Lögrétta - 06.03.1912, Blaðsíða 3

LOGRJETTA.
45
Norðlingamót
Norðurland! — Þú kæra, kæra móðir,
kvoðju til þín senda börnin þín.
Hug’rinn reikar horfnar æsku slóðir,
hjá þjer miuning alls þess besta skín.
Fagurt var í faðmi dala þinna,
fögur var þín háa, bláa strönd,
gott var þinna fossa afl að finna,
fögur voru öll þín heimalönd.
Norðurland — með nætur sólar loga
niður við þitt spegilsljetta haf,
sól, er rjettir yfir ósa, voga,
inn til dala kæran geislastaf.
Norðurland — með næturskin um tinda,
Norðurland — með vetrargeisla bál.
Drættir þinna miklu, hreinu mynda
mást ei ót í nokkurs barns þins sál.
Norðurland — nteð vöggu fornrar frægðar,
fjögur lögþing — eiginn biskupsstól.
Roði sannrar rausnar, hreysti, gnægðar,
rennur enn um hvert þitt höfuðból.
Hólastifti! — R'ki gömlu Grundar!
Gott var stundu n hjá þjer manna vai.
Fram ti! b\ gðar íslands efstu stundar
a hver mmning þar sinn fræga dal.
Þó er stundum sárt að sjá til baka,
sjá gegn örvum vetrum þínum frá,
faðm þinn allan fyltan ís og klaka,
felli þínum góðu býlum á.
En það stælir. — Augun hvessast, harðna,
elding kuldans skerpir dug og þor.
Þú átt kvöð til þinna tryggu barna,
þína sæmd að auka' er köllun vor.
Vaxa skal hún — há og hrein og fögur,
holl og björt sem fjalla þinna blær,
af þjer berast enn þá fegri sögur
yfir landið, — heiminn, — móðir kær.
Auðgast skaltu’ að býlum, prýði, blóma,
buga alt, sem vinna hygst þjer grand,
nafn þitt aftur íslands sögu ljóma
eins og forðum, — blessað Norðurland.
G. M.
lagabókstafur landsins veitir þeim.
En hvernig lagabókstafurinn verð-
ur skilinn, er mikið til undir kænsku
þess málafærslumanns komið, sem
með hann fer.
Það er sagt, »að enginn innlendur
maður, sem nú hefur kolasölu að
aðalstarfi, þurfi að kvíða þvi, að
verða fyrir atvinnumissi« o. s. frv.
Mikil náð og miskunn virðist það
vera, að útlendi stórkaupmaðurinn
vill láta samningsbinda sig þannig,
til að lofa þessum aumingjum að
hirða mola þá, sem kunna að detta
af borðum drottins þeirra. En til
allrar lukku eru það að eins þeir
núverandi kaupmenn. Hvers mega
hinir aumingjarnir vænta, sem á
eftir koma? En að hugsa sjer, að
þeir núverandi skuli þannig þurfa
að sækja heill og hamingju til
eins útlends samningsaðila. —
Að sjálfsögðu mun þeim vera
hyggilegra að stinga stórbokka-
skapnum undir stól á meðan.
Skoðun nefndarinnar virðist
benda til, að hættar muni við að
kolin stigi óeðlilega mikið, ef salan
verður kyr í höndum innlendra
kaupmanna, heldur en ef útlend-
ingur fer með. Því skyldi hún
annars láta sjer til hugar koma
að afnema þessi rjettindi íslensku
verslunarstjettarinnar? Miklu frem-
ur má þó ætla að samkepnin muni
halda kolaverðinu í skefjum hjer
eftir sem hingað til. Eða er það
imyndun þeirra að útlendingnum
sje svo vel við okkur, að hann
vilji greiða úr eigin vasa eitthvað
af þeim gjöldum, sem hann á að
greiða landssjóði fyrir kolaversl-
unina ? Vart mun svo vera.
Lágmarkið, 20 krónur, bendir
fremur til hins, að hann hafi hugs-
að sjer að ná þessu gjaldi nokkr-
um sinnum í sinn vasa. Að öllu
þessu þannig athuguðu er það auð-
sjáanlegt, að farsælla og mannúð-
legra, gagnvart núverandi og kom-
andi kynslóð, hefði verið að leggja
ákveðinn toll á þessa og, ef til vill,
fleiri vörutegundir, sem bæði út-
lendir og innlendir þurfa við.
Setjum t. d. 2 krónur á smál. af
kolurn, sem þá kaupandinn fengi
endurgoldna 1 krónu af fyrir kol
þau, sem sannað yrði að hefðu
verið seld til notkunar landsmanna.
Að taka mest alt gjaldið af þess-
ari einu vörutegund, virðist vera
órjett. Enda lendir gjald þetta
mikið til á framleiðslu sjávarafurða.
Eða hvers vegna má ekki hækka
tóbakstollinn enn um 50 aura á
pundi, kaffið enn um 5 aura og
sykurinn enn um 3 aura ? Slíkir
tollar gerast víða í öðrum löndum
og meira til. 50 aura til 1 krónu
tollur á korntunnunni væri lands-
búum heldur ekki ókleyft, og á sjer
stað hjá nágrönnum vorum, Norð-
mönnum. Fleiri vörutegundir er
hægt að finna, sem tolla mætti án
þess að þurfa að setja á stofn
nokkuð sjerstakt toll-eftirlit, fremur
en verið hefur,en semþó kæmijafnar
niður á landsbúum, og yrði þann-
ig rjettlátara. En í hamingjunnar
bænum, látum oss heldur bera
byrðarnar þannig, en að selja frá
oss rjettindi, sem komandi kynslóð
varla mun blessa okkur fyrir, miklu
fremur bölva. Það er náttúrlegt,
að þegar tekjuhalli er, verði að
hafa einhver ráð til að bæta hann.
Því naumast getum við búist við
að fá aðflutningsbann, og margt
annað, sem vjer krefjumst til fram-
fara vorra, án þess að mega til að
taka afleiðingunum og sætta okkur
við, þótt skuldaþyngra verði á ann-
an hátt fyrir okkur. Að eins er
það mannlegra að takast sjálfir á
hendur að bera byrðar þær og
kvaðir, sem við sjálfir höfum skap-
að okkur, heldur en að svínbinda
okkur og komandi kynslóðina með
einskonar samningum, sem eru
þjóðinni til einkis gagns, þegar
rjett er á litið, heldur til lang-
varandi ógagns, jafnvel þó sum-
um af nútíðar-mælskumönnum
vorum megi snöggvast takast að
breiða gyllingu yfir stórbresti slíks
fyrirkomulags.
Thor Jensen.
yHheimsiJirótiamöt
(Olympíuleikir)
í Stokknólmi á ' omamlí
sumri.
íslendingar sækja mótið.
Þangað sækja íþróttamenn 32
þjóða. Þar á meðal eru íslend-
ingar. Forstöðunefndin sænska
hafði tjáð þeirn (Sigurjóni Pjet-
urssyni), að þeir yrðu að lúta
dönsku undirbúningsnefndinni, aí
því að ísland væri ekki sjerstakt
ríki. Nú fór Sigurjón Pjetursson
að heiman með umboð frá íþrótta-
sambandi íslands til aðsemjavið
þessa dönsku nefnd um Stokk-
hólmsför íslendinga. Segist hann
hafa notað þar aðstoðar dr. Val-
týs Guðmundssonar og þó eink-
um fengið ágæta liðveislu hjá J.
Krabbe skrifstofustjóra íslensku
stjórnarkmar í Khöfn. Hefur það
áunnist, að þjóðerni íslendinga
verður ekki traðkað, eins og út-
lit var fyrir; þeir verða í flokki
sjer, fá ekki að bera bláa fánann,
af því að hann er ekki lögfáni
íslands, en munu bera fálkamerk-
ið á búningi sinum. Við nöfn
þeirra á leikmannaskránni verð-
ur haft »ísland«, en ekki »Dan-
mörk«, eins og til hafði staðið.
íslenska glíman verður sjerstakur
þáttur í leikunum og henni ætl-
uð stund og staður sem öðrum
höfuðíþróttum.
Það er ekki fullráðið, hversu
margir þeir verða íslendingarnir,
sein sækja þetta mót, en líklega
verða þeir þó 6 talsins.
Fyrsta verkfall á Islandi.
Iívenfólk í Hafnarfirði hættir
vinnu og heimtar kaup
sitt hækkað.
I Hafnarfirði berst mjög inikið af
fiski á land, úr skútum og togurum.
Fjöldi kvenna vinnur þar að fisk-
þvotti. Þær hafa fengið tímakaup,
15 aura um tímann. Það þótti þeim
oflítið og heimtuðu 18 aura. Vinnu-
rekendur vildu ekki sinna kröfum
þeirra. En þá tóku þær það til
bragðs að hætta vinnunni og urðu
vel samtaka, hættu allar í einu.
Verkfallið hófst I. þ. m. og er enn
óútkljáð.
Kolaverkfallið í Englandi,
Símað er frá Khöfn 1. þ. m.:
„Ein miljón breskra kolanámu-
manna hafa gert verkfall. Aðal-
krafa þeirra er ákveðið lágmark á
verkkaupi. Óeirðahorfur í landinu.
Herlið er reiðubúið til að skakka
leikinn. Kolaverð orðið geipihátt“.
Það er haldið, að verkfall þetta
standi yfir 4-—6 vikur. Meðan á
því stendur flytjast alls engin kol út
frá Englandi. Frjett hefur einnig
komið um kolaverkfall í Bandaríkj-
unum, svo lítið verður um það, sem
þaðan fæst. Frá Þýskalandi og
Frakklandi munu ekki verða flutt út
kol heldur, því það, sem þar fæst,
nægir ekki til notkunar þar heima
fyrir, hvað þá heldur meira. Þetta
verkfall skapar því megn vandræði
víða.
í gærkvöld er aftur símað frá
Khöfn.:
„Kolaverkfallið heldur áfram. Sam-
göngur og viðskiftalíf lamað. Sátta-
tilraunum haldið áfram".
ijrySjuverk í Kina.
Símað er frá Khöfn í gærkvöld:
»Hermannasamsæri í Peking og
fleiri borgum í Kína.
Morð, brennur, gripdeildir«.
Mannalát.
Dáinn er lijer aðfaranótt 28.
f. m. Skúli S. Þ. Sivertsen frá
Hrappsey á Breiðafirði, fæddur
24. nóv. 1835, sonnr Þorvalds
Sivertsensumboðsmannsí Hrapps-
ejr og Ragnhildar Skúladóttur, frá
Skarði, Magnússonar. Ólst Skúli
upp þar heima og bjó þar síðan
eftir föður sinn. Kvæntist 1856
Hlíf Jónsdóttur Ólafssonar frá
Helgavatni í Vatnsdal, og áttu þau
7 börn, en af þeim náðu 3 full-
orðins aldri: frú Katrín kona
Guðmundar prófessors Magnús-
sonar, Þorvaldur, nú í Búðardal,
og Ragnhildur, sem dó hjer í
Reykjavík fyrir nokkrum árum.
Skúli heitinn brá búi er Katrin
dóttir hans fór frá honum og
giftist 1891, og voru þau hjónin
eftir það í húsmensku i Hrapps-
ey nokkur ár, en Þorvaldur sonur
þeirra tók við búinu. Konu sína
misti Skúli 1895, og skömmu síðar
fluttist hann suður hingað til
Katrínar dóttur sinnar og dvald-
ist hjer síðan það, sem eftir var
æfinnar. Síðustu missirin var
hann mjög heilsulítill.
Skúli var áður myndarbóndi
hinn mesti, hafði stórt bú og gott
heimili, var gestrisinn mjög og oft
bjargvættur nágranna sinna á
harðindaárum. Sjómaður var
hann talinn ágætur, og reyndi oft
á það í ferðalögum milli eyjanna
þar vestra.
Aðfaranótt siðastl. föstudags
andaðist síra Eyjólfur Kolbeins
Eyjólfsson prestur á Melstað í
Húnavatnssýslu, fæddur 20. febr.
1866, sonur síra Eyjólfs Jónsson-
ar, sem lengi var prestur í Árnesi
i Strandasýslu. Sira Eyjólfur
Kolbeins úfskrifaðist úr lærða
skólanum 1888 og af prestaskól-
anum 1890, fjekk síðar Sfaðar-
bakka, er sameinaður var Melstað
fyrir nokkrum árum, og fluttist
þá síra Eyjólfur þangað. Hann
var kvæntur Þóreyju Bjarnadótt-
ur frá Reykhólum, og átlu þau
10 börn, sem öll eru á lifi.
Síra Eyjólfur var greindur
rnaður og vel látinn.
Verkstæði landsjóðs. Það
hefur verið stækkað og aukið mikið
að áhöldum í vetur, svo að með
þeirri breytingu er stigið hjer ekki
lítið framfaraspor í verklegu áttina.
Eins og áður hefur verið getið um
hjer í blaðinu, fór Jón landsverkfræð-
ingur Þorláksson til útlanda í haust
sem leið í þeim erindagerðum að
kaupa ný áhöld hanaa verkstæðinu.
Þau eru nú komin, búið að koina
þeim fyrir og farið að vinna með
þeim. Nýju áhöldin eru vjelar, sem
bora járn, ein, sem sagar járn, klippi-
vjel o. fl. Svo er rafmagnshreyfi-
vjel með 6 h. a., sem snýr öllum
smíðavjelunum. Hún er lítil fyrir-
ferðar og höfð uppi á hillu í verk-
stæðinu. Aflið er fengið frá „Völ-
undi", leitt eftir þræði, sem grafinn
er í jörð.
Nýja verkstæðið er 50 álnir á
lengd og 10 á breidd, og er haft
svo stórt til þess að hægt sje að
leggja þar át brýr og máta saman
stykki í þeim. Nú sem stendur er
verið að smiða þar brúna á Ytri-
Rangá, sem verður alls 92 mtr. á
lengd, járnbrú, og vinna nú að því 14
menn, auk verkfræðinganna tveggja.
Áður hafa verið smiðaðar hjer
smærri járnbrýr, með ófullkomnari
tækjum, en þá varð að vinna að
smíðinni úti. Þetta voru brýrnar á
Laxá í Þingeyjarsýslu, Laxá í Horna-
firði og Sandá í Þistilfifirði. En af
stærri járnbrúm er þessi sú fyrsta,
sem hjer er smíðuð. Brúin á að
komast upp næsta sumar. Lands-
verkfræðingurinn ráðgerir, að flytja
hana á skipi til Eyrarbakka og það-
an á vögnum austur.
„Ceresar“-straníi8.
Um það er símað til afgreiðslu
Sam. gufuskipafjelagsins 29. f. m.,
að skipið sje komið á flot og til
Kirkwall. Stórlestin hafi verið nær
full af vatni, forlest og afturlest ólek-
ar. Kafari ransaki skipið næsta
dag.
Aukaskipið „Moslcow" er ráðgert
að fari frá Khöfn XI. mars beint til
Reykjavíkur og áfram til Vestfjarða,
ísafjarðar, en ckki á Breiðafjörð.
„Botnia" fer frá Khöfn 9. mars og
á að taka í Leith vörur, er „Ceres"
hafði meðferðis til Vestfjarða, og
tekur „Moskow" þær svo hjer 1
Reykjavík og flytur þær áleiðis.
Siðara skeyti segir, að framlestar-
vörum sje nær öllum bjargað og
nokkru af afturlestarvörum. Stórlest-
arvörur sjeu nær allar tapaðar. Um
230 vörulestum bjargað.
Eftirmæli.
Jón Aðalsteinn Jónsson bóndi í
Jónsseli í Hrútafirði andaðist að
heimili sínu 31. maí s 1. Hann var
fæddur 1854 að Magnússkógum í
Dalasýslu Foreldrar hans vorujón-
as bóndi, þá í Magnússkógum, son-
ur Jóns bónda á Laugum Magnús
sonar bónda og skalds á Laugum,
og Guðrún Magnúsdóttir bónda í
Magnússkógum Magnússonar á Laug-
um. Var Magnús Jónsson á Laug-
um, afi þeirra hjóna, talinn merkis-
bóndi og einn með bestu hagyrðing-
um á sinni tíð; er margt merkisfólk,
í Dalasýslu og víðar, frá honum
komið. Hafa margir af þeirri ætt
verið nýtir og merkir vitsmunamenn,
svo sem Jens dbrm á Hóli o. fl ,
en ekki sístan hæfileikamann má telja
Jónas föður Jóns Aðalsteins og al-
bróður Jens á Hóli. Þótt fjárskort
ur, heilsubilun og erfiðar kringum-
stæður vömuðu Jónasi að geta notið
síns andlega og líkamlega atgjörfis,
þá vissu kunnugir að þar var mikil-
hæfur drengskaparmaður með kon-
ungshjarta en kotungsefnum, sem,
þrátt fyrir alt, sýndi ótrúlegan dugn-
að og karlmensku, í því að vinna
fyrir stórri ómegð, heilsubilaður og
hjálparlaus á litlu og ljelegu heiðar-
býli, mestan tíma af sinni búskap-
artíð, svo alt fór vel. Hann var
þess utan fjölhæfur gáfumaður og
lista smiður.
Ársgamall fluttist Jón Aðalsteinn
með foreldrum sínum frá Magnús-
skógum að Kjörseyri ( Hrútafirði
(1855) og eftir 4 ára dvöl þar, flutt-
ist hann með foreldrunum (1859) að
Jónsseli í sömu sveit, og ólst þar
upp hjá þeim.
Árið 1876 dó Jónas; bjó þá Jón
Aðalst. með móður sinni og systkin-
um í Jónsseli næstu 6 ár, en árið
1882 hætti móðir hans búskap og
fluttust þau þá að Hrafnadal og
byrjaði Jón Aðalst. þar búskap fyrir
sig og kvæntist Kristínu Jónasdóttur
frá Sólheimum. Bjuggu þau hjón
í Hrafnadal þar til 1907 að þau
fluttu að Jónsseli. Þau eignuðust 11
börn og eru 7 af þeim á lífi, öll
efnileg, og komin yfir fermingarald-
ur nema 1.
Frá barnsaldri vann Jón Aðalst.
eins og hann hafði megn til, því
lengst æfinnar varð hann að berjast
við tilfinnanlegan efnaskort. Hann
var duglegur verkmaður og smiður.
Á fyrri árum fór hann til sjávar og
var formaður bæði við Hrútafjörð
að haustinu og við ísafjarðardjúp
um vetrarvertíðir og var ætíð talinn
með bestu sjómönnum. Jón Aðalst.
var skynsamur og vel hagorður, við-
kynningargóður, hreinlyndur og ein-
arður, tryggur og vinfastur, góður
faðir og ástríkur eiginmaður, átti líka
mestu geðprýðiskonu og góðkvendi,
sem nú syrgir hann. Þau hjón voru
greiðvikin og hjálpsöm við alla, eftir
fremsta megni.
Kunnugur.
Norðlingamót. Svo er nefnd sam-
koma, sem haldin var hjer slðastl.
laugardagskvöld af mönnum, sem hjer
dvelja nú, en fæddir eru eða uppald-
ir í Norðlendingafjórðungi. Samkom-
an var haldin á Hótel Reykjavík og
tóku þátt í henni 240 manns, konur
og karlar. Fyrst settust menn að
borðum. Kristján Jónsson ráðherra
setti mótið með nokkrum orðum.
Þar næst talaði Guðm. Björnsson land-
læknir fyrir minni Norðurlands, en
sungið var kvæði það, eftir Guðm.
Magnússon skáld, sem prentað er
hjer í blaðinu. H. Hafstein banka-
stjóri flutti kveðju frá Eyjafjarðar-
sýslu og mælti fyrir minni íslands.
B. M. Ólsen háskólarektor bað menn
drekka minni norðlenskra kvenna, en
frú Bríet Bjarnhjeðinsdóttir þakkaði í
þeirra nafni og bað menn drekka
minni Reykjavíkur, því þangað sæki
fólk hvaðanæfa af landinu menning
sína. Eftir maltíð las Einar Hjör-
leifsson upp kafla úr nýrri skaldsögu,
sem hann er að semja og gerist fyrir
fjórum öldum.
Samsætið fór vel fram og var
dansað lengi fram eftir nótt.