dæmi. Það er stórkostlegt og
jafnframt hörmulegt skarð, sem æði
sjávarins heggur í fylkingu íslensku
sjómannanna árlega og það tjón sem
þeir líða árlega á skipum, veiðar-
færum og afla.
Almenningur rumskar dálítið endr-
um og sinnum, þegar mestu ósköp-
in dynja yfir, en lítið vill verða úr
aðgerðum og framkvæmdum og bráð-
lega halla menn sjer aftur út á kodd-
ann og sofna.
Það vaknaði talsverður áhugi hjá
mönnum á árunum 1890—1900 á
því að breyta sjávarútgerðinni í veiði
með þilskipum. Menn fengu sjer
„kúttera" frá útlöndum tugum sam-
an í því trausti, að veiðin á þeim
yrði vissari og lífi sjómanna minni
hætta búin en á opnu skipunum. En
reynslan hefur ekki viljað sýna það,
að með þessari breytingu hafi menn
himinn höndum tekið. Mannskaðinn
mikli 7. apr. 1906 opnaði augu manna
fyrir því, að líf sjómanna væri í
háska á „kútterunum", og gróðinn
á þessari fiskiaðferð hefur reynst svo
vafasamur, að nú fækkar aftur ár frá
ári „kútterum" þeim, er til fiskjar
ganga.
Hugir manna hneigjast nú að fiski-
veiðum með botnvörpum og með
mótorbátum; — en trygga reynslu
hafa menn þó enn ekki fengið á því,
hve arðsamar þær veiðiaðferðir muni
verða landsmönnum yfirleitt og hve
lífi sjómanna muni vel borgið vera á
mótorbátum.
Fiskiveiðar á opnum skipum haia
óneitanlega ýmsa kosti — þrátt fyrir
alla lífshættuna — sem eru því vald-
andi, að engar líkur eru fyrir því, að
sú aðferð muni leggjast niður á fjörð-
um og flóum við strendur landsins.
Enda er þessi veiðiaðferð enn þann
dag í dag mjög tíðkuð víðs vegar hjá
mentaþjóðunum, sem lengra eru þó
komnar í verklegum framförum en
vjer.
Þau eru svo tiltölulega kostnaðar-
lítil, opnu skipin, þau þola svo undra
vel storma og hafrót, sjeu þau sterk,
vel bygð og alt til þeirra vandað, og
afli þeirra er svo notasæll og bú-
drjúgur.
Botnvörpungar eru svo dýrir og öll
útgerð þeirra svo kostnaðarsöm, að
íjarstæða væri að vænta þess, að
þeir geti orðið aðalveiðiskip sjávar-
bænda.
Opna mótorbáta ætti enginn að
nota til fiskiveiða hjer við land; þeir
eru verstu sjóskip, sem til eru, jafn-
skjótt sem stormar og öldur rísa. Þá
er nær því ómögulegt að verja þá
ágjöf og þeir sökkva eins og steinninn.
Aftur á móti eru allar líkur til, að
mótorbátar með þiljum muni reyn-
ast hentug veiðiskip allvíða hjer við
land. En notkun þeirra útheimtir
bæði aðgætni og kunnáttu, og trygga
og góða bátahöfn.
Til eflingar og tryggingar sjávar-
útvegi og fiskiveiðum mætti benda
á þessi atriði:
1. Það þarf að rannsaka víðsvegar
með ströndum landsins, hvar
hentugar væru hafnir fyrir mó-
torbáta með þiljum.
Hjer við Faxaflóa sunnanverð-
t. a. m. þarf að rannsaka, hvort
eigi mundi auðið, án mjög veru-
legs kostnaðar, að búa til höfn
úr Hópinu í Grindavfk. Það
liggur í augum uppi, hve atar-
mikið gagn gæti orðið að því
fyrir allan þann sæg af fiski-
skipum, er að öllum jafnaði
stunda veiðiskap mikinn hluta
vetrarvertíðar fyrir sunnan og
austan Reykjanes — að geta
hleypt þar inn í aftökum.
Samskonar rannsókn þarf fram
að fara í Höfnum, á Miðnesi, við
Hafnarfjörð, Álptanes og víðar.
2. Rannsaka þarf einnig, hverjar
umbætur gera þurfijá'lendingum,
þar sem opin skip ganga til út-
róðra.
3. Stofna þarf og veita fjárstyrk
til stofnunar vátryggingarfjelaga
á opnum skipum og mótorbát-
um í verstöðum.
4. Greiða ætti bætur (af botnvörp-
ungasektum) fyrir veiðarfæra-
spjöll og eyðilegging, er menn
verða fyrir af botnvörpungum og
línufiskurum.
5. Setja ætti ráðanauta í fiskiveiða-
málum. Eins og ráðanautar í
landbúnaðarmálum hafagert mj ög
mikið gagn á margvíslegan hátt,
eins mundu og ráðanautar í
fiskiveiðamálum verða sjávarút-
gerð og fiskiveiðum mjög gagn-
legir, geta veitt sjávarbændum
og útgerðarmönnum'margskonar
aðstoð, geta gefið upplýsingar
og bendingar um mörg atriði og
verið yfir höfuð góðir og fróðir
milliliðar milli sjávarbænda og
sjávarútvegs annars vegar, en
landstjórnar og alþingis hins
vegar.
6. Stofna ætti kenslu í notkun mó-
torvjela og allri meðferð mótor-
báta. Enda þótt mótorvjelar
sjeu ekki margbrotnar, þá þarf
þó talsverða kunnáttu til að geta
beitt þeim og gætt þeirra á rjett-
an hátt. Það gildir sama regla
um þær sem aðrar vjelar, að þær
vinna því að eins fult verk og
geta orðið endingargóðar að