Lögrétta - 18.11.1908, Page 2

L0GRJETTA.
210
Lögrjetta kemur á út hverjum mið-
vikudegi og aut þess aukablöð við og við,
minst 60 blöð als & ári. Verð: 3 kr. árg.
A íslandi, erlendís 4 kr. Gjalddagi 1. júli.
Skrifstofa opin kl. 10*/>—11 árd. og kl.
3—4 siðd. á hverjum virkum degi.
Innheimtu og afgreiðslu annast Arinbj.
Sveinbjarnarson, Laugaveg 41.
hver minsti leki um samskeyti eða
sprungur eða galla.
En þetta hefur ekki verið gert.
Samningnum hefur ekki verið fylgt.
Höfuðæðin hefur ekki verið reynd
áður en mokað var yfir hana.
Og götuæðarnar eru ekki reyndar.
Borgarstjórinn hefur skýrt mjer frá
því, að H. Hansen hafi talið tor-
merki á þessari þolraun, enda sje
henni iðulega slept utanlands. Jeg
veit, að hann segir það satt, veit, að
þessari þolraun hefur opt verið slept
í Danmörku, þegar vatnsæðar hafa
verið settar í bæi þar, t. d. í Esbjerg,
og er vatnsþrýstingin í þeim bæ
þó öllu meiri en hjer.
En það er auðsæ ívilnun við Lössl,
og hún mikil, að þiggja hann undan
þessu samningsatriði. Borgarstjóri
segir, að í þess stað bjóðist hann til
að taka að sjer árs ábyrgð á öllum
lekum. Samningur um þá ábyrgð er
þó ógerður.
Jeg hef átt tal við Jón Þorláksson
um þetta mál — hann rjeð samnings-
kröfunum.
J. Þ. segist hafa ætlast til, að vatni
væri hleypt úr Elliðaánum (við Veiði-
mannahúsin) inn í höfuðæðina, hún
gerð ofan frá og reynd jafnótt með
vatni úr ánum. Þá hafði hann ráð-
gert, að æðinni yrði haldið áfram
trá Rauðarárholti vestur um bæinn,
og vatnið látið elta, haft til þess að
þvo æðabútana og reyna æðarnar.
Vildi hann hafa árvatnið til þes«ara
nota um allan bæinn. Til þess væri
það nógu hreint. Hefði mátt veita
því stöðuga afrás einhverstaðar úr
æðanetinu til sjávar, til þess að frost
kæmi ekki að meini. Þá hefði og
not getað hlotist af vatninu til að
slökkva eld, og enda mátt hafa það
til drykkjar að sumri, þegar árnar
eru tærar, þangað til næðist í vatnið
úr Gvendarbrunnum. Hann segir, að
lítinn umbúnað hefði þurft til að
taka vatnið upp í æðina við veiði-
mannahúsin.
Hann telur ársábyrgðina lftils virði
á borð við þessa þolraun. Stóra leka
megi finna; þá spýtist vatnið upp úr
jörðinni. En alla smálekana verði
ekki unt að finna. Það er að vísu
svo, að smálekar eru á öllum vatns-
veitum; þeir varða litlu, þar sem vatn
er nóg fyrir, eins og hjer, og rennur
sjálfkrafa. Þó geta verið svo mikil
brögð að þessum smálekum, að allur
helmingur vatnsins fari út í jarðveg-
inn og þrýstingin þverri stórum. Þess
er lfka að gæta, að hjer er jarðveg-
ur víða mjög gljúpur, og má því bú-
ast við, að allstórir lekar geti leynst,
vatnið fundið rás neðanjarðar, án þess
að spýtast upp úr jörðinni.
Eg tel því leitt, að ráðum Jóns
Þorlakssonar var ekki fylgt. Vatns-
veitunefndin þurfti ekki að dragast
á slíka undanþágu frá samningnum.
Þrifnaðar vegna og alls annars vegna
er einkar æskilegt, að þessu sje kipt í
lag — vatni hleypt inn í höfuðæðina
og halt til að þrifa og þolreyna götu-
æðarnar; þær eru flestar ógerðar;
þeirri vinnu verður ekki lokið fyr en
einhvern tíma á næsta vori.
Jeg kann borgarstjóra þakkir fyrir,
að hann hefur leyft mjer að lesa
alla samninga og svarað greiðlega
öllum spurningum mínum.
(Meira).
G. Bj'órnsson.
Stranð á ijrunasanði.
Einn maðnr dáinn, einn týndnr,
hinnm bjarga leiðarmerki
Thomsens konsúls.
Skrifað er austan af Síðu 6. þ. m.:
„Aðfaranótt 4. þ. m. strandaði
botnvörpungurinn »Japan« frá Hull,
skipstj. Cook, á Fossfjöru. Það var
þá slyddubylur og afskaplegt rok.
Skipið strandaði kl. 3 um nóttina,
en kl. 8 um morguninn yfirgáfu
mennirnir skipið og fóru að leita
bygða. Þá var sama veður, nema
rigning. Þeir urðu að vaða langar
leirur, sem liggja ofan við fjöruna, og
sukku sumstaðar í mitti, en þar fyrir
ofan taka við sandhólar með vatns-
leirum á milli með sandbleytum. Þá
urðu þeir ósáttir um stefnuna, er
þeir komu þangað, því ekkert sá
fyrir sandbyl, og skildu; fór skip-
stjóri við sjötta mann austur, en
stýrimaður við sjötta mann vestur.
Eftir að hafa gengið nokkuð lengi,
rakst skipstjóri á eina af stikum þeim,
er settar eru niður að tilhlutun Thom-
sens konsúls í Reykjavík, og gátu þeir
svo fylgt þeim alla leið heim að Or-
ustustöðum; þangað komu þeir ná-
lægt kl. 2V2 um daginn, hungraðir,
votir og komnir að niðurfalli, og var
þeim hjúkrað þar eftir föngum, en
þeir fluttir daginn eftir að Fossi, til
hreppstjórans. Þar talaði jeg við
skipstjóra og sagði hann, að þeir
ættu stikunum lífið að þakka, því
án þeirra hefðu þeir ekki náð til
bygða, og einn hásetinn, sem var
1 sænskur, sagði mjer, að hann hefði
ekki getað gengið lengur en sem
svaraði lO mínútum; hann hefði
vetið farinn að detta hvað eitir ann-
að af þreytu. Jeg sagði þeim af
sæluhúsinn á Skeiðarársandi og að
Thomsen konsúll hefði í huga, að
koma einnig upp sæluhúsi á þessum
fjörum, og virðist það nú tímabært,
því þessi flokkur týndi einum mann-
inum í sandhólunum. Hann drógst
aftur úr sökum þreytu og var hans
leitað af 10 mönnum allan næsta dag
og fanst hann eigi, en aftur fanst
stýrimaðurinn, foringi hins flokksins,
dauður; voru vitin full af sandi og lá
hann upp í loft, en hina mennina úr
flokki hans fann bóndinn á Sljetta-
bóli (sem er sunnar og vestar á
Brunasandi en Orustustaðir) og menn
hans til og frá á stangli; voru þeir
að leita að þeim fram í myrkur og
hölðu þá fundið alla, nema stýri-
mann, er fanst, eins og aður segir,
daginn eftir. í dag eru 5 menn að
leita þess, sem vantar. En því míð-
ur eru allar líkur til, að hann sje
einnig dáinn, Aðfaranótt 5. þ. m.
var gott veður og ekkert frost, og
þó dó þessi maður, sem fundinn er,
af hungri, þreytu og kulda, mittis-
votur eða meira. Það er seigpínandi
dauðdagi.
Síra Magnús á Prestsbakka var ný
búinn að láta rjetta við stikur Thom-
sens konsúls frá Orustustöðum og
suður að Hvalsýki og var ein þeirra
brotin, en á henni var mynd af bæ
og áttavísunarmerki, og ljet síra
Magnús negla hana saman og reisa
upp. En það var hún, sem glæddi
mest von þeirra um að þeir væru á
rjettri leið til bæja, og hvatti þá til
að gera sitt ítrasta til að ná þangað«.
Andatrúin.
Einar Hjörleifsson hefur tekið til
máls á laugardaginn var í ísaf. út
af því, að andatrúboð hans hefur
verið gert að umtalsefni í blöðunum.
Auðvitað er það gamli volæðis-
sónninn um „ofsóknir", sem mest
ber á í svarinu.
Það hefur varla verið minst svo á
andakuklið opinberlega af mótstöðu-
mönnum þess, að Einar hafi ekki
veinað undan því og barið sjer eins
og vælukjói, þegar menn nálgast
hreiður hans.
Það er eins og hann sje hræddur
um eitthvað, eins og hann eigi eitt-
hvað brothætt í hreiðrinu.
Oll andmæli gegn andatrúarkenn-
ingum sínum hefur hann kallað »of-
sóknir*.
En sannleikurinn er sá, að þær
kenningar hans eru ofsóknir gegn
heilbrigðri skynsemi, en andmælin
eru vörn hennar.
Hann hefur ekki í svargrein sinni
mótmælt neinu verulegu atriði, sem
frá er sagt af andasýningum hans
vestanlands hjer í blaðinu, heldur,
þvert á móti, staðfest frásögnina.
En samt kallar hann hana „of-
sókn".
Þetta ómenskuvæl um eilífar „of-
sóknir" kveður altaf við frá Einari,
og það því meir sem betur er með
hann farið og honum sýnd fleiri
merki velvildar og vorkunnsemi.
Vill hann ekki telja það til »of-
sóknanna" líka, að þingið síðasta,
þar sem stjórnmála-andstæðingar hans
voru í yfirgnæfandi meiri hluta, veitti
honum ríflegan fjárstyrk?
Og þá eins samskot einstakra
manna, gömul og ný, úr öllum áttum?
Og getur hann ekki komið því Kka
inn á listann yfir „ofsóknirnar" gegn
andatrúnni, að trúbróðir hans, Har-
aldur Níelsson, er nýlega settur kenn-
ari við prestaskólann?
Það mætti nefna ýms fleiri dæmi,
sem sýna, hve ástæðulaust alt væl
Einars er um „ofsóknir" gegn sjálf-
um honum og „trú" hans. Það hef-
ur verið hlegið að honum og henni;
það er satt. En fyrir öðrum „of-
sóknum" hefur „trú" hans ekki orðið
alt til þessa.
En þar á móti hefur hann sjálfur,
hvað eftir annað, gert útrás úr anda-
herbúðum sínum, og farið að prje
dika vísindin, og þá hefur honum
verið andmælt. Annars hafa allar
tilraunir hans verið látnar í friði.
Nú í síðastl. viku tók „Reykjavík",
en ekki „Lögr.“, allskarplega í þá
Einar og Indriða fyrir gróðasýningar
þeirra á Vesttjörðum. Það mun hafa
verið ætlun blaðsins, að egna þá með
þessu til málssóknar og knýja þann-
ig fram rannsókn á starfsemi þeirra.
En það lítur ekki út fyrir, að þetta
ætli að takast. Einar ætlar að vinda
sjer hjá því.
í stað þess leggur hann fram vott-
orð 18 manna um það, að þeir hafi
ekki sjeð nein svik til Indriða mið-
ils á andasýningum. Og hann er á-
kaflega hróðugur ýfir þessu.
En þar er nú samt ekki af miklu
að láta.
„Reykjavík" skýrir afdráttarlaust
frá því, að svik hafi sjest til miðils-
ins á andasýningu.
Svar þeirra Einars og Indriða er
í sjálfu sjer ekki annað en þetta:
Allir, sem á andasýningar hafa
komið hjá okkur, hafa þó ekki sjeð
þau.
Ef miðlinum hefði verið brugðið
um klaufaskap, þá hefði þetta verið
góð vörn. En gegn þeirri ásökun,
sem fram var borin, er það alls eng-
in vörn.
Einar lætur sem sjer verði ósköp-
in öll um það, að svik sjeu nefnd í
sambandi við andatrúna hjer. Slíkt
getur naumast verið annað en upp-
gerð og látalæti. Honum hlýtur að
vera kunnugt um það, að andatrúin
er í öllum löndum meira og minna
bendluð við miðlasvik. Og þó hann
látist vera að ögra með málssóknum,
þá munu menn eftir sem áður leyfa
sjer að halda því fram, að hjer hafi
þau líka getað komið fyrir.
T. d. þegar miðillinn í augsýnBjörns
Jónssonar ritstjóra og fleiri vitna átti
að hafa opnað síðuna á Jóni heitn-
um frá Stóradal, tekið þar út „mó-
leitu vilsuna" og lokað svo sárinu
aftur, án þess ad 'ór sœist eftir. B.
J. hefur skýrt opinberlega frá þessu
sjálfur.
Eða þá, þegar andarnir ætluðu að
hræða unga, fallega og gáfaða stúlku
til þess að giftast Indriða miðli.
Þeir Einar Hjörleifsson og Björn
Jónsson voru báðir, að sögn, mikið
við það mál riðnir. Einar telur það
et til vill með „ofsóknunum", að
þagað hefur verið yfir þessu, svo að
hann hafi þess vegna ekki haft verð-
skuldaðan sóma af málinu?
„Fyrirbrygði" andatrúarmanna eru
flest þess eðlis, að þau fara í bága
við það, sem kallað er lögmál nátt-
úrunnar og öll sannindi, sem við
þekkjum, eru miðuð við.
Þegar svo stendur á, höfum við
vantrúarmennirnir fullan rjett til þess
að vefengja þau, til þess að neita
þeim og til þess að gruna þá, sem
valdir eru að þeim, um blekkingar.
Allra helst þegar okkur er varnað
þess, að vera sjálfum vitni að fyrir-
brigðunum, eins og hjer á sjer stað.
Þetta ætti annar eins vitmaður og
Einar Hjörleifsson er, að geta skilið.
En það lítur ekki út fyrir, að hann
skilji það, þar sem hann hugsar sjer
nú jafnvel að fara að herja á trú-
leysið með málsóknum.
Það má til reynslu bregða UPP
fyrir honum litlu dæmi, sern skýrir
þetta.
Setjum svo, að ferðamaður heim-
sæki Einar Hjöreifsson.
„Hvaðan eruð þjer, maður minn?“
spyr Einar.
„Jeg á heima í tunglinu", svarar
maðurinn
Jeg geri ráð fyrir, að Einar líti á
hann rannsóknaraugunum.
En hinn heldur áfram og segir:
»Jeg er hingað kominn til þess að
heimta af ykkur jarðarbúum skatt fyr-
ir það ljós, sem þið hafið nú öldum
saman fengið frá okkar hnetti. Hing-
að til höfum við ekki heimtað afykkur
neitt gjald, en nú hefur verið sam-
þykt á fjölmennum fundi tunglræðis-
manna og tunglvarnarmanna, að krefj-