Lögrétta - 01.03.1911, Qupperneq 3

LöGRJETTA.
39
$ak við hurðina.
Jeg var staddur á einum þingmála-
fundinum hjer 1 bænum í vetur, og
varð þá reikað fram í forstofuna til að
fá mjer betra andrúmsloft. Stóð þar
þá ein af hefðardömum þessa bæjar,
kona mjög vel mentuð og áhuga-
mikil f stjórnmálum. Höfðu dyra-
verðir leytt henni inn fyrir ytri dyrn-
ar, en lengra mátti hún ekki fara;
varð að reyna að heyra umræðurnar
með því að standa fast við innri
hurðina. í þessum svifum ætluðu
einhverjir út, svo að dyravörður varð
að opna útidymar. Sagði einn dyra-
vörðurinn þá við umrædda konu:
„Farið þjer á bak við hurðina, svo
að fólkið úti fyrir sjái yður ekki, og
ásaki mig svo fyrir hlutdrægni".
Sá hún heppilegast að hlýða því
sem skjótast.
Jeg veit ekki, hvort nokkur tók
eftir þessu atviki; það má vel vera,
að öðrum hafi fundist það eðlilegt
og sjálfsagt, en mjer blöskraði, —
ekki í þeim skilningi, að jeg ásakaði
dyravörð, heldur löggjöf þjóðarinnar,
sem skiftir svo misjafnt rjettindunum.
Inni sátu margir ósjálfstæðir og
mentunarsnauðir karlmenn með full-
um rjetti til að ræða og greiða at-
kvæði um stórmál þjóðarinnar, en
kvenfólkið alt útilokað, verður, hvað
vel mentað og sjalfstætt sem það er,
að eiga það undir náð dyravarða,
hvort það megi fela sig bak við
hurðina. Alveg eins og það þurfi
að skammast sín fyrir að hafa áhuga
á almennum landsmálum.
Hvað lengi á þjóð vor að búa
við annan eins ósóma? — Jeg var
að búast við, að umræddir þingmála-
fundir tækju kvenrjettindamálið til
meðferðar; — nei, ónei, þeim hafði
fundist nóg, sumum leiðtogum fund-
anna, að gefa marklftil loforð um
það mál. — Þá hef jeg ekki heldur
sjeð neitt útlit til, að núverandi
alþingi ætli að afgreiða málið. Það
hefði þó verið sanngjarnast og eðli-
legast, að setja í stjórnarskrána, að
að konur hefðu sama kosningarrjett
og karlar, en ekki hefur flutnings-
mönnum »nýju stjórnarskrárinnar*
(B. J. og dr. J.) þóknast það. Betur
að nefndin tæki það upp.
Raunar er svo komið, að löggjöfin
er smámsaman að slaka til. En því
þarf að draga aðalrjettindin ár frá
ári ? Er kvenfólkið, eftir jafn langa
sambúð við »hina vísuc karlmenn,
þeir óvitar, að það megi ekki veita
þeim full mannrjettindi, nema í smá-
skömtum ?
Það eru engar lfkur til, að konur
muni nota kosningarrjett og kjörgengi
til skaða sveitum sínum eða landi;
miklu fremur má ætla, að áhrif þeirra
ýrðu til stórra bóta f uppeldismálum
og líknarstarfi; nokkur reynsla þegar
fengin í þá átt, við þá litlu tilskökun,
sem þegar er gjörð, en vitanlega
kæmi það betur í ljós, þegar öll rjett-
indi verða jöfn. Það treystir sjer
heldur enginn til að mæla opinber-
lega á móti kvenrjettindamálinu vor
á meðal, að jeg ætla, en í kyrþey
reyna ýmsir að spilla fyrir því, draga
kjark úr vinum þess og tefja fyrir
því, Er þá oft á það minst, hvað
sumar forgöngukonur málsins sjeu
leiðinlegar, ókvenlegar, frekjulegar
og skapstyggar innbyrðis„ og „svona
verði þær líklega allar, sem fari f
þetta kvenrjettindabrask". — En eins
og það sje nokkur sönnun gegn góðu
málefni, þótt sumir af flytjendum
þess sjeu gallagripir? Og væri það
ekki full vorkun, þótt þessi þegjandi
mótspyrna og tortrygni, sem jafn-
sanngjarnt mál hefur mætt, hefði get-
að gert sumar kvenrjettindakonur
skapstyggar? Skyldi ekki vera dæmi
til annars eins um karlmennina ? Og
þótt þetta skraf væri ekki eins orð-
um aukið og það er, hvað tefur þá
karlmennina, sem leiðtogasætin skipa?
Geta þeir ekki unt konum sínum,
systrum og dætrum fulls kosningar-
rjettar og kjörgengis í öllum lands-
málum? Eru þeir svo miklu ágætari
en þær, að hentast sje að þær verði
enn um hríð að standa „á bak við
hurðina" meðan þeir ráða velferða-
málum þjóðarinnar til lykta?
Hvaða ástæða er til að láta dug-
andi konur verja lengur fje og kröft-
um til að „herja út" almenn rjett-
indi í smábitum? Væri ekki sæmi-
legra og hollara, að karlmennirnir
byðu þeim á bekk með sjer þegar í
stað? Þær hafa nógu lengi staðið
bak við hurðina,
Hvaða sómakær maður þiggur
heimboð, ef því er skilað um leið,
að konan hans megi ekki verða hon-
um samferða nema að dyrunum?
En þannig er þó „heimboð" löggjafar-
valdsins til vor kjósendanna oft og
einatt. Inn má fara allskonar lýður,
ósjálfstæður og fákunnandi, ef hægt
er að karlkenna hann, en gáfur, áhugi
og dugnaður koma konunni þar að
engu haldi; hún má f hæsta lagi
standa bak við hurðina. — Lítil
þægur má sá vera, sem kallar það
lengur viðunandi fyrir móðurina, sem
bar hann ungan, systurina, sem ljek
sjer við hann, og konuna, sem hann
að minsta kosti í tilhugalífinu kvaðst
elska og virða og vilja leggjá alt í
sölurnar fyrir. Jeg fyrir mitt leyti
er ekki svo lítilþægur, og er mjer
því næst skapi, að sækja ekki fleiri
kjósendafundi, fyr en konan mín
getur orðið mjer samferða.
5. G.
Vísa þessi var á gangi manna f
milli í alþingishúsinu um nóttina,
þegar atkvæði voru greidd um van-
traustsyfirlýsinguna, en enginn þótt-
ist vita, hver kveðið hefði, eða til
hvers væri kveðið:
»Gott er að sjúga gamlan merg,
gjaldþrotinu að hamla;
Eggert Claessen
yfirrjettarmálaflutningsmaður.
Pésthússtræti 17. Venjulega heima kl. 10—I.
og 4—5. Tal8fmi 16.
seldi fyrir silfurberg
sálina »þeim gamla««.
Önnur yísa var kveðin þá um
kvöldið út af umræðunum, og er höf.
hennar úr Bjarnarliðinu:
»Heldur meiri hug og dáð
hjelt jeg vera f Skúla,
en að hann legði alt sitt ráð
undir Jón í Múla«.
Stjórnarskiíti á Frakklandi.
Sfmað er frá Khöfn í gær:
„Briand yfirráðherra hefur beðist
Iausnar. Astæðan sú, að honum
þótti meiri hluti sá, er hann studdist
við, of veikur".
Hann hefur átt erfitt uppdráttar
síðan í haust og starfið við járnbraut-
irnar gengið illa, ferðir farið f ólagi,
að sagt er, og ýmisleg slys viljað
til. Nýlega var talið, að 8o menn
hefðu beðið bana af slysum við járn-
brautirnar.

Einn af embættismönnum hagfræð-
isstofnunarinnar í Kaupmannahöfn,
Imanuel Bang að nafni, hefur gert
tilraun til að reikna út, hve miklu
fje Danir eyði árlega fyrir áfenga
drykki. Honum telst svo til, að það
muni vera um 65 miljónir króna.
Þetta samsvarar nál. 25 kr. á hvert
mannsbarn f landinu þar.
Hann tekur það fram, að þetta sjeu
aðeins beinu útgjöldin.
En óbeinu útgjöldin, sem leiáa af
áfengisóhófinu, svo sem til fátœkra-
framfceris, til sjúkrahúsa, til fangelsa
o. s. frv., fullyrðir hann, að sjeu
langtum meira en 65 milj. króna ár-
lega — í viðbót.
Ótrúlegt hlýtur það að virðast eftir-
komendum vorum í 3. eða 4. lið, —
eða hvenær sem það verður, er mann-
kynið vaknar alment og alvarlega úr
áfengisvímunni — að forfeður þeirra
hafi nokkurn tíma verið svona
heimskir, svona afskaplegir skrœl-
ingjar, að eyða þúsundum miljóna
króna til þess að skerða vit sitt, til
til þess að spilla heilsu sinni og af-
kvæma sinna, til þess að baka sjer
og öðrum h'órmungar og neyð, og
smán og líftjbn, og til þess jafnvel
að búa til glæpamenn úr sjer og
og öðrum, — og þurfa svo að eyða
tnnþá fleiri miljónum króna til þess
að reyna að bæta dálítið úr þessu
böli aftur. r.
Qeimjliitningsmálið
og
Þorv. Thoroddsen.
Dr. Þorv, Thoroddsen í Kaupmanna-
höfn, prófessor að nafnbót og forseti
Hafnardeildar Bókmentafjelagsins, hefur
fyrir nokkru ritað skammagrein í Lög-
rjettu, þar sem hann þykist vera að
»skýra« heimflutningsmálið (sem hann
nefnir »heimflutningsrifrildið«), er nú um
hríð hefur verið á dagskrá meðal fjelaga
1 Hötn. Sökum annrfkis hef jeg ekki
fyr svarað grein þessari, en vil nú gera
það með nokkrum orðum, er jeg vænti
að Lögr. Ijái rúm.
Þorv. Thoroddsen, sem lifir eins og
blóm í eggi meðal Dana, hálaunaður og
í makindum, þykist mega taka munninn
fullan gagnvart íslendingum. Enda er
það segin saga um hann, og fleiri menn
af íslensku kyni, er búsettir eru í Höfn,
að þeir setja sig öndverða gegn öllum
íslenskum hreyfingum, er keim bera af
þjóðerniskend og sjálfstæðishug, og eru
að öllu leyti okkur hinir óþörfustu meðal
Dana. Er annars sorglegt til þess að
vita, því að þessir menn hefðu getað,
ef skaplegt væri framferði þeirra, unnið
málefnum íslands nokkurt gagn. En
því er nú ekki að heilsa. Þorv. Th.
afneitar þjóðerni slnu og kallar sig
Dana, er honum býður svo við að horfa;
enda er nú það heitið í raun rjettri
orðið sönnu nær. Þó vill hann vera að
vasast í málum, sem íslandi koma við,
og síðan hann varð forseti Hafnardeild-
arinnar, hefur það komið berlega í ljós,
að hann svffist einskis til þess að koma
fram vilja sfnum, sem er sá, að halda
fslenskum bókmentamálefnum sem mest
reyrðum við Danmörku og — að láta
menn út f frá öðlast þá hugmynd, að
hann einn sje frömuður þeirra og haldi
þeim jafnvel uppi f gustukaskyni I Þeir,
sem ekki vilja fylgja honum í þessu, eru
götustrákar og þorparar 11
Og þessi merkismaður byrjar grein
sfna í Lögr. með ósvffnum árásum á
Jón Sigurðsson frá Kaldaðarnesi, ungan
mann, er dirfst hefur að skýra nokkuð
frá sfðustu lögbrotum hans 1 Bókmenta-
fjelaginu. Telur hann Jón bera »róg« á
menn, hafa f frammi »strákslegar árásir«,
og talar um hugsunarhátt hans og inn-
ræti, þótt hann þekki manninn ekkert
persónulega.
Skyldi mönnum ekki bregða f brún,
er Þorv. Thoroddsen feraðbreiða
sig út yfir »innræti« manna! Þessi
maður, sem t. d. blygðast sín ekki fyrir
að segja frá þvf um Skúla bróður sinn
(sem honum líklega er í nöp við), að
að hann (Skúli) hefði skýrt sjer frá, að
■hann hafi verið á móti upp-
kastinu til þess eins, að kom-
ast f ráðherrasessinn«l Og þetta
segir Þorv. hóp manna, saman komnum.
Einn af þeim var góðkunningi hans.meist-
ari Bogi Th. Melsteð, er mjer sagði síðar
(jeg Ijet hann segja mjer það tvisvar,
áður jeg tryði); en Bogi skoðaði þetta
ekki neitt launungarmál, og var að hugsa
um að koma með það á Stúdentafund,
sem þó ekki varð. Það er nú fyrst, að
engar líkur eru til þess, eftir öllum at-
vikum að dæma, að Skúla Th. hafi
gengið þetta til; en þó svo — það ó-
líklega — hefði verið, eru ennþá minni
líkur til, að hann hefði farið að greina
nokkrum frá þvf, og Þorvaldi ekki
fremur en öðrum. Og þótt þetta —
það ólíklegasta — hefði átt sjer stað,
þá sjá þó allir, hvernig »innræti« þess
b r ó ð u r er farið, er gerir það heyrin-
kunnugt og þykist góður eftir. Það
mun dæma sig sjálft. Jeg hef ekki orð
út yfir það.
Þar sem grein Þorv. Th., að því er
til heimflutningsmálsins kemur, er full
af rangfærslum, skal jeg nú leyfa mjer,
f sem allra stytstum orðum, að skýra
frá gangi þess, sfðan er það fyrir nokkr-
um árum var hafið að nýju í Bókm.fjel.
Árið 1905—1906 tóku ísl. stúdentar
í Höfn, er fjelagar voru í Bmf., að hreyfa
heimflutningi Hafnardeildarinnar. Hafði
það mál legið í dái frá þvl milli ’8o og
’qo, er Rvfkurdeildin gerði alvarlegar
tilraunir til að koma því fram með
breytingu á lögum fjelagsins í báðum
deildum, en þá þverskallaðist Hafnar-
deildin og fjekk komið málinu fyrir
kattarnef með formlega ólöglegum hætti.
Nú ræddu stúdentar málið fyrst á stú-
dentafjelagsfundi 1905, en inn á fund
Bmf. var það flutt vorið 1906. — Máli
þessu hreyfðu fjelagar í Höfn allskostar
ótilkvaddir af mönnum heima í íslsndi,
en Þorv. Th. hefur spunnið það upp út
úr ergelsi. að »nokkrir náungar í Reykja-
vfk hafi fengið stúdenta til að ráða
deildina af lífi með undirróðri í deild-
inni sjálfri«(!) Veit hann oturvel, að
þetta er ósatt, en þykir auðvitað samt
hæfa að bera það fram. Nefnd var
kosin í deildinni til þess að íhuga heim-
flutningsmálið og breytingar á lögum
fjelagsins yfirleitt. Næsta ársfund gátu
2 nefndarmenn (af 5), er vóru heimfl.-
menn, eigi sótt, þar eð þeir dvöldu þá
heima á íslandi, en tillögur, er annar
þeirra sendi, um ákveðna breyting á
lögunum (13. gr.), er fæli í sjer heim-
flutning deildarinnar, tók forseti ekki
til greina. 1908 var málið tekið upp
af nýju, og hafði þá Rvíkurdeildin árið
áður fengið vitneskju um, hvernig með
það hefði verið farið af höfðingjum
Hafnardeildarinnar, en að engu leyti
skarst hún 1 leikinn. Þá var skorað á
forseta Þorv. Th. að taka á dagskrá
frumv. til breytinga á lögum fjel., og
fólu þær breytingar og í sjer heimflutn-
ing — því að hann gerist einmitt að
formi til með lagabreytingu —, en þótt
farið væri að öilu löglega af hálfu
flytjanda (samkv. 53. gr. fjelagslagana),
neitaði forseti þó að taka þetta í mál
— framdi skýlaust lagabrot.
Síðan, og alt fram til þessa
dags, hefur forseti Hafnar-
deildarinnar, Þorv.Th., hindr-
að framgang h e i m f 1 u t n i n g s-
málsins með m a r g í t r e k u ð u m
lagabrotum.
Á hann var skorað á löglegan hátt
(samkv. 38. gr.) þetta sama ár að kalla
saman aukafund, til nefndarkosningar
enn á ný í þetta mál; var hann skyld-
ur, eftir lögunum, að verða við þeirri
áskorun, en tók þó þvert fyrir það. Þá
var enn skorað á hann af um 30 manns
í deildinni að kveðja til fundar, til þess
að borin yrði upp vantraustsyfirlýsing á
sjálfan hann, þar sem hann hefði gerst
ber að lögbrotum. Aftur neitaði hann,
og mátti hann þó sjá, að hann sat í
óþökk meiri hluta fjelagsmanna, er þá
voru í Höfn. Er svo var komið, neydd-
ust heimflutningsmenn til að snúa sjer
3þrottamðtið 1911.
Um langan aldur hefur íþróttalíf
íslendinga verið mjög aflvana, enda
lítið verið gert til þess að glæða
það. Þjóðina hefur skort skilning á
gildi íþrótta og hún talið þær óþarfar.
Sem betur fer, er nú tekinn að
vakna áhugi fyrir þeini, og nú má
ekki láta neitt það ógert, er gæti
orðið til þess að glæða hann. Með
tilliti til þess hafa ungmennafjelög
íslands gengist fyrir alsherjar fþrótta-
móti, sem fram skal fara f júní mán-
uði í sumar, sbr. auglýsingar í síð-
ustu blöðum,
Hjer fer á eftir upptalning þeirra
kappleika, sem á íþróttamótinu verða
háðir, ásamt reglum, sem við þá
verða notaðar; ennfremur nokkrar
leiðbeiningar um, hvernig þá skuli
íðka.
Snnd.
I. 100 m. fyrIr drengi yngri
en l8 ara, er hafa ekki þreytt
kappsund áður. 2. 50 m. fyrir stúlk-
ur yngn en 16 ára. 3. 2DO m
Bringusund fyrir karlmenn. 4. 1Q0
m. fyrir karlmenn, er hafa ekki þreytt
kappsund áður. 5. 402 m. fyrir karl-
Wenn. 200 m. Baksund fyrir
karlmenn. 7. 50 m. Baksund fyrir
drengi yngri en 16 ára, er hafa ekki
þreytt kappsund fyr. 8. 100 m.
fyrir kvenfólk. 9. 150 m. fyrir
drengi yngri en 18 ára. 10. 50 m.
Björgun. Þar, serr ekki er tekið
fram, hvaða sund menn skuli synda,
er hverjum frjálst að nota þá sund-
aðferð, sem haan kýs, og synda eins
og honum fellur best. Reglur eru
um það, hvernig bringusund skuli
synda, og er sundið ógilt, ef þær
eru brotnar. Óleyfilegt er: a. að
beita meir annari öxlinni og halla
sjer á hlið. b. að hossa sjer. c. að
snúa andlitinu til hliðar. Það skal
tekið fram, að leyfilegt er að leggja
andlitið niður í vatnið. Sá, sem
bjargar, á að vera í stígvjelum, sokk-
um, buxum (ekki stuttbuxum), skyrtu
og vesti. Sá, sem bjargað er, á að
vera í öllum fötum.
Kappganga.
Farið skal eftir enskum kappgöngu
reglum. Ensk kappganga (Heel and
Toe) er þannig, að tánum á þeim
fæti, sem aftar er, má eigi lyfta fyr
en hællinn á fremra fæti hefur num-
ið jörðu. Limaburðir verða því þess-
ir: 1. Fremri fótur hvílir aðeins á
hælnum. Aftari fótur hvflir mest-
megnis á taberginu. 2. Fótleggirnir
skulu vera beinir meðan þeir nema
við jörðu, en kreppa má knjeð a fæt-
i
inum, sem fram er fluttur. 3. Bol*
urinn skal vera upprjettur. 4. Höf-
uðið skal vera upprjett og horfa
beint fram. 5. Loka skal munnin-
um og anda um nefið. 6. Hand-
leggirnir. Þegar vinstri fótur er fram-
ar skal flytja hægri handlegg fram, en
þegar hægri fótur er framar, skal
flytja vinstri handlegg fram. Þeim
handlegg, sem fram veit, heldur mað-
ur jafnhátt öxlinni, en framhand-
leggnum í rjettu horni við upphand-
legginn. Þann handlegg, sem veit
aftur, flytur maður aftur um lend sjer
og lætur hendina slúta niður. Hand-
leggirnir flytjast við það, að maður
snýr bolnum um Iendarnar til þess
að flytja aftari fót fram. Maður
kreppir hendurnar um handfang af
hjólhesti eða annað því um líkt.
Kapphlaup.
100 m, 402 m. 804 m. 1 mfla.
Reglnr nm kapplilanp á löngu færi.
1. Láttu lækni skoða þig aður en
þú tekur að æfa þig til kappleik-
anna. 2. Neyttu hvorki tóbaks nje
vfns. 3. Farðu að æfa þig svo fljótt
sem þú getur. 4. Æfðu þig einnig
á vetrum, ef þú vilt verða frár. 5.
Hlauptu aldrei saddur. 6. Hlauptu
altaf eftir klukkunni og skrifaðu hjá
þjer framfarirnar. 7- Vendu þig frá
upphafi á, að hlaupa með ljettum,
mjúkum, löngum og jafnstórum skref-
urn (1,30—1,50 m.). 8. Hlauptu
altaf á hringbrautinni, sem næst innri
línunni. Með því sparar þú marga
metra. 9. Hafðu altaf auga á hættu-
legasta keppinaut þínum. 10. Láttu
aldrei góðan hlaupara komast of
langt á undan þjer. II. Byrjaðu
aldrei slðasta sprettinn of snemma,
nema þú sjert neiddur til þess af
sjerstökum ástæðum. 12. Ljúktu
hlaupinu, enda þótt þú verðir sfð-
astur á mark. 13 Mistu ekki kjark-
inn, þótt illa áhorfist í fyrstu. „Eng-
inn verður óbarinn biskup". 14.
Gættu allrar varúðar eftir hlaupið, að
ekki slái að þjer. 15. Dragðu að
þjer andann um nefið, en ekki munn-
inn.
Hlanp yflr girðingar.
I. Hverjum keppinaut er afmark-
að skeið, 100 metrar á lengd. Á
hverju skeiði eru 10 girðingar með
9 m. millibili. Þó skulu vera 14 m.
að fyrstu girðingu en 15* m. frá
sfðustu girðingu að mafki. Girðing-
arnar skulu vera 1 m. á hæð og
1,20 m. á lengd (utn þvert skeiðið,
en það er 1,25 m. á breidd). Þver-
sláin sje föst við stólpana. 2. Hver
keppinauta skal hlaupa yfir þær girð-
ingar, sem á hans skeiði eru. Sá,
sem út af bregður, fyrirgerir rjetti
sfnum til að vinna hlaupið. 3. Ef
keppinautur fellir í sama hlaupi fleiri
en 2 girðingar, skai hta svo á, að
hann hafi eigi lokið hlaupinu. 4*
Að öðru leyti gilda sömu reglur og
um 100 m. hlaupið. Maður byrjar
14. m. frá fyrstu girðingu og hleyp-
ur eins hratt og maður orkar, þar til
1 m. er að girðingunni, þá stekkur
hann, spyrnir við með vinstri fæti
en kastar hægri fæti fram. Eigi
skal flytja vinstri fót fram fyr en
hægri nemur við jörðu. Koma skal
niður á tærnar, en ekki á hælana,
Raðlegt er að byrja með stuttum
skrefum, en t« mja sjer síðan að taka
millibil og girðingu í þrem skrefum,
þannig að maður stökkvi ávalt af
vinstri fæti yfir girðingarnar. Óráð-
legt er að stökkva of hatt; það eyð-
ir tíma og kröftum að óþörfu.
Laugstökk án tilhlanps.
I. Stattu rjett á stökkmarkinu. 2.
Hægri fót 1 skref aftur. 3. Lftil
knjebeygja. 4. Hálft viðhvarf til
hægri. 5. Handleggina svo langt til
hægri sem hægt er. Næstu hreyf-
ingar skal gera því nær samtímis:
6. Sveifla hægra fæti fram. 7. Sveifla
handleggjunum fram. 8. Lata vinstri
fót fylgja hægri fæti. 9. Beygja sig
vel afram. 10. Kreppa knjen upp
að brjóstinu.
Langstökk með tilhlanpi.
I. Standa rjett hjer um bil 3°
m. frá stökkmarkinu. 2. Hællyfting.
3, Byrja tilhlaupið með vinstri fæti.