Lögrétta - 25.05.1910, Blaðsíða 1

Afgreiðslu- og innheimtum.:
ARINBJ. SVEINBJARNARSON
Laugare^ 41.
Talsími 74.
Ritstjóri
RORSTEINN GISLASON
Pingholtsstræti 17.
Talsími 178.
M 26.
Reykjayík 35. maí 1910.
'V'. árg.
I. O. O. F. 915279.
Forngripasafnið opið á sunnud., þriðjud. og
fimtud. kl. 12—2.
Lækning ók. í læknask. þrd. og fsd. 12—1.
Tannlækning ók. (( Pólthússtr. 14) 1. og 3.
md. í mán. 11—1.
Landakotsspítali opinn f. sjúkravitj. io1/*
—12 og 4—5.
Islands bankt opinn 10—2x/a og 5//2—7.
Landsbankinn io1/^—2‘/a. Bnkstj. við 12—1.
Lagaskólinn ók. leiðbeining 1. og 3. ld. í
mán. 7—8 e. m.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
12—3 og 5—8.
HWNARSTRI7I8 1920 2U2-KOLAS 1-2-L£KJARTlZ
• REYtOAVIK*
aura pd.
kostar plöntvifeiti
er feit norðlensk dilliakeefa
Stór, nýorpin íslensk egg
Talsimi 284.
H. A. Fjeldsted
Austurstræti 17.
J5 K M
Lárus Fjeldsted,
Yflrpjettarmálafœrslumaður.
Lækjargata 2.
Heima kl. 1 1 —12 og 4—5.
Rúðugler
og kítti er
_______________best að
* ZOEGA,
Bankastr. 14.
Talsími 128.
Til Seyðisfjarðar með »Botníu«
11. júní með 10 daga dvöl þar.
Til Akureyrar með »Egil« 23.
s. m. með 15 daga dvöl þar.
Til Isafjarðar með »Flora« 9.
júlí með 8 daga dvöl þar.
Kem til Reykjavíkur aftur 21.
júlí. — Það er áríðandi, að sjúk-
lingarnir komi sem fyi'st á hvern
dvalarstað, ef til skurðlækninga
kæmi.
A. Fjeldsted.
verður 80 ára á morgun (26. maí).
Hann er fæddur 26. maí i830oger
elstur karlmaður í Reykjavík, þeirra,
er bornir eru og barnfæddir hjer í
bæ*). Og hjer hefur hann allan
sinn aldur átt heimilisfang. — En
hann er ekki aðeins elsti, heldur
einnig einhver allra merkasti borgari
bæjarins, fyrir margra hluta sakir.
Atorka hans og framtakssemi hefur
verið óvenju mikil og um langt skeið
hefur hann verið einhver mesti at-
vinnurekandi í bænum.
Eins og kunnugt er, var hann á
sínum tíma frumkvöðull og aðalfor-
kólfur þilskipaútgerðarinnar hjer við
Faxaflóa, og það er mikið fyrirhyggju
hans og elju að þakka, að atvinnu-
vegur þessi er orðinn það.sem hann er.
Með fyrirmyndardugnaði sínum
hefur G. Z. á ýmsan hátt átt stóran
þátt, beinlínis og óbeinlínis, í vexti
og viðgangi þessa bæjarfjelags.
G. Z. er enn hinn ernasti og má
heita í fullu fjöri, þó svona gamall
sje orðinn. — Tvíkvæntur er hann.
Fyrri konu sína, Guðrúnu Sveins-
dóttur, misti hann fyrir milli 20 og
30 árum. Þeirra dóttir er Kristjana,
kona Th. Thorsteinsons kaupmanns
hjer í bænum. Síðari kona Geirs
er Helga Jónsdóttir frá Ármóti í
Árnessýslu, systir Kristjáns Jóns-
sonar læknis, sem nýlátinn er í Vest-
urheimi. Þau eiga 4 börn á lífi.
Reykvíkingar halda G. Z. og konu
hans mjög fjölment heiðurssamsæti
á morgun.
Elst innfæddra kvennmanna er frú
María Einarsdóttir í Vinaminni, 83
ára að aldri.
Heilsuhælið á Vífilsstöðum
þarf 'T viiinulconiir frá 20. júlí næstk. Pær stúlkur,
sem um þau störf vilja sækja, snúi sjer til fröken
Valgerðar Steinsen, Veltusundi 1.
ZhorcfjelagiÓ kært.
Ekbert kælirúm í neinu milli-
landaskipi þess, sem til
Reykjavíkur kemur.
Nú fyrir fáum dögum var kært
yfir því til stjórnarráðsins, að kæli-
rúm væri ekki í neinu af þeim milli-
landaskipum Thorefjelagsins, sem
hingað koma til Reykjavíkur. Kær-
andinn var Sigurður Fjeldsted á
Ferjubakka í Borgarfirði. Hann kom
hingað suður til þess að semja um
útflutning á laxi í kælirúmaskipun-
um, hafði í vetur bygt íshús uppi
við Hvítá, og var það ætlun bænda,
sem laxveiðar stunda þar upp-
frá, að koma laxinum nýum á út-
lendan markað. En Sigurður fjekk
þau svör hjer á afgreiðslu fjelagsins,
að kælirúm væri ekki til í neinu af
skipum þess, sem færi milli
Reykjavíkur og útlanda í sumar.
Honum var sagt, að kælirúmsmilli-
landaskip fjelagins væri „Ingólfur",
en hann fer milli Khafnar og austur-
lands og Norðausturlands, lengst
vestur á Sauðarkrók, en kemur að-
eins einu sinni á árinu til Reykja-
víkur, og er sú ferð um garð gengin
(í miðjum apríl).
Sigurði fanst nú, að með öðru
eins ráðlagi og þessu, hlyti fjelagið
að hafa brotið samning sinn við
landstjórnina og kærði því til stjórn-
arráðsins, eins og áður segir. En
ekki er það komið fram enn, hver
árangur þeirrar kæru verður. Götin
eru svo mörg og stór á Thoresamn-
ingnum, að Tulinius mun í lengstu
lög sigla þar í gegnum án þess að
stranda.
Ráðherra veit auðvitað hvorki upp
nje niður í neinu af þessu; hefur
víst ekki látið skoða neitt af skip-
unum og trúir ef til vill öllu, sem
umboðsmaður fjelagsins hjer, Sveinn
sonur hans, lætur ísaf. segja um
skipin og samninginn.
Peary hjelt 4. þ. m. fyrirlestur
í kgl. landfræðisfjelaginu í London
um för sína til Norðurheimskauts-
ins. Fjöldi manna var þar við.
Eftir fyrirlesturinn var honum veitt
gullmedalía frá fjelaginu og Bart-
lett kapteini, sem með honum var,
silfurmedalía.
Peary sagðist liafa tekið margar
dýptarmælingar á leið sinni til
heimskautsins, er landfræðingum
mundi þykja merkilegar. Margar
mælingar kvaðst hann hafa gert
meðan hann var við heimskautið
til þess að fullvissa sig um, hvar
hann væri staddur. Úr þrautum
sínum í þessari síðustu ferð gerði
hann mjög lítið, í samanburði við
fyrri ferðir sínar. Um dr. Cook
vill hann ekkert tala.
Reikninguriim mótmælir ráðherra
og rannsóknarnefnd.
Yarasjóður liefur aukist um 70
þús. br. síðastl. ár.
Nú er reikningur Landsbankans
fyrir síðastliðið ár saminn og er
hann birtur á öðrum stað hjer í
blaðinu. Þetta er nær mánuði eftir
lögákveðinn tíma; reikningurinn sýn-
ist hafa staðið í bankastjórunum.
Reikningurinn ber með sjer, að
tap á víxlum og ábyrgðarlánum
síðastl. ár er um 15,000 (fimtán þús-
und) krónur, einar 15,000 kr. Minna
má á það, að hin fyrverandi banka-
stjórn hafði í reikningnum fyrir árið
1908 yfirfært fyrir væntanlegu tapi
20,000 kr., er felst í 13. skuldalið
efnahagsreikningsins 1908. £r það
5000 kr. meira en tapast hefur.
Þar sem nú bankastjórarnir í reikn-
ingi sínum eigi geta talið tap bank-
ans meira en þetta (15 þús. kr.), þá
er þar með fengin óvefengjanleg
sönnun fyrir því, að rannsóknar-
nefndin hefur farið með ósatt mál,
ráðherrann farið með ósatt mál og
ísafold farið með ósatt mál, er öll
þessi virðulega þrenning sagði í vet-
ur tap bankans full 400 þús. kr.
Þessi ósannindi símaði ráðherra út
um alt land, og til Danmerkur, og
kom þeim þar enda í 2 eða 3 al-
menningsblöð.
Landsbankareikningurinn telur vara-
sjóð bankans fullar 706 þús. kr.
Hefur hann aukist um 70 þús. kr.
síðasta stjórnarár fyrverandi banka-
stjórnar. Bendir það á, að hún hafi
farið sæmilega með efni bankans.
En nú kemur það, sem einkenni-
legast er í öllum reikningnum. Þvert
ofan í lög og reglugerð bankans
þrískiftir bankastjórnin varasjóðnum
og leggur 385 þús. kr. af honum
móts við áætlað tap á útistandandi
skuldum á nœstu árum. Þetta
stendur svo í reikningnum: „Áætl-
að fyrir tapi á útistandandi skuldum
á næstu árum kr. 385,000“. Þessi
„næstu ár“ — eru það 5 ár, eða 10
ár, eða 15 ár eða 50 ár? verður
manni ósjálfrátt að spyrja. Og nú
er það sýnt með óvefengjanlegu
sönnunargagni, sjálfum bankareikn-
ingnum, að alt tal rannsóknarnefnd-
ar og ráðherra um hið mikla „tap"
bankans er ekki annað en spádóm-
ar og getgátur, eins og fyrverandi
bankastjórn segir í „Andsvörum og
athugasemdum" (bls. 44). Jeg trúi
því mjög vel, að bankastjórnin, sem
nú er, geti látið bankann tapa langt
utn meira en 385 þús. kr., en það
er gleðilegt að sjá það af reikningi
hennar, að hún treystir sjer eigi til
að láta hann tapa hærri upphæð.
G.
Roosewelt.
Honum var mjög vel fagnað í
Kristjaníu, eins og lög gera ráð fyrir,
er hann kom þangað til þess að
þakka fyrir friðarverðlaun Nóbels-
sjóðsins. Meðal annars var hann
gerður heiðursdoktor við háskólann
í Kristjaníu. Ræðuna, sem birt er
á öðrum stað hjer í blaðinu, hjelt
hann á Þjóðleikhúsinu í Kristjaníu.
í annari ræðu, sem hann hjelt þar
í veislu hjá konungi, mintist hann á
fornnorrænar bókmentir og kvaðst
vera þeim kunnugur. Mest kvað
hann sjer þykja varið í Heimskringlu
Snorra.
Frá Kristjaníu hjelt hann til Stokk
hólms og þaðan til Berlínar. Nú
mun hann vera í Englandi.
Ymislegt í ræðum hans báðum,
sem birtar eru hjer í blaðinu, gæti
verið íhugunarefni hjer á landi, eins
og nú er komið hjer stjórnarfarinu.
Lögrjetta svarar
fyrir ráðherrann.
Hr. Jón Ólafsson alþm. hefur í
blaðinu Reykjavík verið að spyrja
ráðherra ýmsra spurninga, sem snerta
stjórnarstörf hans og almenningur á
heimtingu á, að svarað sje afdrátt-
arlaust og rjett. En illa þykir mönn-
um ganga að toga svörin út úr ráð-
herra. Það vill nú svo til, að Lögr.
getur svarað einni af þessum spurn-
ingum fyrir ráðherrann. En svarið
er á þessa leið:
Hr. Jóni Bergsveinssyni sýldar-
matsmanni á Akureyri og, að. því
er kunnugir segja, systursyni Björns
Jónssonar ráðherra hafa verið borg-
aðar úr landsjóði til ferðalags er-
lendis 1536 — fimtán hundruð þrjá-
tíu og sex — kr. Þar af munu 600
kr. vera löglega veittar honum, en
hitt, 936 kr., hefur hann fengið án
þess að nokkur lagaheimild sje til
fyrir þeirri greiðslu úr landsjóðnum.
Þær 600 kr., sem löglega eru veitt-
ar, eru teknar af 800 kr. fjárveiting-
unni í Fjáraukalögum f. 1908 og
1909 (6. gr.) til utanfarar tveggja
manna til þess að kynna sjer verk-
un á síld. Jón „systursonur" hefur
fengið 600 kr. af þeirri upphæð, en
Siglufjarðarmaðarinn, sem lögin ætl-
ast til að fái helminginn, varð að
gera sig ánægðan með 200 kr.
Af greinum þeim, sem hr. J.
Bergsveinsson hefur skrifað um þetta
Ibflð fyrir betri familíu fæst
til leigu frá 1. október, einnig geta
einhleypir fengið bestu herbergi frá
sama tíma og tvö herbergi strax.
Upplýsingar í Vesturgötu 32.
Trjáplðntur af ýmsum tegund-
um fást þessa viku í Gróðrarstöð-
inni.
mál í Rvík og ísaf., er næst að
ætla, að hann hafi ekki vitað, að
þeir peningar, sem hann fjekk hjeð-
an, væru teknir úr landsjóði, heldur
haldið, að þeir væru gjöf frá „móð-
urbróðurnum".
En á þessa meðfetð ráðherra á
landsfje mætti síðar minnast.
Reykjavík.
ítalsknr myndasmiðnr, Ettora
Archhinti að nafni, er nýlega kom-
inn hingað og dvelur hjer um tíma.
Jón Jónsson alþm. frá Múla
kom heim á sunnud. var frá Aust-
fjörðum.
Hjónaband. í fyrra dag kvæntist
Kr. Ó. Þorgrímsson konsúll ekkju-
frú Magneu Johannesen.
Brillonin Frakkakonsúll var ný-
lega dæmdur í 100 kr. sekt og 25
kr. málskostnað í undirrjetti fyrir
meiðyrði um JónJensson yfirdómara,
er konsúllinn hafði haft í brjefi til
hans, og voru meiðyrðin um leið
dæmd dauð og ómerk.
Manualát. Nylega er dáinn Magn-
ús dbrm. Brynjólfsson á Disjum á
Álftanesi, um nírætt. Merkur mað-
ur. Jarðarförin fer fram næstk. föstu-
dag.
Einnig er nýlega dáinn merkis-
bóndinn Jón Ólafsson á Sveinsstöð-
um í Húnavatnssýslu, 74 ára gam-
all. Hann hafði búið á Sveinstöð-
um um 30 ár, en nú býr þar eftir
hann einn af sonum hans, Magnús.
Annar sonur hans er Halldór vjela-
stjóri á Alafossi, en hinn þriðji Böðvar
stud. júr. í Reykjavík.
Zahlerádaneytid hefur beð-
ist lausnar, segir símskeyti frá Khöfn
í dag.