Lögrétta - 19.10.1910, Qupperneq 1

Aígreiöslu- og innheimtum.:
ARINBl. 8VEINBJARNARS0N.
I.auyave^ 41.
Talsimi 74.
Rltstjórl
PORSTEINN GISLASON
Þingholtsstrtæi 17.
Talsimi 178.
M& 1.
Reykjavík 19. október 1910.
'V'. árg-.
I. O. O. F. 939309. Fyrirl.
Forngripasafnið opið Sd., þrd. og fimtad.
kl. 12—2.
Lækning ók. í Iæknask. þrd. og fsd. 12—1.
Tannlækning ók. (í Pólthússtr. 14) 1. og 3.
md. í mán. 11—1.
Landakotsspftali opinn f. sjúkravitj. io'/a
—12 0%. 4— 5.
Islands banki opmn 10—272 og S'J2—7-
Landsbankinn io1/*—2r/i. Bnkstj. við 12—1.
Lagaskólinn ók. leiöbeining 1. og 3. ld. í
mán. 7—8 e. m.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
12—3 og 5—8.
Qy' HTh ATHÖMSEN-^kS/
HAFNAftSIR-17-18 192O2I22-K0USI-2-LÆKM8TIZ
• REYKJAVIK’*
Lárus Fjoldsted.
Yflrrjottarmálafærslumaflur.
lækjargata 2.
Helma kl. 1 1 —12 og 4—5.
Rúíugler °!jjfj'r * zoéga,
3--- best ao B,nkMtr. M.
kaupa hjá Taisími 128.
Faxaflóagufebáturiim „lngólfur“
fer til Borgarness 24. og 29. okt.
- - Garðs 21. okt.
Dngliggaslálui
í Bergstaðastræti 3
verður settur laugardaginn 22. þ.
m. kl. 4 síðdegis.
Nokkrir nemendur geta enn
feugið aðgöngu, livort sem þeir
vilja heldur í sjerstökum náms-
greinum eða öðruvísi.
Nánari upplýsingar gefur
Asgrimur Magnússon.
Til 1. núvember
(og ekki lengur) fast feartöflur
frá Reykjum á 8 kr. tunii-
an. Pöntunum veitt viðtaka á Lauga-
vegi 63 og Vallarstr. 4.
Herbergi til leigu fyrir ein-
hleypa, með eða án húsgagna, i
Pingholtsstræti 18.___________
•uossmojsjo^ *jSh«h
'a fr flí»suiuijds e isæf
lUdsiaSjo 1 uBoshx
ÚRaypis læRnisRjáíp
veitum við undirritaðir f læknaskól-
anum á þriðjudögum og föstudögum
kl. 12—I.
Guðm. Björnsson. Guðm. Magnússon.
Þorsteinn Erlingsson
veitir tilsögn í íslensku, þýsku, ensku
og dönsku.
Ingólfsstræti nr. 10.
Kvenúr hefur tapast á vegin-
um frá Lindargötu upp á Laugaveg.
Finnandi skili til Sesselju Knútsdótt-
ur, Lindargötu 8 B.
Rausnarleg gjöf tii Heilsu-
hælisins.
íslenskur maður í Washington í
Bandarikjunum hefur sent Heilsuhæl-
inu 100 kr. og loforð um að gefa
því 100 kr. á hverju ári æfilangt-
Maðurinn heitir Guðmundur Magnús-
son ; brjefið er skrifað 21. sept.; seg-
ir hann það vera afmælisdag sinn og
kveðst vera hálfþrítugur.
G. D.
Þessi mynd sýnir konungshöllina í Lissabon 1908, þegar verið var að
hylla Manúel konung, sem nú er rekinn frá ríki. sbr. grein á 3. his.
RáðkrraiíKapaonalÉn.
í einu Kaupmannahafnar-blaðinu,
„Social-Demokraten", var það sagt,
þegar ráðherra okkar kom til Dan-
merkur nú fyrir skömmu, að hann
væri kallaður þangað „af ráðaneyt-
inu“, og að hann, eftir óskum þess,
yrði eitthvað tveggja mánaða tíma í
Kaupmannahöfn.
Þessu mótmælti B. J. meðRitzaus-
skeyti, sagðist ekki vera kallaður til
Danmerkur af ráðaneytinu og kvaðst
einráður um dvöl sína þar.
Auðvitað er það líka vitleysa hjá
danska blaðinu, að ráðaneytið hafi
kallað B.J. til Danmerkur. En hinu
hefur hann hvergi neitað, að hann
hafi verið kallaður utan af konungi.
Hitt er líka án efa rjett hjá hon-
um, að hann ráði dvöl sinni í Khöfn
sjálfur, enda segir blaðið hitt ekki
béint. Það segir, að hann dvelji þar
eftir ósk, en ekki eftir skipun ráða-
neytisins.
Lögr. talaði um það í 47. tbl., hve
undarlegt það væri af ráðherra, að
setjast að í Kaupmannahöfn, einmitt
meðan stæði á undirbúningi mála til
alþingis og slíta þar með allri sam-
vinnu að miklu leyti við embættis-
mennina í stjórnarráðinu, sem málun-
um eru kunnugastir og vanir eru að
sjá um undirbúning þeirra til alþing-
is með ráðherra.
B. J. hefði vafalaust áður skýrt
slíka aðferð á þann hátt, að
danska ráðaneytið vildi fá að hafa
hönd í bagga með undirbúning
stjórnarfrumvarpanna íslensku. Og
ef svo eitt af helstu blöðunum í
Khöfn hefði jafnframt skýrt frá, að
ráðherrann okkar tæki sjer bólfestu
í Khöfn, meðan á undirbúningnum
stæði, eftir ósk ráðaneytisins, þá
hefði B. J. víst ekki framar þótst
þurfa vitnanna við.
En Lögr. tekur mótmæli hanstrú-
anleg og hyggur ekki, að ráðaneyt-
ið hafi neitt hlutast til um þetta mál.
Hitt er það, að B. J. hefur helst
kosið það sjálfur, að vera undir
handarjaðri danska ráðaneytisins með-
an hann semur stjórnarfrumvörpin, til
þess að geta jafnóðum leitað til þess
og verið viss um, að koma ekki með
neitt, sem því væri miður geðfelt.
Hann, sem áður ljet eins og sjer
sjer væri svo afar-ant um það, að
danska ráðaneytið hefði ekkert um
íslensk mál að segja, — hann flytur
sig nú, þegar hann loks, eftir allan
lúðurþeytinginn, er orðinn forvígis-
maður íslensku málanna, með alt til
Danmerkur, biðst nú eftir og sækist
eftir afskiftum og leiðbeiningum
þaðan.
Svona er frammistaða B. J. í öllu,
og mætti nánar minnast á þetta
síðar.
Þótl hann hafi verið kallaður utan,
eins og nú má telja víst að verið
hafi, þá stendur sú köllun ekki í
neinu sambandi við það, sem um er
talað hjer á undaa. Því hefur verið
haldið fram ómótmælt, að köllunin
standi í sambandi við þingfrestunar-
áform ráðherra; hann hafi hreyft því
og út af því verið kallaður til við-
tals af konungi.
Væntanlega kemst hann ekki upp
með annað eins gerræði og það, að
fara að færa til þingtímann eftir eigin
geðþótta, fresta honúm um langan
tíma eftir að hafa neitað áskorun frá
fullum helmingi þingmanna um auka-
þingshald. Auk þess hefur þingfrest-
uninni verið mótmælt opinberlega af
af ýmsum þingmönnum stjórnarflokks-
ins og af öllum blöðum landsins, sem
ekki eru beinlínis háð stjórninni.
Jón Ólafsson alþm. segir um þing-
frestunaráform ráðherra í síðasta tbl.
„Rvíkur":
„í 5- gr. (stj.skr.) stendur, að kon-
ungur skuli $tefna saman reglulegu
alþingi. En samkv. 19. gr. skal al-
þingið koma saman ákveðinn dag,
hvort sem konungur stefnir því sam-
an eða ekki, „hafi konungur ekki
tiltekið annan samkomudag sama ár“.
Það ákvæði stendur í stjórnarskrám
(eða öðrum lögum) nálega allra þing-
stjórnarlanda, að þingið skuli koma
saman tiltekinn dag. Það er til þess
sett að varna því, að stjórn geti
frestað þingi. Slík frestun er ekki,
svo jeg viti til, heimiluð í stjórnar-
skrá nokkurs ríkis, sem þingírjálst
er, nema í stjórnarskrá íslands eins.
Hitt stendur í stjórnarskrám margra
ríkja, að þingið skuli koma saman
þann dag, sem til er tekinn, nema
konungur (eða forsetinn í þjóðveldi)
hafi tiltekið annan dag fyrr á
árinu. Mörg ríki hafa þó ekki það
ákvæði heldur, en láta sjer nægja
rjett stjórnarhöfðingjans til að kalla
saman aukaþing. Ákveða þá, að ef
aukaþing sje saman komið þann dag,
er reglulegt þing á að koma saman,
þá breytist aukaþingið þann dag sjálf-
krafa í reglulegt þing,
Þetta er eðlilegt og samkvæmt til-
ganginum með löggjafarþing og eftir-
litsvald þeirra, að konungur megi
leita þingsins aðgerðar oftar eða fyrri
en lögmælt er; en megi ekki varna
þinginu að koma saman á lögákveðn-
um tíma.
Þetta er gagnstœtt eðli hlutanna,
gagnstætt tilgangi þingstjórnar, að
stjórn, sem finnur, að hún er að fyrir-
gera trausti þings, eða hefur fyrirgert
því, skuli geta lengt Iíf sitt með því
að varna fulltrúum þjóðarinnar urti
langan tíma að koma saman............
En þetta má ekki eiga sjer stad!
Rjetti þjóðarinnar er misboðið með
því. Þingræðinu er misboðið með
því.
Auðvitað getur konungur neitað að
gefa út úrskurð um þingfrestun. Og
þar er einmitt eitt af þeim tilfellum,
er konungsvaldinu getur verið rjetti-
lega beitt til að varðveita rjett þjóð-
arinnar. . . .
cfajfiomið
með ,Ceres‘ og ,Sterlmg‘:
Kjólatau í morgun- og dagkjóla.
Dagtreyjutau.
Svuntutau.
iv'lanel, margar tegundir.
T^ífstylflii, ný tegund, sem alt kvenfólk þarf að
sjá og reyna.
Enskar húfur, fleiri tegundir.
Sokkar, mikið úrval, fyrir börn og fullorðna.
Prjónagarn, ágaett, í mörgum litum.
Volrarliúífyrir telpur.
Oorðíliil*:;iv, hv. og mislitir.
Kvensvuntur, hv. *
Vasaklútar, hv. og misl. og margt íl.
Árni l^iríknsoii.
Jeg hef vakið máls á þessu af því,
að það er vitanlegt, að ráðherra, sá
sem nú er, hefur þegar í sumar
farið þess á leit, að fá konungs-úr-
skurð fyrir að fresta alþingi næsta
ár, og það alla leið fram til maí-
mánaðar.
Orsökin til þess, að hann var
kvaddur nú út á konungs fund, var
sú, að konungi mun hafa þótt þetta
tiltæki ísjárvert, og er það því skilj-
anlegra, ef konungi hefur verið kunn'
ugt um, að meira en helmingur allra
núverandi alþingismanna hafði látið
í ljósi ósk um aukaþing, þ. e. að
þing yrði saman kvatt fyrir lögmætan
tíma. Konungi, sem ann þingræði,
hefur skiljanlega getað þótt það ein-
kennilegt svar upp á málaleitun meiri
hluta þingmannanna, að gera alveg
gagnstœtt vilja þeirra — fresta þingi
í stað þess að flýta því.
Og þetta án nokkurrar minstu á-
tyllu, því síður nauðsynjar".
Pingmálafundir
hafa nýlega verið haldnir á tveimur
stöðum Vestur-ísafjarðarsýslu, boð-
aðir af þingmanninum.
Á fundunum höfðu verið rædd
hjeraðsmál og atvinnumál. Þó hafði
einnig verið borin upp tillaga á öðr-
um fundinum á þá kið, að fundur-
inn vildi lýsa þakklæti við síðasta
alþingi fyrir meðferð þess á sam-
bandsmálinu og skora á alþingi, að
halda fram í sama horfi. En tillag-
an var feld með ekki litlum atkvæða-
mun.
Þetta er Lögr. sagt í fóni af ísa-
firði. „Rvík" segir á laugardaginn,
að tillaga þessi hafi verið borin þarna
upp af þingmanninum sjálfum, síra
Kristni Daníelssyni á Útskálum, og
er svarið ekki fyrsta vantraustsyfir-
lýsingin, sem hann hefur fengið frá
kjósendum sínum fyrir framkomu
sína í því máli.
Tveir þingmálafundir eru og ný-
afstaðnir í Árnessýslu, og verður
nápar frá þeirn sagt síðar.
Þó skal þess getið, að sú fregn,
sem nýkomin „Fjk.“ flytur, að nær
allir hafi á Selfossfundinum verið mót-
fallnir þvf, að þing yrði haldið á
rjettum tfma, er fjarri rjettu lagi.
Ritstj. Fjk. hafði verið á fundinum,
en var farinn, þegar á þetta mál var
minst. Sannleikurinn er sá, að allir,
sem á þingfrestun rointust, á báðum
fundunum, voru henni mjög andvígir.
Fylgismenn ráðherra höfðu talið það
rangt, að ráðherra ætlaði að fresta
þingi, kváðu engar slíkar yfirlýsingar
til vera frá honum.
Fri fjátiÉi til fískiiik
Dáin er á ísafirði 15. þ. m. frú
Þórdís Jensdóttir, kona Þorvaldar
Jónssonar prófasts en dóttir Jens Sig-
urðssonar rektors, fædd 3. júlí 1849.
Laus embætti. Höfðahverfis-
læknishjerað og Þistilfjarðarlæknis-
hjerað eru laus. Árslaun í hvoru
um sig 1500 kr. og umsóknarfrestur
til 15. janúar næstk.
Sjálfsmovð. Maður fyrirfór sjer
nýlega í Snjóholti á Fljótsdalshjeraði,
skar sig á háls. Hann hjet Árni
Sigfússon og var realstúdent, um
fertugt; hafði verið í Ameríku og var
nýlega kominn heim þaðan.
Nýja bvúin á Novðuvá, sem verið
hefur í smíðum í sumar og enn er
ekki fullbúinn, hafði skemst eitthvað
dálítið í vatnavöxtum hjer um daginn.
Áin hafði svift burtu hjálparstólpum,
sem enn voru notaðir þar, og hafði
eitthvað af járni, sem á þeim var,
fallið í ána. Jón Þorláksson verk-
fræðingur fer upp eftir til þess að
líta eftir þessu með næstu ferð Ing-
ólfs.
Maðuv dvuknaði þarna við brúna
við sama tækifæri, eða víst er talið,
að svo hafi verið. Það var Kristinn
Jóhannesson trjesmiður frá Lauga-
nesi hjer við Reykjavík, ungur maður,
stjúpsonur Þórðar í Lauganesi. Haldið
er, að hann hafi verið á ferð yfir
ána, þegar hún braut hjálparbrúna,
og hafi þá fallið niður og druknað.
En enginn var þá við, er sjónarvottur
væri að því.
Reykj avík.
Dv. Helgi Jónsson kom í síðastl.
viku heim frá Khöfn og hafði varið
ritgerð sína um íslenskan þaragróður
við háskólann 28. f. m. Kjörnir
mótmælendur voru háskólakennararn-
ir Kolderup-Rosenvinge og Varming
og höfðu þeir fáar og litlar athuga-
semdir að gera við ritgerðina, en
luku á hana lofsorði, segir í brjefi
frá Khöfn.
Giftingav. 14. þ. m. giftust hjer
í bænum Guðmundur T. Hallgríms-
son læknir og Kamilla Th. Jensen,
dóttir Th. Jensens kaupmanns.
16. þ. m. giftust Jón kaupmaður
Björnsson og Jakobína Guðmunds-
dóttir frá Grjótnesi á Sljettu.
E. Schou bankastjóvi kom heim
frá Kköfn á mánudagsmorguninn.